FINAAL MEMO Kuns teorie.pdf - sacai

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
1 | BLADSY
VISUELE KUNS
VRAESTEL 1 TEORIE
REKORDEKSAMEN
2012
MEMORANDUM
HIERDIE MEMORANDUM BESTAAN UIT 13 BLADSYE

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
2 | BLADSY
INSTRUKSIES EN INLIGTING
Lees die volgende instruksies aandagtig deur voordat nagesien word.
1. Hierdie vraestel bestaan uit TIEN vrae. Leerders moet enige VYF vrae vir 'n
totaal van 100 punte beantwoord.
2. Dit is BAIE BELANGRIK dat voorsiening gemaak word vir die leerder in baie
gevalle:
• Leerders moet krediet ontvang vir die gee van hul eie menings en idees
in antwoorde.
• Krediet moet ook aan laterale denke gegee word.
• Dit is ook belangrik dat argumente en stellings goed beredeneer en
gemotiveer moet word deur verwysings na spesifieke faktore.
3.
Vrae en onderafdelings van vrae moet duidelik en korrek genommer wees.
4. Inligting en kunswerke bespreek in een vraag, mag nie weer krediet kry as dit
herhaal word in 'n ander vraag nie, maar kruisverwysings tussen kunswerke
is toelaatbaar.
5. Leerder moet die naam van die kunstenaar en die titel van elke kunswerk
noem, waar van toepassing.
6.
Leerder mag beide twee- en drie-dimensionele kunswerke in enige vraag
bespreek, waar van toepassing.
7. Onthou dat baie leerders hierdie voorbeelde sal bespreek, terwyl hulle
dit nog nooit gesien het nie. Nasieners kan daarom die feitelike,
akademiese inligting verwag nie. Hulle moet neem uit hul eie ervarings,
kulture en interpretasies van die kunswerke, binne die konteks van die
vraag. Daarom moet nasieners buigbaar wees en 'n oop gemoed hê in
die merkproses.
ALGEMENE INLIGTING VIR NASIENERS
• Hierdie nasienmemorandum moet dien as beide 'n riglyn vir nasieners en 'n
ondderrigmiddel. Daarom is die memorandum vir sekere vrae in groter diepte
behandel sodat die materiaal as 'n onderrigmiddel gebruik kan word. Ander dele
van die memorandum is slegs 'n voorgestelde gids.
• Nasieners word aangemoedig om leerders te beloon vir wat hulle weet, eerder as
om hulle te straf vir wat hulle nie weet nie.
• Alhoewel die inligting vir die vrae puntsgewys gegee word, moet leerders in opstel-
/paragraafformaat skryf en hul inligting op 'n holistiese wyse bespreek.
• Leerders moet alle vrae in VOLSINNE of PARAGRAWE beantwoord, volgens die
vereistes van die vraag. Puntsgewyse antwoorde sal nie volpunte behaal nie.
• Nasieners moet verwys na die Visuele Kunste VAG-dokumentmatriks vir 'n gids
om die vlakke van prestasie te bepaal.

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
3 | BLADSY
Assessering van leerders se vermoë om voorbeelde van visuele kultuur te ontleed en
daarop te reageer
PRESTASIE-
KODE
7
Uitstekend
80 - 100%
6
Verdienstelik
70 - 79%
5
Substansieel
60 - 69%
4
Gemiddeld
50 - 59%
3
Bevredigend
40 - 49%
2
Elementêr
30 - 39%
1
Nie behaal nie
0 - 29%
LEERUITKOMS 4: VISUELE KULTUURSTUDIES
Demonstreer uitstekende vermoë om kunswerke in verhouding met hul kulturele,
sosiale, politiese en historiese kontekste te analiseer en daarop kommentaar te lewer.
Toon uitstekende vermoë in die gebruik van gepaste visuele kunste-terminologie.
Demonstreer uitstekend ontwikkelde skryf- en navorsingsvaardighede in die studie van
kuns.
Toon buitengewone insig en begrip en gebruik uiteenlopende benaderings.
