Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

De aanleiding tot verschijning nu is mogelijk het feit dat de Wet op de Vereniging in
werking trad op 22 april 1855, nadat eerst het recht op vereniging en vergadering was
vastgelegd in de Grondwet van 1848. Die 22ste april lijkt, aldus de auteur (pag. 13), het
startpunt te zijn van het clubleven van veel Nederlanders. De eerste vereniging met
rechtsgeldigheid, die in de Staatscourant vermeld stond, was de Vereniging tot Stichting
van een Gesticht voor Minderjarige Idioten in Den Haag.
Ons land kent een hoge verenigingsdichtheid, nog steeds staan tienduizenden
verenigingen geregistreerd bij de Kamer van Koophandel en er komen dagelijks nog
verenigingen bij. Soms verdwijnen ook verenigingen, met andere woorden het adagium
Onze club gaat nooit verloren gaat niet altijd op. Bij voorbeeld, zo staat te lezen op
pagina 210-212, omdat er niemand meer kwam opdagen, de overheid de taak overnam,
de leden elkaar de tent uitvochten of omdat er geen opvolgers werden gevonden.
Omgekeerd waren er ook verenigingen, die zo groot werden, dat ze bijna aan hun eigen
succes ten onder gingen, omdat ze nauwelijks meer als club herkenbaar waren. Veel van
deze verenigingen - vakbonden, woningbouwverenigingen, liefdadigheidsorganisaties en
omroepverenigingen - bestaan nog steeds maar zijn in een aantal gevallen omgezet
in stichtingen, met grote kantoren en organisaties. 'Actief meedoen is minder gewenst en
ook minder noodzakelijk' (pag. 212).
Het (foto)boek wil een beeld geven van het rijke verenigingsleven in ons land, de kern
van het actieve maatschappelijke middenveld, met een nadruk op de bloeiperiode van
circa 1885 tot 1960. Het boek kent drie clusters van thema's. Allereerst schetst de auteur
de ontwikkeling van het verenigingswezen volgens de lijn van nut tot vermaak. Zij geeft
een historisch overzicht, opgedeeld naar de vier belangrijkste doelstellingen, die min of
meer parallel liepen aan de historische ontwikkeling: belangenbehartiging, verheffing,
geestelijke vorming, ontspanning.
Het tweede cluster bevat een aantal grote thema's uit het verenigingsleven:
ledenwerving en rituelen (inclusief het verenigingslied), clubtrots en uniformen,
uitstapjes en zomerkampen, ruzies en fusies. Het derde en kleinere cluster gaat over het
werken achter de schermen, want dit was een wezenlijk onderdeel van al die clubliefde.
Denk aan de vrijwilligers, het-handen-uit-de-mouwen-steken, het leiding geven en het
(eindeloze) vergaderen. Het boek is een enthousiast relaas van de emanciperende kracht
van het verenigingswezen.
Ik vind het een mooi cadeautje voor echte verenigingsmensen, in het bijzonder voor de
al wat ouderen onder hen, die een jubileum vieren of die eindelijk, na vele jaren, hun
verenigingsfunctie neerleggen. En het is natuurlijk ook heel aardig om hen, los van
mijlpalen, gewoon eens op een leuke manier te verrassen. Dit fotoboek verdient een
plaats in de collectie attenties voor de vrijwilliger.
134