Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Tuinhulpgids<br />
Die tweede uitgawe van die STIHL-tuingids behandel grasperke:<br />
hoe om hulle te versorg, watter produkte die beste resultate gee,<br />
en die versorging van masjinerie. Die versorging van ‘n grasperk<br />
kan uitdagend wees, maar as jy hierdie maklike geïllustreerde<br />
stappe volg, sal jou gras smaraggroen, welig en gesond wees.<br />
Hierdie gids word in Engels en isiZulu gepubliseer en die<br />
Afrikaanse en Sesothoweergawes is aanlyn by www.stihl.co.za<br />
beskikbaar.<br />
Gebruik die toets aan die einde van hierdie boekie om te kyk<br />
hoeveel jy geleer het en soek die antwoorde op die STIHLwebwerf<br />
www.stihl.co.za.<br />
Wees op die uitkyk vir die volgende uitgawe in die reeks oor die<br />
instandhouding van die tuin.<br />
Tataiso ya mothusi wa serapeng<br />
Kgatiso ena ya bobedi ya STIHL Tataiso ya Mothusi wa Serapa e<br />
tobane le jwang: ho bo hlokomela; dihlahiswa tse ka thusang<br />
haholo ho fumana ditlamorao tse ntle; le tlhokomelo ya<br />
metjhene. Tlhokomelo ya jwang e na le phepetso e kgolo haholo,<br />
empa ka morao ho hoba o latele mehato e latelang e<br />
tsheheditsweng ka ditshwantsho, jwang ba hao bo tla ba botala<br />
bo botle, bo shebahale bo phetse haholo. Tataiso ena e tla<br />
phatlalatswa ka Senyesemane le IsiZulu mme dikgatiso tsa<br />
seAfrikanse le Sesotho di fumaneha inthaneteng ho<br />
www.stihl.co.za.<br />
Qetellong ya bukana ena, sebedisa teko ho bona kamoo o<br />
ithutileng ka teng mme o lekole dikarabo webesaeteng ya STIHL:<br />
www.stihl.co.za<br />
Letela kgatiso e latelang sehlopheng ka ho hlokomela serapa.<br />
1<br />
Tolvry Mohala o sa lefellweng: 0800 336 996<br />
E-pos Imeili: info@stihl.co.za<br />
www.stihl.co.za<br />
Inleiding Introduction<br />
Selelekela<br />
Kwytskelding: <strong>Ho</strong>ewel elke poging aangewend is om seker te maak dat die inligting in hierdie boekie korrek is, aanvaar die uitgewer, redakteur en<br />
drukker nie aanspreeklikheid vir skade of die gevolge van enige fout of weglating in hierdie boekie nie. Kopiereg bestaan op al die materiaal en dit mag<br />
nie sonder die toestemming van die uitgewer gereproduseer word nie.<br />
Tlhaloso: Leha re lekile ka hohle ho ba le bonnete ba hore dintlha tse bukaneng ena di nepahetse, mophatlalatsi, mohlophisi, kapa mohatisi a keke a jara<br />
boikarabelo bakeng sa kotsi kapa ditlamorao kapa diphoso tse ka bang teng bukaneng ena. Tshireletso ya ditokelo tsa kgatiso e ama dintho tsohle, mme e<br />
keke ya sebediswa ntle le tumello ya mophatlalatsi.
Grasperkinstandhouding Tlhokomelo ya jwang<br />
In die groeiseisoen moet die grasperk minstens een maal per<br />
week gesny word om dit netjies en gesond te hou. ‘n STIHL-<br />
Trimmer sal jou gras regknip ook op daardie plekkies waar ‘n<br />
grassnyer nie kan bykom nie.<br />
Nakong ya selemo ya ho mela, jwang bo hloka ho pongwa<br />
bonyane hang ka beke ho bo boloka bo boheha mme bo<br />
phetse. STIHL Trimmer e tla thusa ho kuta lono ya hao<br />
hantle, mmoho le dibaka tseo tse boima ho fihlellwa ke<br />
motjhene wa ho kuta.<br />
Kies ‘n trimmer <strong>Ho</strong> kgetha <strong>therima</strong><br />
Daar is ‘n STIHL-trimmer vir elke taak, groot of klein. ’n STIHLhandelaar<br />
sal jou kan help om die regte trimmer en die regte<br />
snyers vir die werk te kies.<br />
<strong>Ho</strong> na le STIHL trimmer e etseditsweng mosebetsi ofe kapa.<br />
Morekisi wa STIHL o tla kgona ho thusa ho kgetha <strong>therima</strong> e<br />
nepahetseng le disebediswa tsa ho kuta tse nepahetseng tse<br />
hlokehang bakeng sa mosebetsi.<br />
Snyers<br />
Net soos jy die regte trimmer vir die werk sou kies, moet jy ook<br />
die regte snyer kies.<br />
Disebediswa tsa ho kuta<br />
Jwaloka ha o ka kgetha <strong>therima</strong> e nepahetseng bakeng sa<br />
mosebetsi, o hloka ho kgetha disebediswa tsa ho kuta tse<br />
loketseng.<br />
Snykoppe soos die STIHL<br />
SuperCut-, AutoCut- en TrimCutstelsel<br />
gebruik ‘n nylontou, wat<br />
ideaal is om langs mure en<br />
heinings en rondom hindernisse<br />
te sny.<br />
Dihloohwana tse kutang tse<br />
jwaloka tsa STIHL SuperCut,<br />
AutoCut le TrimCut di sebedisa<br />
thapo ya naelone eo e leng yona e<br />
loketseng haholo ho kuta ka<br />
thoko ho mabota, mekwallo le ho<br />
potoloha dintho.<br />
Koppe met termoplastieklemme<br />
soos die STIHL PolyCut-stelsel het<br />
drie verwyderbare lemme wat<br />
geskik is vir ‘n mediumgrootte tuin<br />
met dik gras waarin daar versteekte<br />
voorwerpe soos klippe, bottels,<br />
draad, ens. kan wees.<br />
Dihloohwana tsa mahare tse<br />
kgemang le mofuthu tse kang tsa<br />
STIHL PolyCut di na le mahare a<br />
mararo a sisinyehang mme di<br />
loketse ho kuta serapa sa boholo<br />
bo bohareng bo nang le jwang bo<br />
botenya bo ka patang dintho tse<br />
kang mafika, mabotlolo, diterata, jj.<br />
Metaallemme is ideaal vir taai<br />
grassoorte en dik plantegroei. ‘n<br />
Verskeidenheid lemme is<br />
beskikbaar vir elke bepaalde taak.<br />
Mahare a tshepe a loketse haholo<br />
jwang bo thata le dimela tse<br />
teteaneng. <strong>Ho</strong> na le mefuta e<br />
mmalwa ya mahare e<br />
fumanehang e ka lokelang<br />
mosebetsi o hlokang ho etswa.<br />
Staal- en karbiedlemme vir<br />
sirkelsae is uiters sterk en kan<br />
gebruik word om klein boompies<br />
te sny en af te saag.<br />
Mahare a sedikadikwe a saga a<br />
entsweng ka tshepe le a entsweng<br />
ka khabone le tshepe a matla<br />
haholo bakeng sa ho<br />
sebedisetswa ho kuta difate tse<br />
nyenyane.<br />
2
3<br />
Omruil van snyers<br />
Die vervanging van die snyhegstuk aan ‘n STIHL-trimmer<br />
omskep dit in ‘n multifunksionele stuk gereedskap wat vir ‘n<br />
verskeidenheid snybehoeftes geskik is. Dit word gedoen deur<br />
die volgende maklike stappe te volg:<br />
<strong>Ho</strong> tjhentjha disebediswa<br />
<strong>Ho</strong> tjhentjha dihokelwa tsa ho kuta tsa STIHL trimmer ho etsa<br />
hore e be sesebediswa sa mesebetsi e mengata e loketseng<br />
ditlhoko tse mmalwa tsa ho kuta. Sena se ka fihlellwa ka ho<br />
latela mehato ena e bonolo:<br />
Stap 1: Sit die trimmer onderstebo op gelyk grond en sluit die<br />
snyer met die sluitpen wat in die gereedskapstel voorsien word.<br />
Mohato wa 1. Beha <strong>therima</strong> e shebile fatshe sebakeng se<br />
lekalekanang mme o notlele sesebediswa se kutang ka<br />
lehlokwana le notlelang le fuweng mokotlaneng wa disebediswa.<br />
Stap 2: Draai die monteermoer kloksgewys los met die<br />
kombinasiemoersleutel wat voorsien word en verwyder die snyer.<br />
Mohato wa 2. Hlephisa nate e lekalekanyang (o e sothela<br />
hlakoreng la tshupanako) ka sesebediswa sa teng se fuweng<br />
mme o tlose sesebediswa se kutang.<br />
LET WEL: Maak seker dat jy die regte skerm gebruik vir die<br />
betrokke snyer. Verskillende skerms kan vir verskillende<br />
snyers nodig wees. Jou STIHL-handelaar kan vir jou raad gee.<br />
HLOKOMELA: <strong>Ho</strong> eya ka hore o batla ho sebedisa sesebediswa<br />
sefe, netefatsa hore sesireletsi se nepahetseng se a sebediswa.<br />