Demonstreer 'n goed ontwikkelde vermoë om kunswerke in verhouding met hul
kulturele, sosiale, politiese en historiese kontekste te analiseer en daarop kommentaar
te lewer.
Toon uitstekende vermoë in die gebruik van gepaste visuele kunste-terminologie.
Demonstreer hoogs ontwikkelde skryf- en navorsingsvaardighede in die studie van
kuns.
Toon uitstekende insig en begrip.
Demonstreer substansiële vermoë om kunswerke in verhouding met hul kulturele,
sosiale, politiese en historiese kontekste te analiseer en daarop kommentaar te lewer.
Toon substansiële vermoë in die gebruik van gepaste visuele kunste-terminologie.
Demonstreer goed ontwikkelde skryf- en navorsingsvaardighede in die studie van kuns.
Toon 'n goeie vlak van insig en begrip.
Demonstreer gemiddelde vermoë om kunswerke in verhouding met hul kulturele,
sosiale, politiese en historiese kontekste te analiseer en daarop kommentaar te lewer.
Toon gemiddelde vermoë in die gebruik van gepaste visuele kunste-terminologie.
Demonstreer bedrewe skryf- en navorsingsvaardighede in die studie van kuns.
Toon 'n redelik goeie vlak van insig en begrip.
Demonstreer bevredigende vermoë om kunswerke in verhouding met hul kulturele,
sosiale, politiese en historiese kontekste te analiseer en daarop kommentaar te lewer.
Toon bevredigende vermoë in die gebruik van gepaste visuele kunste-terminologie.
Demonstreer bevredigende skryf- en navorsingsvaardighede in die studie van kuns.
Toon 'n bevredigende vlak van insig en begrip.
Demonstreer slegs 'n basiese vermoë om kunswerke in verhouding met hul kulturele,
sosiale, politiese en historiese kontekste te analiseer en daarop kommentaar te lewer.
Toon min vermoë in die gebruik van gepaste visuele kunste-terminologie.
Demonstreer basiese skryf- en navorsingsvaardighede in die studie van kuns.
Toon 'n elementêre vlak van insig en begrip.
Demonstreer min of geen vermoë nie om kunswerke in verhouding met hul kulturele,
sosiale, politiese en historiese kontekste te analiseer en daarop kommentaar te lewer.
Toon uiters beperkte vermoë in die gebruik van gepaste visuele kunste-terminologie.
Demonstreer beperkte skryf- en navorsingsvaardighede in die studie van kuns.
Toon min of geen begrip of insig nie.

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
4 | BLADSY
VRAAG 1: DIE OPKOMENDE STEM VAN SWART KUNS
1.1 Leerders moet die visuele bronne in FIGUUR 1a,1b, 1c en 1d bestudeer en 'n
opstel (ongeveer 1 tot 1½ bladsy) skryf waarin die volgende bespreek word:
Stedelike identiteit en sosiale probleme:
In al die voorbeelde dra die figure stylvolle westerse kleredrag en die stad is sigbaar in die
agtergrond in figure 1b,1c en 1d. Die inhoud van die werke stel probleme en kultuurgebruike
van die stad voor: onluste en terreur met die bus en woongebied as konteks (1b), die
naamloosheid, gebrek aan huisvesting en ekonomiese druk van die stad (1c) en die sosiale
vermaak, musiek en dansstyle van die stad (1d).
Ruimte
In fig 1b, 1c en 1d word die voorste figure kleiner of in sagter toonwaardes as en voor die
agterste figure uitgebeeld. In figure 1b en 1c word gebruik gemaak van eenpunt-perspektief
met „n sentrale verdwyningspunt wat die illusie van ruimte skep.
Kleurgebruik, tegniek en styl
Pemba gebruik helder, sterk kleure en verf spontaan met los, sigbare kwashale. Sy
styl het elemente van ekspressionisme en realisme. In fig 1b, 1c en 1d is daar „n duidelike
emosionele toon, bv in 1b angs, woede, desperaatheid en aggressie; 1c eensaamheid,
verlorenheid, hartseer; 1d helder kleure stel vrolikheid, energie en blydskap voor.
