Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Vereniging en beroep: de beroepsvereniging
- 2
Enkele verschillen tussen beroepsvereniging en brancheorganisatie
10-7-2009
Brancheorganisaties en beroepsverenigingen worden vaak in een adem genoemd. Er zijn
inderdaad tal van overeenkomsten tussen deze beide verenigingstypen maar ook nogal
wat verschillen. Een aantal ervan noem ik in dit artikel. In volgende artikelen zal ik nog
meer verschilpunten noemen en op enkele ervan nader ingaan. Ik begin met het
belangrijkste verschil: voor wie is de vereniging bedoeld, wie kan lid worden? Dit verschil
heeft tal van implicaties voor het verenigingsmanagement.
Een beroepsvereniging is een organisatie van natuurlijke personen, gewoon mensen
zoals u en ik dus, die hetzelfde beroep uitoefenen en veelal ook de opleiding hebben
gevolgd, die voorbereidt op dat beroep.
Voorbeelden zijn: accountants, actuarissen, advocaten, architecten, artsen,
belastingadviseurs, brandweerlieden, economen, informatici, ingenieurs, laboranten,
leraren, maatschappelijk werkers, notarissen, ontwerpers, politieagenten, psychologen,
rechters, tolken en vertalers, verpleegkundigen enzovoort.
Een brancheorganisatie is een vereniging van rechtspersonen zoals bedrijven of
instellingen, die actief zijn in een bepaalde maatschappelijke sector. Voorbeelden zijn:
autohandel, boekverkopers, chemische industrie, fondsenwervende instellingen,
ingenieursbureaus, installatiebedrijven, makelaardij, schouwburgen en concertgebouwen,
thuiszorg, uitgevers, vastgoedsector, ziekenhuizen, enzovoort. Leden van een
brancheorganisatie zijn vaak ook aangesloten bij MKB Nederland of VNO-NC.
Het belangrijkste verschil tussen beide verenigingen is dus wie er lid is: in het ene geval
een individuele beroepsbeoefenaar en in het andere geval een organisatie, waar
natuurlijk tal van (vele verschillende soorten) beroepsbeoefenaren werken. Het gaat dan
respectievelijk om een persoonlijk- en een ondernemingslidmaatschap. Natuurlijk zijn er,
onder invloed van de dynamiek van zowel de markt als van de verenigingen zelf, die
daarop inspelen en reageren, diverse mengvormen.
In tal van beroepsverenigingen is het toelatingsbeleid namelijk gaandeweg zo geworden
dat niet alleen individuele professionals maar ook (hun) kantoren (bedrijfs)lid kunnen
zijn. Ook onze eigen VPN kent zo'n duaal stelsel. De VPN kende aanvankelijk slechts het
persoonlijk lidmaatschap. Sinds enige tijd is daaraan het organisatielidmaatschap
toegevoegd: secretariaatsbureaus, brancheorganisaties, beroepsverenigingen, zij kunnen
allemaal lid worden.
Uiteraard kennen verenigingen met een dergelijke lidmaatschapstructuur een bijpassend
contributiestelsel. Inkomsten zijn in vele gevallen een belangrijke drijfveer voor de
vereniging om tot het bedrijfslidmaatschap over te gaan.
Er zijn natuurlijk ook diverse andere mengvormen, zo is bij voorbeeld de KNMP
(apothekers) zowel een beroepsvereniging als een brancheorganisatie. Het Nederlands
147