Disebediswa tse itseng tse kutang di ka hloka disireletsi tse<br />
fapaneng. Morekisi wa hao wa STIHL o tla kgona ho ho eletsa.<br />
Stap 3: Bring die verlangde snyer en korrekte skerm aan en draai<br />
die moer vas.<br />
Mohato wa 3. Palamisa sesebediswa se kutang se hlokwang le<br />
sesireletsi se nepahetseng mme o tiise nate.<br />
Grassnywenke<br />
Verwyder potte en tuinmeubels van die grasperk om dit<br />
makliker te maak om die gras te sny.<br />
Moenie voor of na grassny speelgoed of groot<br />
voorwerpe op die gras laat lê nie – na ‘n paar dae sal<br />
hulle lelike merke laat.<br />
Loop oor die area voordat jy begin sny en verwyder<br />
klippe, bas, takke, gekoude bene en alle ander voorwerpe<br />
wat die lemme kan beskadig, of wat kan wegspat en<br />
beserings of skade aan eiendom kan veroorsaak.<br />
Belê in ‘n bollieskoppie en gebruik dit elke dag! Om bo-oor<br />
die honde se nalatenskap gras te sny, is baie ongesond en<br />
onaangenaam want dit los ‘n slegte reuk en lok vlieë.<br />
Snystroke tussen beddings en die grasperk, gewoonlik in<br />
die vorm van halfpermanente rande of plaveisel wat<br />
gelyk met die grasperk gelê is, maak dit makliker om die<br />
gras te sny en vereenvoudig die instandhouding van rande.<br />
Keletso ya ho kuta lono<br />
Bona hore dipitsana le fanitjhara ya serapa ha di behwe<br />
hodima lono ho etsetsa hore ho be bonolo ho kuta lono.<br />
Seke wa tlohela dibapadisi tsa bana kapa dintho tse<br />
kgolo di beuwe hodima lono, pele e kutwa kapa ka<br />
morao ho moo – ka morao ho matsatsi a se makae feela<br />
di tla siya matshwao a mabe.<br />
Pele o qala ho kuta, tsamaya sebakeng seo mme o nope<br />
majwe, makwati, dithupa, masapo a tshohluweng ke<br />
dintja le ntho le ha e le efe e ka senyang mahare kapa ya<br />
hlahisa kotsi kapa ho baka tshenyo ya thepa.<br />
Ithekele seolla mantle mme o se sebedise letsatsi ka leng!<br />
<strong>Ho</strong> kuta jwang o sehella le se siilweng ke dintja lonong<br />
ha ho a lokela bophelo bo botle ebile ho hobe kaha ho<br />
sala ho nkga mme ho hohela ditshintshi.<br />
‘Dibaka tsa ho kuta’ tse entsweng hara serapa, tse ka<br />
bang mahlakore a ho ya ho ile kapa moo ho<br />
aheletsweng ka ditene fatshe ho lekalekana le jwang, di<br />
etsa hore ho be bonolo ho kuta jwang mme hape ho<br />
bebofatsa tlhokomelo ya mahlakore.
Veiligheid Polokeho<br />
Veiligheidsklere en -toerusting is noodsaaklik om beserings te<br />
vermy wanneer ‘n trimmer gebruik word.<br />
Diaparo le disebediswa tsa polokeho di a hlokeha ho thibela<br />
kotsi ha motho a sebedisa <strong>therima</strong>.<br />
Veiligheidswenke<br />
Die ideale afstand tussen die werker en enige mens en dier<br />
is 15 m.<br />
Handhaaf ‘n veilige snyhoogte want as mens te laag sny,<br />
kan klippe en gruis wegspat en beserings of skade aan<br />
eiendom veroorsaak.<br />
Bly voortdurend bewus van die terrein en tipe plantegroei<br />
wat jy sny.<br />
Kyk dat al die komponente en veiligheidsmiddele in ‘n<br />
goeie werkende toestand is voordat jy begin sny.<br />
Inspekteer die snyer dikwels om seker te maak dat dit in ‘n<br />
goeie toestand is en nie vervang hoef te word nie.<br />
Keletso ya Polokeho<br />
Hantlentle motho ya kutang jwang o lokela ho ba<br />
sebaka sa 15m ho tloha moo ho nang le motho e mong<br />
kapa phoofolo.<br />
Seke wa sehela fatshe haholo, kaha seo se ka etsa hore<br />
majwe le tshila di bake kotsi kapa tshenyo ya thepa.<br />
Dula o hlokometse ka nako tsohle sebaka le mofuta wa<br />
dimela tseo o di kutang.<br />
Hlokomela hore dikarolo tsohle le dintho tsa polokeho<br />
di boemong bo botle ba tshebediso pele o<br />
qala ka ho kuta.<br />
Lekola sesebediswa sa ho kuta kgafetsa ho netefatsa<br />
hore se boemong bo botle ba tshebediso mme ha ho<br />
hlokehe hore ho fumanwe se seng.<br />
Veiligheidsklere<br />
Diaparo tsa<br />
polokeho<br />
Dra altyd sterk klere - langbroek<br />
en ‘n hemp, nie lospassende<br />
klere wat verstrengel kan raak<br />
nie.<br />
Kamehla apara diaparo tse<br />
matla. Marikgwe a malelele le<br />
hempe – ho se sebediswe<br />
diaparo tse hlephileng tse ka<br />
tshwasehang metjheneng.<br />
Dra altyd handskoene.<br />
Ka nako tsohle rwala<br />
dikausi tsa matsoho.<br />
Dra altyd oorbeskermers om jou<br />
gehoor te beskerm.<br />
Kamehla sebedisa disireletsi tsa<br />
ditsebe.<br />
Dra altyd werkskoene of -stewels met glyvaste sole.<br />
Kamehla rwala dieta tsa mosebetsi kapa dibutshe tse nang le<br />
disolo tse sa thelleng.<br />
Dra altyd oogbeskermers, d.w.s. ‘n veiligheidsbril of gesigskerm.<br />
Kamehla sebedisa disireletsi tsa mahlo, ke hore dikokole tsa<br />
polokeho, digalase kapa sethibela lesedi.<br />
4
5<br />
<strong>Snoei</strong><br />
Die korrekte tegnieke sal verseker dat jy gerieflik werk.<br />
<strong>Ho</strong> <strong>therima</strong><br />
Mekgwa e nepahetseng e tla etsa bonnete ba tshebediso e<br />
iketlileng.<br />
Sit die harnas reg aan.<br />
<strong>Ho</strong>kela hanese ka tsela e nepahetseng.<br />
Verstel die harnas en handvatsels sodat sodat dit jou<br />
liggaamshouding pas en jy maklik kan werk.<br />
Lokisa hanese le mehwele ho netefatsa hore o tla kgona ho<br />
sebedisa motjhene o le boemong ba mmele bo nepahetseng le<br />
tshebediso e iketlileng.<br />
Wenke vir trimwerk<br />
Keletso ya ho <strong>therima</strong><br />
<strong>Snoei</strong> <strong>Ho</strong> <strong>therima</strong><br />
Gebruik ‘n snykop met nylontou om tot teenaan hindernisse soos<br />
bome te sny sonder om hulle te beskadig.<br />
Sebedisa hloohwana ya ho kuta e nang le mohala wa naelone ho<br />
kuta ho ya hodimo ho fihlella dintho tse thibelang tse kang<br />
difate ntle le ho di senya.<br />
Die mees praktiese manier is om van regs na links te sny<br />
omdat die grassnysels op die gesnyde area sal beland.<br />
As lang gras in een veeg gesny word, kan die snyer<br />
vasslaan. Dit kan vermy word deur in twee stadiums te<br />
sny, d.w.s. halveer die lengte met die eerste veeg en sny<br />
dan met die tweede veeg.<br />
Deel groot areas in vierkante en sny elke vierkant van<br />
buite na binne.<br />
Teen hellings is dit wenslik om parallelle stroke opwaarts<br />
te sny, m.a.w. moet nooit teen ‘n helling af sny nie.<br />
<strong>Ho</strong> kuta ho tloha ho le letona ho ya ho la leqele ke tsela e<br />
thusang kaha dikotwana tse sehuweng di tla wela<br />
sebakeng se seng se sehuwe.<br />
Ha o kuta jwang bo bolelele hang, sesebediswa sa ho kuta<br />
se ka tshwaseha. <strong>Ho</strong>na ho ka thibelwa ka ho kuta ka<br />
mehato e mmedi, ke hore o qale ka ho kuta bolelele ba<br />
halofo pele ebe o kgutla lekgetlo la bobedi ho tla kuta<br />
bolelele ba halofo ya bobedi.<br />
Bakeng sa dibaka tse kgolo, arola sebaka sohle dikwere<br />
mme o sehe sekwere ka seng o se qala ka ntle o eya ka hare.<br />
Dibakeng tse sekameng, ho a thusa hore o sehe ka mela e<br />
bapileng ho ya hodimo, ke hore, seke wa kuta o theohela<br />
fatshe.<br />
Wenk: Gebruik ‘n STIHL<br />
Blower om grassnysels<br />
van paadjies en opritte<br />
af te blaas.<br />
KELETSO: Sebedisa<br />
STIHL Blower ho<br />
butswela jwang bo<br />
sehuweng ho tloha<br />
hohle moo bo sa<br />
hlokweng teng.