Selfportret
Pemba se selfportret spreek van selfvertroue en selfrespek as kunstenaar. Die kwashale
in die agtergrond toon sy waagmoed as skilder. Sy houding is die van „n wyse waarnemer
wat met insig na sy mense en hulle omstandighede kyk. Daar is geen naïwiteit te bespeur
nie. Hy dokumenteer die lotgevalle en emosies van sy mense. Hy sien onregte raak en is
saam met hulle bly oor politieke bevryding. (10)
1.2 Die leerder moet die werk van nog EEN Suid-Afrikaanse stedelike swart kunstenaar van
die twintigste eeu wat bestudeer is bespreek en aantoon hoe die kunstenaar werk „n
stedelike identiteit in sy/haar werk weerspieel. Daar moet ook kommentaar gelewer word
op die tegniek en styl van die kunswerke. Bespreek EEN OF MEER kunswerke in „n
opstel van ten minste een bladsy.
(10)
[20]

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
5 | BLADSY
VRAAG 2: SOEKE NA 'N AFRIKA-IDENTITEIT IN SUID-AFRIKAANSE KUNS
SEDERT 1950
2.1
Keuse van onderwerp
Die tradisionele masker is die uitbeelding van „n kop en Skotnes se
werk is „n interpretasie van twee tradisionele figure: die kop en skouers
van „n manlike en vroulike figuur.
Materiaal, styl en tegniek
Fig 2a is „n driedimensionele voorwerp gekerf uit hout en versier met
gevonde materiaal soos skulpe. Fig 2 is ook gekerf, is tweedimensioneel,
maar tekstuurryk. Fig 2a en 2b: vereenvoudiging en stilering en distorsie
van vorm. Geometriese vlakke word beklemtoon. In albei kunswerke is
bruine en natuurlike kleure sigbaar.
In watter mate het Skotnes weggebreek van tradisie en sy eie styl
gevestig?
Skotnes (fig 2b) neem die eienskappe van inheemse Afrika- styl artefakte
en improviseer verder om „n dekoratiewe en liniêre effek te kry, sy eie
interpretasie van „n herkenbare Afrika-geïnspireerde styl. Hy wissel
donkerbruin af met roesrooi en oker en die donker fatsoene lyne en merke
word gekontrasteer teen „n ligter agtergrond.
(6)
2.2 Die leerder moet „n opstel van ongeveer een en ‘n halwe bladsy skryf oor
TWEE of meer Suid-Afrikaanse kunstenaars wat „n Afrika-identiteit in hulle
werk inbou. Die onderwerpe, style en tegnieke wat hierdie kunstenaars
gebruik, moet bespreek word en daar moet aangetoon word in watter opsigte
hulle werk kenmerkend is van „n Afrika-identiteit. Verwys na ten minste VIER
voorbeelde van kunswerke.
(14)
[20]

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
VRAAG 3: KUNS EN POLITIEK: WEERSTANDSKUNS ('RESISTANCE ART')
3.1
3.1.1 Fig 3a: Die figure is gestileer en vereenvoudig. Die kind se gesig is
weggesteek in die hoekie van die formaat. Die kind kom bang en kwesbaar
voor en sy gesig is in kontras met die aggressiewe, sterk houding van die
volwassenes. Die effek is dat die volwassenes ter wille van die kind envan die
vervulling van basiese behoeftes optree, en nie om politieke mag te verkry nie.
Fig 3b: Stalin word uitgebeeld as „n sagmoedige, vaderlike figuur wat
omgee vir die jeug, die toekomstige draers van die ideologie, soos
gesimboliseer deur die vlag. Die uitbeelding is sentimenteel en die pastelkleure
is suikeragtig. Die uitbeelding van Stalin is in sterk kontras met die feite van sy
wandade en dus ironies. Dit is „n voorbeeld van propaganda.
