You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Konstruktief<br />
halfjaarlijks naslagwerk zestiende jaargang<br />
2|2003#42
‘Konstruktief’ is een uitgave<br />
van Lannoo Drukkerij nv<br />
in opdracht van Ytong nv<br />
en RC System nv<br />
Hoofdredacteur<br />
Ann Baeke<br />
Redactie<br />
Eduard Coddé<br />
architect Christophe Mercier<br />
Philip Willaert<br />
Vorm, druk en afwerking<br />
Lannoo Drukkerij<br />
Kasteelstraat 97<br />
8700 Tielt<br />
tel. 051/42 42 11<br />
lannoo@lannooprint.be<br />
www.lannooprint.be<br />
Advertentiewerving<br />
Ytong<br />
Ytong nv<br />
Kruibeeksesteenweg 24<br />
B-2070 Burcht<br />
tel. +32 3 250 47 00<br />
fax +32 3 250 47 06<br />
e-mail: info@ytong.be<br />
www.ytong.be<br />
www.industrie.ytong.fr<br />
www.konstruktief.be<br />
RC System nv<br />
Industriezone 11<br />
B-3400 Landen<br />
tel. +32 11 690 311<br />
fax +32 11 832 004<br />
e-mail: info@rcsystem.com<br />
www.rcsystem.com<br />
2|2003#42<br />
halfjaarlijks naslagwerk<br />
zestiende jaargang<br />
In dit nummer:<br />
architectuur<br />
Stilte, hier wordt gevlogen! 4<br />
A.G.E. Engineering<br />
Architect, stedenbouwkundige, leraar,<br />
reiziger en bergbeklimmer 12<br />
José Vandevoorde, bureau Cerau<br />
Schelp voor één familie 18<br />
Renaat Braem<br />
Filosoferen om architectuur te doen 24<br />
Chris Stockx<br />
Een geboren architect 32<br />
Marcel Reymen<br />
Architecten + Ingenieurs +<br />
Doeltreffend werken 38<br />
Sigma 3<br />
Wooncomfort op voorschrift 44<br />
Johan Van Royen<br />
Op dezelfde golflengte 52<br />
Hans Verplancke & Sarah Flebus<br />
constructie<br />
Een maatje meer 62<br />
Van Laere<br />
De onmisbare schakel 70<br />
Limonta<br />
Ytong: de gewoonte voorbij 76<br />
Bovore<br />
‘Evoluties behoren tot onze dagtaak’ 82<br />
Botha<br />
Specialisten in betonstructuren 90<br />
Bejom<br />
actua<br />
Opnieuw FEMA Award voor Ytong 2<br />
Recyclage van Ytong 51<br />
YTOFIN, de ‘afgewerkte’<br />
cellenbeton-wandplaat 96<br />
Konstruktief
Opnieuw<br />
FEMA Award<br />
voor Ytong<br />
Klantentevredenheid dankzij service,<br />
technische begeleiding en kwaliteit<br />
Dat Ytong opnieuw de Fema<br />
Award weggekaapt heeft, is iets<br />
waar we trots op zijn.<br />
Ons streven naar een hecht partnership<br />
tussen fabrikant en handelaar<br />
in bouwmaterialen kan op<br />
geen betere manier gelauwerd<br />
worden.<br />
In het bouwgebeuren is een<br />
goede informatiedoorstroming en<br />
samenwerking tussen bouwheren,<br />
architecten en studiebureaus,<br />
aannemers, de distributie<br />
en de producenten omwille<br />
van kwaliteits- en financiële redenen<br />
van groot belang. De handel<br />
in bouwmaterialen oefent hierbij<br />
vaak een schakelfunctie uit tussen<br />
producenten, voorschrijvers en<br />
gebruikers van bouwmaterialen.<br />
Deze schakelfunctie situeert zich<br />
op het vlak van informatieverstrekking,<br />
voorraadbeheer, technische<br />
kennis, transport (niet evident<br />
met dichtslibbende wegen!),<br />
logistiek, milieuzorg, enz.<br />
De door de handel gegenereerde<br />
toegevoegde waarde wordt vaak<br />
onderschat en helaas niet ten<br />
volle beloond. Een sterke Fema<br />
kan hierin verandering brengen.<br />
Dit niet enkel in het belang van<br />
de handel maar in het belang van<br />
een harmonische samen werking<br />
tussen alle schakels in het bouwgebeuren.<br />
In de strategie van Ytong is<br />
samenwerking met de handel en<br />
een exclusieve distributie via de<br />
handel één van de hoogste prioriteiten.<br />
De recente initiatieven van Fema,<br />
haar klare standpunten i.v.m.<br />
de schakelfunctie van de handel<br />
tussen de producent en de verwerker,<br />
de noodzaak voor de<br />
handel voor het nog verder uitbreiden<br />
van de dienstverlening<br />
maar ook de loyaliteit van de producent<br />
t.o.v. de handel en omgekeerd<br />
worden door Ytong ten<br />
volle ondersteund.<br />
Het bekomen van de Fema Award<br />
is dan ook geen eindpunt, maar<br />
een stimulans om op deze weg<br />
verder te gaan. Wij danken onze<br />
partners voor deze hartverwarmende<br />
aanmoediging!<br />
ir. Jos Cox,<br />
Gedelegeerd bestuurder
Milieuthemas zijn niet nieuw.<br />
Deze gaan terug tot de jaren ’60<br />
maar het valt op dat naast de traditionele<br />
milieuthemas uit deze<br />
jaren, sinds de VN conferentie in<br />
Rio andere themas op de voorgrond<br />
verschenen: namelijk de<br />
problematiek van de klimaatsverandering<br />
en de nood aan een<br />
rechtvaardiger economisch klimaat.<br />
Het is aangaande dit thema<br />
dat BMP (groepering van Belgische<br />
Bouwmaterialen Producenten) ter<br />
gelegenheid van MATEXPO 2003<br />
een colloquium heeft gehouden.<br />
Duurzaam ondernemen en duurzaam<br />
bouwen zijn thema’s welke<br />
binnen BMP reeds gedurende<br />
enkele jaren aan de orde zijn. Ook<br />
bouwmaterialenproducenten zijn<br />
meer en meer overtuigd dat de<br />
economische rentabiliteit van hun<br />
bedrijf niet los staat van sociale,<br />
ethische en milieu factoren.<br />
Aan de basis van de duurzaamheidproblematiek<br />
ligt de exponentiële<br />
bevolkingsontwikkeling. In<br />
2000 waren er reeds 6 miljard<br />
aardbewoners, een getal dat in het<br />
jaar 2050 zal oplopen tot 9 miljard.<br />
Uiteraard geeft dit problemen<br />
i.v.m. energieconsumptie, mobiliteit<br />
en stedenbouw. De verhoogde<br />
energieconsumptie geeft aanleiding<br />
tot verhoogde CO 2 uitstoot en<br />
klimaatsverandering. Het gebrek<br />
aan mobiliteit ondervinden we<br />
dagdagelijks. Ook stedenbouw en<br />
editoriaal<br />
ir. Jos Cox, Gedelegeerd bestuurder Ytong<br />
DUURZAAM BOUWEN: MYTHE EN REALITEIT<br />
de manier vanwonen wijzigen met<br />
de toenemende bevolking. Het is<br />
duidelijk dat men deze ontwikkeling<br />
ernstig dient te nemen en op<br />
een wetenschappelijke en innovatieve<br />
wijze dient te benaderen. De<br />
mythe van duurzaam<br />
bouwen bestaat erin te denken dat<br />
oplossingen en materialen uit het<br />
verleden (zoals leem of stro) een<br />
oplossing kunnen zijn voor de uitdagingen<br />
van de toekomst. Duurzaamheid<br />
heeft niets te zien met<br />
de terugkeer naar een geïdealiseerd<br />
verleden. Het is geen nostalgie<br />
of romantiek.<br />
Door de aard van zijn activiteit is<br />
de bouwsector één van de meest<br />
betrokken sectoren bij het ontwikkelen<br />
van een duurzame samenleving.<br />
– alle gebouwen samen zijn verantwoordelijk<br />
voor 42% van de<br />
energieconsumptie<br />
– de bouwsector is verantwoordelijk<br />
voor de ontginning van 58%<br />
van alle natuurlijke grondstoffen.<br />
– de bouwsector genereert 50%<br />
van alle afval (sloop en bouwafval)<br />
Gebouwen bieden grote mogelijkheden<br />
voor energiebesparingen<br />
(en aldus een verminderde CO 2<br />
uitstoot) waarbij een geïntegreerde<br />
aanpak duidelijk aangewezen is.<br />
Ontginning van grondstoffen kan<br />
3<br />
2|2003#42<br />
men vermijden of beperken door<br />
beroep te doen op materialen met<br />
een laag grondstoffen- en energieverbruik<br />
bij de productie en door<br />
recyclage. Bouw- en sloopafval kan<br />
worden beperkt door preventie,<br />
hergebruik en recyclage. Door<br />
minder grondstoffenverbruik,<br />
minder afval en meer recyclage<br />
verlaagt men de kostprijs en<br />
bekomt men een beter milieurapport.<br />
Voor de professionelen uit de<br />
bouwsector wordt het begrip<br />
‘duurzaam bouwen’ stilaan een<br />
evidentie. Men mag echter de<br />
belangrijkste partij voor het slagen<br />
van dit concept niet uit het oog<br />
verliezen nl. de woonconsument.<br />
Indien deze al een associatie<br />
maakt tussen ‘duurzaam bouwen’<br />
en milieu hecht de consument<br />
(terecht) in de eerste plaats belang<br />
aan wooncomfort en betaalbaarheid.<br />
Nochtans is de consument<br />
door materiaalkeuze en energieopties<br />
vaak de bepalende factor i.v.m.<br />
de duurzaamheid van zijn gebouw<br />
en is de energieconsumptie zeer<br />
afhankelijk van het gedrag van zijn<br />
bewoners.<br />
Duurzame ontwikkeling kan de<br />
motor zijn voor innovatie in de<br />
bouwsector. Innovatie welke<br />
broodnodig is voor de toekomstige<br />
uitdagingen van onze samenleving.
A.G.E.<br />
Engineering<br />
Stilte, hier wordt gevlogen!<br />
Sommige opdrachten zijn erg<br />
veeleisend. In de nabijheid van<br />
een luchthaven en een druk<br />
verkeersknooppunt is geluidsdemping<br />
broodnodig. RC System<br />
speelt het klaar.<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
De luchthaven van Bierset, nabij<br />
Luik, is in volle ontwikkeling. Om<br />
grotere luchthavens zoals<br />
Zaventem te ontlasten, worden<br />
steeds vaker vluchten overgenomen<br />
door regionale luchthavens.<br />
Vaak gaat het om vrachtvliegtuigen<br />
of toestellen van goedkope<br />
luchtvaartmaatschappijen, zoals<br />
Ryanair in Charleroi. Voor een<br />
provinciestad een ware buitenkans<br />
om de eigen economie een<br />
duwtje in de rug te geven. De<br />
Luikenaars hebben dat goed<br />
begrepen en investeren grote<br />
bedragen in de luchthaveninfrastructuur.<br />
Dit gegeven heeft de<br />
SAB (Société Anonyme Bierset)<br />
het kantoor van Christian Satin,<br />
A.G.E. Engineering, de opdracht<br />
gegeven een indrukwekkende uitbreiding<br />
te realiseren voor de<br />
5<br />
reeds bestaande kantoorgebouwen.<br />
Overigens wordt het vroegere<br />
luchthavengebouw binnenkort<br />
afgebroken en heropgebouwd<br />
door architect Greisch, zoon van<br />
de bekende ingenieur uit de<br />
streek.<br />
Modulaire ruimtes rondom een<br />
hal<br />
Omdat het vliegverkeer in Bierset<br />
toeneemt, was het niet langer<br />
mogelijk om de lokalen van een<br />
zelfde gebouw te delen met de<br />
randactiviteiten van de luchthaven.<br />
Er was dringend nood aan<br />
meer ruimte en dus werd door de<br />
beheerders besloten om hiervoor<br />
kantoorgebouwen op te trekken.<br />
Zo zijn bijvoorbeeld de kantoren<br />
van fabrikanten van vliegtuigban-
architectuur<br />
den er gevestigd. Bij de opdracht<br />
lag de nadruk op het modulaire<br />
karakter van de ruimtes. Met een<br />
activiteit die voortdurend evolueert<br />
moet je immers snel en met<br />
weinig kosten de oppervlakte<br />
opnieuw kunnen indelen. Hiertoe<br />
werden twee aanpasbare verdiepingen<br />
uitgerust met demonteerbare<br />
tussenwanden. Erboven<br />
bevinden zich de archieven en de<br />
speciale technieken. De lokalen<br />
zijn opgebouwd rondom een<br />
grote centrale kern die alles met<br />
elkaar verbindt. De ‘mezzanine’<br />
geeft een zekere dimensie aan de<br />
8 meter hoge inkomhal. In het<br />
centrale deel zijn verder het sanitair,<br />
de verticale verbindingen en<br />
de kitchenettes ondergebracht. De<br />
nooduitgangen tenslotte, bevinden<br />
zich in de twee uithoeken van<br />
het gebouw in twee felblauwe uitspringende<br />
delen.<br />
Bemerkenswaardig is de dubbele<br />
Niet enkel de beglazing staat borg voor een goede<br />
geluidsisolatie, ook het raamprofiel draagt bij tot<br />
het akoestische prestatievermogen van het geheel.<br />
A.G.E.<br />
Engineering<br />
ingang van het gebouw. De centrale<br />
kern speelt twee keer zijn<br />
opvallende rol. Zo is er vooraan<br />
de prestigieuze bezoekersingang,<br />
met een elegante glaswand waar<br />
een luifel in blauw gelakt aluminium<br />
doorheen zit. Achteraan,<br />
tegenover de personeelsparking,<br />
bevindt zich een discretere dienstingang<br />
die niettemin doeltreffend<br />
is aangegeven door twee gebogen<br />
muren in ruw beton. Ook hier<br />
weer een blauwe luifel die nog<br />
meer de rol van de doorgang<br />
benadrukt. Opmerkelijk is het<br />
accent dat gelegd wordt op de<br />
schachten van de noodtrappen in<br />
plaats van ze te verbergen. Op<br />
een ideale plek, zo ver mogelijk<br />
van de hoofdtrap verwijderd,<br />
maken de twee verticale verbindingen<br />
het gebouw helemaal af<br />
en zorgen ze voor evenwicht in de<br />
opbouw. De ontwerpers hebben<br />
het volume vorm gegeven met de<br />
aërodynamische contouren van<br />
6<br />
een vliegtuig in gedachten. Overal<br />
zie je felblauw. ‘In het begin’, vertelt<br />
architect Christian Satin,<br />
‘dacht ik aan flessengroen. Maar de<br />
bouwheer verkoos blauw, kleur van<br />
de luchtvaart, van de lucht. Zoek<br />
hierin geen enkel politiek motief.’<br />
(lacht)<br />
Beton, staal, maar vooral glas<br />
De basisstructuur waarop het project<br />
is ontworpen, is 1,20 m lang,<br />
ideaal voor kantoren. De traveeën<br />
zijn dus 3,60 m lang. Omwille<br />
van de brandveiligheid koos<br />
A.G.E. Engineering voor een<br />
betonstructuur. Maar ook staal is<br />
goed vertegenwoordigd, voornamelijk<br />
in de ondersteuning van<br />
het dak. Het geeft het geheel een<br />
lichter uitzicht afgestemd op de<br />
‘luchtvaart’-omgeving van de site.<br />
Het dak is opgebouwd uit gegolfde<br />
‘Kalzip’ cassetteplaten. Deze<br />
40 meter lange en 60 cm brede
anen worden in één stuk op de<br />
werf geleverd. Tijdens het transport<br />
dat er aan voorafgaat worden<br />
ze opgerold. Op bepaalde werven<br />
kunnen ze zelfs tot 70 meter lang<br />
zijn. Ook het zichtbare beton –<br />
waar we het al over hadden –<br />
afgewerkt met een uitgetekende<br />
bekisting, en de gelakte staalplaat,<br />
zijn enkele van de materialen<br />
waarmee het kantoor van<br />
Christian Satin voor dit project<br />
wilde werken.<br />
Maar het leeuwendeel van de<br />
gevels is in glas opgetrokken. ‘Dit<br />
gebouw,’ aldus de ontwerper, ‘is<br />
het eerste dat je ziet wanneer je op<br />
de site aankomt. We moesten dus de<br />
nodige aandacht besteden aan het<br />
uitzicht ervan, de goede naam van<br />
de luchthaven is er immers grotendeels<br />
van afhankelijk. Voor een dergelijke<br />
opdracht kun je gewoon geen<br />
simpel bakstenen gebouw ontwerpen.<br />
Hightech was aan de orde, een lichte<br />
en transparante sfeer. We hebben<br />
dus gekozen voor een oplossing met<br />
een gordijngevel in aluminium en<br />
glas.’ Alleen, het gebouw is gelegen<br />
tussen de startbaan en een<br />
van de grootste verkeersknooppunten<br />
van het land. En dus<br />
moesten de geluidswerende<br />
eigenschappen van de vliesgevel<br />
buitengewoon goed zijn.<br />
Bovendien mochten de werknemers<br />
niet het gevoel krijgen dat<br />
ze in een aquarium zouden zitten.<br />
Het is nu eenmaal een psychologisch<br />
gegeven: mensen<br />
moeten een raam hebben dat ze<br />
kunnen opendoen om zich niet<br />
opgesloten te voelen, zelfs al<br />
werkt de airco perfect. En dat<br />
maakt het nog moeilijker om te<br />
isoleren tegen geluid. Hoe moest<br />
dit vraagstuk worden opgelost?<br />
RC System snelt te hulp<br />
Aangezien het project een openbare<br />
aanbesteding voor overheids-<br />
7<br />
opdracht betreft, was het voorschrijven<br />
van een bepaald merk<br />
of het vooraf onderhandelen met<br />
een bepaalde fabrikant volledig<br />
uit den boze. De architecten hadden<br />
in het lastenboek wel als eis<br />
gesteld dat er een geluidsisolatiewaarde<br />
Rw van 43 dB diende te<br />
zijn voor het geheel van ramen en<br />
beglazing. Glas is immers niet de<br />
enige factor in geluidswerende<br />
prestaties, je moet ook rekening<br />
houden met de raamprofielen en<br />
de plaatsing ervan. Tweede verplichting:<br />
de aanduiding van een<br />
gespecialiseerd laboratorium voor<br />
het uitvoeren van de proeven. ‘Al<br />
snel zaten we in een impasse,’ weet<br />
Christian Satin nog. ‘De fabrikanten<br />
zeiden: we willen uw ramen wel<br />
maken, maar het resultaat kunnen<br />
we niet garanderen. Er zal niet al te<br />
ver worden afgeweken van de vereiste<br />
prestaties, maar… we nemen op<br />
dat vlak geen risico. Om dan toch<br />
een oplossing te kunnen vinden,
esloot ik het realistisch aan te pakken<br />
en namen we een kijkje in de<br />
bestaande kantoren van de luchthaven.<br />
We hebben er de geluidsabsorptie<br />
gemeten van de lokalen waar de<br />
mensen ons verzekerden dat geluiden<br />
van buiten – van de autosnelweg<br />
(klasse 5A) en de vliegtuigen<br />
(klasse 5B) – hen niet hinderden bij<br />
hun werk. We kwamen uit bij een<br />
Rw van 37 dB, wat onder onze vereisten<br />
lag, maar duidelijk voldoende<br />
was.’<br />
Op basis van dit nieuwe cijfer is<br />
de firma Zaluco uit Jumet ervan<br />
overtuigd dat dit referentieproject<br />
hun goede reputatie en hun<br />
vakbekwaamheid zal bevestigen.<br />
Mede met de ondersteuning<br />
van haar systeemleverancier<br />
RC System, bieden zij hun<br />
diensten aan. De prijsaanbieding<br />
maakt deel uit van de aanbesteding<br />
van de algemene aannemer<br />
en staat garant voor een oplossing<br />
op het vlak van akoestische prestaties.<br />
De firma ATS, uit<br />
Beaufays, werd aangesteld om de<br />
proeven op wetenschappelijke<br />
wijze uit te voeren. Het bedrijf<br />
voorziet een verlies van 1 tot 4 dB<br />
in realiteit in vergelijking met de<br />
testen in het labo. De eerste te<br />
vervullen voorwaarde is dus een<br />
proef uit te voeren van het geheel<br />
van vliesgevel + ramen in het labo<br />
met een geluidswaarde van 43dB<br />
als resultaat. De constructeur<br />
bouwde een volledig paneel, rekening<br />
houdend met het aanbrengen<br />
van technische oplossingen<br />
met respect voor het budget en de<br />
plaatsing op de werf. Vervolgens<br />
begaven ze zich naar de<br />
Universiteit van Luik, in een speciaal<br />
daartoe uitgeruste ruimte.<br />
Daar werden alle frequenties uitgeprobeerd<br />
en werden de prestaties<br />
van het raam gemeten.<br />
De proeven waren voltooid en<br />
conform het lastenboek, de firma<br />
Zaluco gaat vervolgens over tot de<br />
fabricage met de toewijding die<br />
men zich kan inbeelden. Wetende<br />
dat er controles in situ zullen uitgevoerd<br />
worden, concentreren de<br />
9<br />
plaatsers zich als nooit tevoren en<br />
volgen nauwgezet de plannen van<br />
het testelement uit het labo. De<br />
gemeten aanwijzing van het verlies<br />
laat toe te besluiten dat de<br />
toepassing op de site volledig conform<br />
is aan deze die gerealiseerd<br />
was voor de testen in het labo en<br />
dat de eisen van het lastenboek<br />
volledig gerespecteerd zijn.<br />
Inderdaad (zoals de norm ISO<br />
140-5 het vermeld) is dit een<br />
geluidsisolatie die verantwoord<br />
lijkt R’45°, W 1 à 2 dB superieur<br />
ten overstaan van de Rw waarde<br />
gemeten in het labo, die de ontwerpers,<br />
fabrikanten en uitvoerders<br />
konden vaststellen. Ze mochten<br />
dus niet weinig trots zijn dat<br />
ze deze ‘mission impossible’ tot<br />
een goed einde hadden gebracht.<br />
Een gebouw of een vliegtuig?<br />
Naast de vermindering van<br />
geluidsoverlast met een dergelijk<br />
glasoppervlak, mocht het ongemak<br />
van invallend zonlicht evenmin<br />
uit het oog verloren worden.