Instandhouding en bêre <strong>Ho</strong> boloka le ho beha polokehong<br />
Vervanging van die nylonsnytou<br />
By die STIHL AutoCut C kan die nylontou baie gou en maklik<br />
vervang word deur die volgende eenvoudige stappe te volg:<br />
<strong>Ho</strong> ntjhafatsa thapo e kutang ya<br />
naelone<br />
Thapo ya naelone ya STIHL AutoCut C e ka ntjhafatswa<br />
kapele le habonolo ka ho latela mehato ena e bonolo:<br />
Stap 1: Haal die nylontou uit die pakkie en rol dit af. Steek die<br />
twee punte van die tou in die gemerkte ogies.<br />
Mohato wa 1. Tlosa mohala wa naelone sephuthelwaneng mme<br />
o o lokolle. Kenya dintlha tse pedi tsa mohala masobeng a<br />
tshwailweng.<br />
Stap2: Draai die spoel antikloksgewys sodat die tou by die<br />
nylonkop ingetrek word.<br />
Mohato wa 2. Sothela sepulu hlakoreng le kgahlanong le<br />
tshupanako hore mohala o tle o kene hloohwaneng ya naelone.<br />
Stap 3: Sny die tou in die middel deur.<br />
Mohato wa 3. Kgaola mohala ka bohare.<br />
Volg hierdie stappe om seker te maak dat jou trimmer vir baie<br />
jare betroubaar sal werk.<br />
Latela mehato ena ho netefatsa hore <strong>therima</strong> ya hao e tla<br />
sebetsa ka botshepehi ka nako tsohle dilemolemo.<br />
STIHL-2-slagolie word aanbeveel vir petroltrimmers aangesien dit<br />
deur STIHL ontwikkel en getoets is.<br />
O eletswa hore o sebedise oli ya STIHL 2-stroke bakeng sa<br />
<strong>therima</strong> tsa peterolo, kaha sena se ntsheditswe pele le ho lekolwa<br />
ke STIHL<br />
WENK: STIHL-trimmertou word van hoëgehaltemateriaal<br />
gemaak , is uiters bestand teen afskuring en is duursaam,<br />
elasties en bestand teen hoë temperature. Dit is in ‘n<br />
verskeidenheid diktes en style beskikbaar om by verskillende<br />
gebruike te pas.<br />
KELETSO: Mohala wa STIHL trimmer o entswe ka ntho ya boleng<br />
bo hodimo mme ha o phosholehe habonolo, o tiile, o a saroloha<br />
mme hape ha o senngwe ke motjheso o phahameng. O<br />
fumaneha ka botenya le mefuta e fapaneng ho tshwanela<br />
maemo a fapaneng a tshebediso.<br />
6
As die taak afgehandel is, maak die skerm en snyer skoon met ‘n<br />
veeldoelskoonmaakmiddel.<br />
Hang ha mosebetsi o phethilwe, hlwekisa sesireletsi le<br />
sesebediswa sa ho kuta ka sehlwekisi se ka sebediswang hohle.<br />
7<br />
Laat jou trimmer gereeld deur ‘n gemagtigde STIHLhandelaar<br />
versien.<br />
Bona hore <strong>therima</strong> ya hao e ntjhafatswa nako le nako<br />
ke rakgwebo wa STIHL ya ananetsweng.<br />
Bêrewenke<br />
Maak alle dele van die masjien deeglik skoon voordat dit<br />
gebêre word.<br />
Keletso ya ho beha polokehong<br />
Hlwekisa dikarolo tsohle tsa motjhene haholo pele o o beha<br />
polokehong.<br />
Dreineer die brandstoftenk heeltemal, sit die motor aan en laat<br />
dit loop totdat dit gaan staan omdat dit alle oorblywende<br />
brandstof in die vergasser sal verwyder.<br />
Tapa mafura ohle a ka tankeng, qala motjhene hore o mathe ho<br />
fihlela o tima kaha sena se tla bontsha hore o feletswe ke mafura<br />
ka khabareitareng.<br />
Bêre op ‘n droë, stofvry plek, verkieslik opgehang met die snykant<br />
na onder.<br />
Beha motjhene sebakeng se ommeng, se senang lerwele, moo o<br />
ka fanyehwang teng ka tsela ya hore karolo e kutang e ye ka<br />
fatshe.<br />
Bêre die nylontou in water om sy elastisiteit te behou.<br />
Beha mohala wa naelone ka metsing ho boloka ho saroloha ha<br />
ona.
Om kitsgras te lê <strong>Ho</strong> ala lono ya malala-a-laotswe<br />
Die vinnigste manier om ‘n nuwe tuin groen te maak, is om<br />
kitsgras in die vorn van sooie te lê. Moenie kortpad vat by die<br />
voorbereiding van die grond en met die nasorg nie. Die STIHL<br />
MultiSystem MM 55 maak hierdie taak vinnig en maklik.<br />
<strong>Ho</strong> ala lono ya malala-a-laotswe ka ho sebedisa dikotwana tse<br />
sehuweng ke tsela e potlakileng haholo ya ho etsa hore<br />
sebaka se setjha se phakise ho ba se setala. Seke wa kgaoletsa<br />
ha ho etla tabeng ya ho lokisa mobu le tlhokomelo ya ka<br />
mora ho jala. STIHL MultiSystem MM 55 e tla potlakisa<br />
mosebetsi ona le ho etsa hore o be bonolo.<br />
Spit die area om ten einde ou wortels, onkruid en klippe te<br />
verwyder en gebruik die Bolo Tine-hegstuk op die STIHL<br />
MultiSystem MM 55.<br />
Epa sebakeng seo ho tlosa methapo ya kgale, lehola le majwe, ka<br />
ho sebedisa sehokelwa sa Bolo Tines le STIHL MultiSystem MM 55.<br />
Bolo Tine-hegstuk Sehokelwa sa Bolo Tine<br />
Sprei ‘n dun lagie kompos en beenmeel oor die area en hark dit<br />
totdat dit glad en gelyk is.<br />
Ala monontsha le masapo a sitsweng hasesane sebakeng seo<br />
mme o harake ho fihlela ho lekalekana hohle.<br />
‘n Jong grasperk moet<br />
liggies en gereeld gesny<br />
word om vinnige en<br />
behoorlike<br />
matvorming te<br />
bevorder.<br />
Lono e ntjha e lokela ho<br />
kutwa hanyenyane<br />
feela le kgafetsa ho<br />
kgothaletsa kgolo e<br />
potlakileng le hore lono<br />
e kopane hantle.<br />
8
Gebruik ‘n fyn sproeier en maak die grond goed nat die dag<br />
voordat die sooie gelê word. As daar holtes is wat vol water<br />
geraak het, sprei ekstra kompos of riviersand oor die area en hark<br />
dit weer.<br />
Ka tshebediso ya senwesetsi se sesesane, nwesetsa mobu hantle<br />
letsatsi le ka pele ho leo o alang dikotwana ka lona. Ha o ka<br />
fumana dikgeo tse tletseng metsi, hasa monontsha kapa<br />
lehlabathe la nokeng le ekeditsweng hodima sebaka mme o<br />
harake hape.<br />
Lê die sooie styf teen mekaar en vul openinge met fyn kompos,<br />
riviersand of kommersiële grasperkkunsmis.<br />
Ala dikotwana di teteane mme o tlatse mapetso a ka bang teng<br />
ka monontsha, lehlabathe la nokeng kapa mobu wa lono o<br />
rekuweng o mosesane.<br />
Kompakteer die grasperk goed met ‘n stamper om van lugleegtes<br />
ontslae te raak, of huur ‘n roller.<br />
Hatella lono haholo ho etsa hore ho se be le dibaka tse fupereng<br />
moya ka tshebediso ya sehatelling kapa rolara e hirilweng.<br />
9<br />
Maak gedurende die eerste drie weke goed en dikwels nat. Die<br />
grond moenie toegelaat word om uit te droog nie. Daar moet<br />
gedurende hierdie tyd nie onnodig oor die area geloop word nie.<br />
Nwesetsa haholo le kgafetsa dibeke tse tharo tsa pele – mobu ha o<br />
a lokela ho dumellwa hore o ome. Seke wa dumella hore sebaka<br />
