Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

Het lijkt wel een vereniging!
Wat hebben verenigingen en medezeggenschapsorganen met elkaar gemeen?
5-11-2008
In mijn werk heb ik nogal eens te maken met ondernemingsraden en andere organen
van medezeggenschap. Om mij weer eens nader te bezinnen op het fenomeen
medezeggenschap, heb ik op 28 oktober deelgenomen aan een congres in de Doelen te
Rotterdam, georganiseerd door het blad OR-Info (www.orinformatie.nl). Het was een
alleraardigste dag, deze Dag van de Medezeggenschap. Leerzaam en onderhoudend.
Leerzaam omdat ik zovele déja-vu's beleefde.
Ondernemingsraden zijn er vele in ons land, oneindig veel meer dan gemeenteraden. En
zij zijn minstens zo belangrijk. Ik ken de OR al vele tientallen jaren, heb vroeger
cursussen gegeven aan OR-leden en ben zelf ooit ook lid van de Raad van
Commissarissen geweest van een bedrijf, op voordracht van de OR. Dat was een
leerzame ervaring, naar beide kanten toe en vooral ook wat betreft de interface, de
communicatie tussen beide.
Er valt, zo merkte ik op 28 oktober, blijkbaar nog steeds veel te leren, vooral omdat er in
de taaie realiteit van de relatie tussen Zeggenschap en Medezeggenschap in de
werkorganisatie zo weinig verandert, in weerwil van de turbulentie waarin vele bedrijven
zich bevinden. Met vele moeizame, conflictueuze en onvruchtbare relaties vandien. Er
zijn natuurlijk goede voorbeelden, organisaties waar de OR zelfs wordt opgeheven en
bedrijfsbestuur en werknemersvertegenwoordiging samen hebben gezocht naar
alternatieven, die flexibeler, effectiever en prettiger zijn om mee te werken. Zij hebben
deze alternatieven ook werkelijk gevonden en zijn of gaan er binnenkort mee aan de
slag. Hulde aan de experimenteerders.
Omdat ik ook nogal eens met verenigingen werk, heb ik in de loop van de congresdag
vaak gedacht aan de vele verenigingen die ons land telt en aan de problemen waarmee
zij worstelen. Ik ontdekte veel overeenkomsten met de ondernemingsraden. Er is
weliswaar een belangrijk punt van verschil: de ondernemingsraad maakt deel uit van het
bedrijf en heeft daarbinnen een duidelijke tegenspeler, onderhandelings- en
gesprekspartner. De werknemers binnen de organisatie zijn te beschouwen als de
doelgroep, de potentiële achterban van de OR.
Ook vele verenigingen danken hun ontstaan en bestaan aan een potentiële achterban
met behoeften en aan een tegenspeler met macht. Denk aan verenigingen van patiënten,
huurders, consumenten, werknemers (vakbonden). Daarnaast zijn er natuurlijk legio
verenigingen, die zelf een tegenstander of eigenlijk medestanders zoeken om de
belangen van hun achterban te behartigen. Denk aan politieke partijen,
sportverenigingen, brancheorganisaties en beroepsverenigingen.
Ik ontdekte in presentaties, publikaties en gesprekken de volgende overeenkomsten met
(vele) verenigingen:
De OR is als het ware het bestuur van de 'vereniging' van werknemers in het bedrijf.
Er is een grote kloof tussen bestuur en achterban. Er is weinig interesse voor (het
werk van) de OR. Alleen in geval van een conflict neemt de interesse toe.
127