Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

contributies van haar leden en door de opbrengsten van haar beleggingen, maar ook
door financiële ondersteuning van werkgeverszijde (het zogenaamde vakbondstientje).
De Amerikaanse politieke socioloog Wright Mills heeft eens de volgende vergelijking
gemaakt: zoals de ondernemer het arbeidsgedrag van de werknemers organiseert en
reguleert, zo organiseert en reguleert de vakbondsleider de rebellie van de werkende
bevolking. De arbeider heeft in deze optiek dus eigenlijk twee bazen: zijn werkgever
beheerst zijn arbeidsgedrag en de vakbondsbestuurder beheerst zijn
arbeidsprotestgedrag.
In deze optiek gaat de werknemer gebukt onder een dubbele heteronomie. Deze heeft
hem niet alleen niet bevrijd maar hem zelfs afhankelijker en ondergeschikter gemaakt.
Want het wordt hem zo moeilijker gemaakt om via acties het productieproces te
ontregelen of de boel in de bond op stelten te zetten. De vakbeweging is ook nooit een
echte vriend geweest van uitbreiding van werknemersmacht. Deze zou immers gaan ten
koste van de vakbondsmacht. En het is nu juist de combinatie van staatsmacht,
economische macht en vakbondsmacht die stabiliteit geeft aan de samenleving.
De visie van Wright Mills moge gedateerd overkomen, feit is dat ons land een oase van
arbeidsrust is waaraan de vakbeweging een grote bijdrage heeft geleverd en nog steeds
levert. Het bijzondere van Bode was dat hij binnen dit kader toch altijd de
protestwaakvlam aan hield en dat hij deze nu en dan, op zijn geheel eigen wijze, flink liet
opfikken.
49