sena se hatakwe ka maoto ke batho ba fetang nakong ena.<br />
Grassoorte wat in sooie beskikbaar is<br />
Kikoejoe: Redelik koue- en droogtegehard met ‘n medium tot<br />
growwe blaartekstuur. <strong>Ho</strong>u nie van skaduwee nie maar raak<br />
gou gevestig.<br />
Buffelsgras: Medium kouebestandheid, goed vir tuine aan die<br />
kus en droogtegehard. Growwe blaartekstuur en groei redelik<br />
goed in skaduwee. Neem tyd om gevestig te raak.<br />
Berea (ook bekend as LM-gras): Medium koue-, maar goeie<br />
droogtebestandheid. Growwe blaartekstuur; groei goed in<br />
skaduwee met ‘n matige vestigingstyd.<br />
Cynodon: Nie kouegehard nie maar is baie goed<br />
droogtebestand. Dit het ‘n fyn blaartekstuur en ‘n swak<br />
skadubestandheid. Dit is redelik soutbestand en raak vinnig<br />
gevestig.<br />
Mefuta ya jwang e fumanehang ka<br />
dikotwana<br />
Kikuyu: O kgona ho phema ho bata le komello mme o na le<br />
kamo ya mahlaku e bohareng le e maqhutsu. Ha o kgone ho<br />
tshwarella meriting, empa o potlaka ho tshwara mobu.<br />
Buffalo: Kgonahalo ya bohareng ya ho bata, o loketse dirapa<br />
tse mabopong mme o mamella komello. O na le kamo ya<br />
mahlaku e maqhutsu mme o mela hantle meriting. O mpa o<br />
nka nako ho tshwara mobu.<br />
Berea (tsejwa hape ka LM): Kgonahalo e bohareng ya ho bata,<br />
le e ntle ya komello. O na le kamo ya mahlaku e maqhutsu; o<br />
mela hantle meriting mme o bohareng ka ho kgona ho<br />
tshwara mobu.<br />
Cynodon: Ha o kgone ho mamella ho bata empa o kgona<br />
haholo ho mamella komello. O na le kamo ya mahlaku e<br />
tshesane mme ha o kgone ho mamella moriti. O kgona ho<br />
mamella letswai ebile o phakisa ho tshwara mobu.
Belugting <strong>Ho</strong> hemisa<br />
Wat is belugting?<br />
Belugting is die proses waarvolgens gate, gewoonlik 6-8 cm<br />
diep, in die gras gesteek word sodat water, suurstof en<br />
bemesting die grond kan binnedring om by die wortels van<br />
die grasplante uit te kom.<br />
<strong>Ho</strong> hemisa ke eng?<br />
<strong>Ho</strong> hemisa ke tshebetso ya ho phunya masoba a botebo bo<br />
atisang ho ba 6-8cm hara jwang ho kgonahatsa hore metsi,<br />
okosejene le monontsha di kenelle mobung ho fihlella<br />
methapong ya bohlokwa ya dimela tsa lono.<br />
‘n Grasperk kan belugting nodig kry as -<br />
die gras deur swaar voet- of motorverkeer gekompakteer<br />
word;<br />
die grond baie klei bevat, wat geredelik kompakteer;<br />
daar plekke op die grasperk is waar waterpoele vorm;<br />
die grasperk teen ‘n helling lê; of<br />
daar ‘n ligte laag snysels op die gras opgehoop het.<br />
Lono e ka hloka ho hemisa ha eba:<br />
lono e teteane ka lebaka la ho hatakwa kapa<br />
sephetephete se sengata;<br />
mobu o ena le letsopa le lengata, le etsang hore o ome<br />
kapelepele;<br />
ho ena le dibaka lonong tse etsang hore metsi a eme;<br />
lono e le sebakeng se sekameng; kapa<br />
ho ena le moo jwang bo teteaneng haholo.<br />
Die STIHL MultiSystem MM 55 met die Aerator-hegstuk belug die grasperk sonder om dit te beskadig. Dit sny klein skrefies in die<br />
oppervlak sodat water, voedingstowwe en lug in die grasperk ingelaat word.<br />
STIHL MultiSystem MM 55 e sebediswa le sehokelo sa Aerator, e hemisa lono ntle le ho e beha kotsing. E phunya masobanyana ka<br />
hodimo ho dumella metsi, dijo le moya hore di kene ka hara lono.<br />
10
11<br />
Verwydering van ‘n snysellaag <strong>Ho</strong> fedisa teteano ya jwang<br />
Wat is ‘n snysellaag?<br />
Grassnysels wat op die grasperk val wanneer die gras gesny<br />
word, vorm met verloop van tyd ‘n snysellaag. Dit kan gebeur<br />
selfs al word die graskas op die grassnyer gebruik. ‘n<br />
Oormatige snysellaag kan siektes veroorsaak en verhoed dat<br />
water, lug en voedingstowwe by die graswortels uitkom. As<br />
die snysellaag dikker as 2 cm is, moet dit van die grasperk<br />
verwyder word.<br />
Teteano ke eng?<br />
Dikarolo tse nyenyane tsa lono e sehuweng tse welang<br />
hodima lono ha jwang bo kutwa di a bokellana ka ho ya ka<br />
nako mme di etsa teteano. <strong>Ho</strong>na ho ka etsahala le ha bakete<br />
ya jwang e sebediswa le motjhene wa ho kuta jwang. Ha e se<br />
e le ngata teteano e ka baka mahloko mme ya thibela metsi,<br />
moya le dijo ho fihlella metsong ya lono. Haeba teteano e<br />
feta botenya ba 2cm, teteano ya lono e hloka ho fediswa.<br />
<strong>Ho</strong>e om die snysellaag te verwyder<br />
Daar is twee maniere om die snysellaag te verwyder. Vir klein<br />
areas kan ‘n blaarhark, tuinhark of snysellaaghark gebruik<br />
word om die snysellaag bymekaar te hark. Dit is tydrowend<br />
en daarom is dit beter om vir groter areas ‘n kragsnysellaagverwyderaar<br />
soos die STIHL MultiSystem MM 55 met die<br />
Dethatcher-hegstuk te gebruik.<br />
Tsela ya ho fedisa teteano<br />
<strong>Ho</strong> fedisa teteano ho ka etswa ka tsela tse pedi. Bakeng sa<br />
dibaka tse nyenyane o ka sebedisa hareke ya mahlaku,<br />
hareke ya serapa kapa hareke ya teteano mme o ka fedisa<br />
teteano ka letsoho. <strong>Ho</strong>na ho nka nako, kahoo, bakeng sa<br />
dibaka tse kgolo ho molemo haholo ho sebedisa sefedisa<br />
teteano sa motjhene se kang STIHL MultiSystem MM 55 se<br />
sebediswa le sehokelo sa Sefedisa-teteano.<br />
Die voordele van die STIHL MultiSystem<br />
Pak allerhande take aan met een kragtige masjien.<br />
Dit vou op sodat dit maklik gedra, per motor vervoer of<br />
gebêre kan word.<br />
Dit is liggewig met ‘n sterk omhulsel van slagbestande<br />
plastiek.<br />
Menyetla ya STIHL MultiSystem:<br />
E hlasela mefuta yohle ya mesebetsi ka motjhene o le<br />
mong o matla.<br />
O phutheha ho nolofatsa ho o jara, ho o tsamaisa ka koloi<br />
kapa ho o boloka.<br />
O bobebe mme o aheletswe ka tshireletso ya polasetiki e<br />
matla ho etsa hore o se senyehe ha o otlana le dintho.<br />
Sny die gras tot ongeveer die helfte van die normale snyhoogte. Sit die snysellaagverwyderhegstuk aan die STIHL MultiSystem MM 55<br />
en die tande sal die gekoekte snysellaag van die oppervlak van die grasperk verwyder.<br />
Kuta jwang ho fihla ho ho ka etsang halofo ya bolelele bo tlwaelehileng ba ho kuta. <strong>Ho</strong>kela Sefokotsa-teteano STIHL MultiSystem MM<br />
55 mme meno a tla tlosa teteano e ka hodimo lonong.