architectuur<br />
De beoogde prestaties zijn veeleisender<br />
aan de westkant dan aan<br />
de oostkant. Daar zijn dan ook<br />
eenvoudige, elegante buitenschermen<br />
aangebracht, bevestigd met<br />
roestvrijstalen kabels. De nodige<br />
hightech mag uiteraard ook hier<br />
niet ontbreken: een fotocel zorgt<br />
ervoor dat de schermen bij fel<br />
zonlicht worden neergelaten, en<br />
via het gebruik van een anemometer<br />
worden ze weer opgehaald<br />
bij erg sterke wind. Niemand kan<br />
ontkennen dat dit gebouw geïnspireerd<br />
is op de luchtvaart: licht,<br />
transparant zoals de lucht en uitgerust<br />
met de allerbeste technologie.<br />
ATS: specialist inzake akoestiek<br />
Zoals eerder geschreven, omwille<br />
van de strikte criteria op het vlak<br />
van het onderdrukken van extern<br />
geluid, hebben RC System en de<br />
firma Zaluco beroep gedaan op<br />
het bureau ATS uit Beaufays om<br />
hen raad te geven.<br />
Dit ingenieursbureau, opgericht<br />
in 1985, is gespecialiseerd in<br />
Binnenopname van de centrale<br />
kern waarin zich de ‘diensten’<br />
bevinden, desgevallend de trap<br />
en de dienstingang.<br />
De hal, alias mezzanine,<br />
geeft een extra dimensie aan de<br />
ingang. De blauwe kleur,<br />
symbool voor de luchtvaart,<br />
fungeert als Leitmotiv.<br />
A.G.E.<br />
Engineering<br />
akoestische engineering, controle<br />
van trillingen en signalisatie. Het<br />
bureau is samengesteld uit een<br />
groep experten uit private bedrijven<br />
en universitair onderzoek.<br />
De voornaamste activiteitsdomeinen<br />
van ATS zijn akoestiek voor<br />
gebouwen, zalen, technische uitrustingen,<br />
omgeving, industriële<br />
akoestiek, spoorwegennet, akoestische<br />
metingen en trillingen,<br />
expertises, controles en electroakoestiek.<br />
Het bureau is erkend door het<br />
Waals gewest voor het testen en<br />
het controleren van apparatuur<br />
of machines die gevoelig zijn<br />
voor het produceren van geluid.<br />
Men zoekt naar het reduceren<br />
en het opslorpen van geluid,<br />
ongemakken te verhelpen en<br />
deze te meten. Alles met de<br />
bedoeling de zoektocht verder<br />
te zetten naar doeltreffende<br />
oplossingen in het gevecht<br />
tegen het lawaai.<br />
De werkwijze van ATS voor<br />
het project in Bierset omvat het<br />
11<br />
volgende:<br />
1) kennisname van de criteria<br />
2) opmeting ter plaatse<br />
3) bijstand in de keuze van de te<br />
gebruiken materialen (profielen,<br />
beglazing,…)<br />
4) labo testen aan de universiteit<br />
van Luik<br />
5) akoestische controle van het<br />
plaatsen van de ramen<br />
6) meting van de ontvangst op de<br />
site<br />
Opmerkelijk is dat desgevallend<br />
het resultaat van de meting superieur<br />
is aan de eisen van het lastenboek.<br />
A.G.E. Engineering NV<br />
Rue Julien d’Andrimont, 9<br />
4000 Luik<br />
T: 04 253 19 69<br />
F: 04 252 83 13<br />
architecture@age-satin.be
Delegatie van Beieren in Brussel.<br />
Architecten : CERAU – ARCHI + I.<br />
José Vandevoorde<br />
bureau Cerau<br />
Architect, stedenbouwkundige<br />
leraar, reiziger en bergbeklimmer
,<br />
architectuur<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
Architect Vandevoorde begon zijn<br />
carrière in een heroïsche periode.<br />
Een tijdperk dat de kunstgeschiedenis<br />
‘Modernisme’ noemt en<br />
waarvan de jonge generatie de<br />
hele levenskracht herontdekt tussen<br />
de somberheid van de actuele<br />
kitsch.<br />
De grote baas van het bureau<br />
Cerau heeft zijn overtuiging sinds<br />
de Expo 58, toen hij zijn eerste<br />
wapenfeiten pleegde, niet verloochend.<br />
Samen met Guiette,<br />
Geysels, d’Ambiermont en anderen,<br />
hield hij zich bezig met het<br />
moderne deel van Vrolijk België.<br />
Hij ontwierp eveneens een kapel<br />
bestemd voor de moderne<br />
ambachten. Op een moment dat<br />
men moet vechten om er de<br />
mooiste getuigenissen van te bewaren,<br />
blijft zijn discours trouw<br />
aan de voorschriften van de naoorlogse<br />
architectuur: ‘Ik kwam<br />
uit la Cambre op een ogenblik waarop<br />
de keuze voor architectuur nog<br />
heel uitgesproken was. Men onderwees<br />
ons hedendaagse architectuur<br />
met het nodige respect voor het verleden.<br />
Maar vooral weigerden we categoriek<br />
elk idee van pastiche, een uit-<br />
13<br />
Sommige personen hebben<br />
de stedenbouwkundige geschiedenis<br />
van de hoofdstad<br />
geschreven. José Vandevoorde<br />
is één van hen. Van de Expo 58<br />
tot Tamanrasset, in de vallei<br />
van Chamonix of in het hart<br />
van de Leopoldwijk, denkt<br />
deze multidisciplinaire ontwerper<br />
na over de vormen die de<br />
stad bepalen.<br />
drukkingsvorm die me meer dan<br />
ooit in de huidige Brusselse architectuur<br />
ergert.’<br />
Al snel werkte de architect samen<br />
met zijn echtgenote Françoise<br />
Blomme, dochter van Yvan en<br />
kleindochter van Adrien, van wie<br />
men eindelijk de Brouwerij<br />
Wielemans in Vorst gaat renoveren.<br />
Voegden zich vervolgens bij<br />
het tweetal: Roger Thirion en<br />
André Bauwens. Samen richten<br />
ze het bureau Cerau, een studieen<br />
onderzoekscentrum voor<br />
architectuur en stedenbouw op.<br />
‘We waren één van de eerste<br />
Brusselse bureaus die een letterwoord<br />
hadden’, herinnert de architect<br />
zich. ‘We prospecteerden destijds<br />
in Algerije en onze familienamen<br />
bleken daar onuitspreekbaar.<br />
In 1967 wonnen we een wedstrijd<br />
voor de ruimtelijke ordening van het<br />
territorium van de Hoggar en de<br />
Tassili (vijfmaal de oppervlakte van<br />
België). Er volgden andere stedenbouwkundige<br />
studies, vervolgens<br />
hotels in het zuiden. We hebben in<br />
dat land twee bureaus opgericht.<br />
Maar als gevolg van de burgeroorlog,<br />
moesten we de zaak sluiten.’ De
huidige kalmte stelde het ontwerpbureau<br />
in staat deze Noord-<br />
Afrikaanse markt opnieuw te prospecteren.<br />
De Algerijnen zijn er<br />
hem dankbaar voor want weinig<br />
bedrijven namen hetzelfde risico.<br />
Exotische productie<br />
De denkoefening van José<br />
Vandevoorde en zijn vennoten<br />
beperkte zich niet tot de<br />
Maghreb, waar ze ook de Pan van<br />
Kenitra in Marokko, één van de<br />
grote havens van het land ontwierpen.<br />
We vinden onze stedenbouwkundigen<br />
en architecten aan<br />
het werk voor de creatie van<br />
Louvain-la-Neuve met Gabriel<br />
Epstein. Vervolgens liggen ze aan<br />
de basis van de allereerste studie<br />
over de Europese wijk in 1987.<br />
‘We hebben ons onder meer beziggehouden<br />
met de toegang tot het<br />
Berlaymontgebouw en de renovatie<br />
van het Leopold- en Jubelpark. Ons<br />
ontwikkelingsplan omvatte acties op<br />
korte, middellange en lange termijn.<br />
Ook vandaag nog worden een aantal<br />
van onze ideeën toegepast of<br />
komen ze weer op tafel.’<br />
In Frankrijk ontwerpen ze de<br />
berghut van Leschaux in de vallei<br />
van Chamonix. Een wat vreemde<br />
sprong? Niet bepaald. Architect<br />
Vandevoorde heeft een passie<br />
voor bergbeklimmen, wat dus<br />
de originaliteit in zijn productie<br />
verklaart. Om daarna weer de<br />
exotische toer op te gaan: Cerau<br />
wint het internationaal concours<br />
voor de bouw van het nieuwe<br />
14<br />
Patio : Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van<br />
België in Brussel. Een project dat kunst aan de moderne<br />
tijd paart. Het licht wordt gebruikt als integraal deel van<br />
de architectuur.<br />
museum van Damascus in Syrië.<br />
In Waterloo bouwt Cerau vandaag<br />
voor Codic een kantoorcomplex<br />
dat ‘Immo 67’ werd gedoopt. Het<br />
is een gebouw met uitgezuiverde<br />
lijnen dat in zijn tijdskader past,<br />
zonder hunkering naar het verleden.<br />
Een zeer licht atrium in glas<br />
verbindt twee verspringende volumes.<br />
Het combineert glas met<br />
een gevelbekleding van gres. Heel<br />
het bovendeel van het gebouw is<br />
opgetrokken in Ytongblokken. De<br />
architect verklaart waarom: ‘Ytong<br />
isoleert goed en voorkomt condensproblemen,<br />
wat aangeraden is in<br />
een technische zone. Zijn gelijmde<br />
plaatsing is makkelijk en snel. De<br />
Ytongblokken zijn brandwerend en<br />
licht door hun soortelijke massa, wat
voorkomt dat we de structuur moeten<br />
verstevigen. Voor de technische<br />
lokalen hebben we bovendien de<br />
mogelijkheid ze onbezet te laten.<br />
Hun textuur mag dan ruw zijn, ze<br />
zijn elegant. In het verleden gebruikten<br />
we reeds dit materiaal voor een<br />
serie fabrieken. Destijds hadden we<br />
evenwel niet dezelfde prestaties van<br />
het product dan thans het geval is.<br />
Cellenbeton is mettertijd geëvolueerd.<br />
We zijn van plan het meer en<br />
meer doelbewust te gebruiken.’<br />
Stedenbouw onderwijzen,<br />
ze toepassen in Brussel<br />
José Vandevoorde is een man van<br />
passies die overloopt van activiteit.<br />
Hij geeft o.a. cursus architectuur<br />
aan ingenieurstudenten. Hij<br />
deelt zijn stedenbouwkundige<br />
Museum café – Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel. Sfeer scheppen vertrekkend<br />
van sobere details, zonder pastiche : dat is het doel van José Vandevoorde, die werd gevormd in de roemrijke<br />
periode van het modernisme.<br />
Cerau<br />
kennis ook met Vietnam in het<br />
kader van een samenwerkingsakkoord<br />
(weer dat exotisme). En last<br />
but not least gaf hij les aan het<br />
Stedenbouwkundig Instituut van<br />
de ULB, waar hij tot voor kort de<br />
leiding had. Het is in dit kader<br />
dat hij voor het jong Brussels<br />
Gewest zijn eerste bestemmingsplan<br />
ontwerpt (het GBP –<br />
Gewestelijk Bestemmingsplan).<br />
‘We hebben getracht het gemengd<br />
karakter zoveel mogelijk te stimuleren’,<br />
zegt hij, ‘van soepel te zijn ten<br />
opzichte van het bestaande gewestplan,<br />
van de woonfunctie te privilegiëren<br />
en de stad aantrekkelijk te<br />
maken om de stadsvlucht af te remmen.<br />
Er werden creatieve elementen<br />
uitgedacht, zoals de ZGB’s (Zones<br />
van Gewestelijk Belang) die een gro-<br />
15<br />
tere soepelheid toelaten bij de urbanisatie.<br />
Een stad ontwerpen die goed<br />
functioneert is wel meer dan de eenvoudige<br />
toepassing van rechtsregels.<br />
Het is een grote denkoefening met<br />
veel variabelen, waarbij men vooral<br />
rekening moet houden met de mensen<br />
die er leven’.<br />
Over de stedenbouw in Brussel<br />
spreken brengt ons automatisch<br />
tot het onderwerp Brussel-<br />
Europa, een hot item in de hoofdstad.<br />
Binnen een consortium van<br />
architecten (het Atelier Espace<br />
Léopold), rondt het bureau Cerau,<br />
na de D3, het ontwerp af van de<br />
fameuze D4-D5’s, de laatste<br />
gebouwen van het Europees<br />
Parlement waarvan de bouw dringend<br />
is gezien de uitbreiding van<br />
architectuur
architectuur<br />
Walvissenzaal – Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen van België in Brussel.<br />
Een instelling die werd opgefrist met enkele gedurfde interventies.<br />
Europa met tien nieuwe lidstaten.<br />
De architect verdedigt het project<br />
tegen een heleboel protesten van<br />
wijkcomités en andere tegenmachten:<br />
‘de dag waarop de D4-D5<br />
gebouwd zullen zijn, zal de situatie<br />
veranderen. Het Parlement zal eindelijk<br />
met de stad verbonden zijn<br />
dankzij onder meer het<br />
Luxemburgplein. Aanvankelijk<br />
moest het grootste deel van de gelijkvloerse<br />
verdieping voorbehouden<br />
worden aan activiteiten met een<br />
publiek karakter. De parlementariërs<br />
stonden weigerachtig tegenover<br />
het idee en dat om veiligheidsredenen.<br />
Gelukkig zal het<br />
Europamuseum onder de D4 ondergebracht<br />
worden en zal het uitgerust<br />
worden met een restaurant en een<br />
cafetaria waardoor er enig leven in<br />
Cerau<br />
de brouwerij komt.’<br />
Een ander gevoelig punt van de<br />
site: de promenade, de grote<br />
openbare ruimte aan de voet van<br />
de gebouwen van het Parlement.<br />
Voor het ogenblik niets meer dan<br />
een grote lege vloerplaat. ‘De wijkcomité’s<br />
dromen ervan er een levensmiddelen-<br />
en rommelmarkt van te<br />
maken’, zegt de ontwerper.<br />
‘Volgens mij is dit niet de plaats<br />
voor dit soort activiteit. Ze moet dienen<br />
om het prestige van de Europese<br />
Unie uit te stralen.’ José<br />
Vandevoorde is nochtans evenmin<br />
voorstander van een instelling<br />
die los staat van haar context<br />
en haar bewoners. ‘Het klopt dat<br />
veel eurocraten hun krant kopen<br />
binnenin de gebouwen waar de wijk-<br />
16<br />
bewoners geen toegang toe hebben.<br />
Maar niet alle ambtenaars zijn zo<br />
paranoïde. Ze hebben allemaal een<br />
verschillende culturele achtergrond.<br />
Van de 4.000 personen die op de site<br />
zullen werken kan ik me voorstellen<br />
dat tenminste de helft ervan graag<br />
eens frisse lucht zal willen opsnuiven<br />
en de wijk intrekken waarin ze werken.<br />
Sinds er voorlopige doorgangen<br />
zijn naar het Luxemburgplein, ziet<br />
de horeca haar omzet stijgen.’ Een<br />
realistische stedenbouwkundige<br />
stellingname die niet zo uitgesproken<br />
is als de klassieke argumenten<br />
van dit controversiële<br />
dossier.<br />
Het modernisme onder druk,<br />
zoals de Art Nouveau destijds<br />
De discussie loopt verder, in al
Museum shop – Koninklijke Musea voor<br />
Schone Kunsten van België in Brussel.<br />
De museumboetiek die in de mezzanine<br />
werd ondergebracht, kijkt uit op de stad en<br />
het Koninklijk Park.<br />
haar passie. De urbanist heeft het<br />
over de hoogbouw in de Leopoldwijk,<br />
een idee dat om absurde<br />
redenen door een aantal politieke<br />
overheden werd verworpen<br />
ondanks het feit dat het zoals<br />
bijvoorbeeld in het Rockefeller<br />
Center van New York, openbare<br />
ruimte onderaan de ‘torens’ doet<br />
ontstaan. Eén en ander brengt<br />
ons naar het modernisme. Een<br />
school waarvoor men de neus<br />
ophaalt, zoals de recente afbraak<br />
van een woning van Jacques<br />
Dupuis in Ukkel aantoont. ‘Het is<br />
moeilijk de juiste maat te vinden’,<br />
geeft José Vandevoorde zijn oordeel.<br />
‘Er zal tijd moeten overgaan.<br />
Ook de Art Nouveau werd gedurende<br />
60 of 70 jaar met een scheef oog<br />
bekeken. Ik was voorzitter van de<br />
Tentoonstellingszaal – Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België.<br />
De natuurlijke en kunstverlichting gaan op doeltreffende wijze hand in hand<br />
en doen de tentoongestelde werken tot hun recht komen.<br />
SCAB (Société Centrale<br />
d’Architecture de Belgique) toen het<br />
Huis van het Volk werd afgebroken.<br />
Slechts een klein groepje architecten<br />
kwam op voor het werk van Victor<br />
Horta.’<br />
Terugkomend op het modernisme<br />
dat de nieuwe generatie architecten<br />
fascineert: ‘U moet niet denken<br />
dat we destijds vrij konden werken.<br />
Zelfs toen was de vraag van de<br />
managers naar een architectuur van<br />
decors, heel uitgesproken. Hoe vaak<br />
hebben we heel zuivere gevels niet<br />
moeten herwerken. De paradox is<br />
dat de technieken van gisteren niet<br />
voor 100% betrouwbaar waren voor<br />
dit type architectuur. Vandaag de<br />
dag is dat wel het geval.’<br />
17<br />
Een bittere vaststelling, in een<br />
stad waar namaak vaak tot kunst<br />
verheven wordt. Wanneer komt er<br />
eindelijk een einde aan de kitsch?<br />
CERAU A.S.<br />
Avenue des courses, 20<br />
1050 Bruxelles<br />
T: 02 673 60 72<br />
F: 02 673 01 46<br />
cerau@cerau.be
De zuidkant van het Braem-museum is bijzonder transparant opgevat.<br />
Modernistisch is de kubistische opbouwstructuur.<br />
Renaat Braem(1910-2001) geldt als<br />
een van de belangrijkste en tevens<br />
een van de meest controversiële<br />
Vlaamse architecten uit de naoorlogse<br />
periode. In Antwerpen-Deurne<br />
ging onlangs zijn woning officieel<br />
open als museum.
