Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Vereniging en beroep: de beroepsvereniging
- 4
Wie zijn de echte eigenaren van de vereniging?
16-7-2009
Een vereniging is van iedereen die er lid van is. Maar sommige leden vertonen meer
eigenaarschap ten opzichte van de vereniging dan de meeste anderen. Zij voelen zich
verantwoordelijk voor hun club en leveren er daarom bijdragen aan. Zij nemen taken op
zich en steken de handen uit de mouwen. Het zijn de vrijwilligers, zonder wie geen
enkele vereniging kan, ook niet een vereniging met een professioneel bureau.
Iedereen die als vrijwilliger (en onbezoldigd) deelneemt aan het werk van een
vereniging, levert bijdragen en brengt offers. De vrijwilliger levert bijdragen: hij brengt
kennis en expertise in en benut zijn netwerk voor de vereniging, bij voorbeeld als het
gaat om het vinden van sponsors of om dingen gedaan te krijgen. De vrijwilliger brengt
ook offers: tijd, energie, geld (declareert bij voorbeeld geen reiskosten) en hij geeft vaak
voorrang aan de vereniging boven andere zaken die hij ook graag of eigenlijk liever zou
hebben gedaan.
Dit algemene gegeven geldt in het bijzonder in de beroepsvereniging. Hierin zijn immers
mensen verenigd, wier persoonlijke en maatschappelijke identiteit sterk bepaald wordt
door, zo niet samenvalt met hun professionele. Dit doet zich in sterkere mate voor
naarmate de professional meer in deze identiteit heeft geïnvesteerd, een lang en
kostbaar opleidingstraject heeft gevolgd en verplicht is tot jaarlijkse permanente educatie
activiteiten.
Hoewel ik geen onderzoek ken dat de beroepsvereniging als onderwerp heeft, durf ik te
stellen dat vele beroepsbeoefenaren sterk emotioneel betrokken zijn bij hun vereniging.
Zij scoren hoog op de betrokkenheidsas (Zie CIVIQ, De vereniging op survival, 2005,
pag. 53 en volgende), zij hebben vooral 'warme' motieven om lid te worden en te
blijven; motieven dus die te maken hebben met de overtuiging van waaruit iemand lid
wordt en is. De opbrengst van het lidmaatschap ligt voor deze leden vooral in de
immateriële sfeer.
Mensen die vooral lid zijn vanwege het nutsaspect hebben 'koude'
lidmaatschapsmotieven. Zij scoren laag op de betrokkenheidsas. Zij 'kopen' bij de
vereniging bepaalde producten of diensten of willen zich indekken tegen bepaalde
toekomstige risico's. Bekende voorbeelden zijn de ANWB (Wegenwacht) en de vakbond
(juridische dienstverlening).
Naast deze betrokkenheidsas is er ook een actieas. Deze geeft de bereidheid weer om
zich actief voor de vereniging in te zetten. Wie hoog scoort op deze as wil tijd en energie
inzetten en offers brengen voor zijn club. Ook hier geldt dat de beroepsvereniging van
ouds vele leden kent, die hoog scoren op deze as.
Combinatie van deze beide assen levert een typologie op van vier soorten leden. In het
prachtige boek De vereniging op survival (hierna Survival genoemd) worden deze
prototypen als volgt globaal aangeduid:
151