Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Strootje trekken
En andere manieren om een conflict op te lossen
21-11-2006
Bij de luchtvaartmaatschappij China Eastern Airlines is al lang een conflict gaande over
salarissen en vertrekregelingen van piloten. De maatschappij heeft, aldus een bericht in
Metro van 17 november jl., ervoor gekozen dit conflict op een voor ons heel bijzondere
manier op te lossen. De piloten moeten namelijk strootjes trekken of loten wie het bedrijf
mag verlaten en wie moet blijven. Het is onvoorstelbaar dat in ons land een grote
werkgever op deze wijze zijn arbeidsconflicten zou willen en kunnen oplossen. De
Chinese oplossing is weliswaar voor ons ongewoon maar zij kent ook de charme van de
eenvoud.
In ons land beschikken wij over een aantal andere middelen om geschillen te beslechten.
Omdat besturen en directeuren van verenigingen ook werkgever zijn en dus ook te
maken hebben met arbeidsconflicten - bij voorbeeld een directeur die moet vertrekken -
geef ik in dit artikel een opsomming van de middelen die hun hiervoor ten dienste staan.
Ik noem ook enkele andere vormen van geschilbeslechting, die vooral op andere
conflicten worden toegepast.
In het veld van de geschilbeslechting kan een onderscheid worden aangebracht naar de
rol en invloed die de conflictpartijen zelf hebben bij de oplossing van hun conflict. Globaal
gesteld zijn drie varianten mogelijk:
1. Boven de partijen: de gang naar de rechter via advocaten; arbitrage (in veel
branches gebruikelijk); bindend advies van een geschillencommissie (bij voorbeeld
consumentenzaken).
2. Tussen de partijen. Een bekende vorm van conflictbemiddeling is de
pendeldiplomatie, bij voorbeeld in de internationale politiek. Hiervan wordt vaak
gebruik gemaakt als partijen erg met elkaar in conflict zijn, er veel op het spel staat
en zij niettemin toch niet met elkaar praten. De pendelpersoon treedt op als
onderhandelaar, hij bouwt met ieder van de afzonderlijke partijen een relatie op en
werkt op basis daarvan een akkoord of compromis uit.
3. Door de partijen zelf. Het voorbeeld is mediation. Dit is een vorm van ADR:
Alternative Dispute Resolution ofwel Anders Dan de Rechter. Partijen hebben het
conflict in de wereld gebracht, zij hebben het in stand gehouden en eventueel
uitgebouwd. Zij zijn dus de eigenaren van het conflict, de experts met betrekking tot
hun conflict en dus ook de enigen die het kunnen oplossen. Zij zijn daar evenwel vaak
niet meer toe in staat en bereid. Met behulp van een deskundige en onafhankelijke
derde persoon, de mediator, lukt dat meestal wel.
Mediation verschilt op een aantal punten wezenlijk van de andere vormen. Ik noem kort
de belangrijkste verschillen:
Mediation richt zich op de relatie tussen partijen en op hun toekomst. Andere vormen
van conflictbeslechting richten zich op oplossing van het conflict uit het verleden: wie
heeft gelijk, wie krijgt gelijk? Vaak is het een zaak van alles of niets.
Mediation vervangt vechten tegen elkaar (win-verlies) dat verloopt via advocaten en
rechtbank door samen zoeken naar de voor beiden optimale oplossing (win-win).
97