Die sny van rande <strong>Ho</strong> hlokomela mathoko<br />
Blombeddings en paadjies se rande wat mooi en netjies gesny<br />
is, gee ‘n afgeronde voorkoms aan ‘n tuin.<br />
<strong>Ho</strong> hlokomela mathoko a dibaka tse jetsweng dipalesa le tsa<br />
moo batho ba tsamayang teng le ho etsa hore di be<br />
makgethe ho eketsa botle ba serapa hore bo phethahale.<br />
Hier is ‘n voorbeeld van goeie randsnywerk waar die grasperk en<br />
die blombedding in ‘n netjiese lyn bymekaar kom sonder oop<br />
spasies tussen die grasperk en die plante.<br />
<strong>Ho</strong>na ke mohlala wa mathoko a matle moo lono e kopanang le<br />
sebaka sa dipalesa ka mola o motle ho sena sebaka se bulehileng<br />
dipakeng tsa tsona.<br />
Hier is ‘n voorbeeld van slordige randsnywerk wat met verloop<br />
van tyd die grasperk sal laat krimp en diep slote en ongelyke<br />
rande sal veroorsaak.<br />
<strong>Ho</strong>na ke mohlala wa mathoko a mabe ao ka mora nako a etsang<br />
hore lono e honyele, ho be le diforo tse tebileng le mathoko a sa<br />
lekalekaneng.<br />
Gebruik die Edger-hegstuk aan die STIHL MultiSystem MM 55 om<br />
vinnig en maklik presiese rande te kry. Die snyer sny die<br />
graswortels diep af om te voorkom dat dit die blombeddings<br />
binnedring.<br />
Sebedisa sehokelo sa Edger le STIHL MultiSystem MM 55 ho etsa<br />
mathoko a makgethe kapele le habonolo. Sesebediswa se sehang<br />
se kenella hare methapong ho thibela hore lono e seke ya melela<br />
hlakoreng la dipalesa.<br />
12
Hier is enkele van die algemeenste onkruide wat op grasperke<br />
voorkom:<br />
Ena ke mefuta e mmalwa ya lehola le tlwaelehileng le ka hlaselang<br />
lono:<br />
Hydrocotyle bonariensis (Perdekloutjies) –<br />
vorm wortels by elke nodus al met die stam<br />
langs en dit versprei maklik, wat meganiese<br />
beheer baie moeilik maak. Groei dikwels in nat,<br />
vogtige areas.<br />
Hydrocotyle bonariensis (Perdekloutjies kapa Nasturtium ya<br />
metsi) Methapo e ba teng noutung e nngwe le e nngwe kutung,<br />
mme e potlaka ho nama le ho thatafatsa taolo ka letsoho. Le<br />
atiswa ho fumanwa le mela dibakeng tse mongobo, tse metsi.<br />
Centella asiatica (Varkoortjies) –<br />
kenmerkende hartvormige blaartjies en klein<br />
blommetjies van lente tot somer wat<br />
oorvloedige sade lewer. Versprei vinnig.<br />
Centella asiatica (Marsh pennywort) – le a<br />
ikgetha, mahlaku a lona a bopehile jwaloka pelo<br />
mme le na le dipalesa tse nyenyane ho tloha ka selemo ho ya ho<br />
lehlabula tse hlahisang lehola le lengata haholo. Le ata kapele haholo.<br />
Poa annua (Wintergras of eenjarige<br />
blougras) – ‘n eenjarige gras wat hoofsaaklik in<br />
die winter en lente voorkom. Die sade word<br />
deur baie saadetende voëls geëet. Versprei<br />
vinnig in vogtige skaduryke plekke. Beheer<br />
deur met die hand uit te trek of behandel met ‘n<br />
breëspektrumgrasdoder.<br />
Poa annua (Wintergrass kapa Jwang bo bolu ba selemo le<br />
selemo) – ke jwang ba selemo ka seng bo hlahang haholoholo<br />
mariha le selemo. Peo e jowa ke dinonyana tse ngata tse jang peo.<br />
Le ata kapele dibakeng tse mongobo tse meriting. Hlahola ka<br />
letsoho kapa o sebedise sebolai sa jwang se akaretsang sebaka se<br />
seholo.<br />
Stellaria media (Muurkruid) – ‘n eenjarige<br />
kruid wat soms wortels by nodusse aan die<br />
stam vorm. Kom gewoonlik oorvloedig in die<br />
koeler seisoene voor.<br />
Stellaria media (Chickweed) – ke setlama sa<br />
selemo ka seng seo ka nako e nngwe se<br />
melang metso dinoutung tse kutung. Le atisa ho hola haholo ka<br />
dinako tse phodileng tsa selemo.<br />
Cyperus esculentus (Geeluintjie of watergras)<br />
– ‘n kruidagtige watergras wat wortelstokke en<br />
klein knolle onder die grond vorm, wat<br />
meganiese beheer uiters moeilik maak. Plant<br />
voort van saad, wortelstokke en knolle. Beheer<br />
dit op die grasperk met bendioksied.<br />
Cyperus esculentus (Nutgrass e tshehla kapa<br />
Watergrass) – ke jwang ba metsing bo hlahisang kutu tse tenya<br />
tse rapameng le ditapole tse nyenyane ka tlasa mobu mme hona<br />
ho thatafatsa ho hlahola haholo ha ho hlaholwa ka letsoho. Le ata<br />
ka peo, kutu tse tenya tse rapameng le ditapolana.<br />
Oxalis corniculata (Tuinsuring) – ‘n<br />
platgroeiende meerjarige met klein geel<br />
blommetjies. Versprei deur uitlopers en saad.<br />
Moeilik om uit te trek.<br />
Oxalis corniculata (Sorrel e namellang) – le<br />
holela fatshe ka ho batalla mme ke la selemo<br />
13<br />
Grasperkonkruid Lehola la lono<br />
sohle ka dipalesa tse tshehla. Le nama ka dikutu tse tshesane tse<br />
rapameng le ka peo. Le boima ho le hlahola ka letsoho.<br />
Hierdie onkruide kan met ‘n selektiewe plantdoder beheer word.<br />
Lehola lena le ka fediswa ka moriana o haswang ebe o kgetha ho<br />
bolaya lehola feela.<br />
Doeltreffende bespuiting van<br />
grasperkonkruid<br />
Meng altyd die onkruiddoder, insekdoder of plaagdoder<br />
presies volgens die vervaardiger se aanwysings. ‘n Sterker<br />
mengsel sal nie meer doeltreffend wees nie en kan jou plante<br />
beskadig of doodmaak.<br />
Dra altyd ‘n masker as jy chemikalieë spuit en moenie spuit<br />
as dit winderig is nie.<br />
Wend altyd die chemikalieë aan presies volgens die<br />
vervaardiger se instruksies en dek die regte area met die<br />
gespesifiseerde hoeveelheid chemikalieë.<br />
Spoel altyd die spuit goed met water uit en maak dit goed droog<br />
voordat dit gebêre word. Bêre altyd chemikalieë op ‘n plek wat buite<br />
die bereik van kinders is. Sluit dit verkieslik in ‘n kas toe.<br />
<strong>Ho</strong> bolaya lehola la lono ka ho le<br />
fafatsa ka katleho<br />
Kamehla o tswake moriana wa lehola, dikokwana kapa<br />
diphoofotswana feela ho ya ka taelo ya mohlahisi. Motswako o<br />
matla ho feta kamoo ho laetsweng o keke wa ho fa katleho e<br />
eketsehileng mme o ka ho bakela kotsi kapa wa bolaya dimela<br />
tsa hao.<br />
Kamehla apara maseke ha o fafatsa ka dikhemikale mme o<br />
seke wa fafatsa ha ho foka moya o matla.<br />
Kamehla o sebedise dikhemikale feela ka tsela e laetsweng<br />
ke mohlahisi, o bona hore o sebedisa boholo bo boletsweng<br />
feela sebakeng se nepahetseng.<br />
Kamehla o hlatswe sefafatsi hantle ka metsi mme o se omise<br />
hantle pele o se beha. Boloka dikhemikale sebakeng seo bana<br />
ba kekeng ba se fihlella, haholoholo sa khabote e notlelwang.<br />
Insekbesmetting<br />
Grasdraertermiete, molkrieke, miere en grasperkruspers kan<br />
verwoesting saai in ‘n grasperk. Die meeste van hulle los<br />
kenmerkende tekens van hul aktiwiteite. Daar is organiese<br />
spuitmiddels, chemiese insekdoders en kunsmis wat insekdoders<br />
bevat om hierdie peste te bekamp, maar die maklikste manier is<br />
om vleisetende voëls in jou tuin aan te moedig want hulle hou<br />
daarvan om sappige insekte uit die gras te pik.<br />
Koduwa ya dikokwana<br />
Dikokwana tsa mokotudi tse jang patsi, dikerikete tse fatang,<br />
dikokwana le thithiboya tsa lono di ka baka koduwa ho lono.<br />
Bongata ba tsona bo siya matshwao a tshenyo eo bo e<br />
bakang. <strong>Ho</strong> na le difafatsi tsa hlaho, dibolaya dikokwana tsa<br />
dikhemikale le menontsha e tshetsweng dibolaya dikokwana<br />
e fumanehang ho bolaya disenyi tsena, empa tsela e bonolo<br />
ka ho fetisisa ke ya ho kgothaletsa dinonyana tse jang nama<br />
ho tla serapeng sa hao kaha di rata hampe ho fata ha di batla<br />
dikokwana tse hlabosang.
