1 Ag man dit “WAS” lekker in die Army Voorwoord ... - War In Angola

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Voorwoord
Negentig persent van alle blanke mans in Suid Afrika tussen die ouderdom van
35 en 80 jaar het op een of ander stadium in sy lewe Militere Diensplig verrig.
Dit was harde tye waar daar bloed gesweet en lewens opgeoffer was. Afgesien
daarvan is ek vas oortuig dat as jy met enige een van die persone praat, die
meeste van hulle dit sal bevestig dat hulle glad nie spyt is dat hulle ‘n jaar of
twee van hulle lewens opgeoffer het waarby die Weermag van hulle manne
gemaak het nie. Afgesien van die moeilike tye met basies, grensdiens of die
oorlog in Angola was daar ook baie humoristiese gebeurtenisse wat gewoonlik die
dinge is wat die ouens onthou as daar van Militere Diensplig gepraat word. Dit
het my ‘n idee gegee om die boek saam te stel met ‘n versameling van stories,
met spotprente, van vriende, familie, ou Army Buddies en enige een wat bereid
was om te vertel van al die dinge wat hulle in die Weermag aangevang het. Dit
was dinge soos diè wat die Army interresant gemaak het en die jaar of twee
Nasionale Diensplig draaglik gemaak het!
Aangeheg by elke storie is die rang en naam van die persoon wat die storie
vertel het asook die jaar wat hy sy diensplig verrig het. Die idee is om, as die
leser die “storieverteller”, of sy storie, onthou en in kontak met die persoon wil
kom, hy my kan kontak sodat ek die persoon se kontak bensonderhede kan
verskaf. My E-pos adres is as volg: daniem@crazyweb.co.za.
Om een of ander rede het ek gesukkel om stories van sommige persone af te kry
daarom wil ek ieder en elk bedank wat bereid was om hulle stories te vertel. Ek
wil veral vir Generaal Jannie Geldenhuys uitsonder en bedank vir sy toestemming
om van sy stories in sy boek “Die wat wen” te kon gebruik.
1

Hoofstuk 1 : Inklaar
Hoofstuk 2 : Basies
Hoofstuk 3 : In die States
Hoofstuk 4 : Op die grens
Hoofstuk 5 : In Angola
Hoofstuk 6 : Uitklaar
Hoofstuk 7 : Army Talk
Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Inhoud
2

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Hoofstuk 1 : Inklaar
Met inklaar in 1SDB Bloemfontein is ons aangetree, nog in ons civvies, om hare
te sny. Ons het ondermekaar vriende gemaak en het lekker gestaan en gesels
terwyl ons wag vir ons beurt om hare te sny. Daar was een ou saam met ons
wat ‘n lekker “boskasie” gehad het. Toe dit sy beurt was sny hulle sy hare aan
die agterkant dat dit soos ‘n gesig lyk kompleet met wenkbroue, ‘n snor en ‘n
baard en teken vir hom oë met ‘n pen. Hulle laat hom toe so sit en wag totdat
almal se hare klaar gesny was en bewaar jou as jy vir hom lag want dan
verskree die Koporaal jou en vra: “ Wat dink jy is so snaaks?” Die arme ou
moes die heeltyd daar sit en wag totdat almal se hare klaar gesny was voordat
hulle sy hare “ordentlik” sny. My opinie was dat die Koporaal sy hare so laat
sny het omdat hy jaloers was op die ou se “boskasie”. Na die haarsny moes ons
vanvooraf vriende maak want skielik is almal weer vreemdelinge omdat ons
mekaar nie herken het met die poens koppe nie!
Kavalaris L Cronje
1969 tot 1970
3

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Met die uitreiking van ons vuurwapens staan ons in ‘n ry voor die magasyn.
Almal is vreeslik opgewonde om hulle vuurwapens te kry en diè wat al reeds
hulle vuurwapens ontvang het kon nie ophou speel met dit nie. Die outjie voor
my is toe volgende om sy vuurwapen te ontvang. Toe die Samajoor sy
vuurwapen aan hom oorhandig sê hy hy kan nie die vuurwapen vat nie want hy
is nie oud genoeg om ‘n vuurwapen te hanteer nie, hy het al aansoek gedoen vir
‘n windbuks lisensie (daardie tyd was dit nog verpligtend om ‘n lisensie vir ‘n
windbuks te hê) en is geweier omdat hy nog nie die regte ouderdom was nie.
Die Samajoor het hom net so oor sy bril geloer en gesê dat hy sy bek moet hou
en die vuurwapen vat want hy het nie tyd vir nonsens nie. Na ‘n tyd het ons
gewens dat ons te “jonk” was om die vuurwapens te hanteer want die geweer
was net ‘n las omdat hy nooit skoon genoeg was volgens die Koporaal nie en
oral waar jy gaan moes jou geweer by jou wees.
Kanonnier D Pretorius (DT)
1987 tot 1988
4

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Die eerste aand in die Army was ‘n warboel. Nadat ons met Samils in Zeerust
(2SDB) basis afgelaai is en die nodige papierwerk afgehandel is, deel hulle ons
sommer vinnig in groepe in. Elke groep word oorhandig aan ‘n Koporaal wat ons
al skreeuende aantree en na die magasyn toe masjeer. By die magasyn word elke
troep uitgereik met die nodige toerusting om die eerste aand in die Army deur te
bring. Daar kry jy jou trommel met twee komberse, ‘n matras, ‘n pisvel, ‘n
kussing met kussingsloop en twee lakens. Nadat almal alles gekry het wat nodig
is, jaag die Koporaal ons aan en beveel ons om hom te volg na die bungalow’s
toe. Die probleem is dat jy al die goed wat jy nou net gekry het en jou
persoonlike bagasie daarby op een slag moes saamdra bungalow toe. Die Koporaal
wag vir niemand nie en loop vinnig vooruit. Nou sukkel jy met jou matras en
ander toerusting bo-op jou trommel in die donker, tussen ‘n klomp ander ouens
wat rondskarrel, en probeer bly in die groep wat jy ingedeel is. Dit is net ‘n
geskree en ‘n gevloek op die klomp verwarde ouens wat nie weet waar om te
vat en te los nie. Ek kon glad nie oor my matras wat ek op my trommel gelaai
het sien nie en moes elke nou en dan stop om alles neer te sit sodat ek kan kyk
of ek kan sien waar die Koporaal is en of ek nog in die regte rigting beweeg.
Sodra jy stop word daar op jou geskree dat jy jou gat moet roer. Toe ek
uiteindelik by die bungalows uit kom is ek heeltemal verdwaal. Ek probeer toe
maar elke bungalow om te sien of ek nie iemand wat in my groep was erken
nie. Na die derde Bungelow skree ‘n Koporaal op my en vra of ek wag dat hy
my goed vir my moet dra? Ek wil nog sê ek soek die groep waarin ek ingedeel
was toe hy my stil maak en sê ek moet ‘n bed kry en begin regmaak vir
inspeksie vir die volgende dag. Ek tweifel of ek ooit in die regte groep opgeeindig
het waarin ek oorspronklik ingedeel was.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
5

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Die prosedure vir die ontvangs van nuwe troepe by 1SDB in Bloemfontein het
soos volg gewerk: Hulle word op die stasie afgehaal en na die paradegrond
geneem. Dan word hulle weggemasjeer en in twee lang rye voor die
gimnastieksaal opgestel. Daar word hulle een na die ander by tafels geregistreer.
Hierdie worsmasjien werk dwarsdeur die nag. Een so 'n laatnag met die 1958inname,
kom 'n groepie slap ouens in feestelike stemming daar aan, maar val nie
mooi netjies agter die rye in nie. Diè soort situasie maak 'n Samajoor wakker.
Samajoor Ben Benade skree toe die uitbindiges stil en tree hulle in reguit rye
agter die ander aan. Maar toe hulle uiteindelik by die registrasietafels uitkom, is
hulle name ook nie op die lyste nie. Hulle was omsamehangend en het gesukkel
om hulself te identifiseer - seker die resultaat van die laaste fees wat hulle gevier
het voordat hulle Army toe is. 'n Samajoor het ook daarvoor raad. "Nee wat,
Kaptein, hierdie kerels is so gekletter, ons sal vanaand niks met hulle uitgerig kry
nie. Ek sal solank vir hulle slaapplek kry in die selle, dan kan ons hulle maar
môre uitsorteer as hulle die roes afgeslaap het. Die volgende oggend vertel hierdie
ouens hulle het die munisipale bus van die stad af geneem. Hulle het by die
Tempe-bushalte langs die paradegrond afgeklim en toe tree die Samajoor hulle
sommer aan. Maar hulle het eintlik van die bioscope af gekom en net deur die
basis teruggestap na hulle huise by Toevlug. Dit was 'n gehuggie net langs
Tempe, Kimberley se kant toe. Hulle was nie rekrute nie!
Generaal J Geldenhuys
6

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ek was nog op skool toe my twee ouer broers in die Army was. Hulle het my
gereeld vertel hoe tough dit in die Army was en dat daar heeltyd op jou geskree
word. Ek het myself voorbrei vir die ergste die dag toe ek inklaar. Ons het laat
die aand in Pochefstroom aangekom en terwyl ons in rye gestaan het om al die
papierwerk af te handel het die Koporale ons baie vriendelik en bedagsaam
behandel. Ons is elkeen nogal met 'n pie en coke getrakteer. Ek kon toe nie
verstaan hoekom my broers my bang gepraat het met al hulle Army stories nie.
Na al die papier werk afgehandel is, is ons na ons tente geneem. Die Koporaal
deel ons in ons tente in en beveel ons om 'n bed te kry en 'n rustige nagrus te
kry en dat hulle ons die volgende oggend sal wakker maak vir ontbyt. Ek het by
myself gedink: "Die Army is toe nie so bad as wat ek gedink het nie want
niemand het nog op my geskree nie en almal is so vriendelik!" Ek het 'n bed
gekies en "moeg" van die dag se reis en papiere invul sommer dadelik aan die
slaap geraak. Dit het gevoel of ek net aan die slaap geraak het toe ek uit
droomland geruk word en in hierdie skreeuende Koporaal se gesig vas kyk. Ek
kyk op my horlosie en sien ek het skaars 2 ure geslaap. Daar word toe op ons
geskree en gevloek deur dieselfde Koporale wat 2 ure gelede nog so vriendelik
was. Daar het woorde uit hulle monde gekom wat ek nog nooit in my lewe
gehoor het nie. Ons is rondgejaag en is vertel hoe sleg ons is. Daardie nag het
ons nie 'n oog toegemaak nie want ons is van die een plek na die ander gejaag
om ons trommels en ander toerustig te trek. Dit was 'n groot ontnugtering om
binne 2 ure van 'n meneer na 'n F@#$% sleg troep te verander.
Onder Korporaal H Matthee
1992
7

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Toentertyd was Walvisbaai een van die plekke waar aangewese dienspligtiges vir
opleiding gaan aanmeld het. Dan gaan dit maar dol. Party ouens kom per trein.
Ander met busse en karre. En sommiges se ouers besorg hulle daar. Eendag,
gedurende so ‘n gemaal van mense, is daar weer ‘n klop aan die deur van Kol.
Gleeson. Die Adjudant stap in. “Kolonel, hier is nog ‘n ma met haar seun wat u
wil sien.” “Bring hulle gerus in.” Hulle stap gedwee binne. Die Adjudant onttrek
hom. Kol. Gleeson wend hom tot die ma: “Mevrou, seun, sit, laat ons gesels.”
Die vrou gaan sit bedees op die rand van die stoel met haar voete langs mekaar
en haar handsakkie op die skoot. “Kolonel, ek het gekom om ….” Hy stel haar
dadelik gerus: “ Mevrou, moenie bekommerd wees nie. Los u seun hier by my,
ek sal sorg dat hy gou aandag kry, alles sal reg gaan. Waar woon u?”
“Walvisbaai”
“Goed. Gaan nou maar gerus huis toe. U sal later weer van ons hoor.” En so is
die ma daar weg.
Reëlings word toe getref en ‘n Koporaal kom haal die seun. Eers word hy
geneem vir die inskrywing, en daarna vir die uitreiking by die
kwartiermeesterpakhuis. Daar is hy weg soos ‘n pakdonkie gelaai met oorpakke,
lakens, ens na sy bungalow toe. ‘n Paar dae later kom die ma weer daaraan. Sy
wil vir Kol. Gleeson sien. Toe, met ‘n gesig vol kommer, sê sy huiwerig vir
hom: “Kolonel, waar’s my seun? Hoe lank vat dit julle dan om kennis van
adresverandering aan te teken?” Die arme seun was nooit daar om aan te meld
vir opleiding nie. Dit was natuurlik ‘n groot verleentheid. Kol. Gleeson maak
groot verskoning en laat hom dadelik roep. Maar toe hy vir hom sê hy kan nou
maar terug gaan huis toe, skop die mannetjie vas en sê hy wil bly. Kol. Gleeson
is ‘n groot man. Hy is ewewigtig en nederig. Hy het ‘n sin vir humor, maar
hierdie keer was sy gesig rooi.
Generaal J Geldenhuys
8

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Een van Korporaal Spikkels se sêgoed wat ek nooit sal vergeet nie was toe ons
net ingeklaar het. Ons was besig in die Bangalow om reg te maak vir inspeksie
toe hy daar ingestap kom en om een of ander rede direk na my toe loop. Hy
kom voor my tot stilstand. Ek los dit waarmee ek besig was en spring op
aandag . Nadat hy my ‘n ruk lank op en af bekyk het vra hy my wat my naam
is en waarvandaan ek kom. Ek andwoord hom: “ek is Wimpie Smith en ek kom
van Keiskammahoek af”. Met ‘n frons op sy gesig vra hy my waar op des aarde
dit is en voor ek kon antwoord sê hy vir my as ek eendag daar doodgaan en
Liewe Jesus my kom haal, ek Hom ‘n ruitverwysing sal moet gee om my op te
spoor.
Kavalaris W Smith
1979 tot 1980
9

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Na 'n roofride vanaf Kroonstad stasie na die basis toe besluit die bright Koporale
hulle sal ons wys hoe goed hulle 'n Bedford kan bestuur. Een sal dan op die
kantoor gebou afpyl en probeer om op die laaste oomblik te stop waarby die
ander die afstand tussen die bumper en die muur met 'n vierhoutjieboks meet. Die
doel van die oefening was om so naby die muur te stop as moontlik sodat die
vierhoutjieboks nie op die grond val nie. Dit was nie lank nie of een van die
poepolle misgis homself en tref die muur so hard dat van die bakstene uitgestamp
word en binne die gebou val. Die Koporale word toe sommer voor die nuwe
rekrute opge@#$ wat natuurlik baie snaaks vir ons was. Natuurlik is ons weer
deur die Koporale opge@#$ omdat ons vir hulle gelag het maar dit was die
swoeg en sweet werd.
Sappeur B Kruger
1970
10

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Hoofstuk 2 : Basies
Een van die opsticles in die opsticle cource was ‘n 5m sement pyp waardeur ons
moes kruip. Met jou webbing aan is daar nie veel spasie om te beweeg nie en is
dit nie ‘n plek vir iemand wat engtevrees het nie. Sowragtie was daar dan ‘n ou
in ons paleton wat engtevrees gehad het en soos dit my geluk was kruip hy agter
my aan in die pyp. Ek was amper deur die pyp toe hoor ek hierdie ou agter my
raak nou regtig bevrees en begin paniekerig skree dat hy wil uit. Hy probeer eers
agteruit maar die volgende ou is alreeds in die pyp en kan nie terug nie. Die ou
agter in die pyp het ‘n paar lekker skoppe in die gesig gekry deur die ou wat
wil uitkom. Die ou besef toe die enigste pad uit is vorentoe en ek is in sy pad.
Die laaste meter van die pyp is ek met force uitgestoot sonder dat ek enige
poging aangewend het om self uit te kruip. Daarna is hy vrygespreek van die pyp
kruipery en het net bo oor die pyp gehardloop as hy by die pyp kom.
Sapeur H Mostert
11

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Dit was ‘n warm Saterdag aand in Zeerust (2SDB) en al die troepe het hulle
tydjie af geniet deur net rond te lê in die bungalow’s. In die menasie was al die
Offisiere en Onder-offisiere besig om hulle vrouens en meisies te onthaal . So
teen 21h00 besluit een van die Koporale, wat teen die tyd al lekker “getrek” was,
om row call te hou. Hy tree ons in die pad aan . Omdat dit net row call was
tree ons almal sommer net so net met ons onderbroeke aan. Elke keer jaag die
Koporaal ons terug om ons “maatjies” te gaan soek wat nie vir row call
opgedaag het nie. Na die derde keer besluit hy, sonder om te dink, om ons om
Breshneff (‘n ou Russiese Tank) wat reg voor die menasie staan te jaag. Ons
gryp toe die geleentheid aan om die Koporaal terug te kry omdat hy ons op ‘n
Saterdag aand rondjaag. Van die ouens trek hulle onderbroeke op sodat dit soos
g-strings lyk en ander trek weer hulle onderbroeke aan die agterkant af dat jy net
boude sien en met ‘n geraas storm ons af in die rigting van die menasie. Halfpad
Breshneff toe besef die Koporaal eers wat hy gedoen het want die area voor die
menasie is gepak met die vrouens en meisies van die ander offisiere en onderoffisiere.
Hy spring op en af en skree op ons om terug te draai maar natuurlik
hoor nie een van ons hom nie, of so het ons voorgegee. Daar word toe sommer
‘n paar keer om Breshneff gehardloop en geskree voor ons terugkeer om voor die
Koporaal aan te tree. Ons het natuurlik daarvoor geboet maar so ook die
Koporaal wat ons gejaag het.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
12

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Gedurend basies het ek gereeld vergeet om my oorpak se boonste sak se knoop
vas te maak. Dit het gereeld gebeur dat die Bombadier by 10 Anti Aircraft by
Youngsfield tydens inspeksie die los (staal) knoop dan af ruk en dan moet ek dit
weer vaswerk. Ek het teen die tyd al moeg geword om die knoop elke keer vas
te werk. Ek kry toe by die medics van die gare (steke) wat hulle gebruik om
wonde mee toe te werk en werk my sak se knoop met dit vas. Met ons volgende
inspeksie los ek met opset my sak knoop los. Die Bombadier kom weer voor my
tot stilstand en gryp my knoop soos gewoontlik vas en met ‘n ruk probeer hy die
staal knoop afruk. ‘n Knoop wat vasgewerk is met nylon steke en sagte vingers
werk nie saam nie. Die Bombadier land toe by die medics met die velle van sy
vingers afgeruk. “AG SHAME BOMBADIER STEYN” Ek is nie jammer nie!
C Emmerson
13

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
In basies het ons gou geleer as ons in ‘n Samil gelaai word dat ons styf teen
mekaar moet sit om soveel ouens as moontlik te kan inkry. Die eerste keer toe
hulle ons in ‘n Samil gelaai het wou die ouens nie teen mekaar sit nie want
netnou dink die ou langs jou jy is “skeef”. Die Koporaal vra toe of daar nog
plek is en toe daar bevestig word dat die Samil vol is, klim die Koporaal agter
die stuur in en trek daar weg met ‘n stink spoed net om ewe skielik die remme
aan te slaan. Toe die Samil tot stilstand kom is ons almal soos sardien’tjies in ‘n
blik saamgepers teenaan die agterkant van die druiwers kompartement, en is daar
plek vir omtrent dubbel soveel ouens as wat oorspronklik ingelaai was. Die
Koporaal maak toe die klap agter weer oop en vra: “ Is daar “nou” plek vir nog
troepe? Van daardie dag af het ons geweet wat die Army se standaard vir vol is.
Onder Korporaal H Matthee
1992
14

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
In basies het ons net oorpakke gedra en was dit altyd ‘n probleem as jy vinnig
toilet toe moet gaan. Net soos die geluk dit wil hê was my maag omgekrap op
die dag wat ons ‘n oefening in die bos gehad het. Ek vra toe permisie om
vinnig my ding te gaan doen . Omdat ons net vir die dag in die bos was, was
daar nie voorsiening gemaak vir situasies soos hierdie nie en moes ek maar
sommer die naaste bos kies aangesien ek aangejaag word deur die Koporaal om
gou te maak. In my haas knoop ek my oorpak oop en gaan sit om my ding te
doen. Sonder my medewete was my oorpak in die pad en toe ek klaar is en my
oorpak weer aantrek slaan die besigheid my agter die nek. Die oorblywende
water in my waterbottel was nie genoeg om my nek en oorpak ordentelik skoon
te maak nie en so moes ek die dag deurgaan met almal wat my vermy en op ‘n
afstand bly.
Anoniem (met rede)
15

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Diè wat in 2SDB was sal weet waarvan ek praat as ek van die “Pantserbus”
praat. Dit was ‘n spesiale opf@# op ‘n Satermiddag, terwyl die res van die
Eskadron verdaag was, vir troepe wat deur die week droog gemaak het. So is ek,
op orders deur Majoor Saunders, op die ‘Pantserbus” gesit omdat ek glo een
oggend nie geskeer het nie. Ek was 18 jaar oud op daardie stadium en het nog
bumflufs gehad en het gedink dit is onnodig om elke oggend te skeer. Die
Saterdag na middagete is my naam, saam met nog ‘n paar ouens, afgelees en is
ons beveel om binne 15 min aangetree te wees met staaldak, webbing en geweer.
Vandaar is ons deur Sersant Human na die opsticle course toe gevat. Daar jaag
hy ons om en om die opsticle course vir teminste 3 ure aaneen. Na die
hoeveelste keer tree hy ons aan en sê: “Troepe ek gee julle nog een kans om die
opsticle course in tyd te voltooi en ek gee julle ‘n ekstra 30 sekondes om dit te
doen. As julle dit in tyd maak is ons klaar.” Ons spring daar weg al skreeuende
op mekaar en van die agterosse word saam gesleep en oor die opsticles gehelp.
Toe die laaste ou aantree kyk Sersant Human op sy horlosie en sê: “ Mooi
troepe julle het dit gemaak en ek is ‘n man van my woord, ons is klaar.” Ons
almal gee ‘n sug van verligting want ons was teen dié tyd al “ vodde”. Hy kyk
ons toe eers ‘n ruk aan en sê: “Ons is klaar met die opsticle course maar nou
gaan ons skietbaan toe”. Op die skietbaan is ons vir ‘n verdere 2 ure opgef@#
voor ons terug bungalow’s toe is waar ons verdaag is.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988.
16

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Daar was voordele en nadele vir kort ouens soos ek in die Army. Een van die
voordele wat ek gou agtergekom het was as jy ingedeel word om saam met twee
lang ouens paal pt te doen. As daar drie ouens aan een paal dra help dit nie om
my voor of agter te sit om die paal te dra nie want dan dra ek omtrent al die
gewig en hou dit ons terug. Daarom dat ek elke keer in die middel gesit word.
Die twee ouens voor en agter was so lank dat ek nie eers naby die paal kom nie
en ek hardloop maar net saam met my arms in die lug sodat dit net lyk of ek
ook die gewig van die paal dra terwyl die ander twee ouens hulle self dood dra
aan die paal. Maar as daar buddy pt gedoen word trek ek weer aan die kortste
end want dit is nogal moeilik om ‘n ou wat tweekeer jou lengte is te “skaap
dra” met sy bene wat op die grond agterna sleep.
Onder Korporaal H Matthee
1992
17

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
In Potchefstroom het ons in tente geslaap en die toilette was van daardie blou
portable toilette wat die hele dag in die son gestaan en bak het. Dit was ‘n straf
om die toilet te gebruik as gevolg van die feit dat die reuk onuithoudbaar was.
Ek was eendag laat vir PT en het geweet ek is in groot moeilikheid toe ek hoor
hoe die res van die Battery alreeds in die pad af “looppas mars”. Ek besluit toe
die veiligste plek om weg te kruip waar niemand my sal kry nie is in die toilet.
Daar sit ek in die stinkende toilet met die deur op ‘n skrefie oop om my neus
deur te steek vir vars lug. Wanneer ek iemand hoor aankom, hou ek my asem
op en trek die deur toe en as ek dink dit is weer veilig steek ek my neus weer
deur die gleuf in die deur. Na ‘n paar uur se wegkruip hoor ek die ouens
terugkom en besef dat hulle meer as net PT gedoen het. Toe ek hoor hulle tree
uit, glip ek uit die toilet en skuur my boots op die grond sodat dit lyk of ek
ook deel van die “oppie” was. Gelukkig vir my het hulle nie row call gehou nie.
Persoonlik dink ek dit was ‘n groter straf om in die toilet weg te kruip as om ‘n
“oppie” te kry
Kanonnier D Pretorius (DT)
1987 tot 1988
18
.

