Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

de Boer, dus wel iemand uit eigen kring. Maar als het brancheorganisaties betreft, waarin
een bepaalde professie de boventoon voert, zoals het ingenieursvak, dan komt dit veel
minder vaak voor. Onri is een voorbeeld van een redelijk ingrijpende wijziging in een
lange traditie.
Wat voor voorzitters geldt, geldt vaak ook voor directeuren. Neem een fraai voorbeeld
als Ajax. Toen voorzitter Jaake een aantal jaren geleden aantrad, werd alom geroepen
dat dat toch niets kon worden, want de man had geen voetbalachtergrond. Nu wordt
directeur Fonteijn ontslagen, ondanks zijn geslaagde staat van dienst op commercieel
vlak, onder meer met hetzelfde verwijt - geen voetbalachtergrond - en door een bestuur
dat binnenkort zelf aftreedt. Hoezo moet je hebben gevoetbald om een goed
commercieel manager te zijn? Het kan verkeren.
Bij beroepsorganisaties ligt het vaak nog veel gevoeliger. Ik heb het zelf diverse malen
meegemaakt, ook bij zusterverenigingen in binnen- en buitenland, dat in het
hoofdbestuur van zo'n club op een gegeven moment de vraag wordt opgeworpen
waarom de directeur niet van hetzelfde beroep is als de leden van de vereniging! 'Die
man is niet een van ons, hij begrijpt ons (dus) niet, hij kent onze wereld niet', dus, is de
boodschap, wat kan hij dan eigenlijk voor ons betekenen?! Ik vind dit een vorm van
gesloten, exclusief denken, waarbij men zichzelf als beroepsgroep (vaak niet ten
onrechte) wel erg bijzonder vindt maar daarmee tegelijkertijd denkt alle wijsheid ook in
pacht te hebben.
Ooit werd ik aangesteld als directeur van de beroepsorganisatie van psychologen, het
NIP, terwijl ik geen psycholoog ben. De verklaring van voorzitter Prof. dr. Wim Hofstee
was helder: psychologen hebben we al genoeg in onze vereniging, op ons bureau hebben
we andere deskundigheden en kwaliteiten nodig. Mijn Duitse collega was advocaat, hij
heeft een grote bijdrage geleverd aan de Duitse Psychologenvereniging. Maar na een
aantal jaren kwam er een persoon in het bestuur, die met felheid het ideologische paard
bereed, dat de directeur 'een van ons' moet zijn. In die tijd was ik ook secretarispenningmeester
van de Europese Federatie van Psychologenverenigingen. Op een
gegeven moment kwam deze ideologische amazone ook daar aan boord en, jawel,
hetzelfde verhaal aan mijn adres. Wat daar achter zit? Mijn diagnose naar aanleiding van
deze en andere gevallen: Een behoefte aan conflict, want een hunkering naar macht voor
zichzelf. En niet per se dat wat het beste is voor de organisatie!
Het Nederlands Instituut van Psychologen (opgericht in 1938, nu ruim 12.000 leden en
40 medewerkers) heeft enkele jaren geleden uit zijn statuten geschrapt dat voorzitter en
vice-voorzitter van het bestuur psycholoog behoren te zijn. Dat is voor een
beroepsvereniging een zeer vooruitstrevende stap. Niet alleen was er tot nog toe geen
enkele directeur psycholoog (meestal jurist), nu is het dus mogelijk om ook de
belangrijkste bestuurders (financiële vergoeding) van buiten de eigen kring aan te
stellen.
Per 1 maart 2007 werden volgens de nieuwe statuten voor het eerst voorzitter en vicevoorzitter
benoemd. Weliswaar was de voorzitter een psycholoog (maar tot zijn
benoeming nog geen lid) dr. Jan Boelhouwer, vier jaar lid van Gedeputeerde Staten van
Noord Brabant en aansluitend vier jaar PvdA Tweede Kamerlid. Daarna werd hij niet
herkozen. Inmiddels zijn kamerleden doorgeschoven naar het kabinet en hebben anderen
de Kamer verlaten voor functies elders, met als gevolg dat Boelhouwer weer diende aan
te treden als parlementariër. Jammer voor het NIP, dat moest dus al weer heel snel op
zoek naar een nieuwe voorzitter. Omdat het NIP zoekt naar personen met politieke
53