Fig 3c: Die kind word uitgebeeld as „n lydende, hartseer en bang figuur,
die slagoffer van apartheid. Hy het „n boek in sy hand – hy wil ontwikkel en leer
ten spyte van teenstand en sy opvoeding vind plaas in uiters moeilike
omstandighede. Die figuur lok emosie by die toeskouer en impliseer „n
magstruktuur wat wandade veroorsaak. Dit is bedoel om empatie by die
toeskouer te ontlok. Die sterk kleurkontraste: swart, wit en rooi het „n sterlk
visuele impak en trek die aandag.
(6)
3.1.2 In figuur 3a is daar „n paar belangrike elemente: huise, voertuie, mense,
letterwerk, sterk kleurkontraste en eenvoudige, plat vorms. Die huise is die
eenvoudige huisies in „n plakkerskamp. Die voertuie is weermagvoeruie wat
gebruik word om gesag af te dwing. Die mense staan op vir hulle regte en hulle
gebalde vuiste is prominent. Die plakkaat dra „n sterk boodskap oor van mense
wat magsuitbuiting nie meer duld nie. Die basiese elemente dra „n hele konteks
oor. Min word gesê met baie. Die plat helder kleur trek die aandag en het „n
sterk visuele impak. Die letterwerk ondersteun die beeld. Die plakkaat dra sy
boodskap duidelik en effektief oor.
(4)
3.2 Bespreek die werk van TWEE Suid-Afrikaanse kunstenaars wat tydens die
Apartheidsera hulle kuns gebruik het om kommentaar te lewer op politieke onreg
of om ‘n bewussyn daarvan te kweek. Verwys ten minste na TWEE voorbeelde
van kunswerke.
(10)
[20]
6 | BLADSY

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
VRAAG 4: KUNSVLYT ('CRAFT') EN TOEGEPASTE KUNS
Bestudeer die afbeeldings van keramiek gebruiksvoorwerpe (figure 4a, 4b, 4c en 4d).
Die Bauhaus-styl weerspieël die beginsel: minder is meer en is „n styl wat vroeg in die
twintigste eeu in Europa ontstaan het. Ardmore is „n keramiek-ateljee in KwaZulu-Natal
waar werklose mense opgelei word in pottebakkerswerk.
4.1 Skryf „n kort opstel waarin jy bogenoemde twee style in keramiekontwerp met
mekaar vergelyk op grond van die voorbeelde wat jy hier waarneem. Vergelyk
die vorms, kleure en dekorasies op die voorwerpe. Wat weerspieël hierdie
voorwerpe van die kultuur waaruit hulle ontstaan het?
Vorm en dekorasie: Fig 4a eb 4b: basies geometriese vorms wat herhaal word
in die dekorasie op die bord. Fig 4b het geen dekoratiewe element en die
elegansie van die vorm verhoog die estetiese waarde. Fig 4c en 4d het
ingewikkelde profiele en is ryklik versier met organiese, figuratiewe vorms en
lyne. Al vier die voorwerpe is funksioneel. Die funksie word meer beklemtoon by
fig 4a en 4b en by fig 4c en 4d word dekorasie meer beklemtoon.
Kleur: Fig 4a en fig ab: eenvoud, slegs twee kleure, die wit van die porselein en
blou. Die kleur is ingehoue en onderbeklemtoon.
Fig 4c en 4d: helder primêre en sekondêre kleure. Die kleure is opvallend, ryk en
eksoties.
Kultuur : Fig 4a en 4b: Westerse funksionaliteit en elegansie, eenvoud,
modernisme, stedelikheid, abstrakte dekorasie van die vroeg twintigste eeu. Fig
4c en 4d verwysna inheemse Afrika-kultuur. Figuratiewe plante en diere verwys
na die ongeskonde oorvloedige natuur.
4.2 In 1½ bladsye,bespreek die werk van TWEE vlytkunstenaars wie se werk die identiteit
uitdruk van die kultuur waarvan die kunstenaar deel is. Verduidelik die tegniek en
bespreek die materiaal wat die kunstenaars gebruik. Watter rol speel dekorasie in
hulle werk?