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons het ‘n agteros, genaamd Veltie, in ons “troep” gehad wat veroorsaak het dat
ons altyd tot die korste end getrek het omdat ons altyd laaste gekom het met
roetemarse en nooit die take wat aan ons gegee was in tyd kon uitvoer nie. Ons
was teen die tyd al redelik gatvol vir ou Veltie en met een van ons nagmarse het
ons besluit om so bietjie pret met hom te hê aangesien ons alweer laaste sal
kom. Dit was baie donker die aand en die ouens wat voor ou Veltie geloop het
maak toe elke keer asof hulle oor iets klim. Ou Veltie loop, met ‘n gekreun en
gekla, en voel voel met sy hande voor hom om te voel wat dit is waaroor die
ouens klim. Na ‘n ruk sê Veltie vir die Koporaal: “Ek kan nie meer nie
Koporaal” Waarby die Koporaal antwoord: “As jy nie jou gat roer nie los ons jou
net hier vir die leeus om op te vreet. Hy het vir nog so paar kilometer sy bek
gehou en uitgehou so vêr as hy kan maar kon toe nie meer nie en hy gaan sit
uiteindelik op sy agterend net daar waar hy is en sê: “Ek gee nie meer om nie
die leeus kan my nou maar opvreet maar ek kan nie meer ‘n tree verder nie!”.
Van die ouens moes toe maar vir ou Veltie verder dra en ons het natuurlik weer
laaste gekom.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
19

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Tydens bungalow inspeksie met basies in Ladysmith moet ‘n ou se bed netjies
opgemaak wees, en al jou toerusting moes netjies uiteengesit wees volgens ‘n
sekere patroon. Dit het ‘n paar keer gedurende basies met inspeksie gebeur dat, as
die inspeksie Offisier nie tevrede met jou inspeksie is nie, haal hy net die Bybel
van jou bed af en sit dit op die kas agter jou, en dan keer hy jou hele bed om.
Dit was al diep in basies en die ouens het dinge al meer kalmer begin vat, toe
ons eendag skielik weer moes inspeksie staan. Reg oorkant my was ‘n ou met
die van “Kent” en hy het pyp gerook. Omdat ons nie veel tyd gehad het om
klaar te maak vir inspeksie nie, vergeet hy toe ‘n sakkie vol tabak agter hom op
sy kas. Ons spring op aandag en die inspeksie Offisier kom in. Hy vind toe die
tabak op die kas en beveel Kent om sy mond oop te maak waarby hy die tabak
in sy mond stop. Hy moes toe die hele sak tabak opeet. Ek kon later sien hy
was nie baie lus vir aandete nie. Hy het maar taamlik groenerig om die kiewe
gelyk.
Skutter D Jacobs (Jakes Brenner)
1974 tot 1976
20

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Hoofstuk 3 : In die States
In Heidelberg in die winter het almal vroeg gestort want die warm water was sommer
teen 18:00 al klaar. Daarom was ek verbaas om te hoor iemand stort toe ek om 21:00
een Saterdag aand ons Bungalow instap. Toe ek ondersoek gaan instel vind ek twee
ouens in die stort besig om hulself met die toilet borsels te skrop. Ek merk toe op dat
hulle arms en gesigte bloed rooi gebrand is. Ek vra hulle wat die probleem is maar hulle
maak of hulle my nie hoor nie. Ek vind toe ‘n ou op sy bed sit en vra wat met die
twee ouens aangaan. Hy sê toe vir my dat die res van die ouens in die Bungalow
gatvol geraak het vir hierdie twee ouens wat nie van stort gehou het nie en dae aaneen
gegaan het sonder om te stort. Die reuk wat aan hulle geklou het was ondraaglik. Hulle
takel toe die twee en smeer hulle gesigte en arms met skoenpoletoer en verhoed dat
hulle gaan stort sodat die poletoer hulle vel eers goed brand. Na ‘n halfuur of wat gooi
hulle die twee in die storte en gee vir hulle die toilet borsels om hulle mee af te skrop.
Die twee het nog vir ‘n paar dae daarna met rooi gesigte en arms rondgeloop maar hulle
het na die episode seker gemaak hulle stort elke aand.
Seinman P Coleman
21

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ons was besig met 2de fase in Pochefstroom en het met die geweer granate
geskiet. Een van die granate wat geskiet was, was ‘n dud en ontplof nie. Die
granaat word toe sommer met toilet papier gemerk om later onskadelik gestel te
word. Gedurende die oefening slaan die veld aan die brand en ons word beveel
om die vuur te gaan doodslaan. Ons storm op die vuur af en gebruik sommer
ons Battlejackets om die vuur dood te slaan. ‘n Koporaal het die brandblussings
“operasie” gemonitor toe hy op ‘n ou afkom wat besig was om die granaat, wat
nie afgegaan het nie, met sy battlejacket te slaan om die gras wat rondom die
granaat brand te blus. Ek dog die Koporaal gaan ‘n fit kry soos hy op die ou
skree en hulle onttrek ons dadelik van die brand af om eers die granaat
onskadelik te stel voor ons kon aangaan met die brandblussing. Terwyl de res van
ons die brand blus word die ou goed opgef@#$ met ‘n vol amokis.
Onderkorporaal H Matthee
1992
22

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons het een aand laat, met die samewerking van die Polisie, ‘n kordon om ‘n
Compound in Katlehong getrek. Toe ons in posisie is bars die Polisie die
Compound binne op soek na dwelms en onwettige vuurwapens. Een ou in een
van die kamers was seker skuldig want skielik gaan een van die vensters voor
ons oop en die ou is hard besig om sy groot lyf deur die klein venstertjie te
wurg. Hy was al halfpad by die venster uit toe hy eers opkyk en in vier R5 lope
vaskyk. Hy steek meteens vas, glimlag vir ons en sê ewe onskuldig: “Eisch
halloooo”. Hy klim maar toe weer stadig terug in sy kamer waar die Polisie op
hom wag.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
23

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons het pas gekry vir die naweek en ek en ‘n vriend wat albei in Witbank bly,
besluit toe om saam te ryloop huistoe. Die eerste voertuig wat by ons stilhou was
‘n twee sitplek motortjie. Ek dink toe by myself : “Hoe dink hierdie ou moet
twee groot ouens, met hulle “balsakke” en al, in ‘n ou klein twee sitplek
motortjie pas?” Ek besluit toe ek sal maar ‘n bietjie die fool met die ou speel.
Die bestuurder vra ons waarheen ons oppad is en of ons ‘n lift wil hê. Ek sê toe
dat ons in Witbank bly maar voordat ons sy aanbod aanvaar wil ek net weet
watter tipe radio hy in die motor het. Hy kyk my eers ‘n ruk aan en sê dat hy
nie ‘n motor radio het nie, waarby ek vir hom sê: “in daardie geval moet jy
maar die pad vat want ons is nie bereid om in ‘n voertuig te ry wat nie ‘n radio
het nie”. Hy het natuurlik nie gedink ons is snaaks nie en trek daar weg met ‘n
spoed dat jy net bande hoor skree. Gelukkig was die volgende motor groot
genoeg vir ons en ons “balsakke” en hy het darem ‘n radio gehad. Party mense
het ook geen sin vir humor nie!
Kavalaris H Matthee
1951
24

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons basis met Riots in Katlehong was by Alberton Brandweer Stasie. Agter die
stasie was ‘n groot oop veld wat afgebrand was. Elke middag het die nuuskierige
Hoërskool kinders na skool by ‘n boom in die velt gestaan en kyk wat in die
basis aangaan. Ons Sersant , Sersanr Human, besluit toe eendag om ons ‘n
opF@#$, met vol kit, in die veld te gee net voor die skool uitkom. Hy maak
seker ons word goed opgeneuk deur ons te laat rol en leopardcrawl in die swart
afgebrande gras. Net toe ons nou al lekker moeg en vuil is van die sweet en
swart roet het die “toeskouers”, wat van die skool af kom, begin groei by hulle
normale plek onder die boom. Sersant Human besluit toe om ons om die boom
met sy toeskouers te jaag.. Goed geiriteerd en moeg storm ons op die boom en
toeskouers af. Van die kinders skrik so groot dat hulle op die vlug slaan . Van
die skool seuns wat nog bly staan en kyk wat aangaan het ook maar besluit om
die pad te vat nadat van die troepe hulle op ‘n kras manier laat weet het dat
dieselfde lot op hulle wag en dat die Army hulle nommers en ons hulle gewere
het. Van daardie dag af is die skool kinders genees van hulle nuuskierigheid en
het hulle maar liewer verby beweeg sonder om te stop om te kyk wat in die
basis aangaan.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
25

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Een van die spronge wat ons moes doen in die Parrabats was om in die nag te
spring. Die sprong moes uitgevoer word met full kit. In die nag is dit moeilik om
afstand te skat want een oomblik lyk die grond naby en dan maak jy jouself
gereed om te land en die volgende oomblik lyk die grond weer vêr en dan
ontspan jy net om met ‘n skok agter te kom dat jy baie nader aan die grond is
as wat jy gedink het. Dit is presies wat met my gebeur het met een van ons nag
spronge. My afstand skatting was so bietjie baie uit daardie nag want die
volgende oomblik tref ek die aarde met ‘n slag. Met die onverwagte landing byt
ek my tong dat hy net aan ‘n velletjie hang. Ek is toe sommer dadelik gecasavak
om my tong weer vas te werk. Met steke aan my tong moes ek op pas gaan en
die verleentheid deurgaan om aan almal te probeer verduidelik wat gebeur het. Ek
het nooit agtergekom dat ek my tong uitsteek wanneer ek konsentreer nie. Van
daardie dag af, as ons moes gaan spring het, maak ek seker my tong is waar hy
hoort: in my mond!
Kannonier D Pretorius
1979 tot 1980
26

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Dit was bosvase en ons Koporaal tree ons aan om te hoor of daar enige klagtes
is, so asof hy regtig omgee oor ons klagtes! Een troep kla toe dat die kos nie
van die beste is nie waarop die Koporaal antwoord dat hy maar moet begin leer
om van die kos te hou want dit is die Army en nie ‘n Hotel nie. Ek skraap toe
maar my moed bymekaar en steek my hand baie stadig en versigtig op. Die
Koporaal sê toe: “ Ja, Matthee wat is jou klagte? Ek sê toe vir hom dat ek ‘n
probleem het met die “pislelies” want ek kan nie bykom nie omdat ek te kort is,
waarby die korporaal antwoord: “Dan moet jy maar langs die “pislelie” pee”. Dit
was natuurlik baie snaaks vir die res van die paleton en ek moes hulle
aanmerkings vir die res van die dag aanhoor.
Onder Korporaal H Matthee
1992
27

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ek was op wagdiens en moes wag staan in een van die wagtorings . Dit was
vroeg in die oggend en ek was ook maar lekker vaak. Ek besluit toe ek sal net
vir so rukkie my oë toemaak maar raak toe vas aan die slaap. Ek word meteens
wakker gemaak deur ‘n hengse remoer. Ek soek my geweer maar kry hom nêrens
in die wagtoring nie. Ek besluit ek moet iets doen en loer by die wagtoring uit
met my hande voor my uit sodat dit lyk asof ek ‘n vuurwapen vashou en vir die
persoon wat onder die toring staan skree: “ halt, identifiseer jouself!” waarby die
Koporaal aan diens, met my geweer in sy hande, vra: “Du Toit, wie wil jy nou
met jou vingers skiet?” Met sy inspeksie om te kyk of al die wagte op hulle
plekke is het hy voor my wagtoring gestaan en na my geroep en toe hy geen
reaksie kry nie klim hy die toring op en kry my vas aan die slaap langs my
geweer. Hy vat toe my geweer en gaan staan onder die toring en slaan aan die
deur om my wakker te maak. Dit is seker nie nodig om te sê dat ek in groot
moeilikheid was omdat ek aan diens geslaap het en my geweer verloor het nie.
Skutter J Du Toit
1990 tot 1991
28

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons was agter op ‘n Buffel op pad terug van patrollie af in een van die
plakkerskampe naby Bethal. Dit was om en by so vier uur die oggend en nog
donker. Ek het ‘n nood ontwikkel en besluit toe om sommer so in die ry water
af te slaan. Ek beweeg na die agterkant van die Buffel en “pee” toe sommer oor
die bak. Op daardie oomblik gaan ons ‘n ou op sy fiets verby wat seker oppad
werk toe was. Ek het hom glad nie gesien nie en eers agterkom ek is besig om
hom nat te lei toe ek ‘n gevloek en geswets hoor van iemand langs die pad. Hy
neuk toe amper nog neer ook toe hy wou uitswaai uit die pad uit. Al wat ek
kon doen was om omverskoning te vra en weer my sitplek op die Buffel in te
neem.
Onder Korporaal H Matthee
1992
29

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ons was op Schmidtsdrift naby Kimberley besig met ons 2de fase van drywers
opleiding. Met een van die oefeninge moet die Stafsersant 'n donderbuis agter op
die bak van 'n Kwêvoël gooi. Dit is dan 'n voorstelling dat die Kwêvoël 'n
landmyn getrap het en dan moet al die ander voertuie in die konvooi dadelik
visgraat. Met die dat die Staf die donderbuis na die Kwêvoël voor my gooi val
dit per ongeluk in die oop hatch in die drywers kajuit en val tussen die drywer
en 'n Koporaal. Die Staf hou net sy kop vas asof om te sê: "O f#k!!" Dit was
nie sekondes nie of altwee deure vlieg oop maar die Koporaal, wat nie van die
gewildste Koporale in die basis was nie, vergeet om sy veiligheidsgordel los te
maak en probeer by die die trok uitspring. Dit was nogal snaaks om te sien hoe
die donderbuis, wat afgegaan het, die Koporaal by die Kwêvoël uithelp toe hy
uiteindelik sy veiligheidsgordel los gekry het. Hy vlieg by die kajuit uit met 'n
spoed. Gelukkig het niemand seer gekry tydens die insident nie. Ieder en elk van
die ouens wat daar was het gelê soos hulle lag.
Skutter S Martin
30

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons was op patrollie in die “lokasie” naby Bethal. Ons aandag was gevestig op
die mense en huise om ons en niemand het regtig gekyk waar hy loop nie. Die
volgende oomblik hoor ons ‘n plof geluid en toe ons in die rigting kyk waar die
geluid vandaan kom sien ons net ‘n kop van een van die troepe wat by ‘n gat in
die grond uitsteek. Die arme troep het sonder dat hy dit agterkom op een van die
huise se septic tanks getrap en sy gewig was ‘n bietjie te veel vir die
selfgemaakte tank. Gelukkig vir hom het sy geweer gekeer dat hy heeltemal in
die tank inval en daar hang hy aan sy geweer vir lewe en dood. Die dampe wat
uit die gat gekom het was ook glad nie van die aangenaamste nie en dit was
nogal moeilik om hom uit die gat te kry sonder dat ons ook daar inval. Die
klomp wie se huis dit was, was glad nie beindruk met ons omdat ons hulle
septic tank beskadig het nie. Na diè episode het ons seker gemaak waar ons trap
as ons tussen die huise rond beweeg want ons wil nie weer in die “gemors”
beland nie.
Onder Korporaal H Matthee
1992
31

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Die volgende storie is deur ‘n vriend van my, Dennis Weyers, wat in die lugmag
was vertel. Hulle was besig met ‘n oefening op Luhatla en die anti aircraft se
“Ystervarkies” moes probeer om ‘n kussing wat met ‘n lang kabel agter ‘n
Dekota getrek word af te skiet met lugbars rondtes. Die vliëenier kom toe agter
die lugbars ontplof darem nou baie naby aan die vliegtuig en raak so bietjie
bekommerd dat die vliegtuig raak geskiet kan word. Hy klim toe dadelik op die
radio waarby hy die volgende kwytraak: “ Please note that we are pulling the
target and not pushing it”.
Weerman J Vermaak
1979 tot 1980
32

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Daar was ‘n troep in ons pelaton wat wou “AWOL” vir die naweek en hy
besluit toe die enigste manier om verby die wagte by die hek te kom is om
homself voor te doen as ‘n Offisier. Hy kry toe op die een of ander manier ‘n
Kaptein se rangtekens in die hande en verlaat die kamp sonder dat die wagte
enige onraad vermoed. Net buite Potchefstroom staan hy langs die pad en ryloop.
Hy is toe sommer vinnig uitgevang deur “MP’s” wat verby hom gery het want
waar het jy al ooit ‘n Kaptein gesien ryloop, nogal met balsak en al. Dit was
ook die laaste wat ons van hom gesien het.
Onder Korporaal H Matthee
1992
33

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Die eerste keer wat ons met die “Noddy’s” geskiet het was op Rooisloot by
Zeerust. Omdat ek ‘n drywer was moes ek agter die stuur bly sit en die rem trap
terwyl daar met die 90mm kanon geskiet word. Nadat die teikens uitgewis is
word daar met die 7.62mm Brouwning geskiet. Daar is veronderstel om ‘n sak
onder die Brouwning te wees wat die doppies opvang maar daar is “besluit” dat
dit onnodig is. Met die geskietery met die Brouwning vlieg die doppies die hele
kajuit, wat maar baie beknop is, rond. Dit is nogal ‘n ding om die vuurwarm
doppie te probeer ontduik wat die gawe het om by al die onmoontlike plekke in
te val. ‘n Tank overall het ‘n vlap met ‘n toutjie agter op die rug wat gebruik
word om die drywer uit te trek as iets verkeerd loop. Die vlap wat permanent
oop was en my kraag was toe die roete wat die doppies kies om binne in my
overall te val. Ek is seker die sak was met opset uitgelos om die arme drywers
‘n streep te trek en ons het daarna seker gemaak die sak is in plek wanneer daar
met die Brouwnings geskiet word.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
34

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Dit was die Sondag oggend na 'n laatnag se drinkery by die kantien in
Ladysmith. Ons het die agterste rye in die kerk beset en met bloedbelope oë
gewag dat die kerk moet begin. Die gesingery voor die diens het ons darem nog
wakker gehou maar toe die dominee begin preek was dit te veel vir die moeë
troepe. Dit was glad nie 'n mooi gesig om die klomp troepe in die kerk te sien
sit en slaap nie. As dit net by slaap gebly het was dit miskien nog onopmerkbaar
daar waar ons in die agterste rye in die donker hoekies plek ingeneem het, maar
toe moes sommige van die ouens nog kliphard snork ook. Dit het die aandag van
al die mense in die kerk getrek. Sommige mense het gedink dit is baie snaaks
maar dan was daar ander, wat die dominee insluit, wat nie gedink het dit is so
snaaks nie. Ons is toe sommer voor die hele gemeente in die kerk uitgetrap en
gesê as ons wil slaap moet ons eerder die kerk verlaat. Dit het uithouvermoeë
gevat om deur die diens wakker bly tot die einde toe.
Onder Korporaal H Matthee
1992
35

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ons moes nuwe Ratels deurvat vanaf Pretoria na Grootfontein. Ons het in ‘n
groot konvooi gery en ons was net twee in elke Ratel. Ek en Matthee was in
een Ratel en het beurte gemaak om te bestuur. In die begin het ek halflyf by die
toring uitgestaan want so ‘n groot konvooi Ratels het almal se aandag getrek en
al wat ‘n civvie is waai vir jou en jy voel nogal belangrik daar waar jy in die
toring staan. Maar dit was ‘n ander storie op die oop pad toe die eerste groot
trok in die teenoorgestelde rigting verby ons jaag. Die wind ruk my amper uit die
toring en ek vang my helmet net betyds toe dit van my kop af waai. Ek het toe
sommer gou geleer om in die toring in te verwyn as daar ‘n trok oppad is.
Iewers in die Vrystaat raak ons agter en toe dit begin donker raak draai ons in
by ‘n plaashuis langs die pad om uit te vind of die mense nie die konvooi
gesien het nie. Die plaasboer bevestig toe dat die konvooi ‘n uur of wat voor ons
daar verby is maar toe ons weer in die pad wil val sê die boer ons moet die
aand in sy skuur oornag. Ek en Matthee is toe sommer met ‘n lekker braaivleis
bederf terwyl die ander ouens nie baie ver van die plaashuis langs die pad moes
slaap en ratpacks eet. Ons was die volgende oggend vroeg weer op die pad nadat
ons die boer bedank het en vang toe sommer gou weer op met die konvooi.
Kavalaris J Malan
1987 tot 1988
36

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons was op wagdiens en die ou wat saam met my hekwag was, was een van die
paraatste ouens wat ek al ooit gesien het. Wanneer ‘n voertuig die kamp wil
betree moet die een wag voor die voertuig staan en sy wapen gerig hou op die
voertuig se enjin terwyl die ander wag die voertuig deursoek. As ek nog reg kan
onthou het elke wag vyf rondtes in sy magasyn gehad. Op daardie dag was dit
my plig om die voertuig te deursoek en die ander ou moes voor die voertuig
staan met sy geweer gerig op die enjin. Daardie oggend kom een van die
Koporale voor die hek met sy motor tot stilstand en ewe paraat neem ons ons
posisies in . Terwyl ek nog met die Koporaal praat begin hy op die ander wag
skree. Toe ek na die wag kyk om te sien waaroor die Koporaal so ‘n bohaai
opskop, sien ek dat die ou sy geweer, wat gespan en van safety af is, direk op
die Koporaal gerig het. Natuurlik het die Koporaal ons name gevat (nommer,
rang, naam) en is ons aangegee by die offisier aan diens.
Onder Korporaal H Matthee
1992
37

