Inger PlaIsIer En KarIanne Kalshoven Gezonde Bedrijfscultuur

18
WETENSCHAP
while most adoptions work well, no adoption is simple
(douglas & Philpot, 2003)
Adoptie-alerte hulpverlening:
achtergrond en theorie
dr. A.j.g. Vinke
Een kind afstaan, afgestaan worden als kind, geadopteerd worden of een kind adopteren verandert de levens van betrokkenen
voorgoed. Te vondeling gelegd zijn, achtergelaten zijn bij een weeshuis, op straat geleefd hebben of door de kinderbescherming
bij biologische ouders weggehaald worden zijn feiten die dikwijls in adoptiedossiers te vinden zijn. Deze of
een soortgelijke start maakt geadopteerde kinderen a priori kwetsbaar (Brodzinsky & Schechter, 1990; Vinke, 1999).
Wanneer deze kwetsbaarheid wordt uiteengerafeld, valt op dat ze om een specifiek opvoedingsantwoord van adoptieouders
en hulpverleners vraagt. Dikwijls met goed gevolg: zeker wanneer geadopteerden worden vergeleken met leeftijdsgenoten
die in tehuizen achterbleven laten deze kinderen een opmerkelijke – en op onderdelen bijna complete – inhaalslag
zien naar het niveau van niet-geadopteerde leeftijdgenoten. Dit geldt dan voor groei, gehechtheid, zelfwaardering, IQ en
gedragsproblemen (Van IJzendoorn & Juffer, 2006).
Aan de andere kant laat onderzoek ook zien dat opvoeden en verzorgen van geadopteerde kinderen specifieke eisen stelt
aan ouders. De inhaalslag komt niet vanzelf tot stand (Stams, Juffer & Van IJzendoorn, 2002; Bimmel, 2003). Adoptieouders
zullen moeten beschikken over pedagogisch kapitaal om de specifieke opvoedings- en ontwikkelingsvragen van geadopteerden
recht te doen (Vinke, 1999). Wanneer adoptieouders hulp hierbij vragen, is het zaak dat hulpverleners alert zijn
op de extra dimensie die afstand en adoptie met zich kan meebrengen. Dit is een dimensie die niet alleen in de opvoeding
van geadopteerde kinderen een rol speelt, maar ook doorloopt in de volwassenheid. Een adoptie-alerte houding van
diagnostici en therapeuten in de eerste en tweede lijn is daarbij gewenst. In dit artikel worden enkele adoptiegerelateerde
thema’s aangesneden die kunnen bijdragen aan een adoptie-alerte houding. Allereerst komen de feiten en cijfers aan bod,
vervolgens is er aandacht voor risico’s en kansen en ten slotte voor verliezen en opnieuw starten.
Trefwoorden: adoptie, adoptieprocedure, adoptiehulpverlening,
afstand ter adoptie, ontwikkeling en opvoeding in adoptiegezinnen
Feiten en cijfers
Sinds de eerste Adoptiewet in 1956 zijn er ruim 50.000 kinderen
door Nederlandse gezinnen geadopteerd. 1 Dat betekent dat
het op het oog over een relatief kleine groep mensen gaat, tenzij
er breder wordt gekeken en alle familieleden en partners van
geadopteerden worden meegenomen. In de Verenigde Staten
becijfert men dat elke geadopteerde gemiddeld 12 familieleden
heeft in zijn adoptiegezin – en natuurlijk ook weer gemiddeld
12 in het oorspronkelijke gezin. 2 Dat resulteert in ruim 600.000
mensen binnen Nederland die in hun directe gezinsomgeving als
grootouders, broer, zus, oom, tante of neef of nicht met adoptie
te maken hebben.
Deze 50.000 kinderen werden deels in Nederland en deels in het
buitenland geboren. Binnen Nederland werden rond de 17.000
kinderen geboren en ter binnenlandse adoptie geplaatst. In 1974
gZ-PSYCHOLOGIE 6 n SEPTEMBER 2011
ging het nog om circa 1.250 kinderen per jaar. Anno 2011 zijn
dit er ongeveer 20 (bron: CBS en ministerie van Veiligheid en
Justitie). Maatschappelijke veranderingen zoals acceptatie van
eenouderschap, bijstandswetgeving en mogelijkheid tot keuze
voor abortus hebben geleid tot een daling van het aantal binnenlandse
adopties.
Naarmate binnenlandse adoptie afnam, nam het aantal kinderen
dat uit het buitenland naar Nederland kwam toe. De Koreaanse
oorlog had ervoor gezorgd dat Amerikaanse soldaten kinderen
hadden verwekt bij Koreaanse vrouwen. Dit waren kinderen
waar geen toekomst voor leek in Korea. De uitspraak van schrijver
Jan de Hartog in 1967 op tv bij Mies Bouwman ‘al red je er
maar één’ markeert voor Nederland de start van interlandelijke
adoptie. Aanvankelijk kwamen kleine aantallen kinderen uit
1 Stiefouderadopties zijn niet meegerekend; het betreft uitsluitend cijfers
inzake volle adopties.
2 Uitgaande van een gezin met 2 ouders en 2 kinderen gemiddeld.