Nieuw<br />
Museum<br />
Woonhuis architect Renaat<br />
Braem: schelp voor één familie<br />
architectuur<br />
tekst: Philip Willaert fotografie: © Foto Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,<br />
Afdeling monumenten en Landschappen<br />
Renaat Braem maakte vooral<br />
naam als theoreticus en ontwerper<br />
van grote wooncomplexen<br />
als de Kiel- en Arenawijk in<br />
Antwerpen, Sint-Maartensdal<br />
in Leuven, de modelwijk op de<br />
Brusselse Heizel en de politietoren<br />
in Antwerpen. Braem, die<br />
in 1936 als enige Belg ooit stage<br />
liep bij Le Corbusier (1887-1965)<br />
in Parijs, zwoer bij openheid,<br />
licht en groen. Volgens Braem<br />
kon architectuur de mens veranderen<br />
en moest de architect de<br />
ruimte zo organiseren dat ze de<br />
mens bevrijdde.<br />
Zijn eigen woning ontwierp<br />
Braem medio jaren vijftig in een<br />
strakke maar zeker geen saaie<br />
functionele stijl. Alles begon met<br />
het zoeken naar een geschikt<br />
bouwterrein, waarvoor hij zich als<br />
‘urbanist’ van het ‘onmogelijke’<br />
in Deurne kon beroepen op de<br />
Bijzondere Plannen van Aanleg<br />
die bij de Gemeente ter studie<br />
lagen. Aanvankelijk liet hij zijn<br />
oog vallen op een royaal perceel<br />
aan de Gouverneur Holvoetlaan,<br />
pal tegenover het Boekenbergkasteel.<br />
Hiervoor schetste hij omstreeks<br />
1952-1953 een vrij imposant L-vormig<br />
landhuis, met een atelier op<br />
de gelijkvloerse en een ruime<br />
woning op de bovenverdieping.<br />
Het bleef bij enkele ontwerpschetsen<br />
rijk aan sculpturale expressie.<br />
Uiteindelijk viel Braem voor een<br />
wat kleiner perceel van dezelfde<br />
verkaveling aan de Menegemlei<br />
dat hij in augustus 1954 voor<br />
105.975 frank kocht. Opnieuw<br />
zette Braem zich aan het schetsen<br />
waarbij hij het bouwprogramma<br />
van het voorafgaande concept als<br />
basis nam voor een verwante<br />
ruimtelijke compositie vertaald<br />
naar een rijhuis in halfopen<br />
bebouwing. Het ontwerp onderging<br />
een geleidelijke evolutie van<br />
een vrij plastisch complex naar<br />
een tot zijn essentie teruggedron-<br />
19<br />
gen concept van een eenduidig<br />
rechthoekig volume. Twee bouwaanvragen<br />
waren er nodig vooraleer<br />
overgegaan werd tot de eerste<br />
steenlegging. In januari 1956<br />
kreeg Braem zijn bouwvergunning.<br />
Tussen het verkrijgen van<br />
de definitieve bouwvergunning en<br />
de start van de werken verliep<br />
nog eens meer dan een jaar. Tijd<br />
die nodig was om tussen de drukke<br />
beroepsbezigheden door het<br />
bestek op te stellen en een aannemer<br />
te zoeken, maar evenzeer om<br />
aan alle formaliteiten voor een<br />
hypothecaire lening te voldoen en<br />
de financiering krap rond te krijgen.<br />
Het was met Frans<br />
Verachtert uit de nabijgelegen<br />
Cruyslei dat op 22 maart 1957 een<br />
bouwcontract werd afgesloten.<br />
Een foto herinnert Verachtert met<br />
zijn ploeg bouwvakkers. Op de<br />
achtergrond van de groepsfoto<br />
prijkt een reclamepaneel van<br />
Ytong. ‘Braem gebruikte vanaf het<br />
tuinniveau Ytong-blokken’, weet Jo
Braeken die een complete studie<br />
schreef naar aanleiding van de<br />
opening van het huis van de<br />
architect als museum. ‘Het is één<br />
van de vroege toepassingen van het<br />
Ytong-systeem. Een licht betonskelet<br />
combineerde Braem met Ytongblokken<br />
voor de wandvulling.<br />
Nieuwe materialen – hij maakte<br />
zelfs sculpturen in Ytong – boden<br />
voor een modernist als Braem radicale<br />
oplossingen.’<br />
Enerzijds vertolkte de woning de<br />
ideeën over het ‘bevrijde wonen’<br />
als voorwaarde voor een beter<br />
leven, die de sociaal bevlogen<br />
Renaat Braem al in de jaren 1930<br />
formuleerde, en die hij zowel in<br />
sociale huisvestingsprojecten als<br />
in zijn privé-opdrachten trouw<br />
bleef. Enkele elementen komen<br />
hierbij stelselmatig terug: licht en<br />
lucht, een goede oriëntatie met<br />
maximale bezonning op elk<br />
moment van de dag, een boven<br />
de begane grond verheven woonniveau,<br />
een open plan met plastische<br />
accenten en niveauverschillen,<br />
een split-level – het<br />
Corbusiaanse paradigma – terrassen<br />
en een open uitzicht waardoor<br />
de natuur letterlijk in huis<br />
wordt gehaald. Ondanks de grootschalige<br />
wooncomplexen waar<br />
Braem zijn naam aan verbond,<br />
bleef hij het individuele huis – ‘de<br />
schelp voor één familie’ – als één<br />
van de belangrijkste opgaven van<br />
de bouwkunst beschouwen.<br />
20<br />
Het open karakter van de<br />
trapconstructie wordt<br />
bepaald door de gemengde<br />
structuur van houtensteunbalken<br />
en stalen U-profielen,<br />
die los in de ruimte lijkt<br />
te zweven. De bordessen<br />
zijn in open latwerk uitgevoerd.<br />
Foto dagtekent uit<br />
1966.<br />
Anderzijds is de woning symptomatisch<br />
voor het sculpturale denken<br />
en het ruimtelijk inzicht die<br />
aan zijn ontwerpmethodiek ten<br />
grondslag liggen. Jo Braeken:<br />
‘Niet dat hij een abstract kunstobject<br />
wilde creëren. Braem stelde alles ten<br />
dienst van het wonen en zocht daarbij<br />
naar harmonie tussen functie,<br />
constructie en vorm. In elke ruimte<br />
bracht hij sfeer overeenkomstig de<br />
functie.’<br />
Wie vandaag het huis van Braem<br />
bezoekt, merkt dat de architect<br />
hield van open ruimtes en zijn<br />
huis inventief in elkaar puzzelde.<br />
Het atelier is een halfverzonken<br />
ruimte aan de zuidkant waar het<br />
licht overvloedig binnenstroomt
Het atelier naar het zuiden met zicht op de tekeningenwand.<br />
door grote vensters: binnen en<br />
buiten lopen in elkaar over. Van<br />
hieruit hadden zijn medewerkers<br />
ruim zicht op de tuin. Eigenlijk<br />
was het hele Boekenbergpark hun<br />
achtertuin. Zelf zei Braem:<br />
‘…zodat een tekenaar op hoogte van<br />
zijn tekentafel de merels ziet rondtrippelen<br />
in het gras en de bloemen<br />
in hun groei kan nagaan. Ik geloof<br />
niet dat enigerlei architect zich zulk<br />
aangenaam werkmilieu aan zijn<br />
medewerkers heeft verschaft.’<br />
Verrassend is beslist de indeling<br />
van het interieur met de vele<br />
inkijkjes. Niet minder opmerkelijk<br />
is de aankleding. De zwart-wit<br />
expo-architectuur wordt ten huize<br />
Braem een kleurrijk vertoon.<br />
Braem gebruikte voor elke ruimte<br />
Renaat<br />
Braem<br />
een ander kleurenschema. In de<br />
kubistische badkamer liet hij het<br />
zwart van de granieten vloer contrasteren<br />
met fel rode radiatoren.<br />
In de smalle geriefelijke keuken<br />
speelde hij met wit en rode<br />
schuifdeuren, de gele strepen zijn<br />
een knipoogje naar Rietveld. In<br />
de salon zorgen zachte okers en<br />
bruinen en ook de ‘Japanse’ opengewerkte<br />
houten vloeren in<br />
Afrikaanse Wengé in de gangen<br />
voor een zachte en rustige noot.<br />
‘Die Japanse trekjes’, zo ligt Jo<br />
Braeken toe ‘zijn een hint naar<br />
Mies van der Rohe (1886-1969) die<br />
zich graag liet inspireren door de<br />
Japanse architectuur waar de tatami-mat<br />
als standaardmaat geldt.’<br />
21<br />
Aannemer Frans Verachtert en zijn<br />
bouwvakkers voor de ruwbouw in<br />
1957. Op de achtergrond een<br />
reclamepaneel van Ytong.<br />
Bij hun intrek in 1958 in hun<br />
gloednieuwe woonst besloot het<br />
echtpaar Braem de woning helemaal<br />
nieuw en eigentijds te stofferen.<br />
Designiconen uit de jaren<br />
vijftig maken hier dan ook grote<br />
sier. Een zitbank van Oswaldo<br />
Borsani (1911-1985), de Egg-clubzetel<br />
van Arne Jacobsen (1902-<br />
1971), biomorfe Akari-lichtsculpturen<br />
van de Japans-Amerikaanse<br />
designer Isamu Noguchi (1904-<br />
1988) vervolledigen het designplaatje<br />
uit die dagen. De meeste<br />
van deze meubels – zoniet alle –<br />
werden in de loop van 1958 en<br />
1959 aangeschaft. Echtgenote<br />
Elza kleedde ze verder aan om ze<br />
in te passen in de huiselijke sfeer.<br />
Zelf bezat het echtpaar op enkele<br />
architectuur
architectuur<br />
Het atelier vanuit de tuin, onmiddellijk na de voltooiing.<br />
Het atelier ligt half verzonken en kijkt uit op de tuin.<br />
uitzonderingen na, geen kunstwerken.<br />
Braem vond het immers<br />
zinloos en niet met zijn opvatting<br />
stroken om de wanden van zijn<br />
‘woonmachine’ te versieren met<br />
‘reactionaire gedachten’. Des te<br />
talrijker zijn de verstilde composities<br />
van alledaagse sier- en<br />
gebruiksvoorwerpen van hout,<br />
glas of aardewerk, en van organisch<br />
materiaal zoals stenen, takken<br />
en schelpen. Je vindt ze het<br />
hele huis door: in nissen en op de<br />
vensterbanken.<br />
De architect moest de radicaliteit<br />
van zijn ontwerp achteraf bekopen<br />
met een paar ongemakken.<br />
Zo had het ondergrondse niveau<br />
waar de medewerkers van Braem<br />
zaten, te kampen met opstijgend<br />
en insijpelend vocht. Over de<br />
gebreken van Braems schepping<br />
gewaagt ook zijn vrouw Elza<br />
Severin. ‘Er zou een lange lijst te<br />
maken zijn van alles wat niet meer<br />
marcheert, lekt, afblot, barst,<br />
Renaat<br />
Braem<br />
afschilfert’, schrijft ze in haar dagboeknotities<br />
begin 1960 amper<br />
twee jaar na de bouw.<br />
Niettemin leverde Renaat Braem<br />
met de bouw van zijn huis een<br />
interessante bijdrage tot de naoorlogse<br />
privé-architectuur in ons<br />
land. De bouwmeester ontwierp<br />
zijn woonst niet aan het begin<br />
van zijn carrière maar toen hij in<br />
de veertig was op het hoogtepunt<br />
van zijn kunnen. Jo Braeken:<br />
‘De woning is vrijwel intact en ongewijzigd<br />
tot ons gekomen. Nagenoeg<br />
alle meubelen zoals in de eerste<br />
dagen vonden we er in terug, aangevuld<br />
natuurlijk met geheugen van<br />
veertig jaar leven en werken.’<br />
Braem woonde in dit huis tot in<br />
1997, toen hij in een rusthuis<br />
werd opgenomen. Daarop besloot<br />
de architect in april 1999 zijn<br />
woning met complete inboedel<br />
aan de Vlaamse Gemeenschap te<br />
schenken, inclusief het meubilair.<br />
Maar de toestand waarin het huis<br />
22<br />
Restauratie van het dakterras op de eerste verdieping.<br />
Hier zien we de demontage van het gevelparement<br />
waardoor de Ytong-blokken duidelijk<br />
zichtbaar zijn.<br />
zich bevond was allesbehalve<br />
rooskleurig, weet Jo Braeken die<br />
de restauratiewerken op de voet<br />
volgde en nu zelf zijn intrek in<br />
het museum heeft genomen.<br />
De confrontatie met het interieur<br />
was ronduit overweldigend. Alle<br />
ruimtes in huis, van het atelier,<br />
de woonkamer en de slaapkamers,<br />
tot de garage en de kelders,<br />
bleken letterlijk volgestouwd,<br />
onoverzichtelijk, bedolven onder<br />
een laag stof. Kasten en laden<br />
puilden uit, stapels boeken en<br />
papier lagen in alle hoeken kriskras<br />
door elkaar. Schilderijen<br />
stonden metersdik opgestapeld in<br />
de kelder. Tal van zorgwekkende<br />
details als een gapende scheur in<br />
het plafond van de woonkamer,<br />
loskomend pleisterwerk, huiszwam<br />
en een ondergelopen kelder<br />
gaven aan dat restauratie zich<br />
opdrong. Het voornaamste probleem<br />
was de waterinfiltratie. Op<br />
de bovenste verdieping was er<br />
instortingsgevaar door verrotte
De living in L-vorm is een<br />
exponent van modern wooncomfort.<br />
Aan de noordkant<br />
bevindt zich de open haard.<br />
Foto uit 1966.<br />
De voorgevel van het Braem-museum sober<br />
en toonbeeld van het ‘bevrijde wonen’.<br />
23<br />
ramen en het insijpelen van water<br />
door de defecte terrasbedekking.<br />
Voorts waren de meeste ramen<br />
aangetast door houtrot, met de<br />
nodige gevolgen voor het omliggende<br />
metselwerk. Na grondige<br />
voorbereidingen werden huis en<br />
meubilair gedurende twee jaar<br />
door de dienst Monumenten &<br />
Landschappen van de Vlaamse<br />
Gemeenschap intensief gerestaureerd<br />
en in hun oorspronkelijke<br />
staat hersteld. Victor Horta en<br />
Renaat Braem zijn momenteel de<br />
twee enige architecten in ons land<br />
van wie het woonhuis is opengesteld<br />
als museum.<br />
Renaat Braem Huis<br />
Menegemlei, 23<br />
Antwerpen-Deurne<br />
T: 03 314 58 49<br />
www.monument.vlaanderen.be
Filosoferen om<br />
architectuur te<br />
doen
Architect Chris Stockx aanvaardt<br />
niets als vanzelfsprekend<br />
en filosofeert graag over<br />
het leven zoals dat op hem<br />
afkomt. Hij houdt van de<br />
bouwpraktijk en staat graag<br />
dicht bij de uitvoerders van<br />
architectuur.<br />
Architect Chris Stockx noemt<br />
zich dan ook liever bouwmeester<br />
dan architect. Daarmee<br />
heeft hij altijd een ‘stok’ achter<br />
de deur!<br />
Progressief eigenzinnig<br />
Architect Chris Stockx was bij de<br />
eersten om enthousiast de informatica<br />
in huis te halen, terwijl<br />
anderen zoveel progressiviteit<br />
sceptisch afwachtend aankeken.<br />
Vandaag is hij teruggekeerd naar<br />
het handmatig schetsen en<br />
gebruikt de computer enkel voor<br />
het uitwerken. ‘Een handschets<br />
leeft en kan veranderen’, argumenteert<br />
Chris Stockx, ‘terwijl wat de<br />
computer spuit erg clean en onomkeerbaar<br />
voltooid lijkt. Een te goed<br />
ogende computersimulatie oogt voor<br />
de klant onaantastbaar, laat staan<br />
dat het zou inspireren tot aanpassen.<br />
Als architect wil ik mijn klanten<br />
niets opdringen!’.<br />
Architect Chris Stockx heeft een<br />
boon voor techniek, of tenminste<br />
toch de technische vooruitgang<br />
die het dagelijkse leven aangenamer<br />
maakt en meer ‘echt leven’<br />
schenkt aan de mens. Voor hem<br />
is duurzaam bouwen dan ook veel<br />
meer dan het bouwen met degelijke<br />
materialen. ‘Duurzaam bouwen<br />
is bouwen met het oog op de<br />
toekomst en – zonder een waarzegger<br />
of voorspeller te willen zijn –<br />
maximaal mogelijkheden integreren<br />
architectuur<br />
tekst: Eduard Coddé<br />
fotografie: Chris Stockx<br />
om de wijzigende menselijke relaties<br />
en de technische evoluties doorheen<br />
de tijd te kunnen adapteren in de<br />
beleving van de woning’, schetst hij<br />
zijn visie. In zijn ontwerpen vinden<br />
we dan ook bijna altijd grote<br />
lege ruimten, kabelgoten, schachten<br />
of holle kolommen, die flexibiliteit<br />
bieden voor de integratie<br />
van toekomstige leidingen of<br />
bedrading en bovendien makkelijk<br />
toegankelijk zijn.<br />
Moderne computer- en telecommunicatietechnologie<br />
in een fermette<br />
is voor onze gastheer dan<br />
weer tegenstrijdig. ‘Dat vloekt toch<br />
gewoon!’, klinkt het fel. Zijn ‘recht<br />
door zee’ visie op het leven<br />
bepaalt ook zijn architectuur.<br />
‘Mensen gaan niet meer naar de<br />
kerk, maar willen zo nodig in een<br />
pastoriewoning gaan leven… daar<br />
doe ik niet aan mee!’.<br />
Knabbelarchitectuur<br />
Architect Chris Stockx is voorstander<br />
van ‘moeilijke architectuur’.<br />
‘Men moet er eens goed kunnen<br />
op knabbelen’, glimlacht hij.<br />
‘Fastfood ‘doorslik-architectuur’ kan<br />
je maar beter elders gaan zoeken!’.<br />
Als architect stelt hij zich erg kri-<br />
25<br />
tisch op naar partijen die in een<br />
project betrokken zijn, dat geldt<br />
zelfs voor de klant! De architect<br />
moet volgens hem niet alles voor<br />
zijn klanten oplossen. ‘De klant is<br />
koning, maar heeft een louter ceremoniële<br />
functie’, luidt een nogal<br />
krasse boutade van Chris Stockx.<br />
Hij diept die uitspraak graag verder<br />
uit: ‘Als architect is men de<br />
vader en de moeder van de woning.<br />
Ze is het kind van de architect. Men<br />
blijft de woning zelfs altijd beter kennen<br />
dan de bewoners zelf! Dat overkomt<br />
me telkens als ik nog eens een<br />
al lang geleden opgeleverde woning<br />
bezoek, en vaststel dat ik er nog<br />
moeiteloos elk hoekje in ken. Finaal<br />
blijft de woning zelfs voor “eeuwig”<br />
de intellectuele eigendom van de<br />
architect, zelfs al wordt het bouwwerk<br />
x-keer doorverkocht aan een<br />
nieuwe eigenaar!’.<br />
Voor Chris Stockx moet architectuur<br />
spreken uit zichzelf en dient<br />
niet elke lijn of hoek verklaard te<br />
worden door critici. ‘Goede architectuur<br />
moet emotioneel aanspreken;<br />
het is als bij mooie vrouwen, waar<br />
men onmiddellijk door gepassioneerd<br />
en geëmotioneerd wordt…’ mijmert<br />
hij. ‘De emoties die mooie vrouwen
Duurzaam bouwen is bouwen met het oog op de<br />
toekomst; maximaal mogelijkheden integreren<br />
om de woning te adapteren aan de beleving ervan.<br />
losmaken, zijn het ultieme en<br />
hoogstwaarschijnlijk onbereikbare<br />
streefdoel voor mijn architectuur’,<br />
klinkt het vastberaden. ‘Maar zelfs<br />
wanneer dit nooit zal lukken, blijft<br />
het een opperste betrachting’.<br />
Zijn keuze voor Ytong wordt hierdoor<br />
ook gedeeltelijk verklaard:<br />
‘Ytong is zo zacht als hout en laat<br />
zich daardoor beeldhouwen tot de<br />
“ideale vorm”, iets wat met andere<br />
bouwmaterialen nauwelijks mogelijk<br />
is. Die mogelijkheid te beeldhouwen<br />
schept bovendien een band met mijn<br />
vader zaliger!’, licht onze gastheer<br />
toe.<br />
Levenskwaliteit als objectief<br />
Chris Stockx heeft met zijn architectuur<br />
slechts één doel voor<br />
ogen: levenskwaliteit bieden aan<br />
de bewoners en ‘gebruikers’ van<br />
de woning. ‘Buren, familie, vrienden,<br />
maar ook planten en huisdieren,<br />
delen in de levenskwaliteit die<br />
in het project wordt geënt!’.<br />
‘Levenskwaliteit’ is zijn favoriet<br />
thema om over te filosoferen.<br />
Voor architect Chris Stockx zijn<br />
teveel zogeheten trends en denkpistes<br />
in de architectuur geslopen<br />
vanuit een zuiver commercieel<br />
uitgangspunt. ‘Die vermeend vaste<br />
waarden en goed bedoelde richtlijnen<br />
moeten in vraag worden gesteld,<br />
niet zomaar klakkeloos aanvaard en<br />
overgenomen’, luidt zijn devies.<br />
Neem nu de stedenbouwkundige<br />
voorschriften. Het zijn voorschriften<br />
in de strikte zin van het woord…<br />
Opgesteld door wie en wanneer?<br />
Beslist geen aanleiding tot betere<br />
26<br />
architectuur. Het is een beetje als<br />
autorijden. Wie zich braafjes aan de<br />
verkeersregels houdt, loopt weinig<br />
risico op boetes, maar dat wil nog<br />
lang niet zeggen dat hij of zij een<br />
bekwaam en veilig bestuurder zijn!’<br />
Dat betekent beslist niet dat de<br />
architect tegen bouwvoorschriften<br />
zou zijn. Wel in tegendeel!<br />
‘Architectuur groeit vanuit de beperkingen’,<br />
verklaart hij. ‘Het is eigenlijk<br />
altijd een beetje gedwongen creativiteit,<br />
waaruit men kan afleiden<br />
dat meer beperkingen zelfs betere<br />
architectuur moeten opleveren’, gaat<br />
hij verder. Het is dan wel belangrijk<br />
dat er aan de ‘inhoudelijke<br />
kwaliteit’ van de nu beperkende<br />
voorschriften wordt gesleuteld…<br />
‘Goede bouwvoorschriften zouden<br />
een stimulans betekenen voor betere
Architect Chris Stockx heeft de gewoonte aangenomen om veel van zijn projecten een naam te geven, zoals deze ‘Neige plek’. Die naamgeving<br />
ontstaat spontaan vanuit het project zelf.<br />
architectuur! Architecten kunnen<br />
vandaag een ganse carrière vullen<br />
met “far away from the road architectuur”,<br />
terwijl ze van bovenaf zouden<br />
moeten “gestimuleerd” worden<br />
te streven naar beter’, klinkt het<br />
zeer gedreven bij Chris Stockx.<br />
In tijden dat het onveiligheidsgevoel<br />
dagelijks in de diverse media<br />
opduikt, worden verkavelingsvoorschriften<br />
uitgevaardigd die de<br />
onveiligheid regelrecht in de hand<br />
werken. De woningen dienen xmeter<br />
van de straat te worden<br />
gebouwd en de percelen worden<br />
vervolgens zo spoedig mogelijk<br />
afgegrendeld met hekwerk,<br />
alarmsysteem en ‘boze hond’.<br />
Sociaal contact wordt daardoor<br />
uitgesloten en de onveiligheid<br />
heeft alweer een slag thuis<br />
Chris Stockx<br />
gehaald…<br />
Vanuit zijn bezorgdheid om<br />
levenskwaliteit adviseert hij ook<br />
het gebruik van Ytong als bouwmateriaal.<br />
‘Vroeger zat 70% van de<br />
bouwkost in de materialen en slechts<br />
30% in de werkuren. Vandaag is<br />
dat net omgekeerd! Het is dus van<br />
belang om de ruwbouw snel en voordelig<br />
op te trekken, om voor eenzelfde<br />
budget meer ruimte – levenskwaliteit<br />
– te introduceren in het<br />
project’, argumenteert hij. De<br />
Ytong-eigenschappen sluiten ook<br />
perfect aan bij zijn filosofie van<br />
de ‘Architectuur van de lege<br />
doos’. Hij houdt ervan woningen<br />
te ontwerpen met grote vlakke<br />
lege vloeren, waarop meubilair of<br />
lichte muren worden geplaatst<br />
voor de indeling in woonvertrek-<br />
27<br />
ken. ‘Dergelijke indeling kan op elk<br />
ogenblik gemakkelijk worden herschikt<br />
om de woning te laten mee<br />
evolueren met gewijzigde levenssituaties’,<br />
onderstreept Chris Stockx.<br />
Architect Chris Stockx is hoofdzakelijk<br />
met woningbouw bezig. Hij<br />
heeft een boon voor groepsbouw /<br />
sociale woningbouw, omdat in<br />
zulke projecten de creatieve<br />
inbreng maximaal wordt geprikkeld<br />
en de architect hier de mogelijkheid<br />
krijgt om ‘meer levenskwaliteit’<br />
te bieden voor een<br />
beperkt budget. Hij pleit ervoor<br />
om het architectuurbeleid te beïnvloeden<br />
om tot betere woningbouw<br />
te komen voor alle klassen.<br />
Mens onder mensen<br />
Architect Chris Stockx wist al als<br />
architectuur
architectuur<br />
Architect Chris Stockx is een levenskunstenaar en dat<br />
weerspiegelt zich in zijn architectuur.<br />
twaalfjarige knaap dat hij dit<br />
beroep zou gaan uitoefenen.<br />
Vader was meubelmaker/schrijnwerker,<br />
moeder is naaister. Bij<br />
zijn ouders heeft Chris Stockx de<br />
liefde en de aansporing gevonden<br />
om architect te worden. Hij<br />
maakte die keuze niet omwille<br />
van de stenen of het geld, maar<br />
voor het menselijke contact dat zo<br />
eigen is aan dit beroep.<br />
‘Een architect is een vakman tussen<br />
andere vaklui’, argumenteert hij.<br />
‘Goede contacten met de uitvoerders<br />
op de werf zijn net zo belangrijk als<br />
creativiteit aan de tekentafel’. Een<br />
plan kan slechts via een bouwwerk<br />
tot architectuur evolueren,<br />
als vakbekwame mensen er hun<br />
schouders onder zetten. Daar<br />
speelt motivatie vanuit een men-<br />
Chris Stockx<br />
Een royale doorstroming van het daglicht tot in het half ondergrondse professionele deel<br />
van de woning wordt bereikt door een ‘lichtbak’ net boven het tuinniveau.<br />
selijke relatie met de architect als<br />
katalysator, een belangrijke rol in.<br />
‘Het is nooit verkeerd om mensen te<br />
feliciteren wanneer iets goed is gelopen,<br />
zeker op de werf. Iedereen verwacht<br />
immers perfect werk, maar<br />
dat is lang niet zo evident. Vandaar<br />
dat het nodig is om de mensen en<br />
hun werk te appreciëren.’<br />
Architect Chris Stockx dicht zichzelf<br />
ook een belangrijke sociale<br />
functie toe. Zijn verklaring:<br />
‘Bouwen is het grootste project dat<br />
door een gezin wordt aangepakt.<br />
Het is jammer genoeg ook een grote<br />
oorzaak voor echtscheidingen’. Bij<br />
het bouwen van een eigen<br />
woning moeten zoveel beslissingen<br />
worden genomen, keuzes<br />
worden gemaakt – de architect<br />
dient die processen zelfs te stimu-<br />
28<br />
leren met daarbovenop de jarenlange<br />
financiële consequenties –<br />
dat conflicten voortdurend op de<br />
loer liggen. ‘Als architecten hun<br />
sociale functie ernstig zouden<br />
nemen, kan het aantal echtscheidingen<br />
in ons landje met ongeveer 50%<br />
dalen!’, klinkt het overtuigend.<br />
Het menselijke aspect van de<br />
architectuur zit overal verweven.<br />
‘Als architect heeft men ook verantwoordelijkheid<br />
naar de buurt waarin<br />
men een nieuw project gaat<br />
inbedden en beïnvloedt met elk project<br />
een stukje het globale wereldbeeld!’.<br />
Zoals het leven zelf<br />
Architect Chris Stockx is een<br />
levenskunstenaar en dat laat hij<br />
voortdurend aanvoelen. ‘Het leven
Bij het ontwerpen van de woning werden<br />
de ruimten zo ingedeeld, dat er een ongehinderde<br />
‘doorloop’ mogelijk is.<br />
De inkom is cilindervormig uitgevoerd en<br />
markant ingezet in de naad van de hoekmuren.<br />
is wat men er zelf van maakt! Men<br />
moet het geluk een beetje “forceren”…’.<br />
Ooit droomde hij dat alle mensen<br />
er voor hem waren. Hij reageerde<br />
er filosofisch op: ‘Ik ben er voor<br />
alle mensen, niet voor mezelf’.<br />
Chris Stockx noemt zichzelf wel<br />
eens ‘architect-hobbyist’, omdat<br />
hij samen met zijn echtgenote de<br />
vrijheid gecreëerd heeft om te<br />
doen wat hij graag doet. ‘Ik ben<br />
24/24 uur bezig met architectuur,<br />
doch ben vrij enkel die projecten te<br />
aanvaarden die me echt liggen’.<br />
‘Goed zorgen voor mezelf en de<br />
“mijnen” – dus iedereen – betekent<br />
ook veel willen geven. Ik tracht al<br />
“weldoende” door het leven te stappen.<br />
Als architect ben je er om mensen<br />
te helpen plezier te vinden in het<br />
29<br />
project’. Zijn levenshouding: ‘Bezorg<br />
iedereen een glimlach waarmee<br />
je gedurende de dag te maken hebt!’.<br />
Architect Chris Stockx voelt een<br />
grote verbondenheid met kunst in<br />
de meest uiteenlopende variaties<br />
en houdt van authenticiteit in de<br />
dingen. Zijn woon- en werkomgeving<br />
laten een collage zien van<br />
snuisterijen, trouvailles en kunstvoorwerpen<br />
die vanuit een emotionele<br />
betrokkenheid werden<br />
samengebracht.<br />
Thofopthoekske<br />
(‘in de tuin van heden’)<br />
Architect Chris Stockx heeft de<br />
gewoonte aangenomen om veel<br />
van zijn projecten een naam te<br />
geven: ‘De clou’, ‘PianoPiano’,<br />
‘School op stelten’, ‘De schat
van…’, ‘Nyge plek’, ‘Langs de<br />
grote poort’, ‘Aeroluminium’,<br />
enz. Die naamgeving ontstaat<br />
spontaan vanuit het project zelf<br />
en gaat al vlug primeren op de<br />
naam van de klant of bouwplaats.<br />
De eigen woning kreeg de naam<br />
‘Thofopthoekske in de tuin van<br />
heden’.<br />
De naamgeving heft een historische<br />
oorsprong – de bouwplaats<br />
werd ’t Hof genoemd – en vloeit<br />
ook voort uit de inspiratiebron<br />
voor het project: een nabijgelegen<br />
klooster met de typische hoog<br />
opgetrokken kloostermuren,<br />
waarachter een eigen leven schuil<br />
gaat.<br />
Het pand is op een hoek gelegen<br />
en de ‘muur’ volgt de straathoek,<br />
waardoor een maximale afscher-<br />
Goede architectuur moet emotioneel aanspreken. Niet elke lijn of hoek van een ontwerp dient verklaard te worden door critici.<br />
