Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Hoeveel prettiger is het om gewoon lid te zijn van een hobbyclub, dat is concreet, daar
ben je zelf, samen met anderen, actief bezig, je bent de producent van je eigen beleving,
waarde en nut van je lidmaatschap: de fotoclub, de tennisclub, de dansclub, de
schietvereniging, kortom allerlei activiteiten waarin je je met lichaam en geest, met al je
zintuigen in kunt storten. Even kort door de bocht gezegd: geen oeverloos gepraat en
frustratie, maar zelf doen en genieten.
Maar helaas, niet elke sportclub mag zich verheugen in een enthousiaste belangstelling.
Er is weliswaar een enorme toename van het aantal sporters, maar wel steeds meer
buiten clubverband. Sinds het begin van de jaren negentig daalt het aantal mensen
dat lid is van een sportvereniging. Volgens het zojuist gepubliceerde Sociaal-Cultureel
Planbureau rapport Sport 2008 was dit in 2007 47%. Deze trend zal zich ongetwijfeld
verder doorzetten, mensen kiezen steeds vaker voor het individuele en/of
ongeorganiseerde sportaanbod. De georganiseerde verenigingssport staat marktaandeel
vooral af aan de fitnesssector, waar ruim twee miljoen Nederlanders sporten. En dan is
de ene sport de ander niet; vergelijk de skisport met de tennissport bij voorbeeld.
Als een vereniging niet goed en helder kan communiceren waartoe zij op aarde is, wat
haar visie, missie, strategie, doelen, prestaties en benefits zijn - en van zulke
verenigingen zijn er heel wat - dan heeft zij een fors probleem. Dit vertaalt zich vaak in
een vaag imago en in een onheldere identiteit daaronder. Wanneer aan leden van
dergelijke verenigingen wordt gevraagd mee te werken aan een campagne leden werven
leden, dan ontstaat, zo heb ik nogal eens meegemaakt, eerst een beklemmende stilte en
daarna een zekere verlegenheid in tweeërlei zin: (1) er wordt van de mensen iets
gevraagd wat ze nog nooit gedaan hebben en (2) met welke argumenten worden zij dan
geacht aan de slag te gaan?
Nu zul je zeggen, vooruit, (hoofd)bestuur geef het goede voorbeeld, laat alle
bestuursleden een commitment afgeven dat ieder van hen bij voorbeeld voor 1 juli 2009
25 mensen die tot de doelgroep horen heeft aangesproken en er daarvan 10 lid heeft
gemaakt. De rest, dat wil zeggen de verzamelde kaderleden die de organisatie
dragen, volgt dan wel vanzelf. Niet dus. Soms had ik het idee dat zij niet alleen niet
wisten met wat voor argumenten anderen over te halen tot het lidmaatschap, maar dat
zij dat ook niet wilden. Daar was het Bureau toch voor!? En bovendien vonden zij de
vereniging als sociaal netwerk prima, hun participatie verschafte hun wat zij er zochten.
Natuurlijk gaven zij tijd, energie en kennis aan hun club, maar dat was het dan wel. En
mogelijk hebben dergelijke lieden niet eens ongelijk, is het werkelijk een mission
impossible om in deze tijd vooral jonge mensen te 'bekeren' tot het lidmaatschap van
een gevestigde, traditionele vereniging.
Geef de ledenwervers een beloning, verloot onder hen een mooie reis, laat hen punten
verdienen voor het een of ander, geef hun een onderscheiding, zoals te doen gebruikelijk
in de VS. Deze methode is echter niet voor alle verenigingen toepasbaar. Mijn ervaring is
dat verenigingen waarvan hoger opgeleiden en beter betaalden lid zijn, niet gevoelig zijn
voor dergelijke incentives. Dit ligt geheel in het verlengde van hun grote
terughoudendheid om überhaupt mee te werken aan ledenwervingsacties. En ook voor
leden van veel andere verenigingen moet een beloning echt al iets voorstellen, willen zij
ervoor gaan werken. Betrokkenheid uit ideële overwegingen is onmogelijk te vervangen
of te evenaren door de aanbieding van materiële prikkels.
De samenstelling van het ledenbestand kan op zich ook al een belemmering zijn voor
ledenwerving. Ik noemde in mijn vorige artikel over dit onderwerp de hoge gemiddelde
198