Tips voor Goed Verenigingsbestuur - Koninklijke Van Gorcum

De dag van het respect - 1
Hoe we respect concreet kunnen maken...
12-11-2008
Het vierde kwartaal staat bol van de themadagen, -weken en -maanden. Een kleine
selectie: deze week is het de week van het gehandicapte kind, volgende week is het de
week van de chronisch zieken, oktober was de maand van borstkanker (pink ribbon), het
CDA wil een Nationale Spaarweek voor de Jeugd en donderdag 13 november is de Dag
van het respect, georganiseerd door een daarvoor in het leven geroepen stichting
(www.dagvanrespect.nl). Deze dag is in het bijzonder gericht op scholieren. Het gaat om
respect voor de mens, natuur en milieu en de samenleving.
Respect, sommige mensen hebben er lak aan, anderen menen oprecht dat zij respectvol
leven en handelen. De praktijk kan nogal eens afwijken van hun zelfbeeld en
zelfrapportage. Onderzoek laat steeds weer zien dat wij in meerderheid vinden dat
anderen er op allerlei gebieden een potje van maken maar dat wij zelf een toonbeeld zijn
van deugd. Ik merk dat ook in mijn mediations, partijen zijn ten einde raad, zij voelen
zich machteloos, niet in staat verandering te brengen in de situatie, bij voorbeeld de
relatie met een ondergeschikte of met een leidinggevende. 'Want hoe de ander zich
gedraagt, daar kan ik met mijn verstand niet bij!'
Ik vind het waardevol dat kinderen al zo vroeg mogelijk goed leren omgaan met waarden
en houdingen als respect, vertrouwen, tolerantie, omgaan met verschillen van opvatting
en belang. Ik ben dan ook een groot aanhanger van de toenemende praktijk van leerling
mediation op scholen (zie mijn artikel 'Mediation op school, jong geleerd, oud gedaan.
Hoe scholieren beter met conflicten leren omgaan'). En het is verbazingwekkend hoe snel
bij voorbeeld (vmbo) scholieren, na enkele dagdelen training, erin slagen in de rol van
bemiddelaar (in duo's) hun medescholieren te helpen om hun eigen conflicten op te
lossen. Ik gun het ook vele volwassenen om op die manier kwaliteit aan hun (werk)leven
en dat van hun collega's te kunnen toevoegen.
Op Hawai speelde de jonge Obama klassiek basketbal. Hij hield van spelen op pleintjes
waar hem werd geleerd dat 'respect wordt verkregen met wat je doet, niet met wie je
vader is' (de Volkskrant, 11 november 2008). Dit is een mooie uitspraak, toch kijk ik wat
anders aan tegen respect. Dat komt je namelijk toe op grond van je mens-zijn.
Respect betreft, (met dank aan William L. Ury) drie componenten: de persoon van de
ander, de gevoelens van de ander en het standpunt van de ander:
De persoon van de ander: elk mens heeft een diep gewortelde behoefte aan respect.
Door daaraan tegemoet te komen schep je een klimaat voor onderhandeling,
samenwerking. Respect is inherent aan je mens-zijn, dat hoef je dus niet te
verdienen. Waardering en gezag kun je wel verdienen.
De gevoelens van de ander: achter agressie gaat vaak woede schuil of angst. Probeer
niet om emoties te bezweren, want dat leidt er niet toe dat je bezwaren worden
gehoord. Toon respect voor de gevoelens door een antwoord dat de ander niet
verwacht zoals 'Je bent kwaad. Je hebt het gevoel dat je tekort wordt gedaan. Dat
kan ik me voorstellen. Zo zou ik er ook over denken.' Een dergelijke reactie (luisteren
115