Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Vereniging als voorbeeld voor
bedrijfsleven
Pleidooi voor een evenwichtige mix van drie -ships
23-7-2009
De wonderen zijn de wereld nog niet uit, ook niet in crisistijd. Of is het beter om te
zeggen, dat zij er juist dan zijn en hun heilzame werk doen? Je zou het denken als je in
het juli-augustus nummer van de Harvard Business Review een artikel (pag. 140 - 143)
leest van de grote Henry Mintzberg. Het heet Rebuilding Companies as Communities.
De inleidende tekst luidt: Companies must remake themselves into places of
engagement, where people are committed to one another and to their
enterprise. Opvallend is de term engagement, want heel treffend is het
werkwoord engage de titel en het sleutelwoord van het ASAE congres, dat
van 15 t/m 18 augustus 2009 plaats vindt in Toronto, Canada.
Onder de huidige economische crisis ligt een veel ernstiger crisis: het bedrijfsleven hecht
geen waarde meer aan community, gemeenschap, de behoefte van mensen om deel uit
te maken van iets dat groter is dan zijzelf en waar zij zich om bekommeren. Tientallen
jaren van korte-termijn management, vooral in de Verenigde Staten, hebben het
gemeenschapsgevoel uitgehold. Dus is Mintzberg's boodschap, dat bedrijven nu voor de
opgave staan 'to reengage their people. The practice of both management and leadership
needs to be rethought'.
Het enorm toegenomen individualisme heeft het gemeenschapsgevoel dramatisch
uitgehold, vooral in het bedrijfsleven en in alle andere organisaties, die zich daaraan
spiegelden. Community is de sociale lijm, die ons samenbindt voor een belang van
hogere orde (the greater good). In de not-for-profit sector, zoals verenigingen, is deze
verarming minder (drastisch) voortgeschreden, waarschijnlijk omdat 'the mission may be
more engaging, and the people more engaged'.
Mintzberg introduceert het nieuwe begrip 'communityship' in de Engelse taal. Hij plaatst
het tussen aan de ene kant individual leadership en aan de andere kant collective
citizenship. Leiderschap wordt in en rond het bedrijfsleven teveel gezien als een zaak van
een individu, egocentrisch, de 'held', terwijl het toch pas zijn betekenis krijgt in relatie
tot een aantal mensen.
Dus weg met het heroïsche leiderschap, met top down commanderen zonder kennis van-
en betrokkenheid bij de werkvloer. In plaats daarvan doen we er goed aan te kiezen voor
'just enough leadership', een meer bescheiden vorm van leiderschap, die Mintzberg
'engaged and distributed management' noemt. Hij schrijft 'A community leader is
personally engaged in order to engage others, so that anyone and everyone can exercise
initiative'.
Is het geen goed idee om bedrijven opnieuw op te bouwen, niet top down en ook niet
bottom up maar 'from the middle out'? Hij doelt hiermee op groepen van midden
managers, die zich verenigen en cruciale veranderingen in hun organisatie in gang
140