ming van eventuele lawaaihinder<br />
en indringende blikken wordt verzekerd.<br />
De inkom is cilindervormig<br />
uitgevoerd en markant ingezet<br />
in de naad van de hoekmuren.<br />
Bij het ontwerpen van de woning<br />
werden de ruimten zo ingedeeld,<br />
dat er een ongehinderde ‘doorloop’<br />
mogelijk is: men moet nooit<br />
op zijn stappen terugkeren en<br />
wandelt gewoon van het ene vertrek<br />
naar het andere.<br />
Voor de functionele indeling<br />
opteerde de architect voor het<br />
werken met vrije vloeren. Een<br />
natuurstenen trap leidt naar de<br />
woonvloer, die zeer open en licht<br />
is gehouden. Dat is o.a. het gevolg<br />
van de zeer hoge en wijde glasboog,<br />
die uitkijkt op de tuin. Ook<br />
de tuin herneemt een verticale<br />
30<br />
indeling.<br />
Architect Chris Stockx ontwerpt<br />
zelf ook meubels en interieurs. In<br />
de eigen woning ontdekken we<br />
een ontwerp voor een exclusieve<br />
glazen eettafel.<br />
De keuken wordt afgeschermd<br />
door een eivormig volume met<br />
diverse functies (wijnrek, berging,<br />
vestiaire, hoge keukentoestellen<br />
ingezet). In de eethoek vinden we<br />
opnieuw een zelf ontworpen tafel.<br />
Een afgeronde driehoek uit<br />
gesandwicht glas, zorgt ervoor dat<br />
zonder tafelkleed de nodige privacy<br />
onder de tafel gewaarborgd<br />
blijft, terwijl tevens de structuur<br />
van de tafel goed zichtbaar blijft.<br />
Bijzonder is verder de plaatsing<br />
van de poten: waar men ook aan<br />
de tafel gaat zitten, niemand zal
er hinder van ondervinden!<br />
Aan straatzijde vinden we een<br />
meer intieme zithoek met laag<br />
bandvenster als ondersteuning<br />
voor de lichtinval vanuit de hoge<br />
op de tuin georiënteerde glaspartij.<br />
Op de verdieping lopen de scheidingswanden<br />
van de slaapkamers<br />
niet op tot tegen de dakrand,<br />
maar kregen bovenaan een glasband<br />
om maximaal licht binnen<br />
te halen en een ruimtelijk gevoel<br />
te creëren. De badkamer is uitgewerkt<br />
als 3 kleine badkamertjes –<br />
3 x lavabo, douche, ligbad, WC –<br />
die met elkaar verweven zijn.<br />
Het professionele gedeelte van de<br />
woning met ontvangstruimte,<br />
archief en kantoor, zit half ondergronds<br />
verwerkt. Overal stroomt<br />
Chris Stockx<br />
het daglicht vrij binnen, de architect<br />
heeft het over een ‘lichtbak’effect,<br />
het gevolg van een glasstrook<br />
die net boven het tuinniveau<br />
werd ingetekend.<br />
Moeder met kind<br />
Deze plek is opgevat als een<br />
grote, beschermende gebogen<br />
wand die tegelijk afschermt en<br />
omarmt. Daarachter schuilt een<br />
open woning die uitkijkt over het<br />
wijdse landschap, deel ingegraven<br />
in de schoot van het hoge talud<br />
aan de straatzijde.<br />
Het gekromde weelderig gedrapeerde<br />
dak, is als een strelende<br />
moederhand die het ‘bolleke’ van<br />
haar spruit aait. De naam voor dit<br />
project lag dan ook voor de hand!<br />
‘Zoveel mogelijk weglaten’ luidt<br />
31<br />
'Moeder met kind' – een woonplek die<br />
is opgevat als een grote, beschermende<br />
gebogen wand die tegelijk<br />
afschermt en omarmt.<br />
het credo van architect Chris<br />
Stockx. ‘Het witte blad is mijn ideaal,<br />
omdat alle mogelijkheden dan<br />
nog open liggen’, neemt hij<br />
afscheid.<br />
CS2 Architectenbureau<br />
Blokstraat, 2<br />
3020 Herent<br />
T: 016 49 90 41<br />
F: 016 49 90 42<br />
architectuur
USEG,<br />
Marcel Reymen<br />
Een geboren architect
architectuur<br />
Deze rasechte Brusselaar<br />
kent zijn vak als geen<br />
ander. Zijn obsessie:<br />
goede materialen, energie,<br />
geluid, werfbeheer.<br />
3 Villa Vertommen te Keerbergen.
Villa Vrancken te Keerbergen.<br />
Eenvoudige volumes, geïntegreerd in hun omgeving.<br />
Marcel Reymen is de vleesgeworden<br />
bouw. Een man die met een<br />
verbazingwekkend gemak van het<br />
Frans naar het Nederlands overschakelt.<br />
Deze kleinzoon van een<br />
aannemer, groeide op tussen de<br />
werven van de hoofdstad en kreeg<br />
in plaats van melk, baksteen en<br />
cement met de papfles binnen.<br />
Op 11 jaar verbeterde hij op de<br />
werven, waar hij niet van weg te<br />
slaan was, reeds plannen van<br />
architecten. Ongeduldig als hij<br />
was om met architectuurstudies<br />
te beginnen, beëindigt hij zijn<br />
humaniora op 16 jaar en laat zich<br />
inschrijven in Sint-Lucas in<br />
Schaarbeek. Op 21 jaar is hij de<br />
jongste gediplomeerde architect<br />
in België. 'Destijds op Sint-Lucas<br />
waren we met 14, waaronder 10<br />
Antwerpenaren’, herinnert hij<br />
zich. De vier franstaligen leerden<br />
Nederlands met hen. 'We waren<br />
in 1962, dat was een andere tijd'.<br />
Bezeten om te bouwen<br />
Zonder dralen zet hij in 1963 zijn<br />
eerste gebouw neer in cellenbetonblokken.<br />
Het gaat om de drukkerij<br />
van de groep Asar die destijds<br />
Ciné-Revue en Libelle als<br />
klanten had. ‘We hebben een gevelbekleding<br />
gebruikt van prefabelementen,<br />
rustend op een betonnen<br />
skelet’, zegt de architect. ‘Ik heb<br />
steeds deze oplossing verkozen boven<br />
staal omwille van de brandveiligheid.’<br />
Want Marcel Reymen mag<br />
dan graag ontwerpen, hij denkt<br />
ook na over de manier waarop<br />
best gebouwd wordt. Om het even<br />
34<br />
of het gaat om de keuze van de<br />
materialen, het gebruik van speciale<br />
technieken, het werfbeheer<br />
en de format van de woning.<br />
Tijdens de discussie – terwijl hij<br />
zijn verwezenlijkingen en carrière<br />
overloopt – laat hij duidelijk zien<br />
dat hij een specialist is die niets<br />
aan het toeval overlaat.<br />
In 1967 ontstaat het letterwoord<br />
USEG. U staat voor ‘urbanisme’<br />
(stedenbouw), S voor ‘stabilité’<br />
(stabiliteit), E voor ‘équipement’<br />
(uitrusting), G voor ‘gestion’<br />
(beheer). ‘Ik heb er de “A” van<br />
architectuur niet willen aan toevoegen’,<br />
zegt hij. ‘Voor mij zit de architectuur<br />
vervat in het begrip stedenbouw.<br />
Het is één van haar componenten.’<br />
Marcel Reymen heeft
Villa ‘Bouwen 2000’ te Keerbergen. Een gebouw dat gediend heeft als basis voor een televisieprogramma<br />
met 17 uitzendingen van de VRT. We herkennen de dakoversteken, een leidmotief van de architect.<br />
alles gedaan tijdens zijn carrière:<br />
sportcentra gebouwd, kerken,<br />
hospitalen, kantoren, appartementen,<br />
concertzalen. Maar hij is<br />
vooral bekend voor zijn mooie villa’s<br />
die niet trachten het verleden<br />
na te bootsen. Zoals die in<br />
Keerbergen, die 500 vierkante<br />
meter beslaat en de mediterrane<br />
stijl herinterpreteert. De auteur<br />
van het project is namelijk een<br />
onvoorwaardelijke Italofiel. In<br />
Lazise, in de omgeving van het<br />
Gardameer, heeft hij een kloosterhoeve<br />
omgebouwd tot hotel. Met<br />
nostalgie denkt hij aan die verre<br />
werf terug. ‘Ik nam de slaaptrein<br />
in het Zuidstation om ’s ochtends in<br />
de bergen te ontwaken. Ik logeerde<br />
bij plaatselijke bewoners die me als<br />
een lid van hun gezin ontvingen.<br />
Reymen<br />
Dat was een onvergetelijke ervaring.’<br />
Elke woning haar toonhoogte<br />
Marcel Reymen interesseert zich<br />
voor alle aspecten van de bouw.<br />
Dus verwaarloost hij ook de<br />
akoestiek van een gebouw niet.<br />
Het is zelfs een aspect waaraan<br />
hij een zeer poëtisch belang<br />
hecht. ‘Tijdens de eerste contacten<br />
met de klant, tracht ik duidelijk te<br />
maken dat het huis een toonhoogte<br />
heeft. In een ruimte leven is als met<br />
een instrument muziek spelen. De<br />
keuze van de materialen is zeer<br />
belangrijk. Een kamer heeft niet<br />
dezelfde klank wanneer ze bedekt is<br />
met een planken- of een tegelvloer.’<br />
Architect Reymen heeft zijn kennis<br />
terzake kunnen toepassen in<br />
een aantal zeer specifieke pro-<br />
35<br />
gramma’s. In 1984 bouwde hij<br />
de zaal VK in Molenbeek, gekend<br />
voor haar uitzonderlijke akoestiek.<br />
Johan Verminnen, de<br />
Vlaamse zanger, beweerde dat de<br />
geluidskwaliteit ervan nergens in<br />
de hoofdstad haar gelijke vond.<br />
Hoe is de architect in dit opzet<br />
geslaagd? ‘Tussen de planken, op de<br />
muren, hebben we aan de ene kant<br />
glaswol geplaatst en aan de andere,<br />
glasvezel met PVC’, zegt de architect.<br />
‘Eén kant absorbeert de hoge,<br />
een andere de lage tonen. Men vindt<br />
deze materialen ook in de verlaagde<br />
zoldering. Er is geen weergalm. Als<br />
men op de scène fluistert, hoort men<br />
achterin de zaal wat men zegt.’<br />
Marcel Reymen, die een squashfanaat<br />
is, was de geknipte man<br />
om één van de belangrijkste<br />
architectuur
architectuur<br />
centra van het land te bouwen:<br />
het ‘Belgian Squash Center’ in<br />
Sint-Jans Molenbeek. Daar worden<br />
af en toe de Belgische kampioenschappen<br />
gehouden. En ook<br />
daar is de akoestiek een heikel<br />
punt. Herinneringen worden<br />
bovengehaald, projecten ook. In<br />
1988 maakte de architect een<br />
belangrijk project boven de metro<br />
Zwarte Vijvers in Sint-Jans<br />
Molenbeek. Een vooral technische<br />
prestatie vermits een scheve brug<br />
van 1,55 m hoogte het geheel<br />
draagt. ‘Als de metro beneden voorbijraast,<br />
hoort men niets’. Altijd die<br />
akoestische bekommernis. Het<br />
gebouw bestaat uit sociale woningen.<br />
Een probleem voor de architect<br />
die graag zou hebben ‘dat<br />
men de architect de vrijheid liet om<br />
Reymen<br />
meer oppervlakte te bieden voor een<br />
zelfde budget. De reglementen zijn<br />
soms absurd’. Als men verneemt<br />
dat een groot deel van zijn vergunningsaanvragen<br />
afwijkingen<br />
zijn, kan men zijn redenering volgen.<br />
Codes zijn niet geschreven<br />
voor creatieve ontwerpers. Maar<br />
dat wisten we al.<br />
Ytong voor een huis van de<br />
toekomst in Keerbergen<br />
Het is een hele referentie voor<br />
Ytong te mogen vaststellen dat<br />
een vakman met zo’n competentie<br />
haar producten sinds het<br />
begin van zijn carrière gebruikt.<br />
Hij verklaart ons hoe één en<br />
ander in zijn werk ging. ‘In het<br />
begin werd ik door de blokken cellenbeton<br />
aangetrokken omdat ik ze<br />
36<br />
Villa Aerts te Haacht. Een gebouw dat een<br />
prijs gewonnen heeft in de Actie Zonnehuis 3<br />
van Electrabel.<br />
mooi vond! Vaak liet ik ze onbezet<br />
en liet ik de voegen uitkomen. Het<br />
deed me denken aan de piramiden<br />
van Egypte. Maar al snel geraakte ik<br />
helemaal in de ban door de snelheid<br />
waarmee gebouwd kon worden en<br />
het isolerend karakter van het materiaal.’<br />
De werf van deze woning werd op<br />
de voet gevolgd door de kijkers<br />
van de VRT, in de loop van<br />
‘Bouwen 2000’, een didactisch<br />
programma dat een werf van dag<br />
tot dag toont in 17 afleveringen.<br />
De verwarming van dit gebouw is<br />
speciaal. Een netwerk van koperen<br />
buizen zit in de grond van de<br />
tuin verwerkt. Het vangt aldus de<br />
energie op die door de zon in de<br />
bodem wordt gebracht en zet ze
om in energie via een warmtepomp.<br />
Een woning van de XXIste<br />
eeuw, uitgerust met een krachtig<br />
domoticasysteem.<br />
De zon motiveert deze architect<br />
die voor een villa in Haacht in<br />
2001, de Electrabelprijs voor<br />
zonne-energie kreeg. Het gebouw<br />
is opgetrokken in Ytongblokken.<br />
De energiefactor speelde een<br />
kapitale rol. Voor deze woning die<br />
werkt op de energie van een<br />
warmtepomp, heeft de ontwerper<br />
Ytongblokken met een bijkomende<br />
isolatie gebruikt. Als hij onze<br />
verbazing merkt, legt hij zijn<br />
keuze uit: ‘Wanneer ik een blok cellenbeton<br />
gebruik, bezet ik de gevels<br />
met een gevelpleister. Dat is een logische<br />
en economische oplossing.<br />
Extra isolatie is niet nodig om de<br />
door de wet opgelegde K55 te behalen.<br />
Maar hier probeerden we een<br />
thermisch hoogstandje door een K30<br />
na te streven. We hebben dus een<br />
isolatie in polyurethaan op het blok<br />
en een gevelsteen aangebracht.’<br />
Dit streven, deze perfectie, is het<br />
grote doel van Marcel Reymen en<br />
hij wil er ook eerlijk voor betaald<br />
worden. ‘Om die reden heb ik afgezien<br />
van openbare werken’, zegt hij.<br />
‘Ik kan dat soort renovatieopdrachten<br />
met 80% ereloon niet meer<br />
accepteren. Tegen die prijs is het<br />
onmogelijk goed werk te leveren. Ik<br />
vraag bedragen die boven de deontologische<br />
norm van de orde van<br />
architecten liggen: 13% voor nieuwbouw,<br />
17% voor renovatie. Maar in<br />
37<br />
feit ben ik de voordeligste architect,<br />
want ik onderhandel de kortingen<br />
op materialen en plaatsingen, ik<br />
voorkom dat budgetten worden overschreden<br />
(niet één op een carrière<br />
van 40 jaar!), en ik ben tweemaal<br />
in de week op de werf. Deze attitude<br />
heeft hem een speciaal cliënteel<br />
opgeleverd. De aannemers<br />
die voor hem gewerkt hebben<br />
kwamen allen tot dezelfde conclusie:<br />
hij bekomt meer van onze<br />
mannen dan wij zelf!<br />
USEG, Marcel Reymen<br />
Leopold II laan, 130<br />
1080 Brussel<br />
T: 02 414 09 24<br />
F: 02 414 16 94<br />
Achiel Cleynhenslaan, 112<br />
3140 Keerbergen<br />
T: 015 23 36 34<br />
F: 015 23 62 53
Architecten<br />
+ Ingenieurs<br />
+ Doeltreffend wer<br />
= Sigma 3
ken<br />
architectuur<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
fotografie: Jan Van Goidsenhoven<br />
Sigma, het somteken. 3, staat voor<br />
het aantal technieken en vennoten<br />
waarop een beroep werd<br />
gedaan bij de oprichting van het<br />
studiebureau in 1989. ‘Maar<br />
ondertussen zijn we nog maar met<br />
z’n tweeën’, vertelt Patrick van der<br />
Straeten. ‘Aanvankelijk vertrokken<br />
we van de gemeenschappelijke idee<br />
om architectuur, speciale technieken<br />