Lentebehandeling vir grasperke Tlhokomelo ya lono ya selemo<br />
‘n Grasperk bestaan uit duisende klein babaplantjies wat naby<br />
mekaar groei en hulle is, net soos ander babatjies, altyd dors<br />
en honger en vra spesiale aandag. In tuinboukundige terme<br />
word die baie kort sny, harde hark, ruim voeding, gelykmaak<br />
en bedekking met ‘n voedsame kombers gesamentlik die<br />
“lentebehandeling” genoem. Hierdie behandeling behoort net<br />
op uitlopertipe grasperke soos kikoejoe en sommige van die<br />
Cynodon-kweekgrassoorte toegepas te word.<br />
Lono ke motswako wa diketekete tsa dimela tse nyenyane<br />
tse melang di teteane mme, jwalo feela ka masea, di dula di<br />
nyorilwe, di lapile mme di batla tlhokomelo e ikgethang. <strong>Ho</strong><br />
ya ka thuto ya dirapa ho seha ka bohale, ho hareka ka matla,<br />
ho fepa haholo, ho lekalekanya le ho ala kobo ya dijo tse<br />
ahang kaofela di bitswa ‘tlhokomelo ya selemo’ ha ho<br />
akaretswa. Tlhokomelo ena e lokela ho sebediswa mefuteng<br />
ya lono e kang Kikuyu e alwang dibakeng tse telele le<br />
mefuta e meng e matlanyana e jwaloka jwang ba Cynodon.<br />
Stap 1: Begin deur jou grassnyer na ‘n betroubare agent te neem<br />
vir ‘n behoorlike versiening. Jy het ‘n masjien met lewendige<br />
vonkproppe en ‘n gladlopende motor nodig om sonder stres gras<br />
te sny. Kontroleer dat nuwe lemme aangebring is of dat die oues<br />
skerpgemaak is.<br />
Mohato wa 1. Qala ka ho isa motjhene wa hao wa ho kuta lono le<br />
wa ho <strong>therima</strong> ho rakgwebo ya tummeng ka lebitso le letle ho ya<br />
ntjhafatswa hantle. O tla hloka metjhene ya dipolaka tse benyang<br />
le dienjini tse mathang ka ho thella ho kgonahatsa ho kuta ho<br />
iketlileng ho senang mathata. Lekola hore mahare a sehang a<br />
matjha a kentswe kapa a kgale a leoditswe.<br />
Stap 2: Sny die gras tot byna op sy lewe! As jy lopers en kaal<br />
grond sien, is jy op die regte spoor. Let asseblief daarop dat daar<br />
‘n paar uitsonderings is: nie alle tipes grasperke hoef so drasties<br />
geskraap te word nie en moenie dit in subtropiese streke doen<br />
nie want die gras sal nie herstel nie.<br />
Mohato wa 2. Kuta lono ho fihla fatshe-fatshe! Ha o bona<br />
methapo le mobu o tseleng e nepahetseng. Ka kopo, hlokomela<br />
hore ho na le mekgelo; ha se mefuta yohle ya lono e lokelang ho<br />
sehwa haholo hakana, mme o seke wa phunya dikotjana lonong<br />
haholo tjena diterekeng tse futhumetseng, ho seng jwalo e keke<br />
ya mela hape.<br />
Stap 3: Hark die hele grasperk hard in die dwarste en in die lengte<br />
om die ou, dooie mat te verwyder en gebruik ‘n skerppuntstaalhark.<br />
Mohato wa3. Hareka jwang hohle ka matla, ho ralla le ho theosa,<br />
ho tlosa jwang ba kgale bo shweleng, o sebedisa hareke ya<br />
tshepe ya meno a bohale.<br />
Stap 4: Neem óf ‘n holtandvurk óf ‘n gewone tuinvurk en dryf dit<br />
elke 20 cm tot 30 cm in die grond in, steek die tande so diep in as<br />
wat hulle kan gaan en wikkel die vurk heen en weer. Hierdie<br />
belugtingstegniek laat lug, voedsel en water by die wortelstelsel<br />
uitkom. Gebruik die STIHL MultiSystem MM 55 met die<br />
belugtingshegstuk hiervoor.<br />
Mohato wa 4. Nka foroko ya serapa ya marumo a masoba ka hare<br />
kapa e tlwaelehileng mme o hlabe jwang ka yona nako le nako<br />
sebaka se ka etsang 20 ho isa ho 30cm, o hatella marumo fatshe<br />
kamoo a kgonang ho kenella ka teng mme hape o sisinya foroko<br />
ka matla ho dikoloha. Mokgwa ona wa ho kenya moya hara jwang<br />
o dumella moya, dijo le metsi ho fihlella methapo. Sebedisa STIHL<br />
MultiSystem MM 55 le sehokelo sa ho hemisa ho etsa hona.<br />
Stap 5: Voed die gras met kunsmis wat sterk wortels en selgroei sal<br />
bevorder. Maak die gras goed nat die dag voordat jy dit gaan kos<br />
gee en wanneer jy die kunsmis toedien, moet dit net volgens die<br />
vervaardiger se aanbevole instruksies gedoen word.<br />
Mohato wa 5. Fepa jwang o sebedisa monontsha o tla kgothaletsa<br />
methapo e matla le kgolo ya disele. Nwesetsa hantle letsatsi le ka<br />
pele ho leo o tla fepa ka lona mme ha o tshela monontsha etsa<br />
jwalo feela ho lekana kamoo mahlahisi a kgothaleditseng.<br />
Stap 6: Maak die gras deeglik nat onmiddellik na voeding. As jy in<br />
sonskyn op ‘n groot grasperk werk, bemes dan ‘n area, merk die<br />
area af met tou (sodat jy nie vergeet waar jy opgehou het nie) en<br />
maak dit goed nat voordat jy na die volgende stuk gaan.<br />
Sommige soorte kunsmis kan ‘n droë grasperk lelik brand.<br />
Mohato wa 6. Hang kamora moo, nwesetsa haholo ka ho<br />
keneletseng. Haeba o sebeletsa moo letsatsi le tjhesang sebakeng<br />
sa moo jwang bo namileng tshela monontsha sebakeng seo,<br />
tshwaya sebaka ka thapo (hore o se lebale moo o qetetseng teng)<br />
mme o e nwesetse hantle pele o fetela sebakeng se seng.<br />
Menontsha e meng e ka tjhesa jwang bo ommeng hampe haholo.<br />
Stap 7: Bobemesting is ‘n skitterende manier om ‘n grasperk gelyk<br />
te maak en nuwe groei te bevorder. Gebruik altyd ‘n<br />
gehalteproduk van ‘n betroubare verskaffer; dit sal gesteriliseerde,<br />
fyngesifte organiese materiaal bevat wat dreinering en<br />
waterretensievermoë sal verbeter en sommige handelsmerke word<br />
ook met ‘n organiese aanjaer versterk. Dien ‘n laag van hoogstens<br />
3 cm toe op gras wat taamlik droog geword het. Maak dit gelyk<br />
met ‘n plank wat aan die punt van jou hark vasgemaak is. Begin<br />
weer natmaak sodra die grasspriete begin deurkom.<br />
Mohato wa 7. <strong>Ho</strong> ala ka hodimo ke tsela e kgotsofatsang ya ho<br />
lekalekanya jwang le ho kgothaletsa kgolo. Ka nako tsohle sebedisa<br />
sehlahiswa sa boleng bo hodimo se fepetsweng ke khamphani e<br />
tummeng ka lebitso le letle; se tla ba dikahare tsa hlaho tse nang<br />
le sethibela mahloko, tse sefuweng hantle, tse tla ntlafatsang ho<br />
hama metsi le mothamo wa ho tshwara metsi, mme mefuta e meng<br />
e ntlafatswa ke senontsha sa hlaho. Ala botenya ba monontsha bo<br />
sa feteng 3cm hodima jwang bo ommeng hantle. Lekalekanya ka ho<br />
sebedisa boto e bataletseng e tlameletsweng ntlheng e nngwe ya<br />
hareke ya hao. Qala ho nwesetsa hape hang ha dintlha tse ntjha tsa<br />