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Daar was ‘n ou in ons Eskadron in Zeerust met die bynaam van Boom. Ek weet
tot vandag toe nie hoekom sy bynaam Boom was nie maar hy het my aan Mike
Schutte laat dink. Een Saterdag raak ou Boom lekker gesuip en gewoontlik
beteken dit moeilikheid. Met sy dronk lyf klim hy in Breshneff. Breshneff was ‘n
ou Russiese Tank wat voor die menasie gestaan het. In die Tank maak hy al die
hatches van binne toe en draai die toring in die rondte en speel te lekker oorlog.
Maak nie saak wat die MP’s probeer nie hulle kon Boom nie uit die Tank kry
nie. Al wat leef en beef in die basis was daar om die petalje te aanskou. Dit kos
toe ons Koporaal mooi praat en smeek om Boom uit die Tank te kry. Ek weet
nie of hy warm in die Tank begin kry het nie en of dit die Koporaal se
onderhandelings vermoë was nie maar na ‘n uur of wat besluit Boom hy het nou
klaar gespeel en klim uit die Tank. Die MP’s gryp hom dadelik, maar nie sonder
‘n fight nie, en sluit hom toe in die “Kas”. Die idee was om hom daar te hou
tot hy weer nugter is. Boom was nie eers ‘n half uur in die “Kas” nie toe laat
hulle hom maar gaan want hy maak amok in die “Kas” en foeter ieder en elk
wat saam met hom in die “Kas” was uitmekaar. Ons het altyd seker gemaak ons
is in Boom se goeieboekies want hy was so sterk soos ‘n os en sy kop haak uit
as hy dronk is.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
38

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Een vervelige Saterdag middag in Potchefstroom word daar om een of ander rede
‘n hele vrag toilet papier by ons tente afgelaai. Ons besluit toe om ‘n bietjie pret
te hê met die toilet papier. Daar was ‘n troep in ons tent wat elke geleentheid
om te slaap met albei hande aangegryp het en hy was vas aan die slaap op sy
bed. Ons besluit toe om hom en sy bed toe te draai met die toilet papier. Hy het
so vas geslaap dat hy niks agtergekom het nie. Ons het sommer ‘n hele paar
rolle toilet papier gebruik en het nie gedink dat iemand met toilet papier
vasgebind kan word sonder om los te kom nie. Die volgende oomblik word daar
geskree dat ons moet aantree en ons maak hom wakker. Ons neem aan dat hy
sommer maklik sal loskom en miskien net ‘n bietjie laat sal aantree. Ons begin
toe ‘n bietjie worry toe hy nie opdaag nie en die Koporaal besluit om te gaan
kyk wie nog in die tente is. Daar kry die Koporaal hom nog steeds “vasgebind”
op sy bed. Ons is die res van die middag goed rondgejaag omdat ons die
kosbare toilet papier gemors het.
Onder Korporaal H Matthee
1992
39

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Op Betlehem was ons besig om brug parte van ‘n Samil af te laai. Twee ouens
was op die Samil besig om die eenkant van ‘n brug spoor op te tel terwyl ek op
die grond gestaan het en die anderkant opgetel het. Die komunikasie tussen ons
was nie wat dit moes wees nie want terwyl ek nog met die spoor, gesig hoogte,
in my hande staan, stoot hulle die brug met geweld van die Samil af reg in my
gesig in en breek my neus. Ek is toe 1Mil. toe gestuur vir ‘n neus operasie. Na
die operasie gaan vat ek ‘n stort. Terwyl ek stort kom ek agter daar hang ‘n
toutjie by my neus uit. Ek begin toe trek en trek aan die tou tot daar ‘n paar
meter tou op die grond voor my voete lê. Ek kon nie glo al die tou uit my neus
kom nie. Ek is terug na my bed toe en toe die Suster daar verby kom vertel ek
haar van die tou wat ek uit my neus getrek het waarby sy my goed uittrap.
Niemand het vir my gesê ek moet die tou in my neus uitlos nie.
Sapeur B Matthee
1984 tot 1985
40

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ek was in die hondeskool op “Bourkes Luck” met my diensplig. Elke troep het
sy eie hond gehad wat hy moes oplei en na kyk. ‘n Vriend van my se hond, ‘n
teef, was op hitte en moes afgesonder word en weg gehou word van die ander
honde. Hy moes nogsteeds na haar omsien, die dat haar “reuk” toe aan hom
afsmeer. Ons gebruik hom toe maar om die “aanvals pak” aan te trek sodat die
ander honde hom kan plattrek. Met die “aanvals pak” aan staan hy ‘n paar meter
voor my en my hond, Luke. Ek charge Luke op om hom plat te trek en laat
hom gaan. Halfpad na die “teiken” ruik Luke “die teef” aan hom en sy agressie
draai na ‘n intieme gevoel vir die troep. In plaas daarvan om weg te kom van ‘n
wrede, aanvallende hond, moes hy net keer want die hond wil hom net “bykom”.
Luke spring soos ‘n bokkie al agter hom aan en ons los hom eers vir ‘n ruk
voordat ons besluit om die troep te gaan red van die liefdevolle hond. Die troep
was natuurlik glad nie impressed met ons nie.
Onder Korporaal H Matthee
1992
41

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Een oggend, douvoordag, neem ek die aantreeparade aan. Ek was op daardie
stadium nog 'n jong Tweede-Luitenant. Die paradegrond was 'n groen veld - net
die vorige dag gesny. In 'n stadium van die parade moet ek beveel: "Hoofdeksels
af......! Laat ons bid." Almal haal dan hul pette af, laat die koppe sak en ek lees
die Onse Vader. Ek sê toe: "Hoofdeksels af......! Laat ons bid." En woeps! Daar
spring my gebit uit my mond en val op die gras. Ek het 'n plaatjie met twee
verdwaalde kunstande bo in my mond gedra. Die plaatjie tande het diè vervang
wat 'n Vicker mediummasjiengeweer op Voortekkerhoogte en 'n rugbystewel op
Oudtshoorn uitgeskop het. Maar gelukkig sien niemand dit raak nie, want almal
staan met geboë hoofde en toe oë. Ek raap vinnig die plaatjie op en sit dit terug
op sy plek. - en ek lees die Onse Vader. Ongelukkig was die plaatjie vol
klewerige grashalms van die vorige dag se snyery en dou. Daar staan ek toe met
grasstopsels wat by my mond uitsteek soos 'n bok wat wei. Kort daarna moet
ek skree: "Staf!" Dan kom die Stafsersant en halt voor my. Hy staan op aandag
en ek gee vir hom die instruksies oor die dag se opleidingsprogram. Daarna
beveel ek hom om die parade te verdaag. Maar hierdie Stafsersant was 'n spesiale
Stafsersant. Hy was Frederick George Crumpton. 'n Veteraan van die Tweede
Wêreldoorlog, so hard soos staal en met 'n snor soos 'n plaasbesem. Hy kom
aangemasjeer met afgemete tred, passtok onder die blad. Hy halt. Hy kyk my met
skil oë aan. Hy trek nie 'n spier nie. Hy luister en ek gee hom die instruksies en
beveel: " Verdaag die parade!" Hy sê toe vir my in engels: "I will comply with
your instructions, Sir. I wil dismiss the parade, Sir, but, before I do so, There's
something I should like you to know, Sir. I do not mind you reading the Lord's
Prayer, but next time you do so - finish your breakfast first!"
Generaal J Geldenhuys
42

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
By “Gods Window” het ons die honde gebruik met ‘n spoorsny oefening. Ons
Koporaal se hond sien toe ‘n trop bobbejane en die Koporaal het sy hande vol
om die hond in toom te hou. Hy besluit toe maar om die hond sy sin te gee en
gee die bevel om die bobbejane te jaag. Hy neem toe aan dat die bobbejane
spore sal maak nog voor die hond hulle bereik. Die hond verdwyn die bos in
agter die bobbejane aan en na ‘n ruk hoor ons die hond tjank. Die Koporaal
skrik sy agterent af en roep na sy hond maar ons kan hoor iewers in die bos is
daar ‘n hengse geveg tussen die hond en die bobbejane. Al wat die Koporaal kon
doen was om sy kop vas te hou en sy hond te roep want hy was nie bereid om
sy lewe te waag tussen ‘n klomp bobbejane nie. Uiteindelik kom die hond mank,
mank en vol bloed uit die bos geloop. Die arme hond was buite aksie vir ‘n
paar dae om te herstel van die wonde wat hy opgedoen het en die Koporaal
moes verskonings uitdink om sy agterend te red.
Onder Korporaal H Matthee
1992
43

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Met my tyd in die Weermag is ons by die Polisie ingedeel om patrollies met die
Caspers op die plase te doen om veediefstal te voorkom. Op een so patrollie het
ons vleis by die Boer op wie se plaas ons patrollie gedoen het gekry om te
braai. Ons kry toe vir ons ‘n lekker plek in ‘n kloof en was besig om ons vleis
te braai toe die Stasie Bevelvoerder ons op die radio roep en vra waar ons is en
wat ons doen. Omdat ons nie vir hom wil sê ons is besig om te braai nie en so
bietjie die gek met hom wil skeer, laat weet ons hom dat ons op die spoor van
‘n paar veediewe is. Hy raak toe sommer baie opgewonde en sê dat hy ‘n “kop”
soek. Die ouens wil hulle self siek lag vir hierdie Bevelvoerder wat dink ons is
besig om vee diewe te agtervolg terwyl ons lekker kuier en vleis braai. Die
Caspers word toe gestart sodat hy nie agterkom ons staan eintlik stil op een plek
nie. Hy wil elke nou en dan hoor of ons hulle al gevang het en elke keer sluit
hy sy radio berig af met: “Manne ek wil ‘n kop hê!”. Toe ons nou besluit ons
het ons fun met hom gehad en begin moeg raak dat hy die heeltyd met ons
braaiery inmeng, laat weet ons hom ons het hulle spoor verloor. Hy was duidelik
baie teleurgesteld en al wat hy kon sê is: “Ag nee f#k”.
Konstabel D Jacobs
1991 tot 1992
44

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Daar was ‘n ou in ons bungalow wat so gesnork het dat nie een van ons ‘n oog
kon toe maak nie. Ons besluit toe ons moet ‘n plan maak met sy gesnorkery.
Een ou kom toe met ‘n idee om ‘n handvol malaria pille op te los in ‘n glas
water en dit in sy keel af te gooi wanneer hy slaap. Toe hy weer een aand op
sy rug lê en lekker balke saag, gooi ons die konkoksie in sy mond. Ons verdrink
die arme ou toe amper met ‘n glas vol bitter water. Dit het nie gehelp hoeveel
keer hy sy mond probeer uitspoel met water en sy tande borsel nie, hy kon nie
van die bitter smaak ontslae raak vir ure daarna nie. Dit het ongelukkig nie van
sy snorkery ontslae geraak nie maar hy het baie ligter geslaap en het vir enige
geluid wakker geword want hy was bang iemand probeer weer iets terwyl hy
slaap.
Onder Korporaal H Matthee
1992
45

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ek het die gebruik van die go-carts in die bos vermy so ver ek kon. Eerstens is
die reuk onuithoudbaar en tweedens sit jy nie eers ‘n halwe meter van die ou
langs jou en jou ding doen nie. As ek noodgedwonge die go-carts moes gebruik
en een van die ander ouens van sy go-cart af opstaan terwyl ek nog besig is
probeer ek al wat ‘n opening, tussen my en die sitplek, toedruk want as die ou
sy go-cart se deksel (met opset) toeslaan forseer dit die stank by al die go-carts
wat oop is en die wat in gebruik is uit. Eendag nadat ek nie meer kon uithou
nie en die go-carts moes gebruik kon ek nie my oë glo wat ek sien nie. Daar sit
sowaar as wragties ‘n ou op een van die go-carts en ‘n toebroodjie eet. Dit het
my verstand te bowe gegaan dat hy in die stank kan sit en eet en dit nog geniet
ook daarby. Hoe kan hy nog in die omstandighede die toebroodjie hoegenaamd
proe. Mens het immers jou reuk en smaak nodig daarvoor!
Kanonnier D Pretorius
1979 tot 1980
46

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Net vir magsvertoning het ons so elke nou en dan tussen die toeriste by “Bourkes
Luck potholes” met die honde rond geloop. Die honde was natuurlik te oulik vir
die toeriste maar veral vir die vroulike geslag wat net die heeltyd die honde wil
vryf. Die honde het natuurlik baie van die aandag gehou en was te vriendelik
met die mense. ‘n Jongerige meisie nader toe een van die troepe met sy hond en
vertel hom hoe oulik sy hond is en net toe sy haar hand uitsteek om die hond te
vryf, Gil die troep met ‘n benoude stem: “ Nee moenie!”. Sy skrik so groot dat
sy amper oor die tralies in die potholes in spring en die mense rondom maak dat
hulle wegkom, waarby die troep ewe droog sê: “Hy sal jou dood lek”. Die meisie
was natuurlik nie beïndruk met die troep nie omdat hy haar in die verleentheid
gestel het voor al die ander toeruste en sy en haar familie verlaat toe sommer
ook dadelik die plek.
Onder Korporaal H Matthee
1992
47

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
In die begin met basies moes ons elke Sondag oggend kerk toe gaan. Ons is in groepe
gedeel volgens die dominasie waarin jy is. Die NG kerk was in die basis self, dus was
niemand skielik lid van die NG kerk nie. Een Sondag is omtrent almal by die AGS kerk
want daar was vertel dat daar baie, jong, meisies in die AGS kerk is. Die volgende
Sondag is almal weer in die Hervormde kerk omdat van die ouens wat die vorige
Sondag in die Hervormde kerk was vertel het van al die meisies wat die oggend dienste
daar bywoon. So het ons elke Sondag ‘n ander kerk se diens bygewoon net om die
meisies uit te kyk. Een Sondag in die AGS kerk sit ons reg agter ‘n ou tannie. Ek het
‘n krapperige keel gehad en aanhoudend gehoes. Die tannie voor ons haal toe ‘n pakkie
Halls uit haar handsak en hou dit vir my om een te vat. Nog voor ek my hand kon
uitsteek vat een van die ouens langs my sommer die hele pakkie en bedank die tannie
vir haar vrygewigheid. Hy deel toe sommer alles uit vir die res van die troepe en ek
moes baklei om een te kry. Die ou tannie was skoon verbaas maar het maar net
geglimlag en weer voor haar gekyk.
Kanonnier D Pretorius (DT)
1987 tot 1988
48

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Daar was ‘n ritsueel in die Army wat ons uitgevoer het wanneer een van die
ouens ‘n Dear Johnny van sy meisie ontvang het. Eerstens koop elke ou in sy
pelaton vir hom ‘n bier, wat hy eers moet opdrink, en dan grawe ons ‘n gat
waarin ons die brief ingooi. Ons staan dan almal met net ons stewels (sonder
kouse), onderbroek, webbing en staaldak om die gat en almal pee op die brief en
as ons klaar is gooi ons die gat weer toe. Dit was maar net ‘n manier om die
ou weer ‘n bietjie op te cheer en om kamaraadskap te bou.
Onder Korporaal H Matthee
1992
49

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Daar was ‘n troep in ons Eskadron wat glad nie kon marsjeer nie. As sy linker
been voor is dan is sy linker arm ook voor en dieselfde met sy regter been en
arm. Dit het kompleet gelyk soos ‘n eend wat waggel. Dit was ‘n straf om
agter hom te marsjeer want jy raak self naderhand deurmekaar, daarom dat hy
altyd heel agter in die Eskadron gemarsjeer het . Die Koporaal was naderhand
raadop want niks wat hy probeer het om die troep te kry om reg te marsjeer het
gewerk nie. Uit frustrasie skree die Koporaal op hom dat hy nie kan verstaan hoe
die res van die Eskadron reg kan masjeer maar nie hy nie, waarop hy met trane
in sy oë sê: “ Ja Koporaal maar ek het nie kadette op skool gehad soos die ander
ouens nie.” Ek sal liewer nie sê wat die Koporaal se aanmerking daaroor was en
wat hy van skoolkadette dink nie!
Kavalaris H Matthee
1951
50

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Om ‘n bietjie uit die basis uit te kom by Bourkes Luck het ons die honde so
nou en dan vir ‘n “roetemars” gevat en die voetslaan paadjies rondom Blyde
Rivier gekies omdat dit ons die geleentheid gegee het om ‘n bietjie in die rivier
af te koel. Op een van ons “roetemarse” besluit ons om ‘n skinny dip te vang en
dan sommer ook ‘n bietjie te tan want ons het nie gedink dat enige iemand daar
verby sal kom nie. Ons het nog so kaalbas en rustig langs die rivier rond gelê
toe daar skielik ‘n paar ouerige toeriste aan die oorkant van die rivier verskyn en
een van die tannies sommer begin foto’s van ons neem. Een van die troepe
spring toe sommer regop met sy hande in die lug en skree vir die “fotograaf”:
“Kyk , die Army het van my, ‘n laaitjie, ‘n man gemaak tannie! Dit het die
tannie nie gekeer om nog foto’s te neem nie en het nog so paar foto’s ingekry
voor sy daar weggesleep was deur een van die manlike voetgangers. Ek weet nie
eers of hulle Afrikaans verstaan het nie maar dit was nogal snaaks om te sien
hou die ou tannie die geleentheid aangryp om ‘n paar foto’s van ‘n klomp
kaalbas soldate te neem.
Onder Korporaal H Matthee
1992
51

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ek was al diep in my eerste jaar van my diensplig toe ek moes gaan vir my
bestuurders lisensie. Die enigste voertuig wat ek in die hande kon kry om my
bestuurders lisensie toets te doen was ‘n ou “DKW” en as ek sê oud bedoel ek
oud. Dit was ‘n kuns om die ou “tjor” aan die gang te kry en as hy eers aan
die gang is moet jy sorg dat hy nie vrek nie want dan kry jy hom nie maklik
weer aan die gang nie. Met ‘n gesukkel in die basis kry ons die “tjor” aan die
gang en die ou wie se kar dit is sê ek moet maar liewer nie die enjin afskakel
voor ek terug in die basis is nie. By die toetsgronde in Betlehem klim die
toetsbeampte langs my in en na al my checks trek ons daar weg in die rigting
van die dorp. By die tweede verkeerslig in die dorp laat ek die “tjor” stol en
daar sit ons in spitsverkeer en die ding wil nie start nie. Na ‘n ruk se gesukkel
kyk ek verlee na die toetsbeampte en sê: “Jammer oom maar kan oom aseblief
die kar aan die brand stoot?” Dit het hom ten minste ‘n 100m se geswoeg en
gesweet gekos voordat die “tjor” weer vat. Bedonderd klim die beampte terug in
die kar en sê ek moet terug toetsgronde toe sonder om ‘n woord verder met my
te praat. By die toetsgronde klim hy uit en loop na sy kantoor toe. Ek weet toe
nie wat om te doen nie want die oom wil nie eers met my praat nie. Na ‘n ruk
skraap ek my moed bymekaar en stap sy kantoor binne waar hy my lisensie voor
my gooi en my net weg wys met sy hand. Ek glo vas as ek nie in uniform was
nie het hy my sekerlik laat druip. .
Sapeur B Matthee
1984 tot 1985
52

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Met “Riots” het ons patrollie tussen die winkels in Bethal geloop. Dit was my
beurt om die “PA” radio te dra en te beman. ‘n Ouerige tannie nader my toe en
sê sy sien ek dra ‘n telefoon saam met my (daardie tyd was daar nog nie so iets
soos selfone nie) en sy wil net vra of sy nie my telefoon kan gebruik om haar
seun te bel om haar te kom help nie want sy het haar motorsleutels in haar
motor toegesluit. Ek moes haar toe maar op ‘n mooi manier probeer verduidelik,
sonder om haar in die verleentheid te stel, dat dit eintlik ‘n tweerigting radio is
en nie ‘n telefoon nie al lyk die handstuk soos ‘n gewone telefoon. Ons het toe
maar aangebied om haar te help om haar sleutels uit die motor te kry.
Onder Korporaal H Matthee
1992
53

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Dit was met een van my kampe op De Brug met oefening Excalibur 3. Ons
beurt om te stort in die aande was altyd na die Artilirie. Een aand toe ons by
die storte kom merk ons dat iemand van die Artilirie besluit het om vir ons ‘n
geskenk te los deur in die storte “broek los te maak”. Ons het natuurlik nie
gedink dit is snaaks nie en het ons Koporaal geroep en hom gewys wat daar vir
ons gelos is in die storte. Hy is dadelik na die Artilirie se Samajoor toe om hom
in te lig van wat gebeur het. Dit was nie lank nie of die Samajoor laat ieder en
elk van die Artilirie ‘n lyn vorm vanaf die deur van die storte tot by die toilette
en beveel die troepe om die “goed” met hulle hande op te tel en dit vir mekaar
aan te gee tot aan die einde van die lyn en dan in die toilet te gooi. Dit was ‘n
ding om te sien hoe hulle dit so half na mekaar gooi om te verhoed dat dit te
lank in hulle hande bly. Ek is seker die ou wat dit gedoen het is deur sy
“maatjies” uitgesorteer. Wat ‘n naarheid om te aanskou!.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
54

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Met opleiding het ons een dag “vuur in beweging” geoefen en ons Koporaal wat
gedink het hy is “Rambo” sê hy sal die “LMG” alleen hanteer. Gewoontlik neem
dit twee troepe om met die “LMG” te skiet, een om die geweer self te hanteer
en een om die belt met die rondtes te voer en dan word die geweer op sy
pootjies geplaas en in ‘n lê-houding gevuur. Maar nie “Rambo” nie, nee hy wil
dit alles alleen doen en dit nogal staande, seker om die troepe te probeer
imponeer! Die eerste sarsie kon hy nog miskien hanteer maar met die tweede
sarsie raak alles te swaar vir hom en skiet hy hier reg voor hom in die grond
vas en skiet amper sy voet af. Die Majoor skree toe : “Staak vuur” en beveel
die Koporaal om eerder die “LMG” terug te gee aan die troepe wat veronderstel
is om met die ding te skiet want hy is nou besig om sy naam met ‘n plank te
slaan. Van daardie dag af staan hy bekend as Koporaal Rambo.
Onder Korporaal H Matthee
1992
55

