Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Een kip met betrokkenheid en een
varken met commitment
Hoe de succeskans van veranderingsprocessen te vergroten
31-3-2007
Veranderen is aan de orde van de dag, in het dagelijks leven en in organisaties. Dus ook
in verenigingen, branche-, beroeps- en andere. Niet alleen in hun werkapparaat, het
bureau of de onderneming die zij leiden maar ook in de vereniging en haar organen.
Veranderingen in organisaties zijn bij voorbeeld een nieuw relatiebeheerssysteem,
samenvoeging van bedrijfsonderdelen, de introductie van een management development
programma en herontwerp bedrijfsprocessen.
Veel organisatieveranderingen maken uiteindelijk hun belofte niet waar, onderzoek heeft
mislukkingspercentages van 70 en meer genoemd. 'De menselijke factor' is hiervoor in
overwegende mate verantwoordelijk. 'Ergens in het proces zijn teveel mensen afgehaakt,
of ze zijn nooit werkelijk aangehaakt'. Dit inzicht is het startpunt en de ziel van een
nieuw boek over veranderen.
Dit boek heet Hoe krijg je ze mee? Vijf krachten om een verandering te
laten slagen. Het is geschreven door Annemarie Mars en uitgegeven bij
Van Gorcum (2006). Ik heb het pas onlangs gelezen en ben er heel
enthousiast over. Het is een boek voor veranderaars, mensen die, uit
eigen beweging of daartoe aangezet door een ander, blijvende verandering
willen aanbrengen in de manier waarop mensen in een organisatie (met
elkaar) werken.
Het boek gaat vooral over de relatie tussen de veranderaar en zijn doelgroep. Valkuilen,
die zich kunnen voordoen, zijn een belangrijk vertrekpunt van het boek. Mars is ervan
overtuigd dat veranderaars niet geholpen zijn met 'handvatten', 'stappenplannen',
'checklists' of 'do's en ‘don'ts' die hun vertellen wat ze, ongeacht de context, moeten
doen of laten. Het gaat veeleer om:
het (h)erkennen welke valkuilen zich in veranderingen kunnen voordoen;
in welke dynamiek zij ontstaan;
welke rol de veranderaar zelf heeft in het ontstaan ervan;
uit welke mogelijkheden hij kan kiezen om ze het hoofd te bieden.
In het boek wordt veel aandacht gegeven aan weerstand tegen verandering en aan
verbinding aan verandering. Verbinding is voor de auteur het sleutelbegrip. Zij prefereert
dit boven draagvlak en acceptatie omdat deze 'ja' zeggen maar nog geen 'ja' doen
impliceren: het is instemming met het hoofd maar niet noodzakelijk met het hart.
Verbinding is voor Mars de vertaling van het veel gebruikte commitment.
Betrokkenheid is, als vertaling van commitment, een stuk zwakker. Zij licht het verschil
toe met de volgende metafoor: Om eieren met spek te bakken is de kip betrokken
geweest, maar het varken heeft commitment getoond (pag. 3 en 110). Bij verandering
gaat het er natuurlijk niet om dat de doelgroep het loodje legt zoals dit varken maar wel
217