jwang di qala ho mela.<br />
WENK: ‘n Goed gevoede grasperk kan die meeste grasperksiektes soos<br />
onkruid, fungussiektes en insekskade beter weerstaan. Begin jou<br />
voedingsprogram in die lente met ‘n wortelstimulant soos superfosfaat<br />
of beenmeel as die gras yl groei en volg dit twee weke later op met ‘n<br />
spesiaal geformuleerde grasperkkunsmis wat ‘n effens hoër verhouding<br />
stikstof en potas bevat. Vinnigwerkende kunsmis moet dwarsdeur die<br />
somer elke vier tot ses weke toegedien word terwyl kunsmis wat stadig<br />
vrygestel word elke agt weke toegedien moet word.<br />
KELETSO: Lono e fepjwang hantle e kgona ho phema boholo ba mathata<br />
a lono, ho kenyeletswa lehola, mahloko a fangase le ho senngwa ke<br />
dikokwana. Qala lenaneo la hao la ho fepa nakong ya selemo ka<br />
sesebediswa se hodisang methapo se kang suphafosfeiti kapa masapo a<br />
sitsweng haeba ho hola ha lono ho qhalakane, mme o latele nako e ka<br />
etsang dibeke tse pedi ka monontsha o entsweng ka ho ikgetha o nang<br />
le naeterojene le potashe e ekeditsweng hanyenyane. Menontsha e<br />
kgothaletsang kgolo e potlakileng e lokela ho sebediswa nako le nako<br />
ka mora dibeke tse nne kapa tse tsheletseng nakong yohle ya lehlabula,<br />
ha menontsha e fepelang butle yona e lokela ho sebediswa nako le<br />
nako ka mora dibeke tse robedi.<br />
14
15<br />
Maandelikse kontrolelys Lenane la tekolo la kgwedi le kgwedi<br />
Januarie<br />
Pherekgong<br />
Februarie<br />
Hlakola<br />
Maart<br />
Hlakubele<br />
April<br />
Mmesa<br />
Mei<br />
Motsheanong<br />
Junie<br />
Phupjane<br />
Julie<br />
Phupu<br />
Augustus<br />
Phato<br />
September<br />
Lwetse<br />
Oktober<br />
Mphalane<br />
November<br />
Pudungwana<br />
Desember<br />
Tshitwe<br />
<strong>Ho</strong>u die gras goed nat en moet dit nooit te kort sny nie. Sny eerder meer dikwels.<br />
Boloka lono e nweseditswe hantle mme o seke wa e kutela fatshe haholo. <strong>Ho</strong> ka ba molemo hore o kute kgafetsa.<br />
Hierdie maand se hitte maak dit nie raadsaam om die gras te kort te sny nie. <strong>Ho</strong>u aan nat maak en gebruik<br />
grassnysels as ‘n goedkoop grondkombers rondom die plante om die grond koel en vogtig te hou.<br />
Mofuthung wa kgwedi, e keke ya ba ntho e ntle ho kutela lono fatshe haholo. Dula o nwesetsa mme o<br />
kwahele dimela fatshe ka jwang bo sehuweng ho boloka mobu o phodile mme o le mongobo.<br />
Voed die grasperk met ‘n kunsmis wat baie potas bevat om die gras sterk te maak voor die winter.<br />
Fepa lono ka monontsha o fepetsweng ka potash e ekeditsweng ho matlafatsa lono pele mariha a kena.<br />
Nwesetsa haholo ha o qeta ho tshela monontsha.<br />
Ondersoek die grasperk en kyk of daar kollerige plekke is, soos in die skaduwee. Die graskeuse was dalk<br />
verkeerd, so saai dit oor met koelseisoengrassaad vir skaduryke areas.<br />
Lekola lono botjha ho bona haeba ho ena le dibaka tse apotseng jwaloka moo ho nang le meriti. <strong>Ho</strong> ka<br />
etsahala ebe lono e kgethilweng ha e a nepahala, kahoo o tla hloka ho hasa peo ya jwang ya nako e phodileng<br />
haholoholo dibakeng tse meriting.<br />
Sny gereeld met die lemme hoër gestel en maak nat as dit droog is. Jy kan nog hierdie maand vir oulaas oorsaai.<br />
Kuta nako le nako ka mahare a holeditsweng mme o nwesetsa ha ho omme. O ka nna wa hasa peo e nngwe<br />
kgweding ena.<br />
Maak oorgesaaide grasperke en koelseisoengras wat dwarsdeur die winter groei, gereeld nat.<br />
Nako le nako, tswela pele o nwesetsa lono e ekeleditsweng peo le jwang ba nako e phodileng bo melang<br />
nakong yohle ha mariha.<br />
Stuur kraggereedskap, soos jou trimmer, vir versiening en nuwe lemme of laat die lemme skerp maak.<br />
Tswela pele ka ho nwesetsa le ho kuta ha ho hlokeha. Tlosa lehola lohle ka botshepehi ha le mela. Romela<br />
disebediswa tse dumang, jwaloka <strong>therima</strong> ya hao, ho ya ntjhafatswa le ho kenngwa mahare a matjha kapa<br />
hore a kgale a leotswe.<br />
Gee jou grasperk die lentebehandeling. Sien bladsy 14.<br />
Efa dilono tsa hao tlhokomelo ya selemo. Bona leqephe la 14.<br />
Voed en maak gereeld nat en maak kaal kolle in die grasperk reg met ‘n bobemesting van fyn kompos. Moenie<br />
die gras te kort sny nie. Die grasblare van kikoejoe of soortgelyke gras moet 10-15 mm lank wees en dié van<br />
koelseisoengras ‘n bietjie langer, minstens 20 mm.<br />
Fepa le ho nwesetsa nako le nako mme o ntjhafatse dibaka tse bulehileng tsa lono ka ho ala monontsha wa boleng bo<br />
phahameng ka hodimo. Seke wa kutela lono fatshe. Mofuta wa mahlaku a lehare wa Kikuyu kapa lono e tshwanang o<br />
lokela ho ba bolelele ba 10 – 15mm mme jwang ba nako e phodileng bona bo lokela ho ba bolelele hanyenyane ho feta<br />
moo, bonyane 20mm.<br />
Maak klein kaal kolletjies reg deur ‘n stuk grond rondom die kaal kol uit te spit en dit te vervang deur een van dieselfde<br />
grootte en vorm van ‘n minder sigbare deel van die grasperk. Vul die gat op met fyn kompos voordat dit toegemaak word.<br />
Lokisa dibaka tseo ho tsona lono e sa melang, ka ho epa jwang bo bonyenyane ka mathoko ho moo lono e sa<br />
melang, mme moo o jale sekotwana sa boholo le sebopeho se tshwanang le seo o se nkileng sebakeng sa lono<br />
se sa bonaleng haholo. Tlatsa sekoti seo ka monontsha o mosesane pele o se kwahela.<br />
Die vroeë somer is ‘n belangrike tyd om die hele tuin te voed of te bemes, met inbegrip van die grasperkareas.<br />
Maak agterna goed nat.<br />
Ha lehlabula le sa qala ke nako ya bohlokwa ya ho fepa kapa ho nontsha serapa kaofela, ho kenyeletswa<br />
dibaka tsa lono. Nwesetsa haholo kamora moo.<br />
Stel die lemme hoog en sny dikwels. Veral kikoejoe sal ‘n baie fyner tekstuur ontwikkel as dit twee maal per<br />
week gesny word. Voed met ‘n vinnige kunsmis wat ryk aan stikstof is. Moenie kunsmis toedien as jy met<br />
vakansie weggaan nie, maar maak goed nat voordat jy vertrek.<br />
Phahamisa mahare mme o kute kgafetsa. Haholoholo, Kikuyu e tla hola e ena le kamo e bonolo ha e kutwa<br />
habedi ka beke. Fepa ka monontsha o kgothaletsang kgolo e potlakileng o nang le naeterojene e ngata. Haeba<br />
o tla nka leeto ho ya phomolong, seke wa tshela monontsha, empa o nwesetse haholo pele o tloha.