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons moes splinter nuwe voertuie bestaande uit Samil Guntrekkers en Mazda
B2000 bakkies vanaf Pretoria na Grootfontein toe neem. Dit was nogal ‘n groot
konvooi en dit het ons ‘n paar dae geneem om ons bestemming te bereik. In
Suid-Wes het ons in Windhoek oornag. Ons was teen die tyd al gatvol vir
ratpacks en was lus vir ‘n stukkie vleis. Ek maak ons Luitenant toe wakker en
laat hom weet dat ons een van die bakkies gaan vat om vleis te gaan soek. Hy
sê toe ons moet doen wat ons moet maar hy weet van niks nie en ons moet
asseblief net uit die dorp bly. Ek en drie ander troepe gryp toe een van die
bakkies en is in die veld in om hase te jag. Ons sit toe ‘n haas agterna en ek
probeer my bes om agter op die bakkie staande te bly om die haas te skiet
terwyl die drywer soos ‘n paloeka bestuur. Die volgende oomblik slaan hy ‘n gat
en die bakkie keer om. Gelukkig vir ons het niemand seer gekry nie maar die
bakkie was so te sê heeltemal afgeskryf met ‘n gebarste band ook nog. Ons glip
toe terug kamp toe, sonder enige vleis, met die beskadigde bakkie. Ek maak die
Luitenant wakker om hom die slegte nuus te vertel. Hy dog eers ons maak ‘n
grap en vra waar die vleis is. Ek sê toe vir hom hy moet nie stres nie want ek
sal ‘n plan maak met die bakkie. Die volgende oggend vroeg, voor die konfooi
vertrek, ry ek vooruit en ry van die pad af sodat dit lyk of die ongeluk gebeur
het in die konfooi op pad Grootfontein toe. Die konfooi stop toe op die plek
waar die bakkie langs die pad staan en ons laat weet die Transport Offisier in
Windhoek dat een van die bakkies in die konfooi se wiel gebars het en gerol het.
Almal in die konfooi het mooi saam gespeel en die waarheid het nooit uitgekom
nie en ons moes maar tevrede wees met ratpacks vir die res van die pad tot in
Grootfontein.
Korporaal P Ferreira
1982 tot 1985
56

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
In die Army het ek aan die weermag se marathon club aangesluit net om so nou
en dan ‘n bietjie uit die kamp te kom al beteken dit om ‘n marathon of twee te
hardloop. Ek het sommer met die gewone ou Army tekkies gehardloop wat nie
regtig geskik was vir langafstande nie. Met een van die marathonne waaraan ons
deel geneem het dek ons Army ouens, met ons weermag atletiek klere, die
agterhoede van die honderde mense wat die marathon hardloop. By een van die
waterpunte staan daar ‘n Hoërskool laaitjie ons en aanmoedig. Toe hy sien ek is
van die Army skree hy vir my: “Mooi so oom, oom is amper klaar” Ek sien toe
hierdie ou is seker net so 2 jaar jonger as ek en sê vir hom dat ek nie sy
verdomde oom is nie. Hy skree toe terug vir my: “Sorry tjomma, Julle lyk nog
goed tjomma en hou net aan julle is amper klaar tjomma!”
Onder Korporaal H Matthee
1992
57

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
In die vroeë sewentigerjare moes sogenaamde profiele uitgewerk word om die
geskikste dienspligtiges per rekenaar toe te wys vir verskillende vakindelings. 'n
Tenkdrywer moet byvoorbeeld onder 'n bepaalde gewig en lengte wees en oor 'n
bepaalde koordineringsvermoeë beskik. Toe vra iemand toevallig wat die profiel is
wat geskryf word vir 'n hondehanteerder. Die antwoord was: Die eerste vereiste is
dat die hanteerder moet slimmer wees as die hond!
Generaal J Geldenhuys
58

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
‘n Vriend van my, Deon du Plooy, wat in die Artilirie op Potchefstroom was het
my die volgende storie vertel: Hy was een van die bemannings van die vuurpyl
lanseerders (MVL) wat met ‘n oefening op Potchefstroom geskiet het. Die ouens
by die “OP” se werk was om die koördinasies oor te gee aan die MVL
bemanning om hulle teikens wat ongeveer 4km weg was uit te wis. Die
koordinasies is per radio oorgegee en elke MVL het eers net een vuurpyl
gelanseer om te kyk of hulle op teiken is. Toe die bevel gegee word om te vuur
kom die ouens by die “OP” agter dat iets groot verkeerd geloop het want die
eerste vuurpyl val vêr van die teiken af en tussen ‘n klomp perde van die Berede
eenheid. Daar word toe oor en weer op die radio geskree om te staak vuur maar
dit was te laat want elk van die vuurpyl lanseerders het alreeds hul eerste
vuurpyl gelanseer. Daardie dag het ‘n paar perde gesneuwel en beskuldigings is
oor en weer na mekaar geslinger en niemand wou erken dat hy ‘n fout gemaak
het nie. Die ouens by die “OP” sê hulle het die regte koordinasies gegee en
iemand by die vuurpyl lanseerders het dit verkeerdelik oorgegee en die ouens by
die vuurpyl lanseerders het weer gesê dat hulle verkeerde koordinasies van die
“OP” af gekry het.
Onder Korporaal H Matthee
1992
59

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Met een van ons oefeninge in die bos moes ons ontruim word met 'n Puma
Helikopter. Ons was almal natuurlik baie opgewonde omdat die meeste van ons
nog nooit in 'n Helikopter gevlieg het nie. Ek was die nommer een van een van
die LMG's en ons moes laaste in die Helikopter klim. Ek en my nommer twee
sit toe langs mekaar in die oop deur van die Helikopter. Ek sit toe met die LMG
op my skoot toe ons opstuig en wonder nog waar die veiligheids gordels is toe
die Helikopter, met sy gat in die lug, met 'n vaart opstuig. Ek kon dit nog
hanteer maar toe die Helikopter skielik regs swenk en ek loodreg in die grond
vaskyk skrik ek my boeglam. ek dink toe by my self: "Vandag val ek uit hierdie
Helikopter!" Ek los toe sommer die LMG en gryp na die ou langs my, hy gryp
toe weer op sy beurt na die LMG en die ouens agter ons. Die ouens agter ons
lag te lekker vir ons maar doen toe dieselfde toe die Helikopter weer links
swenk. Dit alles was natuurlik baie snaaks vir die Helikopter bemanning wat dit
natuurlik moedswillig gedoen het.
Skutter J du Toit
1990 tot 1991
60

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Een van die opwindendste oefeninge wat ons in die Army gedoen het was die
helikopter drills. Ons moes op ‘n hoogte van om en by 2m uit die helikopter
spring en ons plek in ‘n formasie op die grond inneem. Die seksie leier, ‘n
Koporaal, het seker te veel oorlog flieks gekyk want toe die eerste troep uit die
helikopter spring skree hy : “Go, go, go” en gee die eerste ou nie ‘n kans om
weg te kom voor die volgende ou uitspring nie. Ongelukkig land die eerste ou
op die grond met sy geweer se loop na bo en voor hy nog op sy voete kan kom
spring die tweede ou en land wydsbeen op die geweer se blitsbreker en met die
derde en vierde ou nog op sy rug ook. Dit het ons pret heeltemal bederf, en dan
praat ek nie eers van die arme ou met die seer ghoens nie, want die oefening
was toe sommer heeltemal gekanselleer.
Onder Korporaal H Matthee
1992
61

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ek het die sidedrums in die Militere orkes gespeel en ons was een naweek in
Maryvale vir 'n groot optog deur die strate. Die Vrydag roep ons Koporaal ons
bymekaar en vertel ons dat hy famielie het wat in Maryvale woon en hy wil
graag 'n bietjie vir hulle gaan kuier. Hy vra ons toe om ons asseblief te gedra en
nie die kamp te verlaat deur te AWOL nie. Hy kyk dadelik na my en sê: "Veral
jy Matthee want uit ondervinding weet ek sodra ek by die hek uit is, is jy op
my hakke. Ek sê toe vir hom hy hoef nie te worry nie ek sal seker maak nie
een van die ouens AWOL nie. Hy was skaars weg of ek gryp my goed en is by
die hek uit huis toe. Die Koporaal het sy eie motor gehad en ek het hom seker
nie genoeg tyd gegee om die pad te vat nie want nadat ek 'n ry geleentheid
gekry het gaan ons hom verby op die hoofweg. Ek wou nog dekking slaan maar
dit was te laat want toe ons langs hom is kyk hy my in die oë. Hy kyk my toe
net met 'n verbaaste uitdrukking op sy gesig aan en ek lig toe maar net my
skouers en waai vir hom. Na die episode het hy ons nooit weer vertrou nie.
Sapeur B Matthee
1984 tot 1985
62

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Dit was net voor ons naweek pas en ons was op die skietbaan besig met teiken
skiet. Die Majoor laat ons toe mooi verstaan dat as hy nie gelukkig is met ons
groepering nie, sal niemand op pas gaan nie. Dit was my beurt om in die
skietgat te wees en die ou, ek weet steeds nie wie dit was nie, wie se teiken ek
moes beman se groepering was glad nie iets om oor huis toe te skryf nie. Hy
skiet die hele teiken vol en ek is seker ‘n paar skote het die teiken heeltemal
gemis. Toe ons die teiken sak om die telling te neem en ek sien hierdie ou is
hopeloos en gaan maak dat ons nie op pas sal gaan nie, plak ek van die gate toe
en maak nuwe gate met ‘n potlood sodat dit lyk of hierdie ou ‘n ware
skerpskutter is. Ek glo nie ek was die enigste ou wat dit gedoen het nie want
niemand was bereid om hulle pas prys te gee vir ‘n poephol wat nie kan skiet
nie.
Onder Korporaal H Matthee
1992
63

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Dit was winter in Zeerust en ons was op Rooisloot vir die week. Ons het in
tente geslaap en ek het met alles wat ek kon aankry, grootjas en al, in my
slaapsak geklim. Al wat ek uitgetrek het was my stewels wat ek langs my gesit
het gedurende die koue nagte. Een oggend staan ek op, trek my grootjas uit, my
stewels aan, was en pak die dag aan. Ons word natuurlik weer die heeldag rond
gejaag. Met die rond hardlopery voel dit die heeltyd of iets in my een stewel
onder die brug van my voet beweeg maar as ek my voet ‘n paar keer hard
stamp hou dit op. Ek kry eers na middagete ‘n kans om my stewel uit te trek
om te kyk wat onder my voet is. Toe ek my stewel uittrek en uitskud, val daar
‘n yslike akkedis uit en skarrel om weg te kom. Die arme ding het nie geweet
wat op hom wag toe hy gedurende die nag skuiling in my stewel gesoek het nie.
Dit is ‘n wonder dat hy die helfte van die dag oorleef het in my stewel met nat
geswete voet en al. Dit het my geleer om my stewels eers uit te skud voor ek
hulle aantrek want dit kon net so wel ‘n slang of skerpioen gewees het.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
64

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Tydens ouerdag, na basies, het die oumanne vir die civvies 'n vertoning gegee om
te wys van watse gehalte die opleiding in Bourkes Luck is. Daar is allerhande
demonstrasies met die honde gelewer wat vuur in beweging, hindernisse, spoorsny
en helikopter ontplooïng insluit. Met die final" moes een van die Stafsersante met
'n hond vanuit 'n helikopter teen 'n tou afgly. Alles loop mooi volgens plan en
die civvies was baie beindruk totdat die Staf en hond halfpad teen die tou af
teespoed optel. Die hond het seker paniekerig begin raak en spring uit die Staf se
hande. Die Staf kry die hond se een been gegryp en daar hang die twee onder
die helikopter terwyl die hond homself sopnat pee. Die civvies was vreesbevange
vir die Staf en hond se part terwyl die troepe hulle self simpel lag vir die Staf
wat gedink hy is die hoogtepunt van die dag.
Onder Korporaal H Matthee
1991
65

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Die stort prosedure in die basis in Alberton waar ons Riots gedoen het, het as
volg gewerk: Ons het almal kaalgat met ‘n koekie seep in die een hand en
handdoek in die ander hand in ‘n lang ry voor die mobile storte gestaan. Met die
blaas van die Koporaal se fluitjie spring die eerste groep van ses ouens in die
storte en kry vyf sekondes om hulle self nat te maak. As die fluitjie dan na vyf
sekondes geblaas word moet hulle buite staan en hulle met seep smeer terwyl die
tweede groep in die storte spring. Na vyf sekondes word die fluitjie weer geblaas
en die eerste groep spring weer in die storte om hulle self af te spoel terwyl die
tweede groep weer buite staan om seep te smeer. Na vyf sekondes word die
fluitjie weer geblaas en die eerste en tweede groep ruil weer plekke in die storte
sodat die tweede groep kan afspoel terwyl die eerste groep hulle afdroog. So gaan
dit dan aan totdat almal in die basis in ‘n rekord tyd gestort het, natuurlik het
ons almal effens blou gelyk van die koue teen daardie tyd. As jy jou sommetjies
reg doen vat dit een ou net vyftien sekondes om te stort en dit met koue water
in die winter. Glo vir my, dit was vrek koud.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
66

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Daar was 'n hond, genaamd Bismark, in Bourkes Luck waarvoor ieder en elk baie
versigtig was. Bismark het by verskeie geleenthede 'n troep of twee die spit laat
afbyt. Wanneer die kennels skoon gemaak word en 'n hond kom uit sy hok skree
sy hanteerder net "Hond uit" om die ander hanteerders te waarsku. So gebeur dit
dan eendag tydens die skoonmaak van die kennels dat Bismark uit sy hok
ontsnap. Daar word toe geskree "Bismark uit" waarby almal soos een man op die
kennels se dakke spring. Niemand was bereid om van die kennels se dakke af te
klim om Bismark terug in sy hok te kry nie en daar sit almal op die dak en
wag totdat een van die Sersante Bismark met moeite terug in sy hok kry.
Onder Korporaal H Matthee
1991
67

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ek en twee vriende van my , Jos Rossouw en Majoor Des Radmore het in
Pioniers Park gebly en die pad van daar tot by ons HK op die ou Eros Vliegveld
was ‘n grond pad met ‘n kruising oor ‘n treinspoor . Elke dag op pad huis toe
herhinder ek myself om op die uitkyk te wees vir ‘n trein. Een middag is die
drie van ons oppad huis toe vanaf ‘n sosiale byeenkoms by die HK. Des was
voor met sy Land Rover, gevolg deur Jos in sy ou groen Austin Mini, wat so ‘n
geraas gemaak het op ‘n grond pad dat dit onmoontlik was om enigeiets bo die
“ge-rattle” te kon hoor. Ek was agter in my DKW 3-6 Sonderklasse. Soos ons
die treinspoor nader kyk ek soos gewoontlik vir ‘n trein en merk dat ‘n trein
oppad is. Ek sien toe dat Des oor die treinspoor is voor die trein maar ek was
nie seker of Jos dit gaan maak nie en wonder wat Jos gaan doen. Die antwoord
was “niks”. Jos gaan voort op ‘n rustige spoed sonder om spoed te vermeerder of
te verminder. Ek hou my asem op toe Jos net-net voor die trein oor die kruising
is. Die laaste wat ek van die Mini sien is sy agter ligte wat in die nag verwyn.
Die volgende dag sê ek vir Jos: “ Jos jy het dit gisteraand net gemaak hê”?
Waarby hy onseker is waarvan ek praat sê: “Ja err… wat bedoel jy?
“gisteraand”
“Oo”
“Ja, die trein”.
“ Watter Trein”.
Generaal Jannie Geldenhuys
68

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Met handgranaat opleiding op Hoedspruit is daar vir ons verduidelik hoe om ‘n
handgranaat te gooi. Dit word gedoen deur, nadat jy die pen getrek het, die
granaat met ‘n boulaksie oor die wal, wat met sandsakke gepak was, te gooi en
om seker te maak waar die granaat val voor jy plat val agter die wal. Daar is ‘n
time delay van 4,8 sekondes voor die handgranaat ontplof. Gedurende die oefening
staan daar ‘n Koporaal aan jou regterkant en ‘n Luitenant aan jou linkerkant om
seker te maak dat jy nie droog maak nie. Een van die ouens in ons Paleton was
maar heel op sy senuwees en met die dat hy die pen uittrek val die granaat uit
sy hand. Die Luitenant en Koporaal gil toe op die ou om oor die wal te spring
terwyl hulle self soos slange oor die wal gly na veiligheid. Die ou raak toe
heeltemal verbouereerd en in plaas daarvan om oor die wal te spring tel hy die
granaat weer op en gooi dit oor die wal waar dit tussen die Luitenant en
Koporaal te lande kom. Jy hoor net ‘n paar wilde vloekwoorde en ons sien die
twee weer terugspring oor die wal en te lande kom langs die troep wat dekking
geslaan het. Hulle het skaars grond gevat of die granaat omplof. Die Koporaal en
Luitenant was wit geskrik en moes eers ‘n ruk gaan sit om te kalmeer. Die hele
Palaton het toe ‘n goeie opf@# gekry as gevolg van die een ou se glipsie.
Skutter J Du Toit
1990 tot 1991
69

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Met bosfase moes ons in ons loopgrawe slaap en die spesifieke dag was daar nie
‘n wolk in die lug nie. Ek besluit toe om my bivvie net oor die kop gedeelte
van my loopgraaf te span. Daardie aand gaan slaap ons met nog steeds geen
teken dat dit enigsins gaan reën nie. Ek trek toe net my stewels uit en kruip in
my slaapsak met al my klere aan. Ek raak toe rustig aan die slaap maar word ‘n
paar uur later met ‘n skok wakker toe ek agterkom dat ek nou in ‘n poel water
lê. Die weer het skielik opgesteek en ‘n donderbui het uitgebars en my loopgraaf
is omskep in ‘n klein swembadjie. Ek sit toe maar onder my bivvie in die gat
vol water en bibber en beef van die koue tot dit tyd was om op te staan. Toe
ek my slaapsak in ‘n boom hang om droog te word besef ek dat ek nie die
enigste een was wat onverwags gevang is deur die reën nie want omtrent almal
in die pelaton se slaapsakke hang aan die bome om droog te word.
Onder Korporaal H Matthee
1992
70

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ek en Jos Rossouw was weer saam in Pretoria by die Leërhoofkwartier in een
gebou. Hier het ons die gebruiklike bestemmingsbord gehad, teen die muur langs
die trappe. As jy jou kantoor verlaat, skryf jy daarop: jou naam, die datum en
tyd wanneer jy weggaan, waarheen jy gaan en wanneer jy sal terug wees. As ek
verby die bord stap, sien ek dikwels Jos het uitgeteken. Meestal vanaf 15:00 om
weer terug te wees 08:00 die volgende oggend. Sy bestemming was gewoonlik
DPS - diè plek het ek glad nie eers geken nie. Wanneer dit my byval, het ek 'n
paar keer vir Offisiere gevra wat DPS is. Een het vir my gesê: "E....e....dit
is....Direktoraat Personeel Strukture", of so iets. Ek kon aanvoel dis sommer 'n
raaiskoot, hy wil net nie wys hy weet ook nie. Toe vra ek hom eendag self:
"Jos, wat is hierdie DPS waar jy gister was?"
"DPS?"
"Ja, man, DPS."
"O"
Jos het die woordjie "o" meesterlik gebruik om hom uit menige penaries te red.
Maar hy gaan my nie vang nie: "O wat?"
"Dit beteken Dringende Privaat Sake!"
Generaal J Geldenhuys
71

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Hoofstuk 4 : Op die grens
Een van ons take was om ‘n brug naby Ondangwa op te pas en dit was ‘n
instelling om elke aand voor laaste lig ‘n paar skote te vuur net vir
magsvertoning om te laat weet ons is nog in die omgewing. Ons het in ons
loopgrawe, wat met ons bivvies bedek was om ons droog te hou van die reën,
geslaap. Die spesifieke aand word daar besluit om een skoot af te vuur met ‘n
RPG. Die troep wat die RPG afvuur neem sonder om te dink stelling in reg
voor sy loopgraaf. Met die vuur van die RPG steek die backflash sy bivvie aan
die brand. Hy kom eers agter hy is ‘n bivvie armer toe hy ewe selfvoldaan
omdraai om te sien wie van ons het gekyk hoe hy met die RPG skiet.
Korporaal G Campher (Smiley)
1980 tot 1981
72

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons het terug gekeer van patrollie af en was in ons tente in Itali basis toe ons
‘n verskriklike slag hoor wat van die offisiere se toilette af kom. Almal storm uit
hulle tente om te sien wat fout is en of die basis aangeval word. Ons was net
betyds om te sien hoe hierdie tiffie, sopnat van kop tot tone, uit ‘n stofwolk by
die offisiere se toilette uitstorm. Na almal bedaar het is die tiffie gevra wat
gebeur het. Hy sê toe dat hy en Koporaal Winterbach opdrag gekry het om die
offisiere se een toilet te ontblok wat geblok was. Hy sê toe dat die Koporaal die
briljante idee gekry het dat die maklikste manier sal wees om ‘n donderbuis in
die toilet te gooi en dan moet hy op die toilet se bak staan sodat die slag nie
die bak oopskiet nie. Die idee was dat die slag die toilet se drynpyp sal oopskiet.
Duidelik het hulle die plofslag van die donderbuis onderskat en die porselein
toilet is heeltemal opgeblaas en al wat oorgebly het van die toilet is poeier en ‘n
gat in die konkryt. Die tiffie was gelukkig nie beseer nie maar hy en die
Koporaal het hulle tyd vir die res van die week gespandeer om ‘n nuwe toilet te
installeer.
Skutter D Jacobs (Jakes Brenner)
1974 tot 1976
73

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Omdat ek opgelei was as spoorsnyer het ek elke nou en dan die Recce’s begelei
as hulle op die spoor van SWAPO was. Eenkeer het hulle dringend ‘n mortieris
nodig gehad en daar is sommer die eerste en naaste mortieris gegryp en so is
SWAPO se spoor oor die grens in Angola in gevolg. Toe die spoor baie vars
begin raak beveel hulle my en die mortieris om agter te bly terwyl hulle die
spoor verder volg. Na omtrent ‘n halfuur laat weet hulle ons per radio dat hulle
‘n groep SWAPO’s opgespoor het en gee ons die rigting en afstand van waar die
SWAPO’s van ons af is. Hulle verduidelik ons mooi dat as hulle die bevel gee
dat ons soveel mortiere as moontlik tussen die SWAPO’s moes laat val en dan so
gou as moontlik die pad terug vat oor die grens. Die arme mortieris was ‘n
senuwee wrak en toe die bevel kom om te vuur begaan hy ‘n fout en die eerste
mortier word loodreg in die lug op geskied. Met groot oë kyk hy na my en sê
ons moet pad gee want wat opgaan moet weer afkom. Ons gryp wat ons kan en
hou ons koppe laag terwyl ons hardloop. Toe die mortier ontplof reg op die plek
waar ons was wil die Recce’s sommer dadelik weet hoekom ons so ver van die
teiken af is. Ons het hulle maar liewer nie geantwoord nie en seker gemaak dat
die res van die mortiere op teiken is. Ek twyfel of die SWAPO’s nog daar was
nadat hulle die eerste mortier hoor ontplof het.
Skutter P Du Plessis
74