(12)
7 | BLADSY
(8)
[20]

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
VRAAG 5: KUNS EN MAG – GEDENKGEBOUE, -TEKENS EN -KUNSWERKE
(‘COMMEMORATIVE BUILDINGS, MEMORIALS AND ARTWORKS’)
5.1
Watter eienskappe van die leier word telkens beklemtoon?
Fig 5a: Paul Kruger word uitgebeeld as „n waardige staatsman wat gerespekteer word. Hy
staan vier, regop en trots en is geklee as staatsman met keil en banier.
Fig 5b: Nelson Mandela word uitgebeeld as „n vriendelike en toeganklike mens en nie as „n
politieke figuur nie. Hy is informeel geklee in „n loshangende “Madiba-hemp”, besig om te
dans. Die groot skaal simboliseer sy statuur in die samelewing.
Fig 5c: Stalin is verhewe bo die gewone mens, met sy rug na hule gedraai. Hy is
ontoeganklik, „n grys, monolitiese figuur met formele houding in „n onpersoonlike jas
toegedraai.
Lewer kommentaar op die konteks/omgewing waarin die beelde geplaas is.
Fig 5a: Kruger is die kern van sy tuisstad, omring deur boerekrygers, direk voor sy raadsaal.
Hy is „n geliefde figuur en verteenwoordig „n historiese tydperk.
Fig 5b: Mandela is geplaas in „n kommersiële omgewing waar hy sigbaar is vir toeriste en
verbruikers. Hy word hier „n uitvoerproduk en voeg ekstra waarde by vir die verbruiker wat
gekom het om inkopies te doen of by „n restaurant tee eet. Die beeld het “vermaakwaarde”
in hierdie konteks.
Fig 5c: Stalin word uitgebeeld hoog bo grondvlak. Sy status as magsfiguur word beklemtoon
Die beeld van Stalin is in skaal die grootste van die drie en het net twee
dekades lank bly staan. Dink jy die ander twee beelde behoort bewaar te word vir
toekoms? Gee redes vir jou antwoorde.
Die leerder is vry om positief of negatief te reageer, maar moet sy/haar antwoord goed
motiveer. (8)
5.2 Bespreek voorbeelde van EEN OF MEER geboue/monumente wat ontwerp is om
geskiedkundige gebeure te gedenk. Verduidelik die redes vir oprigting en gee jou
mening oor die sinvolheid van die gebou/struktuur: moet dit bewaar word of daarvan
ontslae geraak word soos Stalin se beeld? Bespreek ook die eienskappe van die
struktuur of strukture wat jy bestudeer het en die omgewing of konteks waarin dit
geplaas is. Lengte: 1 - 1½ bladsye.
8 | BLADSY
(12)
[20]

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
VRAAG 6: DIE ROL VAN DIE FORMELE EN INFORMELE KUNSSENTRUMS IN DIE
OPLEIDING VAN KUNSTENAARS IN SUID-AFRIKA GEDURENDE APARTHEID/POST-
APARTHEID
6.1
Wat is die voordele asook die beperkinge van die medium linosnee?
Voordele: meer as een identiese kopié kan gemaak word en verkoop word en die
medium is relatief goedkoop. Beperkings: vorms moet vereenvoudig word, dit is moeilik
om oorgange tussen lig en donker toonwaardes te skep, baie moet met min gesê word,
die tegniese aspekte van die drukproses moet onder die knie gekry word.
Tema en onderwerp
Fig 6a is „n religieuse onderwerp en die figure is simbolies. Fig 6b toon „n toneel uit die
alledaagse werklikheid, maar kan ook dien as aansporing tot onderwys of verering van
die onderigsituasie.
Die kunswerke toon beide een figuur wat langs ‘n groep figure voorgestel is. Hoe het
elkeen die plasing van die figure hanteer?
Fig 6a: die figure word horisontaal oor die prentoppervlak versprei. Die enkel-figuur van
die herder word gebalanseer deur die rye skape wat netjies georden is op die res van
die vlak. Ruimte is plat en gestileer. Fig 6b: driedimensionele ruimte word geskep en die
enkelfiguur is agter die groepgeplaas, wat ook georden is in rye. Die kunstenaar was
suksesvol in die skep van die illusie van ruimte, ten spyte van die plat, gestileerde
vorms.