en stabiliteit met elkaar te combineren.<br />
Maar een afdeling stabiliteit<br />
hebben we nooit verder uitgewerkt.<br />
We hadden onze naam dus kunnen<br />
veranderen in Sigma 2. Maar dan<br />
had men ons wellicht niet meer ernstig<br />
genomen…’<br />
Samen met zijn vennoot Daniel<br />
Werts, ingenieur-adviseur inzake<br />
speciale technieken, kan de architect<br />
op een andere manier beantwoorden<br />
aan de marktvraag. Ze<br />
wensen een belangrijk aantal<br />
opdrachten voor hun rekening te<br />
nemen. Hier wordt in geïntegreerde<br />
teams gewerkt: ontwerpers<br />
en ingenieurs in speciale<br />
technieken. En ook al is het niet<br />
helemaal hun ‘cup of tea’, kan<br />
Sigma 3 ook fungeren als veiligheidscoördinator.<br />
Het bureau<br />
39<br />
Voor de kantoren van de<br />
Baxter fabriek in Lessines<br />
hebben de ontwerpers van<br />
Sigma 3 hun vertrouwen<br />
gesteld in RC System.<br />
Portret van een studiebureau<br />
dat reeds met beide voeten in<br />
het derde millennium staat.<br />
houdt zich echter voornamelijk<br />
bezig met project management,<br />
een meer verantwoorde werfopvolging.<br />
De betrokkenen zorgen<br />
voor het budgetbeheer, de aangewende<br />
hoeveelheden, de termijnen.<br />
Indien vereist, zullen ze de<br />
klant ook vertegenwoordigen bij<br />
alle stappen van het bouwproces.<br />
Een trend die vrij zwaar weegt<br />
maar steeds vaker voorkomt: een<br />
meer verantwoordelijke rol voor<br />
de ontwerper van het project. Met<br />
als gevolg een ware revolutie in<br />
het traditionele drieluik van<br />
architect / aannemer / bouwheer.<br />
Speciale technieken toepassen<br />
en tezelfdertijd getuigen van<br />
een merkwaardige architectuur<br />
Als dat je troeven zijn, is het niet<br />
vreemd dat farmaceutische bedrijven<br />
komen aankloppenbij Sigma3.<br />
De sector is immers zeer gevoelig<br />
voor het beheer van speciale technieken<br />
in hun fabrieken en<br />
laboratoria waar temperatuur,<br />
netheid, ventilatie en veiligheid<br />
zeer nauwgezet in de gaten worden<br />
gehouden. Op het ogenblik
dat GSK contact met hen opneemt,<br />
is het om hen een globale<br />
opdracht toe te vertrouwen welke<br />
het volledige beheer van het project<br />
omvat: studie, onderaanneming,<br />
budgetcontrole, naleven<br />
van de planning. ‘Voor de bouw<br />
van een fabriek, zijn de architecturale<br />
vereisten van de klant erg<br />
beperkt’ aldus Patrick van der<br />
Straeten. ‘We zijn bang lastig<br />
gevallen te worden met het ontwerp<br />
van een grote doos, zonder veel verbeelding.<br />
Gelukkig, zoals in het<br />
geval van GSK, laten onze partners<br />
ons nu en dan de vrijheid om ons<br />
uit te drukken. Wij zijn erg trots op<br />
de kleine loopbrug in spiderglas die<br />
we hebben bedacht voor hun fabriek<br />
in Waver-Noord.’<br />
Ondanks zijn technische en<br />
esthetische kwaliteiten heeft het<br />
kunstwerk geen fortuin gekost:<br />
amper 375.000 euro. De boog<br />
neemt exact de vorm aan van het<br />
buigmoment. Zeer dunne stalen<br />
buizen ondersteunen de loopbrug.<br />
Op de grond ligt een eenvoudige<br />
bankiraï. De ruiten zijn<br />
lichtjes zilver getint om te felle<br />
opwarming tegen te gaan. Je zou<br />
immers veronderstellen dat het in<br />
zo’n ruimte verstikkend heet is.<br />
En toch moest er geen ingewikkelde<br />
airco-installatie worden<br />
geplaatst om er aangenaam te<br />
kunnen vertoeven. Een eenvoudige<br />
ventilatie boven- en onderaan<br />
de volledige lengte van de loopbrug<br />
volstaat om voor de nodige<br />
frisse lucht te zorgen. En net<br />
40<br />
daarom wilde men van bij het<br />
ontwerp een beroep doen op ingenieurs<br />
inzake speciale technieken,<br />
die zouden meehelpen bij de uitvoering<br />
van het project.<br />
In Lessines, voor Baxter:<br />
een gebouw met karakter.<br />
Aan de hand van een recent project<br />
van Sigma 3 in Lessines kon<br />
het bureau kennis maken met de<br />
producten van RC system via de<br />
firma Atalu uit Ath. Het gaat om<br />
een kantoorgebouw voor het farmaceutisch<br />
bedrijf Baxter. Al<br />
jaren werkten kaderleden en<br />
bedienden van de fabriek in bar<br />
slechte omstandigheden op het<br />
vlak van comfort, in die mate<br />
zelfs dat de onderneming soms<br />
problemen ondervond om nieuwe
mensen aan te trekken. Er was<br />
dus dringend nood aan nieuwe<br />
kantoren op de site. ‘Het is een<br />
uitdaging,’ verzekert architect van<br />
der Straeten. ‘Wij hebben er ons toe<br />
verbonden 4.500 m in 10 maanden<br />
te bouwen. Net zoals in Nederland,<br />
hebben wij gewerkt als een<br />
“Bouwteam”, maar hand in hand<br />
met de Belgische dochter van het<br />
Duitse bouwbedrijf Strabag.<br />
Rechtstreeks samenwerken met een<br />
onderneming zonder onderaanneming<br />
vraagt van ons heel wat flexibiliteit<br />
om zich te laten leiden bij de<br />
keuze van materialen en technieken.’<br />
Wanneer men opteert voor een<br />
snelle opbouw, denkt men onmiddellijk<br />
aan prefabricage.<br />
Sigma 3<br />
Baxter te Lessines. Opmerkelijk zijn de zonneweringen van RC System die het gebouw<br />
karakter geven door de nadruk te leggen op horizontalisme.<br />
Reeds vanaf het ontwerp beslissen<br />
de betrokken partners om<br />
gebruik te maken van een systeem<br />
van betonnen palen/balken.<br />
De volumes worden vereenvoudigd<br />
en bijgevolg gemoduleerd.<br />
De klant viel voor het idee: het<br />
geheel is modulair, zodat later,<br />
indien nodig, probleemloos uitgebreid<br />
kan worden. De in H-vorm<br />
geplaatste ‘tralies’ vormen kleine<br />
ruimtes. De vleugels aan de buitenkant<br />
vormen een werkblad<br />
waar het personeel aan de slag<br />
kan. De kern zit ingewikkelder in<br />
elkaar. Deze herbergt de dienstvertrekken,<br />
verticale verbindingen<br />
en technische ruimtes. Aan de<br />
zuidkant, in de buurt van de cafetaria,<br />
werd een terras in bankiraï<br />
aangelegd. Een detail dat het ver-<br />
41<br />
schil maakt tussen een zuiver<br />
functioneel gebouw en ruimtes<br />
waar rekening is gehouden met<br />
het feit dat de gebruikers mensen<br />
zijn.<br />
Zonnewering van RC System<br />
Details worden op dezelfde<br />
manier aangepakt als het ontwerp,<br />
met de nodige eenvoud<br />
maar zonder in te boeten aan harmonie.<br />
De gevelbekleding bestaat<br />
uit aluminium golfplaten, die perfect<br />
tot hun recht komen in deze<br />
industriële omgeving. Verticaal<br />
geplaatste stalen ‘vleugelprofielen’<br />
accentueren de ingang en vormen<br />
een sierlijke kroonlijst.<br />
Vervolgens is er het visuele ritme<br />
dat gecreëerd wordt door de zonnewering<br />
van RC System, welke<br />
architectuur
architectuur<br />
geclipst is in de aluminium<br />
ramen. Hoe is Sigma 3 erbij gekomen<br />
om voor dit product te kiezen?<br />
‘We hebben in het contract<br />
laten opnemen dat we moesten kunnen<br />
kiezen tussen 3 verschillende<br />
merken van aluminium profielen,’<br />
herinnert Patrick van der Straeten<br />
zich. ‘We wensten een driekamer<br />
profiel met onzichtbare afwatering<br />
van de vleugels (afwateringskapjes<br />
in PVC die op de voorzijde vastgeklikt<br />
dienen te worden, waren uit<br />
den boze), met goede thermische<br />
prestaties. Bovendien wensten we<br />
dat de opengaande delen zo weinig<br />
mogelijk zichtbaar zouden zijn, om<br />
te streven naar het uitzicht van een<br />
gordijngevel. Een bijkomende vereiste<br />
was de overgang tussen de demonteerbare<br />
binnenmuren met het<br />
Sigma 3<br />
Baxter te Lessines. De planologie van de buitenkant van het gebouw toont de bekommernis<br />
aan van de bouwheer en van de architect om een bedrijfsgebouw te creëren waar rekening<br />
gehouden wordt met het welzijn van haar medewerkers.<br />
raam. Omdat het plan modulair is,<br />
moesten we voor diverse plaatsen<br />
voorzien in een overdimensionering<br />
van het profiel.’<br />
Tijdens een hevig onweer kwam,<br />
bij de werf in uitvoering, een<br />
plaat los van het decoratieve stalen<br />
profiel dat aan het inkomgeheel<br />
geplaatst is omdat het nog<br />
niet volledig bevestigd was. ‘Nu<br />
begrijp ik waarom ze die dingen<br />
“vleugels” noemen,’ lacht de architect.<br />
De aluminium zonnewering<br />
van RC System echter heeft de<br />
hevige windstoten wél doorstaan.<br />
Misschien vreemd dat ze op alle<br />
gevels van het gebouw is aangebracht,<br />
ongeacht hun oriëntering<br />
ten opzichte van de zon? ‘Daar is<br />
uiteraard een goede reden voor: het<br />
42<br />
ziet er zo gewoon beter uit,’ antwoordt<br />
de ontwerper van het<br />
gebouw. ‘Maar we hebben gemerkt<br />
dat er nog een ander voordeel verbonden<br />
is aan dit soort toepassingen<br />
voor de ramen. Voordat we de horizontale<br />
elementen hadden geplaatst,<br />
durfden de mensen niet te dicht bij<br />
de verdiepinghoge ramen komen.<br />
Dat is een instinctieve reactie om<br />
niet te gaan duizelen. Maar zodra<br />
het “raster” was geplaatst, waagden<br />
diezelfde mensen zich toch dichter.<br />
Het geeft een gevoel van veiligheid.’<br />
Of hoe een architecturale keuze<br />
tal van andere gevolgen kan hebben.<br />
Technieken beheersen,<br />
kosten besparen<br />
De architect toont ons nog een
Baxter in Lessines.<br />
Detail van het verticale<br />
zonneweringsprofiel<br />
gecreëerd door<br />
RC System.<br />
project dat binnenkort van start<br />
gaat en waar al heel wat werk aan<br />
is besteed. Het gaat om een reusachtig<br />
winkelcomplex in Waver,<br />
tegenover Six Flags, het vroegere<br />
Walibi. Het komt te liggen tussen<br />
de Dijle, de autosnelweg en de<br />
spoorlijn. De 3D-beelden zijn<br />
alvast veelbelovend. Eén geheel<br />
van kromme lijnen en uit staal.<br />
15.000 m 2 die worden toevertrouwd<br />
aan de goede zorgen van<br />
de architecten en ingenieurs van<br />
Sigma 3, die, zoals steeds, zeer<br />
nauw zullen samenwerken. ‘Onze<br />
inzet om ruimtelijke vormgevers en<br />
technische ontwerpers samen te<br />
brengen, heeft ook ingrijpende budgettaire<br />
gevolgen,’ aldus Patrick van<br />
der Straeten. ‘Voor de industriezone<br />
van Waver bijvoorbeeld, waar<br />
43<br />
wij gevestigd zijn, hebben we samen<br />
met de ingenieurs de brandveiligheidsnormen<br />
zorgvuldig bestudeerd.<br />
En zonder de veiligheid van de<br />
gebruikers ook maar enigszins in het<br />
gedrang te laten komen, zijn we erin<br />
geslaagd om slechts één trapkoker<br />
per gebouw te moeten bouwen. Met<br />
de felicitaties van de brandweer en<br />
de verzekeraars.’ En die van ons.<br />
Studiebureau SIGMA 3 N.V.<br />
"Les Collines de Wavre"<br />
Chaussée des Collines, 52<br />
1300 Waver<br />
T: 010 22 80 80<br />
F: 010 22 93 94<br />
sigma3@sigma3.be
Wooncomfort
op voorschrift<br />
architectuur<br />
tekst: Eduard Coddé<br />
Architectuur is voor velen het<br />
zoeken naar vormen vanuit<br />
een esthetisch ideaal. Voor<br />
architect Johan Van Royen is<br />
architectuur vooral gericht<br />
op de bewoners voor wie het<br />
project gecreëerd wordt.<br />
Hij ontwerpt vanuit de praktijk<br />
van het wonen en ziet zijn<br />
taak in eerste instantie als<br />
begeleider van de bouwheer<br />
naar diens ‘ideale woning’.<br />
Werken aan een eigen weg<br />
Johan Van Royen studeerde in<br />
1985 af als architect aan Sint-<br />
Lucas te Gent. Na de gebruikelijke<br />
twee jaar stages, besloot<br />
hij zijn eigen weg te maken en<br />
startte een zelfstandig bureau.<br />
Voor architect Johan Van Royen<br />
was het belangrijk een eigen richting<br />
te zoeken en die vervolgens<br />
te laten evolueren. Hij zocht<br />
beslist geen vaste vormentaal,<br />
maar liet zich leiden door het<br />
streven naar ruimtelijkheid, licht<br />
en transparantie. In het definiëren<br />
van zijn eigen stijl spelen<br />
materialen een belangrijke rol.<br />
Hij houdt van strakke materialen<br />
en daarom ook geniet een gevelafwerking<br />
in sierpleister zijn grote<br />
voorkeur. Het begrip transparantie<br />
wordt o.a. gesteund door een<br />
voorliefde voor glasdallen, die<br />
privacy en lichtdoorstromingen<br />
perfect weten te combineren.<br />
Ook het gebruik van doorkijk<br />
trapconstructies sluit aan bij het<br />
streven naar transparantie.<br />
Al vlug werd duidelijk dat hij zou<br />
werken naar een volledige projectbegeleiding.<br />
‘Ruwbouwdetails<br />
bepalen zeer vaak mee het interieur<br />
– in het bijzonder bij moderne<br />
architectuur – en bijgevolg kan men<br />
als architect moeilijk het ontwerp<br />
loslaten na de ruwbouwfase’,<br />
45<br />
verklaart Johan Van Royen.<br />
‘Materiaalkeuze en -kennis vereisen<br />
eveneens dat men zich niet beperkt<br />
tot uiterlijke vormgeving, maar<br />
dieper doordringt in het ontwerp’.<br />
Hij werkt graag met schuifwanden,<br />
omdat die op elk ogenblik<br />
het integreren of afschermen van<br />
vertrekken toelaten, perspectieven<br />
en doorzichten in de woning<br />
ondersteunen en een praktische<br />
flexibiliteit integreren.<br />
Voor de periferie van de woning –<br />
tuin en verharde delen – beperkt<br />
architect Johan Van Royen zich<br />
tot het uitzetten van de grote<br />
lijnen, maar waagt zich niet aan<br />
een tuinontwerp. Op dat vlak<br />
geeft hij de voorkeur aan een constructieve<br />
samenwerking met een<br />
deskundig tuinarchitect, die beter<br />
bevoegd is, maar wel consequent<br />
de door hem uitgezette stijlrichting<br />
doortrekt en accentueert.<br />
Vandaag zijn de gerealiseerde<br />
projecten de referenties en beste<br />
reclame voor de toekomst van het<br />
architectenbureau. ‘We houden het<br />
bewust bescheiden’, vertelt Johan<br />
Van Royen. ‘De ervaring leert dat<br />
de klant de voorkeur geeft aan één<br />
vertrouwenspersoon – de architect<br />
zelf – en daardoor vaak huiverig<br />
staat tegenover grotere architectenbureaus’.