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Omdat dit so bloedig warm op Katimo Malilo was het ons die middag, nadat ons
van patrollie af gekom het, rustig verkeer deur net in ons pt broeke in ons tente
rond te lê en niks doen nie. Meteens word die basis deur SWAPO aangeval en
‘n mortier bars deur ons tent dak en val tussen ons waar ons op ons beddens lê.
Gelukkig vir ons was dit ‘n dud en onplof die mortier nie maar ons skrik so
groot dat ons skoon van ons gewere vergeet en stamp mekaar uit die pad om by
die bunkers uit te kom. Daar lê ons in die bunkers net in ons pt broeke sonder
enige vuurwapen terwyl die mortiere en koeëls oor ons koppe vlieg. Ons was nie
juis van enige hulp gewees nie want wat kan ‘n ou nou doen sonder ‘n
vuurwapen as daar op jou gevuur word. Ons het maar net daar in die bunkers
gewag totdat alles weer rustig was en terug gesluip om ons gewere te gaan haal
sonder dat die ander ouens ons sien om ‘n gespot te voorkom. Na die petalje het
ek seker gemaak dat my vuurwapen altyd by my was soos ons in basies geleer
is, want in sulke omstandighede sal dit jou niks baat om iemand met jou
broekrek te probeer skiet nie!
Kannonier D Pretorius
1979 tot 1980
75

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons was in ‘n buite basis ongeveer sewe kilometer vanaf die hoofbasis, genaamd
Kansas City. Daar kon ons nie loop nie, ons moes draf van punt A na punt B.
Die grond was so hard daar, ‘n ou kap ‘n tent pen met ‘n sestien pond hammer
tweehonderd millimeter in die grond in en dit neem omtrent die hele dag. Op ‘n
dag was daar ‘n ou wat ek tot vandag toe nog glo nie so lekker in sy kop was
nie. Hy maak toe ‘n skilpadjie dood, wat so ongeveer tweehonderd millimeter in
deursnee was. Toe hierdie storie bekend raak, word hy toe beveel om ‘n gat te
grawe van 7vt X 7vt X 7vt, om hierdie skilpad te begrawe. Dit het hom dae
geneem om hierdie gat te grawe, en ek glo hy sou nooit weer in sy lewe ‘n
skilpad doodmaak nie.
Skutter D Jacobs (Jakes Brenner)
1974 tot 1976
76

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Tydens een van die operasies in Zambia was ek besig om uitrusting te trek toe
een van die jong medics my vra: “Maar is u nie ‘n Generaal nie?”. Toe ek ja
antwoord se hy: “Ghee whizz, ek het nie geweet julle gaan ook op operasies
nie!” Vandaar is ek op my weg na een van die helikopters wat gereed staan om
te vertrek. Die vlug ingeneur van die helikopter hou my dop totdat ek my sit
gekry het en keer toe sy rug op my om aan te gaan met die opstyg prosedure.
Ek kry toe ‘n spaar headset en sit dit toe op sonder die medewete van die
helikopter bemaning. Ek luister toe na hulle gesprek wat soos volg gegaan het:
“Ek sien ons het ‘n Generaal aan boord”
“Ek wonder wat die blikskottel hier doen”
“Hoekom los hy nie die geveg vir die troepe nie”
“Wil seker wys hoe tough hy is”
Jare later met ‘n weermag rugby byeenkoms vertel ek die storie aan die rugby
span se span bestuurder, Komedant Os de Waal waarop hy antwoord: “ Ja
Generaal ek weet, ek was die vlieënier van daardie helikopter.
Generaal Jannie Geldenhuys
77

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
As een van die kokke in die kamp by 61Meg vat ek van die hoender wat ons
gaar moes maak na die Samajoor toe en sê vir hom dat dit nie “reg” ruik nie
waarby die Samajoor antwoord: “Was dit net met asyn en maak kerrie daarvan!”
Daar was net 6 persone wat nie van die kerrie geëet het nie en dit was die
kokke wat dit gemaak het en die Samajoor wat die opdrag gegee het om die
hoender te gebruik.. Daardie aand is ek wakker gemaak deur troepe wat hulle self
amper disnis oor die tentpale val om by die toilette te kom. Ons kokke was die
volgende oggend in die “sop” oor die gaos wat ons veroorsaak het met die vrot
hoender. Ons is aangesê om vir ons elkeen ‘n gas cylinder te gryp en om die
beroemde “paal” te hardloop. Ek het my geweer met ‘n vol magasyn by my
gehad en sê toe vir die ander kokke as een van hulle hardloop skiet ek hom
persoonlik. Ons sit ons gas cylinders net buite die hek neer en ek masjeer my
kokke om die paal. Twee ure later op die parade grond spring die RSM nog so
in my keelgat af toe ek hom vra hoe laat dit is. Hy brom toe dat dit 11h00 is
waarby ek hom antwoord as hy ons nie nou laat gaan nie sal daar geen
middagete vir die troepe wees nie. Hy het nie veel van ‘n keuse gehad as om
ons te verdaag nie. Ek het dit nooit laat glip dat dit eintelik die Samajoor was
wat die opdrag gegee het dat ons die vrot hoender moet gebruik nie.
Onder Korporaal AC West
78

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ek was deel van die span wat ‘n strook van so 100km in die Caprivi moes
ontbos. My werk was om die frontend loader te bestuur en te operate. Daar was
‘n paleton wat veronderstel was om ons te beskerm maar daar was nie veel van
hulle te sien gedurende die dag nie. Ons suiker het stadig maar seker begin
opraak en ek het naderhand die hoeveelheid suiker in my koffie begin sny van 3
lepels na 2 lepels toe en dinge regtig begin beroerd lyk na 1 lepel toe. Toe die
suiker uiteindelik heeltemal klaar was moes ek dringend plan maak want sonder
koffie kan ek nie. Ek krap toe rond in die kamp op soek na kondensmelk of
enige iets soet maar al wat ek kon opspoor was ‘n pakkie appel jellie. Ek het
gedink dit is beter as niks en van die ander ouens het uitgevind dat ek jellie
opgespoor het. Ons besluit toe maar om ons koffie met appel jellie te maak. Die
truuk was om nie na die koffie te kyk as jy dit drink nie en maar jou oë toe te
maak en sluk want glo my as jy die groenerige dik mengsel sien sal dit jou van
koffie afsit vir die res van jou lewe. Dit het kompleet soos braaksel gelyk maar
was ten minste drinkbaar. Ons kon darem ‘n paar koppies “koffie” uit die een
pakkie jellie kry voordat ons suiker voorraad aangevul is.
Sappeur H Mosterd (Mossie)
79

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Die aand na ‘n drie dae patrollie is drie van ons, ek, Trevor Barcley en nog ‘n
Engelsman wie se naam ek vergeet het, in ‘n hoekbunker met ‘n sinkdak in Itali
basis, vir klaarstaan.. Na klaarstaan is ons terug na ons tente toe. Dit was nie ‘n
half uur later nie of Sersant Roslee kom waarsku ons dat ons moet aantrek want
die sirene wat waarsku dat die basis aangeval word gaan afgaan, en ons moet
terug na ons klaarstaan posisies in die bunker. Gedurende die aanval op die basis
skiet ons drie met ons R1’s dat die byle huil. Die volgende oomblik is daar ‘n
oorverdowende slag hier by ons en ons voel hoe die bunker skud. Dit is net stof
en rook in die bunker dat ons skaars asem kon haal. Toe die rook en stof gaan
lê begin ons weer skiet en elke ou was omtrent deur sewe magasyne voor daar
“staak vuur” geskree word. Toe alles weer rustig is en ons sit en bespreek die
gebeurtenis van die nag vind ons eers uit dat die Engelsman ‘n handgranaat wou
gooi en die ding teen die balk van die bunker se dak vas gegooi het. Die
handgranaat het gelukkig aan die buitekant en voor die sandsakke te lande gekom
en ontplof. Ons aldrie kon poegaai gewees het as die ding aan die binnekant van
die bunker beland het. Van daardie aand af was ek maar skrikkerig om in die
Engelsman se nabyheid te wees as hy ‘n handgranaat by hom het.
Skutter D Jacobs (Jakes Brenner)
1974 tot 1976
80

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Een ding wat ek dink al die ouens op die grens gedoen het was om ‘n patroon
te vat, die punt uit te haal en dan van die kryt uit te gooi sodat daar net so
klein bietjie nog oor is en dan die doppie toe te stop met kougom of energybar
van ‘n ratpack. Die patroon word dan in die geweer gelaai en dan skiet ons
mekaar met die selfgelaaide patroon. Natuurlik is dit ‘n gesukkel om die loop
daarna weer skoon te kry. By een geleentheid waarby ek by die Ratel se toring
uitstaan terwyl ons besig was met patrollie word ek aanhoudend agter die kop
geskiet deur die ouens in die Ratel agter ons. Gewoontlik tref dit my helmet
maar die wat my nek en rug tref maak nogal vrek seer. Ek waarsku hulle toe
om op te hou want ek het ‘n .50 Brouwning en as ek hulle met ‘n energybar
gelaaide rondte skiet gaan dit meer as net seer maak maar hulle ignoreer my
heeltemal en hou aan om my te skiet. Ek het nog nooit ‘n Brouwning se rondte
met ‘n energybar gelaai nie en was nie seker wat se skade dit kan veroorsaak
nie. Ek besluit toe dit is veiliger om net te maak of ek hulle gaan skiet. Toe
hulle my weer skiet draai ek die toring in hulle rigting en maak asof ek van plan
is om op hulle te skiet. Die drywer slaan sommer dadelik ankers aan sodat die
ouens amper uit die toring gegooi word en jy sien net ouens in die hatches in
verdwyn. Daar word vir my gesê ek is mal en hulle het sommer dadelik met
hulle nonsense opgehou.
Kavalaris J Malan (Maljan)
1987 tot 1988
81

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Op 22 Junie 1980 sluit ek by veggeroep 10 aan. Dit was nou al naby die einde
van Operasie Sceptic. Toe kry ons inligting van die ligging van Plan se
gemeganiseerde mag wat BTR panservoertuie en veldkanonne insluit. Dit was by
Tanga Nova. Chris Serfontein het besluit om die basis met twee kompanies en die
ondersteuning van Kaptein Budgie Burgers se Impala vliegtuie aan te val. Ons
beweeg in vir die aanval. Ek sien die eerste mortiere val. Eintlik weet ek nog nie
presies of dit die vyand s'n of ons s'n is nie. Toevallig is dit ons eie, maar ek
kry nie eers tyd om verder daaroor te dink nie, want toe gebeur daar 'n taamlike
snaakse ding. Ewe skielik kom 'n cadre uit die bosse uit reg op ons
bevelsvoertuig, die oop Buffel, aangestap en ons beweeg nogal in die middel tusse
twee kompanies. Ek merk nie self dadelik op wat aangaan nie. Ek sien net
Serf gryp sy geweer en spring op. Hy rig dit na iemand tor en skree: "Laat val
jou geweer, laat val jou geweer!" As hy dit met my gedoen het, het ek my
morsdood geskrik. Sy gesig is na al hierdie dae al taamlik donker. Ek sien net
twee ronde oë, en wit tande onder sy snorkwasse uitsteek. Eers toe sien ek die
cadre wat langs ons voertuig uit die bosse opgeduik het. By wyse van terugblik
was dit seker nie 'n vreeslike gevaarlike situasie nie, maar dit was tog 'n
dramatiese oomblik. Hier staan Serf, aangesig tot aangesig met 'n insurgent drie
meter voor hom, altwee met geweer in die hand. Die cadre lyk nie juis of hy
presies weet wat hy met sy geweer onder hierdie omstandighede moet doen nie,
terwyl Serf syne reg op hom gemik hou. Intussen spring iemand anders af en
ontwapen die bedeesde man
Generaal J Geldenhuys
82

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Die prosedure wat die Eshalon in die bos gebruik het om die ou “go-carts”
(bostoilette), wat vol is, na ‘n nuwe posisie toe te verskuif was om eers ‘n
mengsel van “jet fuel” en parrafien in die sloot te gooi en dan die spil aan die
brand te steek voor dit toe gegooi word. Voor dit gedoen word, word ‘n nuwe
sloot gegrawe en die “go-carts” word oor die nuwe sloot geplaas.. So het dit
gebeur dat ek eendag die “go-carts” moes gebruik. Ek sien toe dat die Eshalon
besig was om die “go-carts” te verskuif en maak toe seker ek gaan sit op een
van die nuwe “go-carts”. Daar was nog van die “go-carts” oor die ou sloot want
die Eshalon ouens het ‘n “break” gevat en alles net so gelos. . Terwyl ek nog
daar sit kom ‘n ou daar aan en hy besluit toe om een van die ou “go-carts” te
gebruik, seker om so ver as moontlik van my af sit. Sonder ons medewete het
die Eshalon alreeds die “jet fuel” en parrafien mengsel in die ou sloot gegooi
sodat dit die hele sloot kon deurdrenk. Die ou gaan sit toe en besluit om sommer
‘n rokie te vang terwyl hy sy ding doen. Nadat hy sy sigaret aangesteek het gooi
hy die brandende vuurhoutjie tussen sy bene in die sloot in. Die storie slaan toe
aan die brand onder hom en vuur bolle bars tussen sy sitvlak en die “go-cart”
uit. Dit blaas ook die oorblywende “go-carts” se deksels oop en dit lyk soos
brandende fonteine wat een na die ander uit die grond bars. Die arme ou het in
1 Mil beland met sy geskroeide sitvlak in die lug.
2de Luitenant P Hattingh
83

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Tydens ‘n hinderlaag was ons twee infanterie seksies wat stellings ingeneem het
‘n hele ent van mekaar af . Dit was in die nag en visie was baie beperk. Die
ander seksie laat weet ons hulle hoor beweging iewers voor hulle stelling en dat
dit klink soos ‘n groot mag wat aan die beweeg is. Toe die geraas te naby na
hulle sin is besluit hulle om te maak dat hulle weg kom want hulle sien nie kans
vir ‘n oormag nie. Daar word toe sommer net opgespring en gehardloop dat die
stof staan. Daar is toe eers later, tot hulle verleentheid, uitgevind dat hulle “groot
mag” ‘n trop olifante was wat ewe onskuldig verby hulle stelling geloop het!
Korporaal G Campher (Smiley)
1980 tot 1981
84

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Iewers teen die Zambesie grens het ons Unimog “sideshaft” probleme ondervind
en ons moes daar wag totdat die parte opdaag. Lt Piet Fourie sê toe vir my en
Gert Jordaan om ‘n bok te gaan skiet want ons was al moeg vir blikkies kos.
Mc Donald was ook daar en hy sê dat hy wil saamgaan. Die enigste bok wat
ons kon kry was ‘n klein duikerkie. Gert kwes toe die bok en Mac sê hy sal die
bok doodskiet. Hy skiet toe sewe tot agt skote in die arme bokkie se kop. Ons
skree vir hom hier by die sesde skoot al “hô” die bok is lankal dood. Dit was
nie die laaste van sy jagekspedisie nie. Hy haal toe sy lang jagmes uit om die
bok se keel af te sny. Hy sny toe nie die bok se keel af onder sy ken nie maar
waar die nek by die lyf kom. Hier staan hy toe met die lang nek en kop in sy
een hand en steek selfvoldaan sy mes terug in sy skede, terwyl ek en Gert kruip
soos ons lag!
Skutter D Jacobs (Jakes Brenner)
1974 tot 1976
85

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
By die Tiffies se werkswinkel in Ruakana was daar ‘n mobiele werkswinkel agter
op ‘n Bedford wat gebruik word as ‘n voertuig reperasies in die bos nodig het. In
die basis is die Bedford ‘n ent van die werkswinkel af geparkeer met ‘n
elektriese kabel, so 2m hoog, gespan tussen die twee. Dan was daar ook ‘n water
kraan in dieselfde omgewing en met die aanhoudende gebruik van die kraan is
die gras rondom die kraan permanent nat. Ons het een aand ‘n bietjie uitgehaak
tydens ‘n braai by die werkswinkel en die geraas het die Offisier aan diens
genoodsaak om ons te kom stilmaak. Hy wou dit so subtiel as moontlik doen en
gaan staan toe op die nat gras en sonder om te dink vat hy toe met altwee
hande aan die elektriese draad. Hy wou nog sy mond oop maak om met ons te
praat toe hy letterlik die skok van sy lewe kry. Ons kyk toe hierdie ou aan wat
vir so paar sekondes vir ons staan en dans sonder enige musiek. Toe hy
uiteindelik uit die draad se kloue kom draai hy om sonder om ‘n woord te sê en
verdwyn die donkerte in. Ons het hom agterna gestaar en toe hy weg is gaan ons
maar net weer aan met ons braai.
Weerman J Vermaak
86

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Die Samajoor wat in beheer was van die “kombuis” op Rundu het begin
agterkom dat van sy blikkies kos begin wegraak. Hy maak toe ‘n plan. Hy gaan
“trek” ‘n klomp trommels by die kwartiermeester en sluit sy blikkies daarin toe
met slotte wat hy oral raap en skraap. Maar die blikkies kry steeds voete. Toe
maak hy ‘n plan. Hy stap na die winkel en koop vir hom spesiale sterk slotte.
Van toe af kom hy elke oggend in, sluit sy slotte oop en laat elkeen net so los
aan die neusie van elke trommel hang. Gedurende die dag is hy mos heeltyd
naby om ‘n oog daaroor te hou. Teen “huistoegaantyd” haak hy net weer die
slotte behoorlik aan die trommels en druk dit toe. ‘n Dag of twee daarna kom hy
een oggend in, sluit sy slotte oop, lig die deksel van die eerste trommel - daar is
weer blikkies weg! Die tweede en derde een - dieselfde storie. Die volgende dag
weer. En weer. Nou is selfs ‘n Samajoor raadop. Hoe kry die swernote dit reg?
Die troepe het by dieselfde winkel vir hulle van dieselfde spesiale sterk slotte
gaan koop. Gedurende die dag kort hulle net genoeg tyd om die Samajoor se
slotte, wat oophang, af te haak en om te ruil met hulle eie slotte. Wanneer die
Samajoor dan die slotte toedruk voor hy huis toe gaan, is dit eintlik hulle s’n wat
hy sluit. Hulle kom dan later, sluit hulle eie slotte oop, help hulleself, sit die
Samajoor s’n weer terug en druk hulle netjies toe. Die volgende oggend sluit die
Samajoor vir hulle die slotte weer oop!
Genaraal J Geldenhuys
87

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ek was nogal heel op my senuwees toe ek die eerste keer wag moes staan op
die grens. Die week voor ons grens toe gegaan het was die basis deur SWAPO
aangeval en daar is allerhande stories aan al die nuwe troepe rondvertel van hoe
rof dit was. Daardie aand het ek nie eens aan slaap gedink nie en elke beweging
het my laat rondspring soos ‘n “Jack in the box”. Ek was in ‘n bunker en het
gekonsentreer op die area voor my en ek was elke keer oortuig dat ek ‘n
beweging voor my sien. Meteens voel dit of ek van agteraf bespring word want
dit voel asof iemand my aan my skouers gryp. Ek word yskoud van kop tot tone
en probeer om te ontsnap van die “kloue” van my “aanvaller”. Ek was so geskok
dat ek nie eens daaraan gedink het om my geweer te gebruik nie. Toe ek om
draai kyk ek in die vriendelike gesig van ‘n groot ou swart hond vas wat besluit
het hy kom kuier ‘n bietjie vir die wagte in die bunkers en begroet my deur met
sy voor pote op my skouers te spring. Niemand het ons gewaarsku dat die hond
in die basis gereeld in die bunkers gaan om ‘n bietjie aandag en eetgoed te soek
nie. Dit het my die res van my wagbeurt gevat om te kalmeer maar ek was ook
maar dankbaar vir die hond se “geselskap” vir die res van die tyd.
Kannonier D Pretorius
1979 tot 1980
88

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Met ons ontrekking uit Angola met operasie Orange ry ons in ‘n konvooi “Noddy
90’s” verby ‘n klomp voertuie wat uitgebrand langs die pad staan. Dit lyk soos
‘n konfooi wat uitgeskiet was. Wat snaaks was van die uitgebrande konvooi was
dat daar ‘n ou Mini tussen die klomp weermag voertuie was. Een van die Noddy
drywers wou toe kyk of hy oor die Mini kan ry. Hy ry toe net met die
linkerwiele oor die Mini en toe altwee wiele bo-op die Mini is besluit die Noddy
om om te rol en op sy sy te gaan lê. Dit lyk kompleet of alles in “slow
motion” gebeur en niemand het seer gekry nie want die ouens in die toring het
genoeg tyd gehad om in die toring in te duik toe hulle sien hier kom
moeilikheid. Dit het ons konfooi vir ‘n ruk laat stilstaan sodat die Tiffies die
Noddy weer op sy wiele kan kry. Die drywer was glad nie gewild by die
bevelvoerder na die voorval nie.
Kavalaris H Jansen Van Rensburg
1975 to 1976
89

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ongeveer Mei, Junie 1977 gaan ek ses weke Grootfontein toe om Generaal
Viljoen af te los sodat hy 'n slaggie met verlof kon gaan. Hy vertel my hoe
bedrywig hulle by die logistieke basis op Grootfontein is. Eendag ontvang 'n
stafoffisier 'n sein van 'n voorste basis af. Hulle vra vir 250 000 sandsakke. Die
offisier het lang ure en onder groot spanning gewerk. En daar was nog die
probleem van die vlugtelinge uit Angola ook. Almal kort tente, kos, komberse en
'n verskeidenheid ander noodsaaklikhede. Maar ten spyte van die druk bly hy
kalm en puntenerig en 250 00 sandsakke klink vir hom gans te veel. Toe stuur hy
'n sein terug: "Wat wil julle met die sandsakke maak?" Die voorste basis
antwoord blitsvinnig: "Ons wil hulle vol sand maak!"
Generaal J Geldenhuys
90

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Daar was ‘n troep saam met ons op Mapacha wat aan bomskok of iets gelei het
want as hy skrik gemaak word slaan en skop hy wat voorkom. Ons Samajoor
kom toe te hore dat die troep nog boonop verskriklik bang vir slange is ook
daarby. Die Samajoor kry toe ‘n rubberslang van iewers en besluit om die ou so
bietjie skrik te maak. Met die slang agter sy rug roep die Samajoor die ou
eendag nader. Die ou kom aangehardloop en halt ewe paraat voor die Samajoor.
Dit is toe waar die Samajoor die slang agter sy rug uithaal en voor die ou swaai.
Met een beweging spring die ou in die lug, skop altwee die Samajoor se
maermerries gelyktydig terwyl hy die Samajoor nog twee snotklappe gee ook nog
daarby. Voor hy die grond raak het hy 180 grade in die lug omgedraai en
sommer al begin hardloop. Jackie Chan sou trots gewees het om so ‘n manoewer
te kon uitvoer. Die Samajoor was so verbaas dat hy nie ‘n woord kon uitkry nie
en het die ou maar laat gaan want dit was per slot van sake sy eie skuld dat hy
‘n goeie oorveeg gekry het. Die troep het later die Samajoor gaan sien en
omverskoning gevra vir die voorval. Almal was van daardie dag af maar versigtig
om die ou nie skrik te maak nie.
Weerman J Vermaak
1979 tot 1980
91

