Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

hebben, dan kan er veel mis gaan. De ervaring leert dat besturen en vooral hun
voorzitters zich liever bezig houden met de uitvoeringspraktijk - want is lekker concreet -
dan met hun taken als bestuurder.
Kort gezegd: het bestuur houdt zich bezig met het WAT, dus met de missie, de koers,
het beleid. De directeur houdt zich bezig met de vertaling daarvan in actieplannen,
vereiste competenties en gedrag voor de actieve leden van de vereniging en de
professionele staf die het bestuur terzijde staat. Het bureau is het territorium van de
directeur, juist daarvoor is hij aangesteld. Hij legt verantwoording af aan het bestuur.
Kortom, de directeur gaat over het HOE van het beleid. HOE gaat uitgevoerd worden
WAT het bestuur heeft besloten.
Naarmate de vereniging groeit (en dus een heuse organisatie wordt) ontwikkelt zij zich
vrijwel noodzakelijk via de vijf fasen van het professionaliseringsmodel, zoals zo helder
beschreven in onder meer 'Architectuur van verenigingen; bouwstenen voor
organisatieontwikkeling' (2005, Dialoog Uitgevers) door Frans Huizenga en Peter Tack. Ik
geef deze vijf fasen kort weer.
1. Executief dagelijks bestuur: er zijn nog geen betaalde krachten in dienst. Het bestuur
en andere leden van de vereniging doen alles zelf (commissies en dergelijke).
2. Directief dagelijks bestuur: enkele medewerkers worden, eventueel via een
secretariatenbureau, aangetrokken voor financiële- en ledenadministratie.
Kennisintensieve ondersteuning wordt ad hoc ingehuurd. De dagelijkse leiding van de
vereniging berust bij het Dagelijks Bestuur (DB of kernbestuur).
3. Beleidsvoerend dagelijks bestuur: de dagelijkse leiding wordt overgedragen aan een
directeur. Uitvoerende activiteiten worden aan het bureau overgelaten. De rol van het DB
verandert: het formuleren van beleidskaders voor de uitvoering.
4. Voorwaardenscheppend dagelijks bestuur: het bureau gaat steeds meer beleidsmatige
ondersteuning leveren aan het bestuur. Het DB legt zich toe op het scheppen van
voorwaarden voor een beleidsvoerend bureau.
5. Toezichthoudend bestuur: het bureau, inmiddels sterk ontwikkeld met een aantal
specialisten in dienst, organiseert de beleidsvoering. Dit vereist een bestuur dat goed in
staat is om de strategische lijnen uit te zetten en op basis daarvan toezicht te houden.
Deze ontwikkeling is logisch maar vraagt om bestuurders, die in staat en bereid zijn om
rolvast te opereren. Een medewerker ontslaan omdat hij zijn penis heeft laten verlengen
is een voorbeeld van hoe het absoluut niet moet. Met ingang van fase drie blijft het
bestuur, de voorzitter incluis, hoe gelovig en vermogend ook, met zijn handen en
woorden van de bureaumedewerkers af. Die behoren tot het domein van de directeur.
14