Toets Teko<br />
Probeer om nie in jou boek te kyk as jy hierdie toets aflê nie. Lees<br />
elke stelling versigtig. As jy saamstem met ’n stelling, merk die<br />
gesig wat wys dat jy daarmee saamstem ☺, of die gesig wat wys<br />
dat jy nie saamstem nie .<br />
Leka hore o seke wa sheba bukaneng ya hao nakong ya teko<br />
ena. Bala polelo e nngwe le e nngwe ka hloko. Haeba o<br />
dumellana le polelo, tshwaya letshwao le bontshang hore o a<br />
dumela ☺; mme ha o hana o tshwaye letshwao le bontshang<br />
hore ha o dumele .<br />
☺ = Ek stem saam Ke a dumela<br />
= Ek stem nie saam nie Ke a hana<br />
1. ‘n STIHL-trimmer is van onskatbare waarde vir<br />
grasperkversorging en -instandhouding.<br />
1. Therima ya STIHL ke sesebediswa se bohlokwa haholo ha ho<br />
tluwa tabeng ya polokeho le tlhokomelo ya lono.<br />
...........................................................................................................................................................☺ <br />
2. Bêre ‘n STIHL-trimmer met die snyer na bo.<br />
2. Boloka <strong>therima</strong> ya STIHL ka karolo e sehang e shebisitswe<br />
hodimo.<br />
3. ‘n STIHL-trimmer kan maklik rondom hindernisse sny.<br />
3. <strong>Ho</strong> bonolo hore <strong>therima</strong> ya STIHL e kute ho potoloha dintho.<br />
...........................................................................................................................................................☺ <br />
4. Dit is raadsaam om die brandstoftenk te dreineer voor lang<br />
bêretydperke.<br />
4. <strong>Ho</strong> molemo ho tapa mafura ohle a tankeng pele motjhene o<br />
behwa sebaka se selelele.<br />
...........................................................................................................................................................☺ ...........................................................................................................................................................☺ <br />
16
5. Bereagras is ‘n goeie keuse vir tuine wat vol son kry.<br />
5. <strong>Ho</strong> kgetha lono ya jwang ba mofuta wa Berea e ka ba ntho e<br />
ntle bakeng sa dirapa tse leseding le kganyang la letsatsi.<br />
...........................................................................................................................................................☺ <br />
6. ‘n Goeie manier om onkruid te keer, is om grasperke te bemes<br />
sodat hulle sterk kan word.<br />
6. <strong>Ho</strong> fepa dilono ho etsa hore di be matla ke mokgwa o motle<br />
wa fedisa lehola.<br />
7. Sny in sirkelbewegings teen hellings.<br />
7. Dibakeng tse sekameng, kuta ka tsela ya ho potoloha.<br />
...........................................................................................................................................................☺ <br />
17<br />
8. As die snysellaag op ‘n grasperk dikker as 2 cm is, is dit<br />
raadsaam om dit te verwyder.<br />
8. Haeba ho teteana ha lono ho feta 2 cm, ke ntho e molemo ho<br />
fedisa ho teteana ha lono.<br />
...........................................................................................................................................................☺ <br />
9. Die STIHL MM 55 verskaf baie hegstukke vir ‘n verskeidenheid<br />
van take in die tuin.<br />
9. STIHL MM 55 e nehelana ka dihokelo tse mmalwa ho kgona<br />
ho etsa mesebetsi e fapaneng ya serapa.<br />
...........................................................................................................................................................☺ <br />
10. Maak ‘n sterker<br />
mengsel onkruiddoder<br />
aan as wat op die<br />
houer aanbeveel word<br />
as daar baie onkruid in<br />
die tuin is.<br />
10. Etse motswako o<br />
matla o ekeditsweng<br />
wa ho thibela lehola ho<br />
feta matla a<br />
boletsweng pakaneng,<br />
haeba lehola le le<br />
lengata serapeng.<br />
...............................................☺ <br />
Gaan na die <strong>Stihl</strong>-webwerf www.stihl.co.za<br />
vir die antwoorde.<br />
Bakeng sa ho fumana dikarabo etela ho webesaete ya<br />
STIHL: www.stihl.co.za
Moenie gras onder jou voete laat<br />
groei nie<br />
Dit is amper lente en tyd om op die versorging van jou grasperk te fokus. As jy gedink het grond- en<br />
grasperkbelugting – ofte wel “aerating” en “dethatching” – is vir professionele tuiniers, dink weer!<br />
’n Grond- en grasperkbelugter is onder die<br />
sewe bybehore van die STIHL MultiSystem<br />
MM 55, ’n oplossing vir die versorging van<br />
grasperke, basiese grondbewerking en die<br />
skoonmaak van paadjies en patio’s. Dié<br />
stelsel sal jou baie tyd en moeite bespaar.<br />
Die STIHL MultiSystem MM 55 bestaan<br />
uit een aandryfeenheid (met ’n STIHL<br />
tweeslagenjin en ’n ergonomies ontwerpte,<br />
opvoubare raam) en die volgende sewe<br />
opsionele, verwisselbare bybehore:<br />
• ’n Grondbelugter, wat deur die<br />
grasoppervlak dring en gaatjies<br />
maak waardeur suurstof, water en<br />
voedingstowwe graswortels kan bereik.<br />
• ’n Grasperkbelugter, wat dooie gras<br />
verwyder en swamvorming voorkom in<br />
gematte gras.<br />
• ’n Rantsnyer, om grasrante te sny.<br />
• ’n Pikskaar, wat harde grond opbreek<br />
voor die vestiging van nuwe blom- of<br />
groentebeddings.<br />
• ’n Skaarploeg, vir oppervlakkige<br />
bewerking sonder om plantwortels<br />
te beskadig. Dit word gebruik om<br />
beddings voor te berei en grond tussen<br />
losstaande plante los te maak.<br />
• ’n Kragbesem, om vuilgoed, sand en<br />
gruis van geplaveide areas te verwyder<br />
en blare op grasperke op te vee.<br />
• ’n Besem, vir die skoonvee van paadjies<br />
en patio’s.<br />
Die STIHL MultiSystem MM 55 is<br />
maklik om te gebruik en geen bykomende<br />
gereedskap is nodig om die sewe bybehore<br />
te pas of te verwyder nie.<br />
Gee dit lug<br />
Grondkompaksie, wat veroorsaak word<br />
deur “verkeer” op grasperke, keer dat<br />
graswortels genoeg suurstof, water en<br />
voedingstowwe kry en bring mee dat gras<br />
tekens van stres toon. Die antwoord is om<br />
gaatjies in die grond te maak – normaalweg<br />
een keer per jaar.<br />
Belugting bevorder die ontwikkeling<br />
van heilsame mikro-organismes en laat<br />
wortels dieper groei sodat hulle beter teen<br />
hitte en die omgewing beskerm word.<br />
Wanneer te veel dooie blare en stingels<br />
versamel, vorm dit ’n dik, versmorende<br />
mat wat keer dat genoeg water, suurstof<br />
en voedingstowwe in die grond opgeneem<br />
word. Insekte en siektes gedy ook as gevolg<br />
hiervan. Dié dooie materiaal moet net voor<br />
die reënseisoen verwyder word sodat jou<br />
grasperk maklik kan herstel.<br />
Vir meer inligting, slaan STIHL na<br />
in jou plaaslike telefoongids, skakel<br />
0800 336 996 of besoek www.stihl.co.za.<br />
BYBEHORE VAN DIE STIHL MULTISYSTEM MM 55<br />
Die grondbelugter het spykertande wat<br />
smal, eweredige snytjies in die grond sny<br />
sonder om die gras te beskadig.<br />
Die grasperkbelugter se wye staaltande<br />
sny die gematte gras en trek dit na die<br />
oppervlak, waarna dit maklik verwyder kan<br />
word.<br />
Grondbelugter Grasperkbelugter Rantsnyer Pikskaar Skaarploeg Kragbesem Besem<br />
<strong>Stihl</strong> advertorial June 2010 afr.indd 1 6/29/10 10:11:01 AM
Change language