Hoe het elke kunstenaar visuele afwisseling en variasie geskep?
Albei kunstenaars wissel wit en swart vlakke suksesvol teenoor mekaar af en skep
afwisseling deur tekstuur, strepe, kolle en patrone.
(8)
6.2 Skryf „n opstel van ongeveer een tot een en „n halwe bladsy oor EEN kunssentrum
wat „n belangrike bydrae gelewer het tot die opleiding en vestiging van kunstenaars.
Sluit die volgende in jou antwoord in:
Die naam van die sentrum
Watter kursusse het hierdie sentrum aan die studente gebied?
Bespreek die werk van ten minste EEN kunstenaar wat sy/haar opleiding hier
ontvang het. Verwys na voorbeelde van sy/haar werk en bespreek die temas,
tegnieke, materiaal en betekenis van die kunstenaar se werk.
9 | BLADSY
(12)
[20]

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
VRAAG 7: MULTIMEDIA - ALTERNATIEWE KONTEMPORÊRE EN POPULÊRE
KUNSVORMS IN SUID-AFRIKA
7.1 In hierdie kunswerk (figuur 7) deur Cornelia Parker, „n Britse kunstenares, word
gebruik gemaak van ongewone materiale en tegnieke. Die kunstenares het „n
tuinskuur laat ontplof en al die broksukke bymekaar gemaak en weer
geherrangskik in die kunsgalery. Skryf „n opstel van ongeveer „n halwe tot
een bladsy waarin jy hierdie kunswerk ontleed.
Gebruik die volgende punte as riglyn:
Installasie : die benutting van ruimte en beligting
Die totale ruimte waarin die kunswerk geïnstalleer is word betrek. Wanneer die
toeskouer die ruimte betree, is hy/sy deel van die werk. Objekte (skrapnel van die
ontploffing) word van die dak gehang en in die sentrale gedeelte van die ruimte
gekonsentreer. In die kern van die objekte skyn „n baie sterk lig. Die effek is dat elke
voorwerp se skadu vergroot word en dat die profiel van elke voorwerp herhaal word,
in vergrootte skaal, teen die vloer, dak en muur.
Die gebruik van gevonde materiaal:waarom kan die werk as kuns beskou
word?
Marcel Duchamp en die Dadaïste het gevonde materiaal onveranderd uitgestal as
kunswerke in die tweede dekade van die twintigste eeu. Dit was „n reaksie op
massavervaardiging, industrialisasie en anonimiteit, kenmerke van „n tegnologiese
samelewing. Kunstenaars het begin om gebruik te maak van afvalmateriaal in hulle
werk. Picasso het ook afval gehersirkuleer in Kubistiese collages.
Die geslaagdheid van hierdie kunswerk. Stem jy saam dat hierdie kunswerk
moontlik kan verwys na ‘n skeppingsdaad? Bespreek die moontlike
betekenisse van die werk en gee redes vir jou stellings.
Elke toeskouer reageer individueel, maar die kunswerk lyk soos „n ontploffing wat
gevries is : miskien die manier waarop ons as mense die skepping van die heelal
ervaar- die nagevolge van „n ontploffing wat reeds aan die gebeur is en wat ons in
“stadige aksie” ervaar. Die kunswerk kanook verwys na die skeppingsdaad van die
kunstenaar en sy/haar herrangskikking van materie of voorwerpe om daaraan
betekenis te gee. Daar is „n spel met die begrippe orde en chaos on die werk. Die
kunswerk het „n sterk visuele en sintuiglike impak, ongeag die betekenis daarvan.
(8)
7.2 Bespreek die werk van EEN of MEER Suid-Afrikaanse kontemporêre
kunstenaar/s wat gebruik maak van ongewone konsepte, materiale en
tegnieke. Verwys na ten minste DRIE voorbeelde van kunswerke.