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Nog iets om oor te lag - iemand anders het! Ek het natuurlik nie gedink dit was
‘n grap op daardie stadium van my weermag lewe nie. Ons het een van ons
stellings ingeneem en onsself mooi opgestel. Rondom verdediging was alles in
plek en die res het maar in stadiums gebeur. Die plek waar ons onsself bevind
was ‘n paar torings suid van Angola af, watter toring presies kan ek nou nie
onthou nie. Ons was al in ons tweede jaar en al wat ons wou doen was om die
tyd so gou moontlik verby te kry sodat ons kan huistoe gaan. Ons het ons tyd in
Angola gehad en was ‘n bietjie “nafi” gewees. In alle geval, ons het in ‘n
roetiene begin kom en dit so gemaklik vir onsself as moontlik gemaak. Ek het ‘n
tent met een van my maats gedeel. Rudi Opperman en ek was vriende al van
laerskool af en deur die hoërskool, en toe beland ons nog saam in die weermag
ook om alles te kroon, so met die gevolg is, ons ken mekaar al hel lank. Die
dome tent het ook goed gewerk vir ons, ek ken sy streke, en andersom ook. Een
aand word ek wakker en ek hoor Oppies lag, toe ek hom vra wat die grap is, sê
hy dat ek in my slaap praat, ek sal mos nie weet nie, en ek sê dat hy stront
praat . Hy wou dit nie daar laat nie en sê dat ek hom geantwoord het in my
slaap toe hy my uitgevra het oor iets wat ek gesê het . Ek het dit natuurlik als
ontken, en my humeur verloor omdat hy bly lag het. Met die gevolg is, ek het
hom gewaarsku om te staak, en toe het ek oorgegaan in volle aksie. Die eerste
ding wat ek doen is gryp my R4 en dryg hom as hy weer lag ek hom sou skiet,
wel dit het gewerk, hy het uit die tent gevlug. Ons het mekaar baie beter
verstaan na daardie episode, hy mag nie vir my lag as ek in my slaap praat nie,
dan sal ek hom nie skiet nie. Ek het natuurlik jare daarna toe ek eers getroud is,
gehoor dat my vrou sê dat ek in my slaap praat, altyd oor die weermag
natuurlik.
L J van Tonder
G5 Gunner 87 – 88
92

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
In Oshikati poskantoor se “ceiling” was daar ‘n gat en langs die gat was daar
met ‘n pen die volgende geskryf: “There was a spider, now there is only a
hole!”. Toe ons vra waaroor dit gaan is daar vir ons vertel dat ‘n troep eendag
in die poskantoor gekom het en hierdie hengse groot, harige spinnekop op die
“ceiling” gewaar het. Sonder om twee keer te dink het hy sy geweer gegryp en
die spinnekop die ewegheid ingestuur. Hy het natuurlik almal in die poskantoor
laat spaander en dekking slaan. Toe daar vir hom gevra word wat het hom besiel
om sy vuurwapen binne ‘n gebou af te vuur, sê hy hy hou nie van spinnekoppe
nie. Die “ceiling” was nooit reggemaak nie en iemand het toe besluit om met ‘n
pen die gebeurtenis sommer langs die gat te dokumenteer.
Weerman J Vermaak
1979 tot 1980
93

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Die eerste keer wat ek in die basis in Grootfontein kom merk ek op dat dit maar baie
droog is en dat daar nie veel gras groei nie. Voor een van die bungalows het hulle 'n
laag "grys klip" gegooi wat groen geverf was en in die middel het hulle 'n bordjie
geplant waarop geskryf staan "Bly van die gras af - Stay off the grass". Van die nuwe
troepe op die basis het ook die bord gesien en gedink dit is nogal heel oorspronklik.
Hulle het net daaroor gelag en toe oor die "gras" geloop want dit was die kortste pad na
die bungalow toe. Dit is toe net daar waar een van die Korporale hulle vang waar hulle
rustig oor die "grasperk" loop. Hy skree toe op hulle en tree hulle voor die "grasperk"
aan. Hy vreet die troepe goed uit en vra of hulle nie kan lees nie want daar staan groot
en duidelik in Afrikaans en in Engels geskryf dat hulle van die "gras" moet afbly. Vir
hulle moedswillige optrede deur die "gras" dood te trap word hulle goed opgef@#$ en
moes hulle van daardie dag af die "grasperk" in stand hou.
Sersant F van der Linde
94

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Op Ruakana het ons amunisie van ‘n Kwêvoël afgelaai en op ‘n hoop gepak om
later weer in die amunisie stoor gepak te word. Een ou het op die Kwêvoël se
bak gestaan en die kiste vir die ouens op die grond gegooi en dan het dit
somtyds gebeur dat ‘n kis mis gevang word en dan op die grond geval het.
Nadat alles afgelaai was kom ons agter dat een van die handgranaat kiste se seëls
gebreek was. Ons maak toe die kis oop om te sien of van die granate nie weg is
nie want ons sou verantwoording moes doen as dit wel die geval was. Toe ons
die deksel oopmaak en al die handgranaat “canasters” een vir een oopmaak sien
ons dat iemand al die granate se veiligheids pennetjies uitgetrek het en die
granate weer versigtig terug in die “canasters” gesit het. Van die troepe wat
gehelp het met die aflaai het die pad gevat en geweier om naby die kis te kom.
Die “in” ding op die grens was om jou boshoed te versier met handgranaat
pennetjies en ek vermoed dit was wat gebeur het met die handgranate. Iemand
het al die pennetjies uitgetrek om aan sy boshoed vas te sit. Ek dink toe by
myself wat se gaos dit sou veroorsaak het as die spesifieke kis misgevang was en
die boks op die grond geval het. Van daardie dag af was dit teen die wet om ‘n
handgranaat pennetjie aan jou boshoed vas te maak en as amaniesie afgelaai word
mag die kiste nie gegooi word nie maar aangegee word vir mekaar.
Weerman J Vermaak
1979 tot 1980
95

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Op Odangwa het ons gereeld saam met die ou wat die waterbunker bestuur na die rivier
toe gegaan om die bunker vol water te maak. Dit het somtyds 3 tot 4 keer ‘n week
gebeur. Daar aangekom het ons gewoonlik die kans gevat om ‘n lekker stort onder die
waterbunker te vat en dan sommer ‘n bietjie te “tan” en te swem. Op ‘n dag toe ons
nog so lekker kaalgat in die son lê en in die rivier baljaar daag ‘n Samajoor in ‘n Ratel
daarop. Hy raak sommer toe besurk toe hy die klomp troepe daar kaalgat sien rondhang
asof hulle op vakansie is. Ek dog hy gaan ‘n hartaanval kry soos hy op ons skree. Die
drywer van die waterbunker sê toe vir hom dat die ouens net gou ‘n stort gevang het
terwyl hulle hom help om die bunker vol water te maak. Die Samajoor sê toe ons moet
hom nie probeer “bullshit” nie want as ons net gestort het sou ons gatte witter as die res
van ons liggame gewees het maar dit is bruin gebrand asof ons op “Sandybay” is. Van
daardie dag af mag die waterbunker net een keer ‘n week vol gemaak word by die rivier
en die drywer mag net een ou saam vat om hom te help.
Kanonnier D Pretorius (DT)
1987 tot 1988
96

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Een van die “Tiffies” wat saam met ons op die grens was moes eendag om een of ander
rede met ‘n Kwêvoël vanaf Oshowelo na Ruakana toe en weer terug. Oppad Ruakana toe
ry hy verby ‘n “Koeka shop” waar ‘n klomp jong PB’s met ‘n hond langs die pad loop.
Die hond spring toe skielik voor hom in en daar ry hy die hond plat. Hy stop toe
dadelik om te kyk of hy nie dalk die hond se lewe kan red nie en sien die hond lewe
nog maar is so plat soos ‘n pannekoek. Hy was genoodsaak om die hond te skiet want
daar was geen hoop vir hom nie. Die klomp wie se hond dit was was vreeslik hartseer
oor hulle hond. Hy voel toe baie sleg oor die ongeluk maar kon niks anders doen as om
net omverskoning te vra nie. Op Ruakana kry hy ‘n paar “ratpacks” in die hande om vir
die PB’s te gee om sy meegevoel te bewys. Met die pad terug Oshowelo toe kry hy
dieselfde PB’s by die “Koeka shop” en roep hulle nader. Hy deel toe die ratpacks uit en
vra hulle toe met gebare taal of hulle die hond begrawe het. Tot sy skok verduidelik
een van hulle met sy hande na sy mond om te sê dat hulle hulle geliefde hond geëet
het.
Weerman J Vermaak
1979 tot 1980
97

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ons was op "Fort Doppies" en het besluit om een aand 'n paar biere by die "bar" te
gaan drink. Ons het besef ons is nou in 'n "Recce" basis en was maar versigtig en
skrikkerig maar die lus vir 'n bier het die oorhand gekry. Niemand in die "bar" was in
uniform nie dus het ons nie geweet wie offisiere en wie troepe is nie. Ons is uitdruklik
laat weet dat ons enige bier kan drink maar dat die "Castles" uitslytlik vir die "Recces"
is. Ons het nog so lekker in 'n hoek gaan sit, en ons bier drink en seker gemaak ons
bly uit die ouens met die "Castles" se pad, toe daar skielik twee van die "Castle
drinkers" by ons kom sit en gesels. Ons was heel verbaas dat die ouens so vriendelik is
en ons is elkeen ook 'n "Castle" aangebied. Dit is toe dat daar 'n groep van vyf
Korporale, in uniform, die "bar" instap en elk 'n "Castle" bestel. Die troep agter die
"bar" stel hulle toe in kennis dat die "Castles" net vir die "Recces" is. Hulle wou dit nie
aanvaar nie want hulle sien toe ons klomp troepe in 'n hoek elk met 'n "Castle" in die
hand. Hulle erken ons toe as troepe en neem maar toe aan dat die ander twee ook
troepe is. Die Korporale gee toe die arme troep agter die "bar" 'n harde tyd omdat hy
"Castles" aan troepe verkoop maar nie aan hulle nie. Dit is toe dat een van die "Recce's"
die Korporale beveel om die barman uit te los want hy doen net wat vir hom gesê is.
Daar ontstaan toe 'n woordverwisseling tussen die twee "Recce's" en die Korporale
waarby die Korporale hulle range afhaal en sê: "Kom troepe vandag sort ons mekaar
uit". Toe die twee "Recce's" opstaan staan ons saam met hulle op want dit sou ‘n
onregverdige vyf teen twee wees maar die een "Recce" sê ons moet sit want dit is hulle
"fight". Daar breek toe 'n hengse "barfight" uit en alhoewel die twee "Recces" 'n paar
goeie opstoppers gekry het, het hulle duidelik die "fight" met gemak gewen. Ons vind
toe eers later uit dat dit twee Luitenante van die "Recces" was wat na 'n lang tyd in die
bos 'n bietjie geselskap in die "bar" kom soek het. Dit was nogal lekker om te sien hoe
'n klomp windgat Korparale hulle gatte sien.
Kanonnier D Pretorius
1979 tot 1980
98

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons seksie het gewoontlik vanaf baken 13 bokant Ondangwa, in ‘n oostelike
rigting gepatroleer vir tussen 20 en 30km per dag, afhangende van die digtheid
van die bos. Laat middag die spesifieke dag, roep die seksie leier “halt” en ons
kry elkeen vir ons ‘n plekkie om te ontspan. Ek rol toe my slaapsak oop en
gaan sit daarop, en begin my boots losmaak sodat my voete ‘n bietjie kan afkoel.
Dit is toe dat hierdie groot harige spinnekop reg op my afgestorm kom. Hy was
ongeveer 200mm in lente vanaf die voorste tot die agterste poot, en ek hoor net
blare kraak soos hy beweeg. Na omtrent ses of sewe keer dat ek hom met my
boot trap in die los sand, is hy eers poegaai. Ons beweeg toe na ‘n ander plek,
toe dit al donker was, om te oornag. Ons sprei uit in ‘n sirkel en begin ons
slaapsakke ooprol. Gert Jordaan, ‘n vriend van my, was omtrent 5m van my af.
Verskeie kere gedurende die nag spring hy uit sy slaapsak en skud sy slaapsak
rond. Die volgende oggend sal hy agterkam dat hy op ‘n rooimier nes geslaap
het en die miere het die hele onderkant van sy slaapsak opgevreet.
Skutter D Jacobs (Jakes Brenner)
1974 tot 1976
99

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Ons het op verskeie kere in Ruakana slange raak geloop en was maar altyd
skrikkerig dat ons dalk onverwags op een trap of om te vind dat een jou
slaapsak as skuiling gebruik. So het ons seksie leier een dag by sy slaapplek
gekom en dit het gelyk of iets onder sy slaapsak is. Dit het vir hom kompleet
soos ‘n slang gelyk. Hy gryp toe sy geweer en maak sy magesyn amper leeg op
sy slaapsak. Jy sien net stukke materiaal in alle rigtings vlieg terwyl hy soos ‘n
besetene die slaapsak in flarde skiet met sy troepe as toeskouers. Toe hy
uiteindelik besluit die slang is buite aksie gestel, en dit wat oor is van die
slaapsak, weg ruk met sy geweer loop sien ons dat sy slang ‘n boom wortel was
wat bo die grond uitgesteek het. Hy loop toe daar weg met ‘n gekrenkte eer en
‘n paar stukkies lap wat voorheen sy slaapsak was.
Weerman J Vermaak
1979 tot 1980
100

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Ek was lid van die P.A.G. (Pantser Regiment) by Ruacana Lughawe. Kmdt. Suis
de Waal was die P.F O.C. van die area. Daar was sprake van ‘n "De militarized
zone" wat skoon gemaak moet word. Die artillerie het omtrent 300 rondtes (55 )
gehad wat afgeskryf was. Elke aand is daar in Angola in geskiet om die
sogenaamde "DMZ" skoon te maak. Sondagmiddae het die Kndt "civies" soontoe
gebring en dan “ge-brag”" en die Artillerie met demonstrasie, +- 40km, laat inskiet
in Angola, en dan het hulle laat waai. Ons was terug in die basis van ‘n week
op patrollie om te rus en was gatvol vir die skietery want ons kon nie slaap
inkry nie. Vanaf Angola het daar daagliks klagtes gekom oor die "violation". Toe
een aand laat weet die ouens van Swawek watertoring daar is groot moeilikheid.
Hulle sien in Angola in die verte kom daar ‘n konvooi aan. Dit wil voorkom of
die Angolese nou gatvol is vir die aanhoudende gelooiery met die 55's, en hulle
kom om ons uit te sorteer. Suisie skyt in sy broek en ek moet uitjaag met ‘n
Pantserkar troep vir ondersteuning. Stellings is ingeneem en besluit as die vyand
op die laagwaterbrug is by Swawek skiet ons die voorste voertuig uit en daarna
die agterste een op die brug. So lê ons toe en wag. Maar die vyand se ligte wat
heeltyd gesien en gerapporteer word, kom glad nie nader nie. Almal skyt in hulle
broeke. Om alles te kroon hoor ons so onaardse geskreeu, amper soos ‘n pou, of
bobbejaan wat deur een of ander roofdier gevang word. Toe daai gil opklink was
almal op die lug. " Het julle dit gehoor"?, vra almal beangs oor die lug vir mekaar.
Die ligte kom nie nader nie, en later kry ek bevel om op te klim in die uitkyk
en te kyk wat aangaan daar by die ligte. Nou ja, dit was toe al die tyd ‘n
veldbrand, almal kon ontspan en hulle broeke gaan uitwas. Kmdt. Suis de Waal
inkluis. Daar het ek gesien, as jy wil k*k stoor, moet jy bereid wees om dit te
vat ook!
L Ansley
101

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Een aand met patrollie op die grens het ons 'n plek gekry om te oornag. Ons
was lekker moeg en ek het net my boots uitgetrek en met my geweer en al in
my slaapsak geklim. Omdat dit 'n koue nag was "zip" ek my kop in die slaapsak
toe vir meer hitte. Later die aand word ek wakker gemaak deur iets of iemand
wat aanhoudend aan my stamp. Ek "zip" my slaapsak op 'n skrefie oop sodat ek
kan loer wat aan die gang is. Tot my skok sien ek hierdie vlakvark wat met sy
snoet aan my stamp. Ek besef toe ek moet net stil lê want ek wil nie die
vlakvark skrik of kwaad maak nie want ek het al gehoor dat 'n vlakvark 'n baie
aggressiewe dier is. Nadat hy 'n ruk aan my gesamp het gaan lê hy teen my,
seker vir 'n bietjie hitte! Ek dog toe ek moet maar net stil lê totdat hy besluit
om weer te loop. Ek kon toe nie weer 'n oog toe maak nie totdat een van die
wagte 'n uur of wat later tussen ons loop om die volgende wag wakker te maak.
Natuurlik skrik die vlakvark vir die beweging, spring op en hardloop weg. As ek
geweet het dit sal sy reaksie wees het ek hom lankal weggejaag, al het hy my
warm gehou!
2de Luitenant P Hattingh
102

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Op Ruakana naby die kragstasie was daar ‘n rivier waarin ons partykeer gaan
swem het. Op ‘n dag het ons weer as ‘n groep gaan swem in die rivier. Daar
was ‘n ou saam met ons wat glad nie kon swem nie. Hy besluit toe om maar
eerder al langs die rivier af te loop en die “scenery” geniet. Hy was skaars weg
of hy kom terug gehardloop met arms wat in die lug swaai en hy skree iets vir
ons wat ons nie kan uitmaak nie omdat ons te ver van hom af is. Ons sien toe
hierdie ou is paniekerig en die eerste gedagte wat in ons koppe kom is dat hy
ons dalk wil waarsku dat hy in “ters” vasgeloop het. Nadat ons uit die water is
en die ou tot bedaring bring vertel hy ons dat hy skaars om die eerste draai was
of hy sien beweging in die water. Toe hy nader gaan om te kyk wat dit was
loop hy homself in ‘n klomp krokkodille op die rivier oewer vas. Met die dat hy
terug hardloop kry hy drie masiewe groot krokkedille wat in ons rigting oppad is
en ‘n paar meter van ons af is teen die tyd wat hy ons bereik. Hy het regtig
paniekerig begin raak toe ons hom geignoreer het toe hy op ons skree om uit die
water te kom en die krokkedille amper op ons was. Sowaar as wragties sien ons
toe die drie krokkedille rond swem presies daar waar ons ‘n paar sekondes tevore
was.
Weerman J Vermaak
1979 tot 1980
103

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Somtyds as ons laer getrek het op patrollie in Suid - Wes het van die jong PB’s ons
genader vir iets om te eet. Na ‘n ruk het daar ‘n speletjie tussen ons en die PB’s
ontstaan. Ons het mekaar met ketties geskiet, wat ons by hulle geruil het vir “ratpacks”,
en dan het ons hulle so nou en dan met rook granate gegooi, wat natuurlik baie snaaks
vir hulle was. Op so ‘n geleentheid besluit een van die ouens om hulle weer met ‘n
rook granaat te gooi. Hy gryp toe, sonder om mooi te kyk, na die eerste en naaste
granaat wat in die Ratel se deur hang. Omdat die rook granate en “Wit Phosphorus”
granate om en by dieselfde lyk kom hy nie agter hy het ‘n “Wit Phosphorus” granaat
gevat nie. Gelukkig het die PB’s omgedraai en begin hardloop toe hulle sien hy trek die
granaat se pennetjie en hy wag toe ook eers dat hulle op ‘n veilige afstand is voor hy
die granaat gooi. Jy hoor net ‘n geskree en ‘n gevloek toe die granaat afgaan en ons
sien dit is ‘n “Wit Phosphorus” granaat. Niemand was gelukkig in die nabyheid van die
granaat toe hy afgaan nie en dus was niemand beseer nie. Ons is toe sommer almal
goed opgef@#$ en die speletjie met die PB’s het ook sommer dadelik opgehou.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
104

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Op Oshowello het ons in loopgrawe wag gestaan en een van die ouens het met
sy wagbeurt een aand in ‘n sittende posisie half aan die slaap geraak. Sy kop en
skouers het bo die loopgraaf uitgesteek. Hy word toe wakker gemaak deur ‘n
geluid hier teen aan sy gesig soos iemand wat aanhoudend snuif. Toe hy sy oë
luierig oopmaak sien hy drie ratels, dit is nou die met vier bene en nie die
voertuig nie, wat aan hom ruik. Hy spring toe met ‘n gejuig uit die loopgraaf en
hardloop in een rigting in terwyl die ratels ook hulle self dood skrik en in die
teenoorgestelde rigting hardloop. Van daardie dag af was ons almal op die uitkyk
vir die ratels as ons wagstaan maar niemand het weer ‘n ratel met ‘n oog gesien
nie.
Weerman J Vermaak
1979 tot 1980
105

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Hoofstuk 5 : In Angola
Dit was ons eerste week in Angola en daar was vir ons gesê om loopgrawe te
grawe. Soos gewoontlik het ons weer gedink dat dit net weer ‘n “rondneuk” was
en het ons ons loopgrawe maar halfhartig gegrawe en nie juis diep nie. As jy op
jou rug lê in die loopgraaf steek die helfte van jou lyf nog uit! Die volgende
oggend met Kerkparade is ons onverwags deur twee MIG’s betrap. Elkeen storm
na sy armsalige loopgrafie toe en maak hom so klein as moontlik daarin. Die
arme Kapelaan wat sekerlik nie ‘n loopgraaf in die nabyheid gehad het nie, het
rondgehardloop van loopgraaf na loopgraaf maar is elkekeer weggejaag. Dit was
nogal snaaks om te sien hoe die Kapelaan elke keer in ‘n ander rigting gestuur
word en rond hardloop op soek na ‘n oop loopgraaf. Die MIG’s was lankal weg
en die gevaar verby toe die Kapelaan nog steeds rondhardloop en skuiling soek.
Na die voorval het ons seker gemaak ons loopgrawe is groot genoeg om
minstens vier ouens te huisves en diep genoeg dat ons met trappe moet in en uit
klim. Ons het ons les sommer vroeg geleer!
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
106

