Inger PlaIsIer En KarIanne Kalshoven Gezonde Bedrijfscultuur

14
WETENSCHAP
cliënten. Echter: de allochtone groep rapporteerde bij baseline
significant meer klachten op de BSI dan de autochtone groep. De
ruimte voor verbetering is dan groter en de grotere verbetering
van de allochtone cliënten verdween wanneer statistisch werd
gecorrigeerd voor dit verschil in initiële waarden. Opvallend is
dat er op de OQ­45 bij baseline geen verschil tussen de groepen
werd gevonden. Dit kan te maken hebben met de aard van beide
vragenlijsten. De items van de BSI verwijzen vooral naar lichamelijke
klachten, terwijl de OQ­45 met name het relationeel
en maatschappelijk functioneren meet. Er wordt gesuggereerd
dat niet­westerse allochtonen hun klachten op een somatische
wijze weergeven (De Jong & Van den Berg, 1996). Vanuit dit
perspectief kunnen we ons voorstellen dat de allochtone cliënten
hun lijdensdruk eerder via lichamelijke klachten presenteren
in plaats van door persoonlijke of sociale problemen. Dit kan
een verklaring zijn voor de significant hogere BSI­scores van de
allochtone cliënten bij baseline.
Dit onderzoek kent een aantal beperkingen. Ten eerste was het
aantal deelnemers in de groep allochtone cliënten relatief klein.
Echter: bij een verwacht medium interactie­effect (en met α en
β = 5%) zouden 27 deelnemers per conditie volstaan. Het aantal
deelnemers in de allochtone groep is dus weliswaar te klein,
maar de afwijking van het gewenste aantal is niet dusdanig groot
dat dit de resultaten lijkt te kunnen verklaren. Daarnaast was
de groep niet­westerse allochtonen zeer heterogeen. Het betrof
cliënten die verschillende culturele achtergronden hebben. Zo
kan men de in dit onderzoek betrokken allochtonen onderverdelen
naar etnisch­culturele identiteit zoals Mediterraan
en Surinaams­Hindoestaans. Hoewel niet­westerse allochtonen
veel gemeenschappelijke ideeën over ziekte en gezondheid
kunnen hebben, zijn er ook zeker enkele verschillen
daarin. Bepaalde cliënten binnen dit onderzoek kunnen meer
geïntegreerd zijn dan andere cliënten. Zo zijn de Marokkanen
waarschijnlijk de minst geïntegreerde groep in Nederland
(Knipscheer & Kleber, 2004). Daarnaast zijn er verschillen
tussen de migrantengroepen met betrekking tot hun migratieverleden.
De Marokkaanse migranten zijn als arbeiders naar
Nederland gekomen, terwijl de migratie van de Surinamers een
verlengstuk van het koloniale verleden is. Deze verschillen in de
migratieachtergrond spelen een rol bij gezondheidsverschillen
tussen migrantengroepen (Kamperman e.a., 2003). Bepaalde
groepen allochtonen zijn wellicht sterker geaccultureerd in de
samenleving. Hierdoor kan men zich afvragen of de reguliere
westerse therapieën beter aansluiten bij de sterker geaccultureerde
allochtonen. Het kleine aantal deelnemers stond niet toe
om onderscheid te maken tussen de verschillende culturen van
herkomst. De huidige gegevens suggereren overigens dat zo’n
uitsplitsing naar culturele achtergrond niet veel zal opleveren.
Als één of meer allochtone subgroepen aanzienlijk slechter
reageerden op de CGT, dan zou er op zijn minst een trend
moeten zijn geweest voor de autochtone groep als geheel om
minder klachtenverbeteringen te tonen. Daarentegen was er een
trend in dit onderzoek dat de allochtone groep meer vooruitgang
toonde dan de autochtone groep.
gZ-PSYCHOLOGIE 6 n SEPTEMBER 2011
Ten slotte waren 4 van de 19 leden van de allochtone groep in
Nederland geboren. De beperkte omvang van de gegevens maakt
het onmogelijk om een onderscheid te maken in effecten van
de behandeling op eerste­ en tweedegeneratieallochtonen. Er is
echter geen a priori reden te veronderstellen dat CGT minder
effect sorteert bij leden van de tweede of derde generatie. In onze
analyses zijn geen follow­upgegevens betrokken. Het is dan ook
onduidelijk of er op langere termijn wel verschillen optreden
tussen de beide groepen. Maar er is ons geen goede reden bekend
waarom na een even goede initiële respons de kans op terugval
groter zou zijn bij de allochtone groep. Dit is echter een empirische
kwestie.
Het onderzoek betrof angststoornissen. Of vergelijkbare resultaten
optreden bij de behandeling van andere psychische stoornissen
is een open kwestie.
Ondanks de beperkingen van dit onderzoek zijn de bevindingen
hoopgevend. CGT lijkt een even effectieve behandelmethode te
zijn voor zowel autochtone als niet­westerse allochtone cliënten
met angststoornissen. n
Auteurs
n Tanya B. Itkina, klinisch psycholoog, Altrecht Polikliniek,
Nieuwegein*.
n Prof. dr. Marcel A. van den Hout, klinisch psycholoog, faculteit
Sociale Wetenschappen, universiteit utrecht.
n dr. Marleen rijkeboer, klinisch psycholoog, faculteit Sociale
Wetenschappen, universiteit utrecht; Academisch Angstcentrum
Altrecht.
n Prof. dr. danielle C. Cath, psychiater, faculteit Sociale
Wetenschappen, universiteit utrecht; Academisch Angstcentrum
Altrecht.
Correspondentie: t.itkina@altrecht.nl
*dit onderzoek werd verricht in het kader van de specialistische opleiding tot
klinisch psycholoog (BIg).
Literatuur
n American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of
mental disorders (DSM­IV­TR). Washington: American Psychiatric Press.
n Beurs, E. de, & Zitman, F.G. (2006). De Brief Symptom Inventory (BSI): de
betrouwbaarheid en validiteit van een handzaam alternatief voor de SCL­90 (The
Brief Symptom Inventory (BSI): the reliability and validity of a brief alternative of
the SCL­90). Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 61, 120­41.
n Beurs, E. de (2009). Brief Symptom Inventory. Handleiding Addentum. Leiden:
PITS B.V.
n Carter, M.M., Sbrocco, T., Gore, L.K., Marin, N.W., & Lewis, L.E. (2003).
Cognitive behavioral group therapy versus a wait­list control in the treatment of
African American women with panic disorder. Cognitive Therapy and Research,
27, 5, 505­18.
n CBO (2003). Multidisciplinaire richtlijn angststoornissen. Utrecht: Trimbos.
n Colijn, S., Snijders, J.A., & Trijsburg, R.W. (2003). Leerboek integrative psychotherapie.
Utrecht: De Tijdstroom.
n Emmelkamp, J., & Schaik, A. van (2010). Cognitive gedragstherapie voor depressies
bij en cliënt met een Marokkaanse achtergrond; zijn er specifieke richtlijnen?
Gedragstherapie, 43, 149­63.
n First, M.B., Spitser, R.L., Gibbon, M., & Williams, J.B.W. (1999). Gestructureerd
klinisch interview voor de vaststelling van DSM­IV As I stoornissen. Assesment
and Information B.V. Amsterdam, The Netherlands: Pearson.
n Friedman, S., Braunstein, W.J., & Halpern, B. (2006). Cognitive behavioral