Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Vereniging en directeur - 1
Directeur beroepsvereniging vertrekt, opvolger gezocht
21-7-2010
Verenigingsdirecteuren in Nederland opgelet! Er komt een vacature aan. Per einde van
dit jaar vertrekt mr. Rein Baneke als directeur van het Nederlands Instituut van
Psychologen (NIP, ruim 12.000 leden, meer dan 50 werknemers), de beroepsvereniging
van psychologen. Baneke is dan 30 jaar in dienst geweest van het NIP, waarvan veertien
jaar als directeur. Het bestuur is inmiddels aan de slag om in zijn opvolging te voorzien.
Baneke was bij het NIP aanvankelijk werkzaam als juridisch medewerker met een zeer
brede portefeuille: verenigingsrecht, gezondheidsrecht, beroepsethiek, arbeidsrecht,
cao's, individuele belangenbehartiging en nog veel meer. Een groot deel van dit werk is
hij tijdens zijn directeurschap blijven doen, ook al zijn al vele jaren diverse juristen op
het NIP bureau werkzaam. Er was immers werk in overvloed, hij was er een kei in en
hield ervan.
Baneke is een typisch voorbeeld van een interne kandidaat, die tot directeur wordt
bevorderd, niet omdat hij het zelf wil maar omdat het hem wordt gevraagd. Dit type
kandidaat is veelal zeer kundig op zijn vakgebied, beschikt over een groot netwerk en
kent de vereniging goed. Voor veel besturen is de vraag of zo'n persoon ook een
bekwaam manager is secundair. Aan deze kwaliteit wordt de laatste tijd in
selectieprocedures terecht meer aandacht geschonken. Een bestuur denkt
soms voordeliger uit te zijn, omdat de directeur immers ook altijd nog kan worden
ingeschakeld bij allerlei juridische kwesties die niet zozeer de leden als de belangen van
de vereniging betreffen.
Baneke is geen psycholoog. Dat gold ook voor mij, die hem als directeur voorging. Het
gold ook voor mijn voorganger. En het geldt overigens ook voor de voorzitter en
vicevoorzitter van het NIP, Hans Kombrink respectievelijk Nelly Altenburg. Zij hebben
een politieke c.q. vakbondsloopbaan achter zich. Het NIP heeft deze uitzonderlijke
situatie in de topleiding mogelijk gemaakt door een statutenwijziging in het kader van
een modernisering van de organisatie (zie ook mijn artikel 'Op zoek naar een nieuwe
voorzitter').
Een van de belangrijkste taken van het bestuur is de werving en aanstelling van een
goede directeur, aan wie het een groot deel (zo niet alle) van zijn bevoegdheden kan
delegeren. Een goede directeurkeuze is een van de meest cruciale manieren waarop een
bestuur waarde kan toevoegen aan de organisatie. Opstelling van een degelijk profiel,
dat niet in de opsomming van allerlei algemene competenties blijft hangen en dat past
bij de behoeften van de vereniging in de komende vijf jaar is de eerste stap. Die
behoeften dienen zo specifiek mogelijk in kaart te worden gebracht opdat de daarvoor
best geschikte kandidaat kan worden geworven. Wat voor directeur vindt het bestuur dat
het NIP nodig heeft en waarom? Deze fase kan absoluut niet worden uitbesteed aan een
searchbureau.
Als deze eerste stap gezet is, waar gaat het NIP bestuur dan zoeken om een opvolger te
vinden? In het bureau, in de vereniging, bij zusterverenigingen, bij verenigingen van een
andere signatuur/type, in managementkringen, bij searchbureaus? Bij de KNVB volgt
62