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
As gevolg van al die vlieë in Angola het ek my loopgraaf met ‘n muskietnet
bedek. Een aand terwyl ek rustig in my loopgraaf lê hoor ek iemand Portugees
praat en in my rigting beweeg. Dit was ‘n maanlose nag en ek kon net die
persoon se buitelyn uitmaak. Die persoon kom voor my loopgraaf staan en praat
met my in Portugees. Ek waarsku hom om pad te gee want ek neem toe aan dit
is weer een van die UNITA’s wat water kom soek. Die volgende oomblik vat hy
aan my gesig deur die muskietnet. Ek skrik myself boeglam en span my geweer
waarop die persoon skielik Afrikaans praat en sê: “Hokaai, DT, dit is net ek Nel,
ek wou jou maar net so bietjie die skrik op die lyf jaag”!! Myns, insiens was dit
glad nie so goeie idée nie aangesien ‘n mens maar skrikkerig en “triggerhappy”
so diep in Angola is. Ek kon hom maklik “bokveld” toe gestuur het. Ek was
omtrent ‘n wrak!
Kanonnier D Pretorius (DT)
1987 tot 1988
107

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons was besig om ‘n groot shona oor te steek toe ons ‘n waarskuwing kry dat
MIG’s oppad was in ons rigting. So halfpad deur die shona slaan droë takke en
blare wat in ons Ratel se enjin compariment beland het aan die brand. Die blare
en takke het in die enjin kompartiment beland omdat ons “bundu bashing” moes
doen met ‘n half oop enjin kap omdat die Ratel se enjin geneig was om te
oorverhit. Tot ons skok kom ons agter dat al die brandblussers in die Ratel leeg
was. Ek en Kaptein van Zyl probeer ons bes om die vuur met water en sand te
blus. Die rook wat deur die brand veroorsaak was het ook nie die situasie
verbeter nie want dit maak ons ‘n groot teiken vir die MIG’s. Malan (die gunner)
staan met sy hande in die sakke en kyk hoe ons spook om die vuur te blus.
Kaptein van Zyl raak toe goed geïriteerd met hom en gil op hom dat hy nie net
daar moet staan nie maar iets doen waarby Malan se antwoord was: “Wat de hel
moet ek doen” en maak asof hy die vuur met sy mond doodblaas. Die Kaptein
was glad nie vermaak deur sy opmerking nie maar ons het die vuur gelukkig
geblus gekry voordat dit enige skade aan die enjin gerig het en ons was net
betyds in die boslyn toe die MIG’s oor ons koppe verby vlieg.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
108

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons was besig om uit Angola te ontrek met Operasie Packer (My eerste kamp)
en het vir die aand “laer” getrek. Omdat ons besig was om te ontrek was ons
ook maar lekker “NAFI” en het nie eers die moeite gedoen om enige loopgrawe
te grawe nie. Ons gooi toe maar sommer net ons slaapsakke onder die naaste
boom vir ‘n goeie nagrus. Die ouens begin mekaar beskuldig vir ‘n baie
onaangenaamde reuk wat in die lug rondhang en daar word van mekaar af
weggeskuif maar die reuk raak net erger. Die volgende oggend toe die son opkom
en ons die area onder die boom mooi kon bekyk, kom ons agter dat die boom,
tussen al die ander bome, wat ons gekies het om by te slaap, die boom was wat
iemand besluit het hy as toilet sal gebruik. Met die rondskuiwery het ons die
situasie nog meer vererger omdat ons ons slaapsakke deur die gemors getrek het
en alles mooi versprei het. Van daardie dag af was elkeen wat onder die boom
geslaap het ‘n slaapsak kwyt want niemand was bereid om sy slaapsak weer te
gebruik nie.
Sapeur B Matthee
1984 tot 1985
109

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Agter in ‘n Bevelvoerders Ratel was daar twee sitplekke met ‘n bord voor die
sitplekke waarin die gebiedskaarte geplaas was. Op ‘n dag het daar ‘n Kaptein in
een van die sitplekke gesit en die kaarte bestudeer terwyl ons die konvooi gelei
het. Ons het “bundu bashing “ gedoen omdat daar nou nie eintlik paaie in daardie
gebied van Angola was nie. Ek, die drywer, het al uit ondervinding geleer watter
grootte bome die Ratel kan omry en het so reguit as moontlik gehou en net so
nou en dan vir die groter bome uitgeswaai. Terwyl ek hierdie een boom omry
hoor ek ‘n gegil en geskarrel agter in die Ratel. Ek slaan dadelik “ankers” aan
en kyk agter toe om te sien wat aangaan. Ek sien net kaarte waai en ouens by
die “hatches” uitpeul. Ek skrik my boeglam en probeer ook by die drywer hatch
uit kom maar die “Browning “ se loop is in die pad en ek kan nie die hatch oop
kry nie. Iemand skree toe dat daar ‘n slang deur die agterste hatch en op die
kaptein se skoot geval het. Ek sit toe maar daar en wag dat iemand die toring
moet draai sodat ek kan uitklim want ek sien nie kans om agtertoe te kruip waar
die slang is nie. Nadat daar ondersoek ingestel is, vind hulle toe uit dat dit nie
‘n slang was nie maar ‘n yslike verkleurmannetjie wat uit die boom geval het
wat ek omgery het. Almal het maar lekker verleë gevoel oor die amok wat ‘n
ou skadelose verleurmannetjie veroorsaak het.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
110

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Een aand iewers teen die Zambesie grens in Angola het ons peleton in Unimog’s
‘n laer getrek met ‘n tent in die middle van die laer vir die offisiere. Samajoor
Theron sien toe ‘n vlakvark en wou die vark skiet maar kon hom toe nie onder
skoot kry nie. Daar was ook ‘n troep met die van Louw wat al sy blikkies kos
verruil het vir kondensmelk. Hy het maklik tien blikkies kondensmelk daardie
aand uitgedrink en ek dink dit was al die suiker in sy bloedstroom wat hom die
heel aand wakker gehou het. Omdat hy nie kon slaap nie besluit hy om die
Samajoor so bietjie rond te neuk. Hy beweeg tot hoorafstand van die offisiere in
die tent af en snork soos ‘n vark waarby die Samajoor uit die tent gestorm kom
met sy flits in die een hand en geweer in die ander hand op soek na die vark.
Die Samajoor was seker baie lus vir die vark want Louw het hom die heel aand
uit die slaap gehou met sy snorkery. Elkekeer as hy soos ‘n vark snork storm die
Samajoor uit die tent net om swetsend weer bed toe te gaan. Dit was alles
natuurlik baie snaaks vir Louw want dit is nie aldag wat jy die kans kry om ‘n
Samajoor rond te neuk nie. Die volgende oggend sien die Samajoor die ware
vlakvark en kry hom uiteindelik geskiet. Ons het toe later die dag lekker vlakvark
gebraai.
Skutter D Jacobs (Jakes Brenner)
1974 tot 1976
111

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Die voordeel om deel te wees van die bemanning van ‘n Bevelvoerders Ratel was
dat ons al die aksie gesien het en om natuurlik so nou en dan die Kaptein se
mag te kon gebruik om voorrade te bekom wat andersins nie moontlik was nie.
So het ons ‘n ou tent dak in die hande gekry wat ons met die “camonet straps”
in ‘n boom opgehys het en die vier hoeke in die grond vas geanker het. So het
ons een keer ons plek in ‘n laer ingeneem, ons loopgraaf aan die een kant van
die Ratel gegrawe en ons tent aan die anderkant opgeslaan. Ek en twee ander
bemanings lede , Malan en Maps, was besig in die tent om alles reg te kry vir
die nag toe twee MIG’s baie laag oor ons vlieg. Ons al drie het eers vir ‘n paar
sekondes rond geskarrel en in mekaar vas gehardloop voor Malan en Maps
uiteindelik die tent deur vind en uitstorm om, om die Ratel te hardloop en in die
loopgraaf te spring. Ek bevind myself toe alleen in die tent. Ek besluit toe die
vinnigste pad loopgraaf toe is onder deur die tent en Ratel. Toe Malan en Maps
om die Ratel kom sit ek alreeds in die loopgraaf met my staaldak op my kop.
Groot was hul verbasing om my in die loopaaf te sien. Na die tyd wou ons kyk
hoe ek onder die Ratel deur is, omdat die sand so sag was dat die Ratel se
ratkas op die grond geskuur het en daar geen plek was vir iemand om deur te
kruip nie. Tot vandag toe weet ek nie hoe ek dit reggekry het nie. Ek weet nie
of my maer lyf dalk enigsins daartoe bygedra het dat ek daarmee suksesvol was
nie.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
112

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
In een van die laers in Angola het ek my loopgraaf amper teenaan ons Ratel
gegrawe. Omdat daar ‘n donderbui oppad was besluit ek toe om my loopgraaf
met my “bivvie” toe te maak. Ek gebruik toe twee lekker fris boomstompe en
plaas hulle skuins oor my loopgraaf en sonder om te dink laat ek dit teen die
Ratel se deur rus. Ek span toe my “bivvie” oor die stompe sodat dit as ‘n dak
kan dien. Voor die reën begin val maak ek myself gemaklik in my “waterdigte”
loopgraaf deur in my slaapsak te lê. Ek was baie beïndruk met myself want nie
‘n druppel water kon in my loopgraaf loop nie totdat Koekemoer, wat in die
Ratel weggekruip het vir die reën, besluit het hy wil die Ratel se deur oopmaak.
Met die dat hy die deur oopmaak val my hele skuiling bo op my met
boomstompe en al. Daar lê ek in die reën vasgedruk deur die twee boomstompe
bo op my. Na ‘n gesukkel besef ek dat ek nie alleen uit die situasie gaan kom
nie en skree vir Koekemoer om my te help. Hy wyer toe volstrek om in die reën
uit te gaan om die stompe van my af te kry. Ek moes toe maar self sukkel om
uit my matras en onder die boomstompe uit te kom en teen die tyd dat ek
uiteindelik uit die loopgraaf kom is alles wat saam met my was sopnat. Ek moes
toe maar sopnat die res van die aand saam met Koekemoer in die Ratel
deurbring. Ek was so kwaad vir Koekemoer dat ek vir ‘n hele ruk glad nie met
hom gepraat het nie.
Kavalaris J Malan (Maljan)
1987 tot 1988
113

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Omdat ons Ratel geinstalleer was met ‘n navigasie sisteem (landnav) is ons
gereeld gebruik om stellings uit te trap vir die Artillirie . So moes ons drie MVL
(vuurpyl lanseerder) voertuie begelei en hul stellings in die middel van ‘n shona
met behulp van die landnav vind. Die konvooi het bestaan uit ons Ratel, ‘n
Buffel en die drie MVL voertuie. Die MVL voertuie is langs mekaar gespasieer
in die shona en loopgrawe is gegrawe agter elke MVL voertuig. Ons Ratel en die
Buffel het so 30m agter hulle posisie ingeneem. Toe die bevel kom om te vuur
en al drie lanseerders gelyktydig vuur , word ons amper dadelik beantwoord deur
BM21 ( Rooi oog) vuur. Toe die laaste vuurpyl die lanseerders verlaat, spring die
bemanning so vinnig as moontlik uit hulle loopgrawe en in die voertuie en so
jaag ons na die boslyn toe met vuurpyle wat rondom ons ontplof. Ons Ratel was
weereens voor maar so halfpad boslyn toe kom die buffel verby ons met die
spoed van wit lig. Wat so snaaks was, was die Sersant wat agter op die Buffel
was wat vreeslik hard probeer het om staande te bly. Jy sien net arms en bene
en so nou en dan ‘n kop by die Buffel se bak uitsteek. Die Buffel het net so
hier en daar grond gevat. Ongeag van al die vuurpyle wat om ons ontplof het,
kon ons nie ophou lag tot ons in die boslyn was en die Sersant ons dalk kon
hoor nie. Die Buffel moes verder gesleep word want die enjin was kapoet na die
resies met ‘n Ratel.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
114

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Ek het myself gemaklik gemaak bo-op die aapkas van ons G5 “guntrekker” met
die pad terug na ons stellings nadat ons G5 se loop vervang was. Meteens kry
ons die bevel om te “visgraat” omdat daar MIG’s oppad was in ons rigting. Die
drywer, Nel, draai dadelik links in die bos in en ek kry nie tyd om van die
aapkas of te klim nie. Ek was nog besig om in die rigting van die hatch in die
aapkas te beweeg toe ‘n boomtak my agter die kop tref en my van die aapkas af
moker. Gelukkig vir my val ek bo-op die “cammo net” wat agter op die bak gelê
het. Ek moes “lights out” gewees het vir ‘n ruk want toe ek bykom was van
die ouens al besig om loopgrawe te grawe. Almal was so besig met hulle
loopgrawe en om die voertuie te “cammo” dat niemand my eers gemis het waar
ek agter in die bak bo op die “cammo net” gelê het nie. Ek het nogsteeds die
lidtekens van daardie dag as nagedagtenis van ons tyd in Angola.
Kanonnier D Pretorius (DT)
1987 tot 1988
115

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Na een een van die talle aanvalle wat ons uitgevoer het was ek en ons “gunner”,
Malan, besig om ons Ratel na te sien en skoon te maak. Ek het na die Ratel self
omgesien terwyl Malan na die vuurwapens omgesien het. Malan het in die toring
gesit en die hoof wapen, ’n .50 Browning, skoon gemaak. Hy vra my toe om
van buite af in die loop te kyk om te sien of die loop ordentlik skoon is. Sonder
my mede wete was die wapen gespan, gelukkig sonder enige rondtes in die loop.
Met die dat my oog teen die loop is trek Malan die sneller en slaan die loop my
op die oog wat natuurlik vreeslik snaaks was vir hom. Malan moes vir die res
van die dag uit my pad bly want ek was van plan om hom terug te kry. Ek het
vir ‘n paar dae daarna nog met ‘n blou oog rondgeloop.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
116

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
In Angola het ons net so nou en dan ‘n kans gekry om te stort omdat die water
maar baie skaars was. Ons het elke geleentheid aangegryp om ons skoon te kry
as dit reën. In die begin, as ons gesien het dit gaan reën, het ons die seep
gegryp en in ons “birthday suits” vir die reën gestaan en wag. Gewoontlik was
dit ‘n kort donderbuitjie en as die reën verby is staan ons daar met bruin strepe
oor ons gesigte van die vuil seepwater wat van ons hare afloop, dan spartel die
ouens en hardloop rond opsoek na ‘n boom wat hulle kan gebruik om die bietjie
water van die takke af te skud om hulle af te spoel. Die bietjie water op die
takke en blare was gewoonlik nie genoeg om ‘n mens ordentlik af te spoel nie.
Ons het toe geleer om die reënwater op te vang met ons bivvies en dit dan te
gebruik om ons self af te spoel nadat ons ‘n koue stort in die reën gevat het,
want nie een van ons het meer kans gesien om spot te verduur omdat ons vol
bruin stripe was nie. Ek moet sê, dit was nogal iets om te aanskou, almal wat
poedel nakend van boom tot boom hardloop met vuil gesigte en lywe wat plek -
plek effens skoon gekom het.
Sappeur B Matthee
1984 tot 1985
117

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Dit was een van talle aanvalle met Operasie Hooper en ons het stelling ingeneem
so ent voor die Cuito brug. 4SAI het FAPLA aangeval en ons werk was om die
wat vlug af te sny voor hulle die brug na Cuito Canavale kan haal. Na ‘n
aksievolle agtermiddag het ons ons posisie deur die nag behou. Al die voertuie se
ligte moes afgeskakel gebly het deur die nag. FAPLA het so nou en dan
onwetend tussen ons deur gehardloop met baie verliese aan hulle kant. Soos die
Ratels vir lank afgeskakel bly staan, het die lug wat die deure oop en toe maak
ontsnap en die linker deur van ons Ratel het oop gegaan. Maps wat agter gesit
het, het dit dadelik opgemerk en probeer om die deur toe te hou sonder enige
sukses. Die Kaptein beveel my om Maps te help om die deur toe te sluit met die
meganiese slot. Ek wurm my toe na agtertoe en voel voel in die donker wat die
problem is. Ek kom toe agter dat Maps die deur teen die slot vas trek en dus
nie die slot kon beweeg nie. Sonder om vir hom te sê wat ek doen , skop ek toe
aan die deur om die slot los te kry. Dit voel toe seker vir Maps of iemand van
buite af aan die deur trek want hy gil toe dat FAPLA probeer om in die Ratel
in te kom. Ons kon natuurlik nie ophou lag nadat ons sy benoude stem gehoor
het nie! Dit het nogal die spanning vir ‘n ruk gebreek en Maps het daardie aand
geleer hoe die Ratel se deur slotte werk.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
118

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
In een van ons laers in Angola het ek weereens “juppoguts” gehad. Ek gryp toe
die graaf en toilet papier en kies dringend koers die bos in op soek na ‘n area
waar niemand my kan sien waar ek my ding doen nie. Nadat ek ‘n gat gegrawe
het en myself in posisie bo-oor die gat gekry het hoor ek so waar stemme agter
my. Toe ek omkyk sien ek ‘n hele pelaton met ‘n korporaal vooraan in my
rigting beweeg. Ek kyk toe in die teenoorgestelde rigting en maak of ek hulle
nie sien nie. Die volgende oomblik, terwyl ek besig is, tik iemand my op my
skouer en toe ek opkyk staan hierdie Korporaal langs my en vra of ek hom kan
sê waar die Veggroep se Bevels Ratel is. Vies wys ek hom in ‘n rigting en kyk
anderkant toe. Die hele pelaton loop toe in ‘n lyn agtermekaar verby my en elke
ou wat verby my loop sal my sowaar aanstaar daar waar ek besig is om ‘n
“plasie” te vang. So hier en daar was daar ‘n ou wat ‘n aanmerking maak ook
nog tot my groot verleentheid..
Kavalaris J Malan (Maljan)
1987 tot 1988
119

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Op party plekke in Angola is dit so verskriklik bebos dat 'n mens nie verder as
30m voor jou kan sien nie en is dit nie moeilik om te verdwaal nie. En dit is
presies wat met een van die ouens wat saam met ons was gebeur het. Dit was
laat in die aand en sy wagbeurt was verby. Hy moes een van die ouens in 'n
ander Ratel gaan wakker maak om die wagdiens by hom oor te vat. Hy loop toe
deur die digte bos sonder 'n flits na die Ratel toe, maak die wag wakker en keer
terug na sy eie Ratel toe. Dit was nog bewolk ook daardie aand, dus was dit
ekstra donker. Na 'n paar minute se loop en soek besef hy hy het verdwaal, wat
glad nie 'n goeie ding is as jy naby die vyand is nie. Hy kom toe op 'n padtjie
af wat deur die Ratels uitgetrap is en besluit
om net daar langs die padtjie te sit en wag totdat dit lig word sodat hy kan sien
waar hy is voor hy sy soektog na sy Ratel hervat. Hy sit toe daar vir ten minste
4 ure en wag vir daglig. Toe die son begin uitkom en hy die wêreld om hom
bespied sien hy dat hy nie eers 15m van sy Ratel af is nie. Die Ratel was so
goed gekamofleer met takke en blare dat hy nie die Ratel kon onderskei van die
bos nie. Hy was natuurlik baie vies vir homself dat hy 4 ure se slaap gemors het
en het seker gemaak dat hy sy pad merk die volgende keer wat hy 'n wag in 'n
ander voertuig moet wakker maak.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
120

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Met Operasie Hooper diep in Angola, was ons dag en nag besig met vuurplanne
teen die vyand . Wanneer ons ‘n kans in die aande gehad het, het ons maar amo
aanvullings gedoen sodat ons nie te veel geraas of beweging deur die dag maak
nie . Dit was beter so, want die hitte was maar ondraaglik, en so ook die vlieë
wat heeldag om ons koppe gevlieg het. Ons het ‘n ou in my bediening gehad
wat bang was vir die donker. Ons het dit nooit agtergekom nie, want hy was
altyd omring deur ander manne, en sodoende het hy veilig gevoel. Omdat daar
geen ligte en geraas toegelaat was gedurende die aande, wat kon veroorsaak dat
die vyand ons kon opspoor nie, behalwe wanneer ons ‘n vuurplan moes skiet
geduurende die nag, het die ou ‘n roetiene uitgewerk sonder dat ons iets agter
gekom het. Voor die son sak het hy klaar sy toilet dinge gedoen, wat gewoonlik
‘n hele end voor die G5 kanon gedoen moes word, want as ons net ‘n paar dae
in ‘n stelling was, was daar nie tyd om nog ‘n toilet gat te grou nie. Een dag
was hy vroeg klaar met sy beplande werk, en terwyl hy besig was met toilet
stories hoor ons hom skreeu. Die eerste gedagte was dat ‘n voet patrollie van die
“ters” op hom af gekom het. Hy het deur die bosse aangehardloop gekom, en het
nog nie regtig tyd gehad om sy broek vas te maak nie. Die knaap was nog
kliphard besig om ‘n “pakkie te pos” toe ‘n trop bobbejane reg voor hom verby
stap, volgens hom was die goed so groot, hulle het hom in die oë gekyk. Vrees
het die oorhand gekry en hy het weg gehol, en sy R4 ook net daar laat staan.
Een van ons moes later die ding loop haal, hy het geweier om terug te loop en
dit self te doen.
LJ van Tonder
G5 gunner 1987 -1988.
121

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Daar was laer getrek en die waglys was opgetrek vir die nag se wagstaan. Dit
was ook duidelik gemaak dat daar radio stilte gehou moet word. So teen twee
uur die oggend word die radio stilte verbreek deur een van die wagte met die
die volgende woorde: “Ek is vaak , ek is f@#%n vaak!”. So na die derde keer
vervies die offisier aan diens hom en herhinder almal dat daar veronderstel is om
radio stilte te wees en as die persoon wat so braaf is om die radio stilte te
verbreek mans genoeg is , sal hy homself identifiseer. Waarby die wag antwoord
: “Ek is vaak maar ek is nou nie so f@#%n vaak nie”.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
122

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Dit wat ek nou vertel is nie iets waaroor ek trots is nie maar dit is net ‘n bewys wat ‘n
lang tyd in Angola aan jou kan doen. By een van ons stellings het die drywer van ons
Ratel ‘n kopbeen, van ‘n mens, opgetel. Al die bemanning in ons Ratel het die kopbeen
sorgvuldig bestudeer en elkeen, wat gedink het hy is ‘n “expert”, het sy opinie gehad
van hoe oud die persoon was en of dit ‘n vrou of man was. Ons besluit toe ons gaan
die kopbeen as ‘n “mascot” saam met ons neem waar ons ook al gaan. Niemand wou
die kopbeen in die Ratel hê nie, veral nie waar ons moes slaap nie. Daar word toe
besluit om dit voor op die neus van die Ratel vas te maak. So het ons vir weke met die
kopbeen voor aan die Ratel gery met allerhande kommentaar van die bemanning van die
ander Ratels, totdat ‘n Kapelaan dit raakgesien het en ons mooi verduidelik het dat as
ons nie die kopbeen verwyder nie ons in groot moeilikheid gaan kom. Ons het toe maar
die kopbeen verwyder en ons “mascot” begrawe.
Sappeur B Matthee
1984 tot 1985
123