Gevoelige snaar<br />
Architect Johan Van Royen stelt<br />
bij zijn opdrachtgevers een toenemende<br />
belangstelling vast voor<br />
architectuur en vormgeving in het<br />
bijzonder.<br />
‘De klant komt grondig voorbereid<br />
aankloppen’, merkt hij op. ‘Vaak is<br />
de potentiële bouwheer rijkelijk gedocumenteerd<br />
en het Internet vormt<br />
daarin een niet te onderschatten<br />
schakel’.<br />
Hij acht het een vanzelfsprekende<br />
zaak dat een architect zich voortdurend<br />
dient bij te scholen om<br />
nieuwe materialen te ontdekken<br />
en evoluties op het vlak van verwerkingstechnieken<br />
bij te blijven.<br />
Aan de rand merkt hij kritisch op,<br />
dat de architect die zich openstelt<br />
voor vernieuwing bij bouwmaterialen<br />
en technieken, al te gemakkelijk<br />
tot proefkonijn wordt, terwijl<br />
hij finaal de verantwoordelijkheid<br />
draagt tegenover de<br />
opdrachtgever. Daarom neemt hij<br />
graag het roer in handen als werfcoördinator.<br />
‘Onderhoud is een gevoelig thema<br />
bij de hedendaagse bouwheer’, stelt<br />
onze gesprekspartner vast. ‘Dat<br />
aspect mag zeker niet verwaarloosd<br />
worden in het ontwerp. Daarom<br />
raad ik een gevelafwerking uit één<br />
materiaal aan – crepi – boven een<br />
combinatie van bv. hout met crepi.<br />
Een extra coating onder de vorm<br />
van een zelfreinigende laag als bv.<br />
“Lotusan”, (van STO) biedt de<br />
klant heel wat gebruiksgemak’.<br />
In de voorontwerpfase geeft de<br />
architect de voorkeur aan handmatig<br />
schetsen, omdat er meer<br />
sfeer vanuit gaat dan van de meer<br />
steriele 3D-computervoorstellingen.<br />
Ingekleurde voorontwerpen<br />
laten bovendien toe veel te visualiseren<br />
zonder veel te moeten<br />
investeren in tijd en kosten.<br />
Zodra de hoofdlijnen van het ont-<br />
46<br />
Ruimtelijkheid, licht en transparantie leiden de architectuur van Johan Van Royen,<br />
die zich niet laat beperken tot een vaste vormentaal.<br />
werp zijn vastgelegd, wordt de<br />
overstap gemaakt naar computertekenwerk<br />
voor de technische<br />
plannen en detailtekeningen, met<br />
voorstellingen in 3D, zodat de<br />
klant zich gemakkelijk kan inleven<br />
in zijn nieuwe woning.<br />
Uitdaging als constante<br />
Moderne architectuur is voor<br />
Johan Van Royen de grootste uitdaging<br />
aan de architect. Zijn vormentaal<br />
is niet gericht op het<br />
shockeren, maar zoekt het tijdloze.<br />
Het gebruik van lichte kleuren<br />
ondersteunt deze visie.<br />
‘Hoewel men als architect een eigen<br />
stijlrichting tracht te vinden, dient<br />
men deze niet al te strikt te willen<br />
aflijnen, daar ze dan al vlug een<br />
beperkend neveneffect zal laten voelen’,<br />
stelt Johan Van Royen. ‘Elke<br />
woning dient als een nieuwe uitdaging<br />
te worden aangepakt, al was<br />
het maar omdat een strikt afgeba-
De materiaalkeuze speelt een belangrijke rol in de stijldefinitie van de architect.<br />
Strakke materialen genieten zijn absolute voorkeur.<br />
kende eigen vormentaal steeds vaker<br />
conflicteert met de door stedenbouw<br />
opgelegde bouwvoorschriften’, gaat<br />
hij verder. In zijn beleving van<br />
moderne architectuur heeft hij<br />
een absolute voorkeur voor platte<br />
daken. ‘Wanneer de voorschriften<br />
een hellend dak verplicht maken,<br />
dan komt het erop aan als architect<br />
zo creatief uit de hoek te komen, dat<br />
het oogt alsof de woning een plat<br />
dak heeft, terwijl er wel degelijk een<br />
hellend dak op staat!’, klinkt het<br />
vastberaden.<br />
Anders dan wel een door kwatongen<br />
wordt beweerd, is moderne<br />
architectuur alles behalve ‘kopiëren<br />
en plakken’ van standaardvormen!<br />
Ontwerpen evolueren voortdurend<br />
en worden technischer.<br />
Dat is voor een deel gestuurd<br />
door de bewoners zelf, die anders<br />
gaan leven en daardoor ook andere<br />
eisen stellen aan hun woning.<br />
Voor Johan Van Royen staat de<br />
Van Royen<br />
klant dan ook centraal bij het ontwerpen<br />
van een woning.<br />
Voorbereiding is meer dan het<br />
halve werk. Hoe meer tijd geïnvesteerd<br />
wordt in het analyseren<br />
van de leefwijze van de opdrachtgever,<br />
hoe beter het ontwerp zal<br />
beantwoorden aan de verwachtingen.<br />
‘Het plan van een woning<br />
wordt door de klant gestuurd; de<br />
architect stuurt de techniciteit’, luidt<br />
het. ‘Als architect dient men voor<br />
zijn klant meer te doen dan het in<br />
vormen vertalen van diens woonwensen.<br />
Wij hebben een adviserende<br />
functie naar de opdrachtgever voor<br />
wat het adapteren van modern en<br />
toekomstgericht wonen betreft. Noem<br />
het gerust voorschrijven van wooncomfort!’,<br />
verduidelijkt Johan Van<br />
Royen.<br />
De moderne bouwheer wil steeds<br />
vaker een volledig afgewerkte<br />
woning. Het komt er voor de<br />
architect dan ook op aan het<br />
47<br />
beschikbare budget maximaal om<br />
te zetten in wooncomfort. ‘Dat<br />
kost meer werk en inventiviteit van<br />
de architect, maar geeft ook meer<br />
voldoening!’. Vandaar ook dat een<br />
totaalvisie op het project zo<br />
onontbeerlijk is. Naar het interieur<br />
wordt naast materiaalkeuze<br />
vooral de lichtstudie met daaruit<br />
voortvloeiend lichtadvies als elementair<br />
beschouwd. ‘Het zou jammer<br />
zijn om de strakke architectuurvormen<br />
te kannibaliseren met verkeerd<br />
gekozen lichtarmaturen’, verduidelijkt<br />
architect Van Royen.<br />
Moderne woningen, waar veel<br />
daglicht naar binnen stroomt,<br />
hebben ook nood aan een efficiënte<br />
zonwering. ‘Daar kan beter<br />
in de ontwerpfase aan gedacht worden,<br />
zodat een integratie in de strakke<br />
architectuur probleemloos mogelijk<br />
is, dan dat nadien esthetiek verstorende<br />
(nood)oplossingen worden<br />
aangedragen’, leert onze gastheer.<br />
architectuur
Variatie prikkelt creativiteit<br />
Johan Van Royen beperkt zich<br />
niet louter tot particuliere<br />
woningbouw, al is dit wel het<br />
kerngebied van zijn activiteiten.<br />
Sinds vier jaar is de architect ook<br />
actief in sociale woningbouw.<br />
Voor hem is het een bijzondere<br />
uitdaging om binnen de veelal<br />
strikt afgelijnde normering en<br />
budgetbepaling van een dergelijk<br />
project, toch een architecturale<br />
visie te integreren. Zijn streven<br />
naar ruimtelijkheid en transparantie<br />
laat zich overigens best harmoniëren<br />
met de verwachtingen<br />
van sociale woningbouw.<br />
‘Architectuur en sociale woningbouw<br />
hoeven onder geen beding<br />
mekaars opponenten te zijn’, klinkt<br />
het overtuigend. Verbouwingen<br />
zijn een andere discipline die<br />
steeds vaker opduikt in het portfolio<br />
van de architect. Het gaat hier<br />
vrijwel altijd specifiek om inte-<br />
rieurs. Tenslotte wordt ook kleine<br />
industriebouw als magazijnen of<br />
kantoren niet uit de weg gegaan.<br />
Het betreft dan vooral de interieurindeling<br />
en afwerking.<br />
Moderne gezelligheid<br />
De doelstellingen voor dit project<br />
vermelden het scheppen van<br />
ruimte om te ademen, zonder<br />
daar noodzakelijk grote oppervlakken<br />
aan te koppelen. Verder<br />
moest moderne architectuur<br />
gepaard gaan met leefbaarheid en<br />
gezelligheid. Het was de wens<br />
van de opdrachtgever om de<br />
woning aan de voorkant gesloten<br />
te houden voor een maximale<br />
afscherming en verzekeren van<br />
privacy. De dubbele garage springt<br />
vooruit als extra buffer tegenover<br />
de buitenwereld. De woning loopt<br />
door in het landschap. Achteraan<br />
is de woning maximaal opengewerkt<br />
naar de tuin toe. Een losse<br />
48<br />
Compact – Hoge ruimten werken de doorstroming van het licht in de<br />
woning in de hand.<br />
open structuur met zuilen en balken<br />
werd over de terrassen, achteraan<br />
de woning, uitgezet en<br />
wekt een gevoel van geborgenheid<br />
op. De trap is centraal in de<br />
woning ingeplant. De architect<br />
tekende een circulatie-as, benadrukt<br />
door het via koepels invallende<br />
licht. Architect Johan Van<br />
Royen opteerde voor een uitvoering<br />
in Ytong ‘maxi’ blokken (nu<br />
modulblokken). In het interieur is<br />
minimale materiaalvariatie te<br />
bespeuren: blauwe hardsteen en<br />
parket op het gelijkvloers en een<br />
over de ganse bovenverdieping<br />
doorgelegde sisaltapijt dialogeren<br />
met de overheersende lichte<br />
kleur.Voor de interieurinrichting<br />
ontwierp Johan Van Royen haast<br />
onzichtbare kastwanden, waarvan<br />
de deuren in het vlak van de wanden<br />
liggen. De keukenkasten in<br />
gelakt laminaat, passen precies in<br />
het geraamte van de woning.