10 | BLADSY
(12)
[20]

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
VRAAG 8: KUNS EN DIE GEESTELIKE (SPIRITUELE) GEBIED – KWESSIES
RAKENDE GELOOFSTELSELS EN DIE GEWYDE IN KUNS
8.1 Bestudeer figure 8.1, 8.2 en 8.3. In al drie figure word die Madonna en Kind
(Maria en Jesus) uitgebeeld, tog is daar groot verskille wat styl en uitvoering
betref. Skryf „n aparte paragraaf oor elkeen van die drie werk waarin jy aandag
gee aan die volgende:
Ontleed die styl en gebruik van kunselemente by elke werk. Watter soort
vorm, lyn en materiaalgebruik is sigbaar by elk? Hoe sou jy elk se styl tipeer?
Wat is die funksie of doel van elke kunswerk?
Let besonder fyn op na die simboliek in figuur 8c, „n kontemporêre kunswerk.
Hoe is die twee figure herkenbaar as Maria en Jesus en waarom is hulle op
hierdie wyse uitgebeeld? Wat is die betekenis van die ander elemente in
hierdie werk?
LET WEL: Skryf drie aparte paragrawe oor elk van die drie werke waarin jy
telkens die kwessies aanraak waarna hierbo verwys is.
Fig 8a: Die vorms is gestileer en vereenvoudig, die uitbeelding is volgens
tradisie. Hulle is nie realisties nie en daar is distorsie van vorm en proporsie.
Die ikoon word versier met goud en ryk kleur, simbolies van die waarde wat
daaraan geheg word as objek van aanbidding. Daar is simbole om hulle te
identifiseer, soos die stralekrans om hulle koppe en die blou kleur van Maria se
kleed. Die middeleeuse mens in die weste en Bizantynse wêreld het die figure
herken en gebruik in „n daaglikse aanbiddingsritueel.
Fig 8b: Ekspressionistiese styl. Daar is spontane merke, signare kwaswerk en
distorsie en vereenvoudiging van vorm. Emosie en die band tussen ma en kind
word beklemtoon. Die beeld is minder formeel as fig 8a, maar is steeds
herkenbaar as religieuse kuns, al word gesuggereer dat die figure landelike
mense van Afrika is. Die figure is toeganklik en menslik.
Fig 8c: Maria en Jesus is herkenbaar as gevolg van die sigbare stralekranse en
houding van die figure. Daar is sterk simbole van dood en leweloosheid: die
geraamtes, die dooie, woestynagtige landskap en die dooie wingerdstok, „n bekende
Bybelse simbool. Een druiftrossie en blaar suggereer dat geloofsisteme kwyn in
kontemporêre kultuur en dat geestelike vervlakking intree. Die linotegniek en tema
roep ou tradisies op toe die tema en rol van die kunstenaar duidelik was,
byvoorbeeld in die werk van die renaissance-kunstenaar, Dürer. (10)
8.2 Skryf „n opstel van ongeveer een tot een en „n halwe bladsy oor een
kontemporêre kunstenaar (1960+) wat geestelike kwessies aanspreek in
sy/haar kunswerke. Verwys na die styl, kunselemente en betekenis van
ten minste twee voorbeelde van kunswerke. (10)
[20]
11 | BLADSY

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
VRAAG 9: GESLAGSKWESSIES
9.1 In figure 9a en 9c (beide geskilder deur Suid-Afrikaanse vrouekunstenaars)
word vroue voorgestel as bediendes en tog word albei as waardige mense
uitgebeeld. Die skilderye lewer kommentaar op die rolle wat deur die samelewing
toegeken is aan hierdie vroue. Stem jy saam met hierdie stellings?
Skryf „n opstel van ongeveer een bladsy waarin jy kommentaar lewer op
bogenoemde stellings en jou antwoorde goed motiveer. Bespreek figuur 9a en
9b apart. Ontleed ook die gebruik van kunselemente, plasing, styl en
materiaalgebruik by elk.
