Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Vereniging en voorzitter
Voorzitter gezocht en gevonden - hij komt van buiten!
7-5-2010
Op 10 mei wordt Jaap Smit (53 jaar), als enige kandidaat, de nieuwe voorzitter van het
CNV (opgericht in 1909; 335.000 leden). Ik vind dit een moedige stap, zowel van de
federatie als van Smit. Immers, Smit komt van buiten en heeft totaal geen
vakbondservaring. Dat gold ook voor zijn voorganger Rene Paas, een Groningse CDA
wethouder. Paas werd in 2005 voorzitter, zonder polderervaring. Hij dacht die wel snel in
te halen. Na vier jaar stapte hij op, hij gaf aan dat hij het lastig vond om als
buitenstaander een vakbond te leiden. Na zijn vertrek van het CNV werd hij voorzitter
van Divosa, de vereniging van directeuren van sociale diensten.
Smit is natuurlijk een andere persoon, met een andere gevarieerde achtergrond, ook
beroepsmatig. Hij was dominee, consultant bij onder meer KPMG en directeur van
Slachtofferhulp Nederland. Deze job heeft hij, naar verluidt, heel goed gedaan.
Daarnaast was hij onder meer een tijd voorzitter van de Raad van Toezicht van De Rode
Hoed. Mensen die hem kennen zeggen dat hij uitermate geschikt is als boegbeeld van
het CNV. Overigens heeft hij ook al kenbaar gemaakt Haagse politieke ambities te
hebben!
Bij de FNV zou zo'n voorzitterskandidaat (nog) absoluut niet mogelijk zijn. De cultuur is
daar anders, strijdbaarder, minder gericht op harmonie en verzoening, meer op conflict
en strijd. Waarschijnlijk zouden er, binnen het veel grotere FNV, diverse interne
kandidaten voor het voorzitterschap zijn. Bij het CNV was er geen een. Bert van
Boggelen, waarnemend voorzitter sinds het vertrek van Paas, had er tenminste geen zin
in. Hij weet hoe moeilijk het is om tien autonome bonden, alle met eigen ideeën en
belangen, aan te sturen. Als je voorzitter van de federatie bent moet je constant
onderhandelen om tot een gezamenlijk standpunt te komen. Het is een ingewikkeld spel
dat vraagt om goed leiderschap. Bij gebrek aan interne kandidaten ging men dus op zoek
naar kandidaten buiten de deur. En vond Jaap Smit.
Van Boggelen had niet alleen geen zin in het voorzitterschap, hij gaat bovendien na elf
jaar weg bij het CNV; hij staat op de veertiende plaats van de kieslijst van Groen Links.
Smit heeft er wel zin in. Hij zegt gewoon in het diepe te springen en om die sprong iets
makkelijker te kunnen maken heeft hij in zijn sollicitatie strategisch iets heel handigs
gedaan. Hij bracht een belangrijke voorwaarde in.
Hij stelde 'de heren aan tafel' de fundamentele vraag: zitten hier autonome
bondsvoorzitters of zit hier een club die gezamenlijk wil werken aan een sterk CNV? Hij
zei vervolgens: 'ik kom hier alleen als u allen voor de tweede optie kiest. Dat deden ze,
gelukkig!' Ik ben natuurlijk heel erg benieuwd of de heren hun verbale instemming ook in
praktijk zullen brengen. In vakbondsland zou dat een godswonder zijn. Mogelijk heeft
Smit als theoloog een hotline met het Opperwezen, misschien zelfs wel, wegens goed
gedrag, tegen lokaal tarief! Die verbinding kan hij wel eens meer dan hem lief is nodig
hebben.
De vakbeweging is in de loop van haar geschiedenis - globaal sedert 1900 - voor vele
van haar bestuurders een springplank geweest naar een respectabele positie elders in de
59