Dakkunsten – De architect verzoende de stedenbouwkundige voorschriften<br />
die geen plat dak toelieten en de wensen van de bouwheer.<br />
Compact<br />
Een gezin met één kind wenste<br />
zich een compacte woning.<br />
Transparantie en eenvoud werden<br />
het fundament voor het ontwerp.<br />
De garage werd als een los blok<br />
voor de woning gezet. De inkom<br />
zit tussen de garage en het hoofdblok<br />
gevat. Zo blijft de voorkant<br />
maximaal gesloten. Aan de zijkant<br />
zorgen glasblokken voor privacy<br />
in combinatie met een gulle<br />
lichtinval. Achteraan werd de<br />
woning op de tuin afgestemd.<br />
Hoge ruimten werken de doorstroming<br />
van het licht in de<br />
woning in de hand. Boven is er<br />
een vide, waar een thuiskantoortje<br />
werd ingericht.<br />
Natuursteen en vergrijsd hout<br />
zijn de enige materialen die voorkomen<br />
naast de Ytong blokken en<br />
lateien.<br />
Dakkunsten<br />
De bouwvoorschriften verbonden<br />
aan het perceel verboden een plat<br />
dak. Architect Johan Van Royen<br />
kiende zijn ontwerp zo uit, dat de<br />
woning er aan de achterkant uitziet<br />
alsof er inderdaad een plat<br />
dak op ligt en de gevel één vlak<br />
vormt. Dat komt door de twee in<br />
L-vorm aangebrachte volumes op<br />
de verdieping. Het ontwerp liet<br />
een ingesloten terras ontstaan,<br />
dat maximaal is afgeschermd<br />
tegen mogelijke lawaaihinder van<br />
straatzijde. Bovendien oogt het<br />
hellende dak uit gepatineerd zink<br />
veel minder opvallend dan bv. een<br />
pannendak. Het verplichte hellende<br />
dak werd benut voor het intekenen<br />
van een speelkamer voor<br />
de kinderen.<br />
Op het gelijkvloers is gekozen<br />
voor een open plan. Schuifdeuren<br />
zorgen wanneer nodig voor en<br />
indeling van de beschikbare<br />
49<br />
woonoppervlakte. De woning is<br />
niet optimaal zuid-georiënteerd,<br />
doch de transparantie levert een<br />
maximale bezonning op.<br />
Budgetgestuurd<br />
Een strikt na te leven budget<br />
stuurde het ontwerp van dit project.<br />
Opnieuw werd aan straatzijde<br />
voor een gesloten aanpak gekozen<br />
en is de woning achteraan maximaal<br />
naar de tuin geopend. Door<br />
te kiezen voor een licht dakmateriaal<br />
– Steeldeck – kon budget<br />
bespaard worden op de dragende<br />
constructie. De aluminium ramen<br />
van RC System werden diep in de<br />
muren geplaatst om aldus een<br />
zonwerende werking te verkrijgen,<br />
wat alweer een besparing in<br />
de afwerking opleverde.<br />
Het bouwvolume werd optimaal<br />
benut. Het gelijkvloers is één<br />
grote ruimte, waarin de keuken is
ingezet als afscherming. De vloeren<br />
werden uitgewerkt in polybeton.<br />
Ondanks een eenvoudige<br />
vormgeving, werd het monotone<br />
ver verwijderd gehouden van dit<br />
ontwerp.<br />
Vrouwelijke stempel<br />
Anders dan gebruikelijk, verliep<br />
het contact met de opdrachtgever<br />
uitsluitend via de eigenares. De<br />
integratie van haar kunstatelier<br />
was daar allicht niet vreemd aan.<br />
Een ideale lichtinval is een opperste<br />
gegeven voor een schildersatelier<br />
en daar hield architect Johan<br />
Van Royen degelijk rekening<br />
mee. Niet alleen de grote glasoppervlakken<br />
zorgen voor veel licht<br />
in het atelier, ook de gebogen<br />
dakvorm draagt bij tot een perfecte<br />
lichtgeleiding en -spreiding in<br />
de werkplaats. Het atelier is<br />
bovendien zo in de woning geïntegreerd,<br />
dat het niet geïsoleerd<br />
is, maar juist een overzicht biedt<br />
naar de andere woonvertrekken.<br />
Voor het tweepersoonsgezin werd<br />
een zeer ruime woning gecreëerd,<br />
die ondanks de royale afmetingen<br />
altijd contact toelaat tussen de<br />
bewoners. Variërende plafondhoogten<br />
dragen bij tot een speels<br />
kneden van de natuurlijke lichtinval.<br />
Vanuit de inkom vertrek<br />
een circulatie-as door de woning.<br />
Een ronde wand omcirkelt de<br />
sanitaire cel en biedt een groot<br />
oppervlak voor het exposeren van<br />
schilderijen.<br />
Voor de uitvoering van het project<br />
werden grote Ytong ‘maxiblokken’<br />
(nu moduleblokken) gekozen.<br />
De ramen met aluminium<br />
profielen van RC System werden<br />
zwart gehouden, wat een boeiend<br />
contrast oplevert met de witte<br />
gevelbepleistering.<br />
50<br />
De keuze van een licht dakmateriaal leverde een budgetbesparing<br />
op voor de dragende constructie. Het bouwvolume werd optimaal<br />
benut.<br />
In de woning kregen gelijkvloers<br />
en verdieping een uniforme aankleding.<br />
Hout en natuursteen zijn<br />
de enige materialen in het project<br />
naast Ytong.<br />
Voor architect Johan Van Royen<br />
primeert de aan de opdrachtgever<br />
geboden woonbeleving boven de<br />
tot vormen gereduceerde architectuur.<br />
Zijn architectuur vormt de<br />
esthetische omkadering voor<br />
maximaal wooncomfort.<br />
Archiburo Johan Van Royen BVBA<br />
Houten Schoen, 58<br />
9100 St-Niklaas<br />
T: 03 766 03 40<br />
F: 03 777 04 59<br />
info@jvanroyen-archiburo.be<br />
www.jvanroyen-archiburo.be
❖<br />
▼ ◗<br />
❙<br />
Recyclage van YTONG<br />
Ytong heeft het voorbij jaar aanzienlijke investeringen<br />
gedaan in de recyclage van afval. Alle afval van cellenbeton<br />
wordt vandaag de dag gerecycleerd en hergebruikt<br />
in de fabriek. De productie gebeurt m.a.w. in<br />
een gesloten kring.<br />
De recyclage van het afgewerkt product is mogelijk<br />
dankzij de gloednieuwe unit voor de herbehandeling<br />
van cellenbetonafval.<br />
Deze unit laat niet alleen toe voor 100% het eigen<br />
productieafval te recycleren, maar ook de afval van<br />
bouwplaatsen of van de afbraak van gebouwen te recycleren.<br />
De afval wordt vermalen tot men een fijn poeder<br />
bekomt dat als grondstof in de fabricatie wordt<br />
❖<br />
❙<br />
❖<br />
❙<br />
aangewend ter vervanging van zand. Alle afval wordt<br />
integraal gerecycleerd en in het productieproces opgenomen.<br />
Dankzij de nieuwe recyclageunit maakt Ytong besparingen<br />
op vervoer- en stortkosten van afval mogelijk<br />
voor Ytong aannemers en -handelaars.<br />
PROTECTING PEOPLE
Op dezelfde<br />
golflengte
Hans Verplancke & Sarah Flebus<br />
ontdekten al tijdens hun<br />
studententijd te Leuven dat<br />
er een opmerkelijke eenstemmigheid<br />
bestond in hun visie<br />
op architectuur en de manier<br />
waarop ze die architectuur<br />
aanpakten. Vandaag zitten<br />
ze meer dan ooit op dezelfde<br />
golflengte en runnen met<br />
succes het architectenbureau<br />
Verplancke & Flebus in het<br />
Brabantse Schiplaken.<br />
Constructief creatief<br />
Hans Verplancke & Sarah Flebus<br />
studeerden beiden af aan de<br />
KULeuven als ingenieur-architect,<br />
een specialiteit die niet zo spontaan<br />
gekoppeld wordt aan het<br />
creatieve aspect van architectuur.<br />
‘Een architect creëert vormen; een<br />
ingenieur rekent alles nauwkeurig<br />
na opdat de vormen ook uitvoerbaar<br />
zouden zijn’, repliceert het duo<br />
gevat. ‘Als ingenieur-architect denken<br />
we bij onze ontwerpen vooruit<br />
naar een volgende fase, de constructie.<br />
We combineren elk de beide disciplines<br />
in één persoon en zijn daardoor<br />
overtuigd onze klanten optimaal<br />
te dienen’. Na het afstuderen<br />
in 1993, gingen beiden hun eigen<br />
weg. Ze verzamelden een brede<br />
waaier ervaringen via diverse<br />
stages – Sarah Flebus trok zelfs<br />
naar China als stagiair ir-architect<br />
voor Shanghai-Bell – en werkten<br />
in freelance verband. Beiden<br />
geven ook les aan de KULeuven.<br />
Hans Verplancke & Sarah Flebus<br />
onderhielden al die tijd goede<br />
contacten, tot in augustus 2001<br />
besloten werd samen verder te<br />
gaan met een gezamenlijk architectenbureau.<br />
De haast frappante<br />
architectuur<br />
tekst: Eduard Coddé<br />
gelijkenis in visie en stijl is er nog<br />
steeds. Het duo werkt alle projecten<br />
volledig samen uit, terwijl er<br />
één hoofdverantwoordelijke wordt<br />
gekozen. ‘Het voordeel van deze<br />
werkwijze is o.a. dat we ook grotere<br />
projecten aankunnen’, krijgen we<br />
te horen. Het architectenbureau<br />
is inmiddels flink uitgegroeid.<br />
Voorontwerpen worden meestal<br />
ook op maquette ontworpen, dit<br />
zowel uit eigen overtuiging (om<br />
inzicht te krijgen in de ruimte- en<br />
lichtwerking van het ontwerp) als<br />
op vraag van de klant. ‘Maquettes<br />
en schetsen leveren samen de beste<br />
communicatie op tussen architect en<br />
bouwheer’, leert de ervaring.<br />
Verbouwen als springplank<br />
Elk begin is moeilijk en zit<br />
geprangd tussen de drang om de<br />
eigen creativiteit de vrije loop te<br />
kunnen laten en de dwingende<br />
noodzaak klanten te vinden om<br />
het eigen bedrijfje rendabel te<br />
krijgen. Voor Hans Verplancke &<br />
Sarah Flebus werd de verbouwing<br />
van een rijhuis voor het onderbrengen<br />
van het bureau en de<br />
woning van Hans Verplancke,<br />
de opstap naar grotere en meer<br />
53<br />
uitdagende projecten.<br />
Het eigen project kende veel bijval<br />
en bleek een uitstekend<br />
uithangbord voor het jonge architectenbureau.<br />
Er volgden heel wat<br />
opdrachten voor het verbouwen<br />
van oude rijwoningen met hun<br />
typische indeling, waarbij vele<br />
kleine kamers achter elkaar de<br />
lichtdoorstroming verhinderen.<br />
Het doordacht ‘opengooien’ van<br />
de achtergevel om licht binnen te<br />
halen en een herverkaveling van<br />
de vertrekken in functie tot de<br />
praktische bruikbaarheid, de<br />
mogelijkheden van de bestaande<br />
context in de tuinzone en een<br />
aangenamer woonsfeer, waren<br />
daarbij steeds de leidraad.<br />
Vervolgens vonden eigenaars van<br />
een alleenstaande woning uit de<br />
periode 1960 - ’70 de weg naar<br />
Hans Verplancke & Sarah Flebus<br />
voor grondige verbouwingswerken.<br />
Nieuwbouwprojecten lieten<br />
iets langer op zich wachten en<br />
zaten in de beginperiode altijd<br />
gekoppeld aan zeer strikte budgetbeperkingen.<br />
Vandaag heeft<br />
het architectenduo een eigen stijl<br />
kunnen doordrukken en werd een<br />
gezond evenwicht gevonden tus-
sen verbouwingen en nieuwbouwprojecten.<br />
Ook grotere projecten<br />
brengen steeds meer variatie<br />
aan de activiteitenportfolio.<br />
Een pittig detail: het duo zegt van<br />
zichzelf zijn wortels te hebben in<br />
de typische Vlaamse baksteenarchitectuur.<br />
Relationele architectuur<br />
De relatie tussen het leven in de<br />
woning en de buitenkant, is voor<br />
Hans Verplancke & Sarah Flebus<br />
een belangrijke stimulans voor<br />
hun creativiteit. Zij zien elke<br />
opdracht als een grote uitdaging<br />
en hebben een voorliefde voor<br />
‘moeilijke gevallen’, waarbij het<br />
beschikbare terrein allerhande<br />
randvoorwaarden dicteert naar<br />
het ontwerp. Daarnaast vormen<br />
de vanuit stedenbouw opgelegde<br />
beperkingen een voortdurende<br />
prikkel van hun creativiteit.<br />
Voor elk ontwerp fungeert het terrein<br />
als ‘onderlegger’. De gegeven<br />
relaties naar landschap, aanpalende<br />
woningen, zichten en oriëntatie<br />
t.o.v. de natuurlijke bezonning,<br />
laten het ontwerp ontkiemen.<br />
Relaties zijn ook belangrijk<br />
binnen de ontwerpen, waartoe<br />
graag gebruik wordt gemaakt van<br />
vides, lichtschachten, of het delen<br />
en scheiden van vertrekken door<br />
enkele treden niveauverschil.<br />
Vanuit de gesprekken met de<br />
opdrachtgever wordt een precies<br />
afgelijnd bouwprogramma gedefinieerd,<br />
dat vervolgens geënt<br />
wordt op de krijtlijnen die vanuit<br />
het terreingegeven zijn ontspro-<br />
54<br />
Investeren in ruimte en licht is bouwen aan<br />
essentiële woonkwaliteiten.<br />
ten. Het belang van de relaties<br />
tussen binnen en buiten, sterkt<br />
het architectenduo in hun overtuiging<br />
dat het interieur integraal<br />
deel uitmaakt van hun woningontwerpen.<br />
Flexibiliteit in de<br />
interieurinrichting is een ander<br />
stokpaardje voor Hans<br />
Verplancke & Sarah Flebus.<br />
Daarom wordt veel gewerkt met<br />
geïntegreerd meubilair, worden<br />
wanden kasten en worden mogelijkheden<br />
ingetekend om zonder<br />
al te grote ingrepen later een<br />
andere indeling te realiseren.<br />
‘Flexibel wonen is wonen met toekomst’,<br />
argumenteren onze<br />
gesprekspartners. ‘Vooral jonge<br />
gezinnen die zich engageren voor<br />
nieuwbouw, zullen nog een hele evolutie<br />
doormaken met wisselende
woonbehoeften. Door de gewenste<br />
scheiding van de beschikbare woonruimte<br />
te realiseren met gecombineerde<br />
wand/meubelelementen, kan<br />
de woning die evolutie ook volgen.<br />
Bovendien maakt de ingebouwde<br />
flexibiliteit de woning ook beter verkoopbaar<br />
aan een eventuele volgende<br />
eigenaar’, ronden zij dit thema af.<br />
De plannen voor de meubelelementen<br />
worden minutieus uitgetekend<br />
en ook de productie ervan<br />
wordt nauwlettend begeleid.<br />
Indien gewenst, wordt meubeladvies<br />
verstrekt in het kader van<br />
een totale benadering van het<br />
woongebeuren. Hans Verplancke<br />
& Sarah Flebus noemen hun stijl<br />
eigenzinnig, waarmee ze vooral<br />
bedoelen dat ze zich niet willen<br />
inlaten met stijlrichtingen die ze<br />
Verplancke & Flebus<br />
zelf niet aanvoelen. Voor hen is<br />
het met de bouwheer grondig<br />
geanalyseerde bouwprogramma<br />
de sturende kracht voor elk ontwerp.<br />
‘Investeren in ruimte en licht<br />
is bouwen aan essentiële woonkwaliteiten’,<br />
verduidelijkt het jonge<br />
architectenduo. De toegepaste<br />
materialen moeten zichzelf zijn;<br />
functioneel en niet als decoratie<br />
worden toegepast. ‘Een dure afwerking<br />
kan eventueel ook later nog volgen,<br />
terwijl de basis slechts éénmaal<br />
kan bepaald worden’.<br />
Trendgevoelig<br />
Hans Verplancke & Sarah Flebus<br />
hebben na het opstarten van hun<br />
architectenbureau heel wat renovatieprojecten<br />
tot een goed einde<br />
gebracht.<br />
55<br />
Het belang van de relaties tussen binnen en buiten, sterkt het architectenduo<br />
in hun overtuiging dat het interieur integraal deel uitmaakt van hun<br />
woningontwerpen.<br />
‘Renovatie is echter enigszins een<br />
gedwongen keuze’, krijgen we te<br />
horen. ‘De markt vraagt veel verbouwingen<br />
en dat is ook ecologisch<br />
best te verantwoorden, maar een kritische<br />
benadering dringt zich toch<br />
op’, gaat het verder. ‘Men mag zich<br />
niet blind staren op renovatie, doch<br />
dient te zoeken naar wat waardevol<br />
is in een bestand gebouw. Slechts<br />
wat zinvol is, verdient het om<br />
behouden te blijven. Bestaande delen<br />
kunnen verbeterd worden – licht in<br />
de woning halen staat per definitie<br />
op de eerste plaats – terwijl aanvullen<br />
met moderne nieuwbouw veelal<br />
de voorkeur verdient t.o.v. een totale<br />
renovatie’. De aanpak is ook verschillend<br />
voor rijwoningen en<br />
vrijstaande huizen. Bij bestaande<br />
rijhuizen komt het er vooral op<br />
architectuur
architectuur<br />
Voor elk ontwerp fungeert<br />
het terrein als "onderlegger".<br />
De gegeven relaties naar landschap,<br />
aanpalende woningen,<br />
zichten en oriëntatie t.o.v. de<br />
natuurlijke bezonning, laten<br />
het ontwerp ontkiemen.<br />
aan om de woonfuncties opnieuw<br />
te schikken. Dit soort woningen<br />
werd destijds gebouwd met de<br />
voornaamste woonruimtes aan<br />
straatzijde. Met de actuele verkeerssituatie<br />
is een dergelijke<br />
oriëntatie volstrekt voorbijgestreefd.<br />
De woonfuncties worden<br />
naar de achterzijde van de<br />
woning verplaatst, zodat tevens de<br />
volledige kavelbreedte kan benut<br />
worden. Een andere belangrijke<br />
opgave is het herdenken van de<br />
snede, zodat het daglicht in de<br />
typisch donkere middenzone van<br />
oude woningen kan doordringen.<br />
Het creëren van een groter ruimtegevoel<br />
op een beperkte oppervlakte,<br />
is een essentieel streefdoel<br />
van de renovatieaanpak.<br />
Typisch voor oudere vrijstaande<br />
Verplancke & Flebus<br />
woningen is dat ze niet getekend<br />
werden vanuit de gegeven context<br />
van het terrein. ‘Het is alsof de<br />
woningen op een kavel geland zijn’,<br />
verduidelijkt het architectenduo.<br />
‘Er is geen dialoog tussen woning en<br />
terrein’. Bij renovatie van dit soort<br />
woningen komt het erop aan deze<br />
dialoog te integreren, een grotere<br />
ruimtelijkheid te scheppen en het<br />
project een ziel te geven. Het origineel<br />
is net als bij rijhuizen veelal<br />
een verzameling donkere, lage<br />
vertrekken, waartussen nauwelijks<br />
interne relaties bestaan.<br />
Gezien de hogere aankoopprijs<br />
voor de opdrachtgever (grond +<br />
bestaande woning), streven Hans<br />
Verplancke & Sarah Flebus<br />
ernaar – voor zover verantwoord<br />
– om de bestaande structuur van<br />
57<br />
de woning als dwingende randvoorwaarde<br />
te hanteren binnen<br />
hun ontwerp, zodat de verbouwingskosten<br />
beperkt worden. Net<br />
als bij hun nieuwbouwprojecten,<br />
integreren zij graag vast meubilair<br />
om de functionele organisatie<br />
te versterken en flexibiliteit als<br />
meerwaarde aan het woongebeuren<br />
toe te voegen.<br />
Wonen en werken tegen<br />
scherpe prijs<br />
Het eerste project van het kersverse<br />
architectenbureau bestond uit<br />
de verbouwing van een rijhuis<br />
voor eigen gebruik. Tegenover het<br />
gebouw loopt een drukke spoorlijn<br />
voor goederen en passagiersverkeer,<br />
terwijl de straat sinds de<br />
bouw van het huis tot een drukke
De relatie tussen het leven in de woning en de buitenkant, is voor<br />
Hans Verplancke & Sarah Flebus een belangrijke stimulans voor hun creativiteit.<br />
Verplancke & Flebus<br />
doorgangsweg voor autoverkeer<br />
was geworden.<br />
Achteraan ontdekte het duo een<br />
groene zone, gevormd door de<br />
aan elkaar grenzende tuinen van<br />
de buren, weliswaar geschonden<br />
door een tussenliggende bedieningsweg<br />
en een bijna 5 m hoge<br />
muur van een aanpalend magazijn.<br />
De indeling van het rijhuis<br />
vertoonde een bekend klassiek<br />
patroon: op het gelijkvloers een<br />
hal, traphal, voor- en achterkamer,<br />
keuken en badkamer; op de<br />
eerste verdieping 3 slaapkamers<br />
en bovenaan een zolder.<br />
Doelstelling van de renovatie was<br />
het creëren van de nodige professionele<br />
ruimte voor het architectenbureau<br />
en de integratie van<br />
een privé-woning. De oriëntatie<br />
58<br />
van het huis werd dan ook van<br />
straatzijde naar tuinzijde gedraaid.<br />
Rekening houdend met<br />
het beperkte budget, werd de bestaande<br />
draagstructuur maximaal<br />
bewaard en uitgezuiverd. Waardevolle<br />
authentieke elementen als<br />
de trap, vloer en binnenschrijnwerk<br />
werden gevaloriseerd.<br />
Door het gebruik van de volledige<br />
breedte van het perceel, werd de<br />
nieuwe, achteraan de woning<br />
gecreëerde leefruimte, bijzonder<br />
imposant. Ze kreeg een grote<br />
hoogte, afgestemd op de bestaande<br />
muur van het aanpalende<br />
pand, waardoor een harmonieuzer<br />
beeld is ontstaan en de relatie<br />
met de tuin geoptimaliseerd<br />
werd. Als ‘scheiding’ fungeert een<br />
aluminium schuifraam van
Flexibiliteit in de interieurinrichting is een ander<br />
stokpaardje van het architectenduo. Kasten worden<br />
wanden en zo geïntegreerd dat ze altijd een<br />
nieuwe indeling toelaten.<br />
RC System dat dankzij haar technisch<br />
doordacht concept met de<br />
bereikte hoogte toch zeer vlot te<br />
bedienen blijft. Bij mooi weer<br />
worden de schuivende gedeelten<br />
open gezet en verdwijnt elke<br />
drempel tussen binnen en buiten.<br />
De nieuwe indeling van het<br />
grondplan, bracht de dienstruimten<br />
naar de middenzone van de<br />
woning. Op de benedenverdieping<br />
zijn dat de keuken, bijkeuken,<br />
toilet en vestiaire; op de verdieping<br />
is dat de badkamer en het<br />
archief. Hierdoor werd een functionele<br />
bufferzone ingezet als afscherming<br />
van de lawaaihinder<br />
aan straatzijde en als opdeling<br />
tussen wonen en werken. Vooraan<br />
werd bovendien akoestische<br />
beglazing geplaatst als verweer<br />
tegen het spoorweglawaai.<br />
Gesloten openheid<br />
Nieuwe eigenaars van een bestaande<br />
bungalow, gelegen in een<br />
verkaveling met huizen uit de<br />
jaren 1950 – ’60, zochten Hans<br />
Verplancke & Sarah Flebus op,<br />
met als opdracht het bestaande<br />
pand met hoekig grondplan om<br />
te bouwen tot een sobere, lichte<br />
en ruimtelijke woning.<br />
Aan straatzijde werd het ontwerp<br />
maximaal gesloten gehouden in<br />
het belang van de privacy. Voor<br />
de indeling werd het toepassen<br />
van schuifdeuren weerhouden,<br />
waardoor de bewoners op elk<br />
ogenblik de keuze hebben tussen<br />
een zeer open indeling of een<br />
59<br />
meer intieme, gecompartimenteerde<br />
bewoning. Om de kosten<br />
te beperken, vertrokken de architecten<br />
vanuit de bestaande dragende<br />
structuur van de bungalow.<br />
Het hellend dak en allerhande<br />
aanbouwen werden gesloopt. Op<br />
de bestaande onderbouw werd<br />
een nieuw volume geënt. De overgang<br />
tussen bestaande structuur<br />
en nieuwbouw werd zelfs geaccentueerd<br />
met zichtbeton. Door<br />
het verschuiven van het nieuw<br />
gebouwde volume, ontstond een<br />
carport en een dakterras.<br />
De interieurindeling is ontwikkeld<br />
vanuit een functioneel houten<br />
volume (toilet, vestiaire,<br />
trap,…). De verdieping vertoont<br />
een nadrukkelijke scheiding tussen<br />
de kinderkamers en het<br />
architectuur
De creatieve verbouwing van een rijhuis werd de<br />
opstap naar grotere en meer uitdagende projecten.<br />
Het doordacht opengooien' van de achtergevel<br />
om veel licht binnen te halen werd een<br />
handelsmerk voor het architectenduo.<br />
ouderlijke compartiment.<br />
De architecten brachten een aantal<br />
diagonale relaties tussen de<br />
verschillende ruimtes in hun ontwerp,<br />
waardoor het zonlicht diep<br />
in de woning kan dringen en een<br />
vrij uitzicht op voor- en achtertuin<br />
wordt verzekerd.<br />
Bij de materiaalkeuze werd nauwlettend<br />
toegezien op harmonie<br />
met de bosrijke omgeving op het<br />
gebied van kleuren en texturen.<br />
De originele onderbouw kreeg<br />
een verflaag; de nieuwbouw werd<br />
afgewerkt met brede houten planken.<br />
Technisch interessant, is het<br />
toepassen van een warmtepomp<br />
gekoppeld aan vloerverwarming.<br />
Gesublimeerd in het terrein<br />
De opdrachtgever voor dit nieuwbouwproject<br />
beschikte over een<br />
prachtig licht hellend terrein in<br />
een bosrijke omgeving.<br />
De woning diende enerzijds<br />
maximaal open te zijn naar het<br />
unieke groene decor en anderzijds<br />
optimaal privacy te garanderen<br />
t.o.v. de enige buur.<br />
De wensen van de klant en de<br />
eigenschappen van het terrein<br />
brachten het architectenduo op<br />
het idee de woning op te bouwen<br />
uit twee in elkaar geschoven volumes:<br />
een hoger volume, dat twee<br />
verdiepingen telt en haaks op de<br />
straat staat; een lager volume met<br />
één enkele bouwlaag, evenwijdig<br />
verlopend aan de straat.<br />
Het lage volume sluit de woning<br />
60<br />
af van de straat, terwijl het zich<br />
aan de achterzijde naar de tuin<br />
opent. Het hoge deel is eveneens<br />
naar de tuin gericht en vormt een<br />
afscherming naar de buur. Beide<br />
volumes zitten extern en intern<br />
met elkaar verweven. Een niveauverschil<br />
van 50 cm tussen de twee<br />
volumes, markeert de terreinhelling,<br />
terwijl het plafond gewoon<br />
doorloopt. Hierdoor ontstaan in<br />
het lage volume hoge ruimtes.<br />
Dankzij de L-vormige opbouw<br />
van de woning, kan de zon moeiteloos<br />
in alle vertrekken binnenstromen.<br />
Een groot terras, dat<br />
vanuit alle leefruimten bereikbaar<br />
is en gevat zit tussenbeide bouwvolumes,<br />
fungeert als centrale<br />
draaischijf. Ook hier opteerden<br />
Hans Verplancke & Sarah Flebus
architectuur<br />
Bij bestaande rijhuizen komt het er vooral op aan om de<br />
woonfuncties opnieuw te schikken. Slechts wat zinvol is,<br />
verdient het om behouden te blijven.<br />
voor verwarming met een warmtepomp,<br />
gekoppeld aan vloerverwarming.<br />
Eenpersoonswoning met<br />
toekomst<br />
De verwachtingen van de<br />
opdrachtgever – een alleenstaande<br />
– konden eenvoudig worden<br />
samengevat: het volledige woongebeuren<br />
diende gelijkvloers gesitueerd<br />
te worden en moest volledig<br />
worden afgeschermd van de<br />
buitenwereld. De architecten<br />
wezen echter op de beperkingen<br />
naar herverkoopwaarde, indien<br />
het ontwerp op bewoning door<br />
één enkel persoon zou geconcentreerd<br />
worden. Uiteindelijk ontstond<br />
een eenheidsvolume met<br />
verdieping en licht hellend dak.<br />
Verplancke & Flebus<br />
Het bouwperceel met zeer onregelmatige<br />
vorm inspireerde<br />
voor het grondplan en de volumeindeling.<br />
Op de benedenverdieping<br />
lopen eetkeuken, zitruimte<br />
en slaapkamer in elkaar over,<br />
maar kunnen op elk ogenblik<br />
gescheiden worden d.m.v. kamerhoge<br />
deuren. Boven is er een<br />
tweede slaapkamer, een badkamer<br />
en een bibliotheek.<br />
Een vide legt de relatie met de<br />
zitruimte.<br />
De verdere toekomstplannen van<br />
Hans Verplancke & Sarah Flebus?<br />
‘Wij willen goede architectuur<br />
maken met respect voor het budget<br />
van de klant. Een directe en open<br />
communicatie met de opdrachtgever<br />
is daarvoor onontbeerlijk. Kortom<br />
61<br />
een verdere groei van de schaal van<br />
onze projecten met behoud van onze<br />
aanpak.’<br />
Verplancke & Flebus<br />
Bieststraat, 236/3<br />
3191 Schiplaken<br />
T: 015 61 13 06<br />
info@hasa.be
Een 350 meter lange wandelbrug vormt de basis<br />
voor de overbekende Pier van Blankenberge. Dit<br />
unieke monument voor onze kust, maar ook voor<br />
Europa, werd in ere hersteld.
