Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Ledenwerving - 1
Honderd-en-een manieren om nieuwe leden te werven
30-11-2008
Het Verenigingsmanagement (VM) congres op 6 november jl. werd ludiek afgesloten met
cabaret en theatersport. De mensen in de zaal mochten woorden noemen, de spelers
kozen dan een woord en gingen erop improviseren. Een mevrouw riep het woord
ledenwerving. De acteur van dienst reageerde meteen: hoezo ledenwerving, bent u een
omroepvereniging dan?
Inderdaad, omroepen, zeker die binnen het publieke bestel, hebben juridisch een
verenigingsstructuur. En inderdaad, zij doen veel aan ledenwerving, belachelijk veel
zelfs, want van het ledental zijn toegekende zendtijd en budget afhankelijk. Actieve
omroepledenwerving is overigens niet altijd zo nodig geweest. Ik heb in een eerder leven
vijf jaar bij de toen grootste en meest echte omroepvereniging (VARA, vereniging van
arbeiders radio amateurs, ruim 500.000 leden) gewerkt. Ik was daar hoofd
verenigingszaken en maakte deel uit van de directie. Het omroepbedrijf had 450 mensen,
onder wie natuurlijk zeer vele programmamakers en -medewerkers, in dienst.
Ledenwerving was toen nog niet zo nodig, er waren immers nog zuilentrouw en loyaliteit
(in casu aan de Rooie Familie). Dat gold ook voor de andere traditionele omroepen uit
het pre-commerciële tijdperk, zoals KRO, NCRV, VPRO, AVRO en ook de jongere TROS.
Maar sinds tientallen jaren is lidmaatschap niet meer vanzelfsprekend. Mensen zappen,
hoppen en shoppen, consumenten zijn niet langer trouw aan een merk, ze worden gelokt
met cadeaus, kunnen 'tientjeslid' worden enzovoort. Ook nu loopt het weer de spuigaten
uit. Ons land telt nu drie miljoen omroepleden. Maar wat is tegenwoordig nog een
omroeplid, hoe zeker kun je zijn van zijn/haar trouw?
Ledenwerving heeft daarom plaats gemaakt voor ledenjacht en zendtijdjacht. 1 april
2009 is de peildatum voor het ledental en daarmee voor de (vijfjaarlijkse) toewijzing
van het aantal uren zendtijd en budget. In miljoenen kostende campagnes bieden de
omroepen daarom bierkratkussens, cd's en boeken aan (zie bij voorbeeld de NRC van
zaterdag 22 november jl.). Tijdens de behandeling van de mediabegroting begin deze
week uitte de oppositie in de Tweede Kamer terecht scherpe kritiek op de
wervingscampagnes van de publieke omroepen. Plasterk heeft de Kamer toegezegd de
criteria voor ledenwerving nog eens opnieuw te bekijken en ruim voor genoemde datum
met haar te debatteren over de gewenste verhouding van ledental en zendtijd.
Hoe anders werkt een kleine vereniging op lokale schaal, zonder betaalde krachten en
dus geheel en al draaiend op de inzet van vrijwilligers. Ik maak dat nu mee bij de
regionale skivereniging, waarvan ik lid ben (zie www.rskiver.nl). Het is een club die al 40
jaar bestaat en die jaarlijks tal van activiteiten organiseert, waaronder tussen de zeven
en tien skireizen per jaar. Met dit product skireis is de vereniging vrij succesvol.
Het ledenbestand bedraagt ongeveer 450 personen, de vergrijzing is aanzienlijk. Steeds
meer leden gaan niet meer mee op reis, doen niet mee aan een andere recreatieve
activiteit en verschijnen niet op skiborrels, maar zijn nog wel lid. De vraag is hoe lang
nog? Onzichtbare, niet-participerende leden zijn de ex-leden van de (nabije) toekomst.
Andere leden op leeftijd zeggen hun lidmaatschap op wegens lichamelijke beperkingen.
195