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ons het een aand net voor ‘n aanval stelling ingeem voor ‘n “shona” en gewag
vir die bevel om uit te beweeg. Almal was oorgehaal vir aksie en die adrenalien
het gepomp. Al die voertuie se ligte was af en dit was stik donker. Meteens laat
weet een van die 90mm Ratels se Bevelvoerder, ‘n Luitenant, dat sy “gunner” ‘n
lig in sy “sights” het en wil bevestig of enige iemand anders ook die lig gewaar
want hyself sien nie die lig nie. Dadelik is almal op hulle hoede en op die
uitkyk vir die lig maar niemand sien die lig waarvan die “gunner” praat nie. Die
“gunner” hou stuk by voet dat hy ‘n lig in sy sights het en kan nie verstaan dat
niemand anders die lig sien nie. Die boslyn aan die anderkant van die shona
word toe deur al wat ‘n verkyker en “nightsight” wat beskikbaar is dopgehou en
bespied maar daar is geen teken van ‘n lig nie. Die Luitenant besluit toe om
plekke met die “gunner” te ruil sodat hy die lig vir homself kan sien. Na ‘n ruk
hoor ons ‘n verleë Luitenant op die radio sê dat almal maar rustig kan wees want
sy “gunner” se sights was op die maan, wat sy kop net bo die boomtoppe aan
die anderkant van die shona uitgesteek het, gerig. Hy was vir lank daarna nog
gespot omdat hy die maan vir die vyand aangesien het.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
124

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Ons het een aand sonder ons medewete stelling ingeneem ‘n paar meter van ‘n
G5 kanon af. Dit was al donker toe ek en Maps besig was om die “camonet”
reg te kry om die Ratel te kamofleer. Kaptein van Zyl was op pad bos toe met
die toilet papier in die een hand en die graaf in die ander hand. Soos ons met
die “camonet” sukkel hoor ons van die Artilirie ouens “ore !!” oor en weer vir
mekaar skree . Ek sê toe nog vir Maps ek wonder wie “Ore” is want iemand
soek hom dringend. Die volgende oomblik vuur die G5 kanon hier by ons. Ek
en Maps duik sonder om twee keer te dink van die Ratel af in die grond in
want ons dink toe daar word op ons geskiet. Kaptein van Zyl val ook plat net
daar waar hy is en gooi die toilet papier dat dit soos ‘n “streemer” deur die lug
trek. Ons besef toe eers dit is ‘n G5 toe ons sien hoe al die Artilirie ouens in
die omgewing lê soos hulle vir ons lag daar waar ons in die grond lê met ons
hande bo-op ons koppe. Ons ore het vir ‘n paar uur daarna nog gesing.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
125

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Die konfooi waarin ons was het tot stilstand gekom in die middel van ‘n mynveld
‘n paar kilometer noord van Mavinga . Een van die voertuie aan die voorkant van
die konvooi het vasgesit en daar is oor die radio laat weet dat geen voertuig ‘n
ander een mag verbygaan nie. Duidelik was die Ratel voor ons se radio af of die
bemanning het net die bevel geïgnoreer want die volgende oomblik besluit die
drywer hy is moeg gewag en trek daar weg en verlaat die paadjie in die mynveld
om die konvooi verby te steek.. Wat so snaaks was omtrent die situasie was om
te sien hoe al die UNITA’s wat langs die konfooi loop, dekking slaan en op
die Ratel skree . Natuurlik weet die drywer nie waaroor die bohaai gaan nie want
hy verstaan nie die UNITA’s nie. Gelukkig of ongelukkig vir die drywer is hy
tot stilstand gebring deur ‘n skreeuende Sersant voordat hy ‘n landmyn kon trap.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
126

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Ons was besig om te onttrek uit Angola en ons het vir drie dae aaneen gery
sonder enige rus. Ek en Koekemoer se reëling was dat wanneer ons aan die
beweeg was probeer hy in die toring slaap en wanneer ons stiltaan is dit my
beurt om te slaap met my kop op die stuurwiel. Ons mag nie met ligte in die
nag gery het nie en dit was moeilik om die voertuig voor jou te sien met al die
stof ook nog daarby. So gebeur dit dat die konvooi weer stop en ek vir
Koekemoer wakker maak en sommer dadelik aan die slaap raak. Skielik maak
Koekemoer my wakker en sê dat die konvooi weg is want daar is nie 'n voertuig
voor of agter ons nie. Hy sê dat hy sy oë net vir 'n paar minute wou toe maak
maar toe ook aan die slaap geraak het. Ek trek daar weg met 'n spoed om die
konvooi weer in te haal wat vir ons weggery het terwyl Koekemoer op die radio
probeer uitvind waar die konvooi hom nou bevind. Na omtrent twee kilometer
skree Koekemoer vir my ek moet stop en omdraai want die konvooi het op die
plek waar ons aan die slaap geraak het gevisgraat en ons was toe die enigste
voertuig wat nog in die paadjie bly staan het.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
127

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
In die drie maande wat ons in Angola was het ons net eenkeer nat rantsoene
gekry wat ‘n hengse groot T-bone steak vir elke ou ingesluit het. Dit was in die
laaste maand van ons drie maande en ons was teen die tyd al gatvol vir
“ratpacks” en erg lus vir ‘n lekker gebraaide stuk vleis. Ons besluit toe kom wat
wil ons gaan ons vleis ordentelik braai en ‘n biertjie daarby geniet. Ons braaivleis
vuur was mooi aan die gang en ons het net ons vleis op die kole gesit toe daar
‘n waarskuwing kom dat daar MIG’s oppad is. Nie eers die waarskuwing van
MIG’s het ons afgeskrik om ons vleis te braai nie. Die braaivleis vure het bolle
rook in die lug in opgestuur wat die MIG’s presiese indikasie kon gee waar ons
ons bevind. Toe ons die MIG’s hoor skrik een van die ouens en gryp hande vol
sand en gooi dit op ons vleis om van die rook ontslae te raak. Die res van ons
was woedend vir hom. Ons het toe maar ons vleis onder die sand uit gegrawe,
die meeste van die sand probeer afwas en verder gebraai. Ons het die MIG’s net
geignoreer en hoop hulle sien ons nie. Die vleis het ‘n bietjie ‘crunchierig”
geproë maar dit was die lekkerste vleis wat ek in ‘n lang tyd geëet het.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
128

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Dit was een van die min tye dat ons langer as 'n week in dieselfde laer gelê het en die
ouens het begin verveeld raak. My regtervoet se groottoonnael het ingegroei en het al
begin sweer. Die toon het opgeswel en aanhoudend geklop. Ek besluit toe om die
Medic's te gaan sien. "Doc" Broekies het net een kyk gegee en vir my gesê die enigste
uitweg is om die nael uit te trek. Ek stem toe in want ek kon die geklop nie meer
hanteer nie. Die "Doc" beveel toe 'n paar van die troepe wat daar rond dwaal om vir
hom 'n tang te kry en hom 'n hand te kom gee. Dit was nie lank nie of ek is omring
deur 'n horde nuuskierige en vervelige troepe. "Doc" Broekies verdoof toe eers my toon
met 'n stuk of sewe inspuitings en toe my toon heeltemal dood is beveel hy twee ouens
om my vas te hou en te trek wanneer hy so sê. Hy sny my toonnael eers in die middel
met 'n "skelpel" en vat die gedeelte wat ingegroei het met die tang vas. Hy sê toe ook
vir my dat dit 'n goeie idee sal wees as ek eerder wegkyk. Toe hy die teken gee trek
hy met al sy mag met die tang terwyl die drie troepe my probeer stilhou. Ek kon niks
voel nie maar ek het gehoor hoe die nael los skeur en hoe die "toeskouers" vir mekaar
sê hoe seer dit lyk. Ek moes vir 'n hele ruk daarna met net een stewel loop en die
ergste was om die Angola sand van die wond af te was maar dit was beter as 'n ingroei
toonnael.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
129

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Ons was besig om te onttrek na ‘n aanval toe ons onverwags deur twee MIG’s aangeval
word. Daar word toe dadelik gevisgraat en almal skarrel rond om die voertuie te
kamofleer maar dit was te laat, die MIG’s het ons klaar gesien en ons gebom.
Gewoonlik is hulle vêr van teiken af maar die dag was hulle nogal heel akkuraat. Een
van die “1000 ponders” val toe nie eers ‘n paar meter van een van die Waterbunkers af
nie. Die Ishalon se Samajoor probeer die drywer van die Waterbunker op die radio
kontak maar die drywer reageer nie. Die Samajoor verwag toe die ergste en jaag met sy
Ratel na die Waterbunker toe. Daar gekom kry hy die drywer kaalgat langs die
Waterbunker besig om te stort in die water wat uit ‘n gat loop wat veroorsaak is deur ‘n
stuk skrapnel van die “1000 ponder”. Hy het toe seker maar besluit om die beste van ‘n
slegte saak te maak en die geleentheid aangegryp om ‘n stort te vang aangesien die
water in elk geval net verlore sou gaan.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
130

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Na ‘n lang dag se “bundubashing” in Angola keer ons terug om ons plek in die laer te
neem. Die reel is dat jy altyd kloksgewys om die laer moet ry, maak nie saak waar jou
stelling in die laer is nie. Ons nader die laer toe vanaf die 6 uur posisie en alhoewel ons
stelling nie eers 50m regs van die ingang is nie, moet ons om die hele laer ry wat
maklik ‘n kilometer verder is. Ons is almal lekker moeg en vuil en op daardie stadium
is dit net ek (die drywer) en Koekemoer wat wakker is. Kaptein van Zyl en die res van
die bemanning lê en slaap agter in die Ratel. ‘n Mens sien net Koekemoer se wit oë
agter die vuil bebaarde gesig wat by die toring se hatch uitsteek. Ons besluit toe ons is
te moeg om nog om die hele laer te ry en vat toe ‘n kans en draai regs na ons stelling
toe. Skielik spring daar ‘n Sersant voor my in en trap ons goed uit omdat ons nie die
reëls gehoorsaam nie. Hy waarsku ons dat as hy ons weer vang dat ons in ‘n antiklokse
rigting om die laer ry ons in groot moeilikheid gaan wees. ‘n Paar dae daarna beland
ons weer by die 6 uur posisie van die laer maar hierdie keer met Kaptein van Zyl in die
toring. Ek draai toe links om om die laer te ry toe Kaptein van Zyl vir my vra
waarheen ek gaan want ons stelling is regs. Ek herhinder hom dat ons kloksgewys om
die laer moet ry en dat ons die vorige keer uitgetrap was omdat ons die reëls verbreek
het. Hy sê toe hy is nie lus vir stront nie en dat ek moet omdraai sodat ons by ons
stelling kan kom. Op dieselfde plek as die vorige keer spring dieselfde Sersant weer voor
ons in en skree op ons dat jy net spoeg sien spat. Terwyl hy nog so skree gooi Kaptein
van Zyl vir hom middelvinger. Die Sersant dink toe dit is weer Koekemoer , wat ‘n
“oneliner” is, wat in die toring sit. Hy storm op ons af, spring op die Ratel en wil die
“oneliner” wat dit waag om hom te vloek uit die toring ruk toe Kaptein van Zyl regop
staan in die toring. Die Sersant merk toe die Kaptein se rang teken op sy “tank overall”
se bors. Sy stemtoon verander sommer dadelik en ek hoor hoe hy die kaptein
omverskoning vra omdat hy op hom geskree en gevloek het en hy loop toe met stert
tussen die bene daar weg. Dit was die laaste keer wat die Sersant ons gestop het.
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
131

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Hoofstuk 6 : Uitklaar
Die “oumanne” het teruggekeer van die grens af om uit te klaar. Ons is
gewaarsku om weg te bly van hulle af aangesien sommige van hulle maar lekker
“bossies” is. Ons moes in ons tente bly terwyl hulle, hulle “kit” by die stoor
inhandig. Die volgende oomblik bars daar ‘n paar van hulle ons tente binne en
sonder om ‘n woord te sê gryp hulle van ons trommels en kies koers terug na
hulle bungalow toe. Ons sit net daar met groot oë na hulle en kyk en hou maar
eerder ons monde want ons wil nie die “grensvegters” kwaad maak nie. Nadat
hulle gevat het wat hulle kort gekom het uit die trommels, gooi hulle die
oorblywende inhoud en leë trommels by hulle bungalow se vensters uit. Ons wag
toe dat hulle die bungalow verlaat en maak eers seker dat hulle almal weg is
voor ons tussen die oorblywende goed krap en tussen mekaar baklei wie se goed
is wie s’n. Dit was die laaste wat ons van hulle en van ons “kit” gesien het. Toe
dit ons beurt was om uit te klaar , het ons hulle voorbeeld gevolg en van ons
“kit” wat op die grens weggeraak het op dieselfde manier aangevul sonder enige
teenstand van die “rowers”. Hulle was maar net so versigtig soos wat ons destyds
was!
Kanonnier D Pretorius (DT)
1987 tot 1988
132

Ag man dit “WAS” lekker in die Army
Na uitklarings parade in Bourkes Luck neem ons van mekaar afskeid deur vir
oulaas ‘n bier saam te drink terwyl ons in ‘n groot groep hek toe loop. Dit gaan
te jollig en ons kan dit nie verhelp om die “blougatte” wat nog 6 maande in die
Army oorhet jaloers te maak nie. Ons maak allerhande aanmerkings dat hulle die
ses maande wat hulle oorhet moet geniet terwyl ons die Army vir altyd groet en
sivvie straat gaan geniet. By die hek gekom maak die hekwag die hek vir ons
oop en ek kan sien hierdie ou wens hy kon een van ons gewees het. Ek maak
toe die proppie van my “dumpie” vol bier, gee dit vir hom en sê dat hy dit
saam met my moet drink want dit is die laaste wat hy van my gaan sien. Om
dinge nog erger te maak lag die ander ouens ook nog vir hom. Hy kyk ons net
vies aan , wys met sy vinger na die hek toe en sê: ‘Ag f#@$%f net man!”
Onder Korporaal H Matthee
1992
133

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Dit was 'n paar dae voor ons sou uitklaar en ons was by Omuthiya basis
om ons Ratels aan die "rowers" te oorhandig. Ons kon sien dat die "rowers" baie
opgewonde was om die Ratels by ons oor te vat. Ons vaar toe die Ratels
in en "sabotage" dit deur die kleppe op die kompressors en diesel tanks toe
te maak en hande vol malaria pille in hulle water tanks te gooi. Ons vat toe
ons kit en gaan sit onder 'n boom en verlustig ons aan die rowers se frustrasie
en onkunde. Van die drywers sukkel ure aaneen om die Ratels te start en die wat
uiteindelik die Ratels aan die gang gekry het "rev" die enjin dat die biessies
bewe maar kry nie die druk opgebou om die deure toe te maak nie. Dan praat
ek nie eers van die bitter water in die watertanks nie. Hulle moes al die water
laat uitloop en nuwe water met "jerry cans" ingooi want daar was nie krane in
die nabyheid nie en hulle moes die water aandra van 'n waterbunker af. Daar was
dan ook een ou wat baie paraat was en die enjin met "after (jet fuel)" gewas het
en toe hy die Ratel start en alles word lekker warm in die enjin kompartement
slaan die "after" aan die brand en jy sien net vlamme. Die "rowers" se leiergroep
besef toe dat ons vir die gaos verantwoordelik was en beveel ons om die ouens
dadelik te gaan help en sommer ook al die probleme op die Ratels uit te wys,
wat ons natuurlik oordryf het!
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
134

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Met ons “fourty days” was ons in ‘n laer buite Omuthiya basis. Gedurende die dag
vier almal “fourty days” en die kantien kan nie byhou met die bier nie. Die aand
gaan dit te jollig en iemand besluit om ‘n “flare” na die basis se kant toe te
skiet. Nie lank nie of ons word beandwoord met ‘n “flare” van die basis se kant
af. Dit was asof dit ‘n teken was want skielik word die lug verhelder met
honderde “flares”. Ons word almal aangetree en word gewaarsku dat as daar nog
een “flare” geskiet word ons almal ‘n opf@#$ van ons lewe gaan kry. Die
kantien word toe sommer ook toegemaak en alle bier verkope word gestaak. Twee
desperate troepe besluit toe om ‘n Samil 20 te steel om ‘n “Koeka shop” te gaan
soek om drank in die hande te kry. Met hulle soektog na ‘n “Koeka shop” ry
hulle ‘n Olifant raak en skryf die Samil so te sê af. Ek weet nie wat met hulle
daarna gebeur het nie maar toe ons die dag uiteindelik uitklaar moes hulle eenkant
staan want hulle het 3 maande ekstra gekry. Ek het nog nooit iemand met sulke
bedroewe gesigte gesien nie!
Kavalaris D Matthee
1987 tot 1988
135

Ag man dit "WAS" lekker in die Army
Hoofstuk 7 : Army “Talk”
- “Kan nie meer nie Korporaal”
- “Troepe julle koer my moer!”
- “O julle maatjie werk nie saam nie”
- “Troepe die son trek water”
- “Ag sies f@#$n tog”
- “Moenie vir my loer nie ek is nie ‘n hoer nie”
- “Die plek is so sif die kokkerotte loop met gumboots rond”
- “Tree aan - beweeg!
- “Kom ons probeer weer”
- “Gaan al die civvie k#k uit julle drill”
- “Help jou maatjie troep”
- “Kom roof”
- “Hier is ek jou mammie en pappie”
- “30 sekondes daar gaan julle”
- “Sien jy daardie boom? Daar gaan jy”
- “Maag in, bors uit, drik af op die duime”
- “Hierdie troepe moet k#k”
- “Julle gaan dit nie maak nie!”
- “Terwyl jy hier sweet, sweet jou meisie in ‘n ander ou se arms”
- “Sak vir tien”
- “Op die rug af …………Op die maag af”
- “Lê houding laai”
- “Eie tyd, eie teiken, gaan aan!”
- “Aflossing nommer!”
- “Moenie vir my smile nie ek is nie ‘n pas boekie nie”
- “Julle klink soos ‘n klomp beeste wat op die teerpad k#k”
- “Ja troepe dit is altyd ja Staf, nee Staf, f@#$k jou Staf nè”
- “Tree aan - staaldak, webbing, geweer”
- “Tel daai knee op”
- “Toe nie troepe, toe nie, dit werk soooo!”
- “As ek sê beweeg dan beweeg julle”
- “Julle vleg mos piele met die Koporale”
- “Wat kyk jy pisgesig”
136

Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
Woordelys
1 Mil : 1 Miletêre Hospitaal
4 SAI: 4 Suid Afrikaans Infanterie
AWOL: Absent without leave / A well organize leave
Aapkas: Kas agter op ‘n Guntrekker waarin die bemanning sit
Balsak: Lang, silindervormige seilsak wat as bagasiehouer dien
Bivvie: Grondseil
Blougatte: ‘n Troep wat nie meer ‘n roof is nie maar ook nie ‘n ouman nie
Bomskok: Posttraumatiese stress as gevolg van gevegsituasies
Buffel: Mynbestande voertuig met ‘n kajuit slegs vir die drywer en 10 sitplekke in
‘n mynbestande bak
Bundu bashing: Om met voertuig deur bosse te jaag
Cadre: Insergrent/terroris
Cammo: Kammofleer
Casavak: Afvoer
Canaster: Houer waarin granate, projektiele ens geberg word
Civvies: Siviele drag / Siviele persone
Dear Johnny: ‘n Brief waarin jou meisie jou afsê
Dekota: Vragvliegtuig
Donderbuis: Ploftoestel wat gebruik word met oefening om ‘n ontploffing voor te
stel
FAPLA: Forças Armadas Populares de Libertaçao de Angola (People’s Armed
Forces for the Liberation of Angola)
Flare: Fakkel
G5: 155mm artillerie kanon
Go-carts: Plastiek toiletsitplekke oor gate gemonteer om as veldtoilette te dien.
Guntrekker: Voertuig wat die G5 kanonne trek.
Hatch: Mangat bo op ‘n voertuig wat gebruik word om in en uit te klim.
Hinderlaag: Wanneer daar vir die vyand gelê en wag word.
Insurgent: Terroris / Insluiperaar
Juppoguts: Diaree
Kapelaan: Dominee of Pastoor
Kas: Tronksel
Koeka shop: Winkelkie wat drank en allerly verkoop
Kwêvoël: 20 Ton mynbestande vragmotor waarin voorrade of troepe vervoer is.
Laer: ‘n Tydelike Basis wat gevorm met voertuie tydens patrollie en in Angola.
Loopgraaf: ‘n Gat wat gegrawe word wat dien as skuiling wanneer aangeval word
deur artillerie of vliegtuie
LMG: Ligte Masjien Geweer.
Magasyn: Stoor
MIG: Russiese vegvliegtuig
137

MP: Miletêre Polisie
Ag man dit 'WAS" lekker in die Army
MVL: Meervuldige Vuurpyl Lanseerder
NAFI: Term vir troepe met ‘n negatiewe ingesteldheid; akroniem vir No Ambition,
Fuck-all Intrest
Noddy: Eland Pantser voertuig wat met ‘n 90mm kanon of 60mm mortier
toegerus is
Oneliner: Een streep Koporaal
OP: Opservasiepos
Paraat: Oordrewe gehoorsaamheid
Pas: Verlof
PB: Plaaslike Bevolking
Pislelie: Tregtervormige plastiek urinal wat in sagte grond ingekap is.
Puma: Vrag Helikopter
R4: 5.56mm semi outomatiese aanvals wapen.
R5: Die R4 met ‘n korter loop vir pantser en valskerm sodate.
Ratpack: Rantsoene vir patrollies.
Ratel: 6 Wiel aangedrewe troepedraer wat met verskeie wapens toegerus is.
Recce: Lid van die Verkenningskommando of Spesiale Magte.
Riots: Huisstedelike operasies in die “townships”
Roofride: ‘n rowe rit in in Weermag voertuig
Rowers: Rekrute
RSM: Rigement Samajoor
Samil: Groot vragmotor vir die vervoer van voorrade en troepe
Skietgat: ‘n Sloot alter die skywe op die skietbaan.
Stelling: Posisie in ‘n laer
Shona: Oop, plat gebied
Staaldak: Staalhelm
SWAPO: South West Africa People Organisation
Ters: Terroris
Triggerhappy: Om vir enige iets te wil skiet
Trommel: Groot, sluitbare metaalkis
Unimog: Mercedes Benz viertrek-tiensitplek- troepedraer
Visgraat: Wanner voertuie in ‘n konvooi onderskeidelik links en regs van die pad
aftrek.
Waterbunker: Vragmotor met water tenk agter op
Webbing: Seilrusak met ammunisiehouers
Ystervarkie: 20mm Lugafweer voertuig
138