Fig 9a: Die kunswerk is gemaak in die 1950‟s, voor die bevrydingsbewegings en
voor die weerstandskunsbewegings in Suid-Afrika. Annie word sentraal geplaas
teen „n donker agtergrond. Haar skoon wit kopdoek en wit voorskoot kontrasteer
teen haar vel en die donker agtergrond en is simbolies van haar trots en onskuld.
Alhoewel sy opsigtelik uitgebeeld word in haar klere as huishulp, is daar
waardigheid, trots en selfrespek in haar houding en word sy aangesien as mens,
nie slegs as bediende nie. Die dekoratiewe koerantknipsel bo aan die prentvlak
rond die komposisie af, maar is simbolies van die finesse en trots waarmee
Annie haar werk verrig. Die mes bemagtig haar en die bril verleen aan haar „n
gekultiveerde voorkoms. Die uitdrukking op haar gesig is warm – iemand wat
haar medemens eerlik in die oë kyk, op dieselfde vlak as haar toeskouer. Die
styl is realisties.
Fig 9b: Patience is simbolies van vroue wat as bediendes werk wat onsigbaar
was in die geskiedenis, teen die agtergrond van die groot dade van die
hoofkarakters in die geskiedenis. Sy word nou op die voorgrond gestoot (sentraal
geplaas) en haar oomblik in die geskiedenis (wat uitgebeeld word as „n collage
op die agtergrond) breek aan. Die kunstenaar bied „n “regstelling” van die
geskiedenis aan. Die “nuwe Suid-Afrika” lê om die draai. Sy het die klere aan van
„n slaaf, maar word bemagtig deur die mes wat sy vashou. Die kulturele
voorwerpe wat sy moes skoonmaak en versorg, word die “monument” waarop sy
sit. Die kunswerk teken protes aan teen die miskenning van hierdie vroue. Die
styl is simbolies en ekspressionisties, met „n sterk konsepsuele basis. (10)
9.2 Jy het ook kunstenaars bestudeer wat kommentaar lewer op die geslagsrolle wat
deur die samelewing toegeken word. Bespreek twee of meer voorbeelde van
kunswerke waarin hierdie kwessie ter sprake kom. Noem van kunstenaars en
titels van werke.
(10)
12 | BLADSY

Visuele Kuns V1 Memorandum September 2012
RAAG 10: KONTEMPORÊRE ARGITEKTUUR IN SUID-AFRIKA
10.1 Op watter manier is Rich geïnspireer deur die Zimbabwe Ruïnes?
Oorweeg die vorm, tegniek en materiaalgebruik.
Ronde organiese vorms, natuurlike klip uit die omgewing, tekstuurryke
oppervlak (2)
10.2 Hoe het Rich seker gemaak sy ontwerp pas in by die
bosveldomgewing?
Die vorms herinner aan rysmiershope. Die kleur is natuurlik en die klip is
in die omgewing gevind, pas dus aan by die natuurlike kleur. Die
organiese vorms kontrasteer nie met die lyne en vorms in die landskap
nie. (3)
10.3 Rich se gebou het ‘n klein koolstofspoor. Die materiaal kom uit die
omgewing en die stene is vervaardig deur plaaslike mense.
Waarom is hierdie metodes wenslik?
Volhoubaarheid en laekoste instandhouding is belangrike konsepte in
argitektuur vandag. Die omgewing word so min as moontlik geskaad. Materiale
word nie van ver af aangery nie, boumateriale word op die terrein voorberei,
met min industriële ingryping en werk word verskaf aan mense uit die
omgewing. Volhoubaarheid is belangrik ter wille van ekologiese oorlewing en
energiebronne van die planeet in die toekoms. Sosiale kwessies word ook
aangespreek deur werkskepping. Inheemse kultuur word erken, gerespekteer
en bewaar. (3)
10.4 Bespreek die werk van „n argitek/argiteksfirma wat probeer om sy/haar
ontwerp/e aan te pas in die omgewing, wat gebruik maak van eko-
vriendelike konsepte en materiale en wat „n duidelike behoefte van
die gemeenskap vervul.
(12)
13 | BLADSY
GROOTTOTAAL:100
EINDE
[20]
[20]