Een maatje<br />
meer<br />
constructie<br />
Van Laere NV uit Burcht is<br />
vanuit de woningbouw doorgegroeid<br />
tot internationaal<br />
erkend partner voor grote,<br />
multidisciplinaire aannemingswerken.<br />
‘Konstruktief’ was er te gast<br />
voor een kennismaking met<br />
hun boeiende bouwwereld.<br />
Familiebedrijf sinds 1938<br />
De geschiedenis van Van Laere<br />
NV gaat terug tot 27 januari 1938.<br />
Het begon allemaal als familiebedrijf,<br />
dat zich toespitste op het<br />
bouwen van woningen en appartementen.<br />
Het bouwbedrijf kreeg<br />
al vlug de wind in de zeilen, zodat<br />
grotere opdrachten volgden voor<br />
de realisatie van industriegebouwen,<br />
kantoren en hospitalen.<br />
In 1948 verwierf Van Laere een<br />
erkenning in de hoogste klasse<br />
(Klasse 8) voor het uitvoeren van<br />
deze werken.<br />
Er werd onafgebroken geïnvesteerd<br />
in mensen en materiaal,<br />
zodat het bedrijf uitgeroeide tot<br />
‘algemeen aannemer’ en opdrachten<br />
van zeer uiteenlopende aard<br />
kreeg toegewezen.<br />
In de periode 1960 tot ’75 werden<br />
een aantal grote projecten in<br />
eigen beheer gerealiseerd. Eén<br />
van de boegbeelden uit die tijd is<br />
ongetwijfeld de ‘Antwerp Tower’<br />
met in die tijd een bouwwaarde<br />
van om en rond 1 miljard BEF<br />
(+/- 25 miljoen euro).<br />
In 1982 werd de oorspronkelijke<br />
PVBA omgevormd tot NV.<br />
63<br />
Vandaag is Van Laere NV een<br />
100% dochteronderneming van<br />
de gediversifieerde dienstengroep<br />
‘Ackermans & Van Haaren’.<br />
De naam Van Laere NV overkoepelt<br />
een groot aantal bedrijfsafdelingen,<br />
waaronder een afdeling<br />
metaalconstructie en metalen<br />
bekistingen, werkplaatsen voor<br />
zandstraaltechnieken, schilderwerken,<br />
een schrijnwerkerij,<br />
geprefabriceerde betonelementen,<br />
een werkplaats elektriciteit, loodgieterij,<br />
montagediensten en nog<br />
veel meer. In 1994 werd al een<br />
‘certificaat van goedkeuring’ verworven<br />
als bewijs van een efficiënte<br />
kwaliteitszorg binnen het<br />
bedrijf. Inmiddels is Van Laere<br />
NV ook ISO 9001 gecertificeerd<br />
en wordt het VCA** veiligheidssysteem<br />
– versie 1997 – gehanteerd.<br />
‘Het actuele logo werd ontworpen<br />
door de kinderen van de werknemers’,<br />
vernemen we van Dhr.<br />
Wilfried Vermaercke, commercieel<br />
directeur, nogmaals een verwijzing<br />
naar de familiale geest die<br />
blijft verder leven binnen het<br />
bouwbedrijf.
Multidisciplinair zonder grenzen<br />
‘Algemene Aannemingen’ lezen<br />
we als ondertitel in het logo van<br />
dit bouwbedrijf met een respectabele<br />
traditie. Als we de activiteiten<br />
overlopen, kunnen we niet anders<br />
dan te stellen dat dit een absoluut<br />
‘understatement’ is.<br />
Bij Van Laere NV zitten immers<br />
een zeer uiteenlopend aantal disciplines<br />
verenigd, die alles behalve<br />
alledaags zijn en getuigen van<br />
een groot vakmanschap.<br />
Waterbouwkundige werken<br />
(Klasse 8), kunstwerken als bruggen<br />
en viaducten, grote infrastructuurwerken,<br />
civiele bouwprojecten,<br />
ondergrondse en bovengrondse<br />
parkeergarages,… zijn<br />
slechts de meest opgemerkte<br />
disciplines binnen het zeer gevarieerd<br />
portfolio.<br />
Erg actueel zijn de projecten in<br />
Van Laere<br />
domeinen als drinkwaterproductie<br />
en waterzuivering (Klasse 8),<br />
milieutechnische bouwwerken als<br />
huisvuilverbrandingsinstallaties<br />
(Klasse 8) en de verregaande<br />
betrokkenheid bij de uitbouw van<br />
het TGV-netwerk in België en<br />
Nederland.<br />
Het kunnen van dit bouwbedrijf<br />
wordt ook over de grenzen geapprecieerd.<br />
Van Laere NV is een<br />
veel gevraagde partner in<br />
Nederland en dat nog wel met de<br />
discipline waterbouwkunde! Van<br />
Laere NV mag zich zelfs specialist<br />
noemen voor afgezonken tunnels.<br />
Daarnaast vinden we Van Laere<br />
NV ook terug op Duitse en<br />
Franse werven.<br />
‘Van Laere NV zoekt steeds naar<br />
een grote toegevoegde waarde’, stelt<br />
Dhr. Wilfried Vermaercke, commercieel<br />
directeur. ‘Het beheren<br />
64<br />
van een groot aantal specifieke disciplines<br />
uit de bouwsector, opgewaardeerd<br />
met de mogelijkheid deze disciplines<br />
samen aan te bieden en te<br />
coördineren, geeft ons sterke troeven<br />
in de hand’, gaat hij verder. ‘Ons<br />
bedrijf wil zo vroeg mogelijk instappen<br />
in een project en wil dat mee<br />
dragen van aan de ruwbouwfase tot<br />
en met de coördinatie van de afwerking’,<br />
vat Dhr. Wilfried<br />
Vermaercke samen.<br />
Een respectabele referentielijst<br />
Met een zo rijkelijk gevarieerd<br />
aantal disciplines onder één dak,<br />
kan het niet anders of de referentielijst<br />
getuigt van evenveel variatie.<br />
Het overzicht is meer dan<br />
indrukwekkend!<br />
In december 1992 werd de bouw<br />
van de Piet Heintunnel toegekend,<br />
die de oostelijke verbin-<br />
constructie
Kantoorgebouw met ondergrondse parkeergarage<br />
voor Ericsson te Diegem.<br />
dingsas vormt tussen de<br />
Amsterdamse binnenstad en de<br />
A10 Ringweg. Aan het project, dat<br />
in de vorm van een Tijdelijke<br />
handelsvereniging met 5 vennoten<br />
werd uitgevoerd, was een budget<br />
van 119.343.261 euro verbonden.<br />
De tunnel is 1900 m lang,<br />
waarvan 1500 m gesloten. Het<br />
gesloten deel is opgebouwd uit<br />
8 zinkelementen van elk 157 m,<br />
8 m hoog en 32 à 38 m breed. Er<br />
zijn twee kokers met elk twee rijstroken,<br />
een tramkoker en een<br />
middentunnelkanaal voor noodgevallen<br />
en onderhoud. De zink<br />
elementen – goed voor 120.000<br />
m 3 beton – werden in Antwerpen<br />
gebouwd, waarna ze naar<br />
Amsterdam werden gebracht om<br />
ze op hun definitieve plaats te<br />
laten zinken. Er werd 9000 m 3<br />
onderwaterbeton gestort en in de<br />
140.000 m 2 bekisting werd<br />
10.000 ton staal verwerkt.<br />
Voor de ‘Vlaamse Raad’ verwierf<br />
Van Laere NV in januari 1995 het<br />
akkoord voor de volledig ‘sleutelklare’<br />
afwerking van het gebouw.<br />
De opdracht bestond uit de voorstudie<br />
en de uitwerking van de<br />
afwerkingdetails en het opvolgen<br />
van de werken uitgevoerd door<br />
onderaannemers en eigen<br />
bedrijfsafdelingen. De uitvoeringstermijn<br />
bedroeg slechts<br />
twaalf maanden. Na een gedetailleerde<br />
opmeting van het gebouw,<br />
werden alle gegevens in het CADprogramma<br />
gestopt om als het<br />
ware een ruwbouwdossier samen<br />
te stellen als basis voor de afwerking.<br />
Het programma omvatte het<br />
gebouwenbeheersysteem, de<br />
geluidsinstallatie, sterkstroom,<br />
telefonie, videofonie, beveiliging,<br />
65<br />
Aanleg van de nieuwe passagiersterminal voor<br />
op de luchthaven van Zaventem.<br />
<<br />
informatica, liften, meubilering,<br />
enz. Enkele veelzeggende cijfers:<br />
17.744 m 2 pleister- en sierpleisterwerk,<br />
14.530 m 2 schilderwerk en<br />
textielbehang, 8820 m 2 dekvloeren,<br />
5750 m 2 parketvloeren, 1100<br />
m 2 witte marmer, 820 m leuningen<br />
en handgrepen,…<br />
In oktober 2001 werd door Van<br />
Laere NV een nieuw kantoorgebouw<br />
voor IBM te Evere opgeleverd.<br />
Het project dat uit drie<br />
gebouwen van verschillende<br />
hoogte bestaat – minimaal 4,<br />
maximaal 8 verdiepingen – werd<br />
in amper 18 maanden voltooid en<br />
vertegenwoordigt een budget van<br />
28.983.875 euro. Ondergronds<br />
zijn de gebouwen met elkaar verbonden<br />
via drie parkingniveaus,<br />
die samen 15.000m 2 vertegenwoordigen.<br />
De kantoorvloeren tellen<br />
samen 30.000 m 2 . Er dienden
twee grondkerende wanden<br />
gebouwd te worden om de noodzakelijke<br />
grondwerken te kunnen<br />
uitvoeren. Het gebouw wordt<br />
gedragen door een fundering op<br />
staal. Bovengronds werd een<br />
prefab betonskelet toegepast.<br />
Dit is slechts een kleine selectie<br />
uit een erg lange lijst!<br />
Een lange aanloop<br />
Eén van de ambitieuze projecten<br />
waar Van Laere NV vandaag bij<br />
vetrokken is, is de uitbreiding en<br />
vernieuwing van het ‘Koopcentrum<br />
Waasland’ aan de rand van<br />
Sint-Niklaas.<br />
Het project werd eigenlijk al tien<br />
jaar geleden in de steigers gezet.<br />
Het begon allemaal met een wed-<br />
strijd uitgeschreven door de stad<br />
Sint-Niklaas, die in het bezit was<br />
van de nodige gronden naast het<br />
bestaande ‘Koopcentrum’, dat in<br />
1972 werd geopend. Een centrale<br />
bereikbaarheid met de auto vormde<br />
de kerngedachte van het opzet.<br />
Van Laere NV won de wedstrijd<br />
samen met de firma Gebr.<br />
Cordeel uit Temse.<br />
Het nieuwe ‘Koopcentrum<br />
Waasland’ zou 13.500 m 2 bruto<br />
vloeroppervlakte tellen. In het<br />
oorspronkelijke project was<br />
tevens de bouw van een 200-tal<br />
appartementen, een hotel en kantoren<br />
geïntegreerd. Er werden<br />
drie studies opgezet voor de aanleg<br />
van de noodzakelijke ontslui-<br />
66<br />
tende infrastructuur. De intussen<br />
opgerichte Waaslandcombinatie<br />
N.V. werd na een kapitaalsverhoging<br />
uitgebreid met ABN Amro<br />
Projectontwikkeling die 80% van<br />
het nieuw kapitaal onderschreef.<br />
Daarmee was de eerste spadensteek<br />
echter nog lang niet aan de<br />
orde. Heel wat lokaal getouwtrek<br />
zorgde voor een herhaald uitstel<br />
van het begin van de werkzaamheden.<br />
Het duurde tot eind september<br />
2001 vooraleer een uiteindelijk<br />
akkoord werd bereikt<br />
over het te realiseren project.<br />
Het stadsbestuur van Sint-<br />
Niklaas, de eigenaar van het<br />
bestaande ‘Koopcentrum’ (NV<br />
Ishop), de NV Delhaize – De<br />
Leeuw (aanwezig in het bestaande
constructie<br />
centrum), destijds nog GIB (met<br />
een Inno-vestiging in het oorspronkelijke<br />
shopping center),<br />
Redevco (met een C&A verkoopspunt<br />
in het bestaande centrum)<br />
en de Waaslandse bouwbedrijven<br />
Van Laere NV en Cordeel, tekenden<br />
de overeenkomst voor de<br />
definitieve aanpak. Het herziene<br />
project voorziet niet langer in de<br />
bouw van een tweede shopping<br />
center, maar in de integratie van<br />
oud en nieuw, met één gemeenschappelijke<br />
parking en één<br />
gemeenschappelijke ontsluiting.<br />
Het project is dus een combinatie<br />
van nieuwbouw, renovatie en<br />
heraanleg van het bestaande<br />
‘Koopcentrum’.<br />
Het architectenbureau is het<br />
Van Laere<br />
Britse ‘Chapman Taylor’, dat ook<br />
voor het ‘Maasmechelen Village’<br />
outlet shopping tekende (zie onze<br />
vorige Konstruktief-edities).<br />
Tevens werden volgende studiebureaus<br />
ingeschakeld: SBE N.V.<br />
uit Sint Niklaas voor stabiliteit;<br />
Van Looy Group N.V. voor technieken;<br />
Studiebureau Jouret bvba<br />
voor alle infrastructuur en omgevingswerken.<br />
Er werd een strikte<br />
procentuele verdeling opgelegd<br />
voor de bezetting van de winkelmodules<br />
door food, non-food en<br />
horeca.<br />
Veel en snel<br />
‘Het licht werd definitief op groen<br />
gezet in juni 2002’, vernemen we<br />
van ir. Jan Bettens, directeur<br />
67<br />
< Uitbreiding en vernieuwing van het<br />
‘Koopcentrum Waasland’ aan de rand van<br />
Sint-Niklaas.<br />
<<br />
Kunstwerken (4 bruggen en 2 kokers)<br />
in Kortenberg, voor de HST die Brussel met<br />
Keulen verbindt.<br />
van werken bij Van Laere NV.<br />
De werken zijn uiteindelijk<br />
midden december 2002 gestart<br />
en het is de bedoeling dat een<br />
eerste deel van 19.000 m 2 operationeel<br />
wordt eind september<br />
2003. De uiteindelijke voltooiing<br />
van de overige 27.500 m 2 staat<br />
gepland voor eind maart 2004.<br />
‘Aanvankelijk zouden we alleen bij<br />
de ruwbouw betrokken worden. Nu<br />
staan we ook in voor<br />
de techniek en de afwerking’, verklaart<br />
ir. Jan Bettens. De inrichting<br />
van de winkels is wel de<br />
individuele verantwoordelijkheid<br />
van de huurders of eventuele<br />
eigenaars.<br />
‘Het betreft een zeer grootschalig<br />
project, dat nu plots zeer snel moet
vooruitgaan’, weet ir. Jan Bettens.<br />
‘Daarom opteerden we voor een<br />
prefabaanpak’.<br />
Het grondplan van het shopping<br />
center is volledig gelijkvloers uitgetekend.<br />
De fundering worden<br />
op de werf zelf gerealiseerd, evenals<br />
de hellende op- en afritten<br />
voor de dakparking.<br />
De basis voor het bouwwerk is<br />
een betonskelet. Gevelsluiting en<br />
binnenmuren werden bij Ytong<br />
gehaald. De hoofdinkomhal is<br />
ongeveer 15 m hoog en volledig<br />
transparant gehouden. De ‘malls’<br />
krijgen een dichting opgebouwd<br />
uit een stalen structuur met gelamineerd<br />
houten balken. Voor de<br />
indeling van de beschikbare ruimte<br />
tot winkelmodules, werden<br />
Ytong-blokken geselecteerd. In<br />
totaal zullen zowat 5.000 m 3 blokken<br />
verwerkt worden!<br />
‘De keuze voor een prefabaanpak en<br />
de gegeven situatie van het bestaande<br />
Koopcenter, verplichtte ons tot het<br />
gebruik van zeer zwaar belastbare<br />
mobiele kranen’, licht ir. Jan<br />
Bettens toe. ‘Het oude gebouw werd<br />
gedeeltelijk afgebroken, terwijl een<br />
aantal zaken – o.a. Delhaize –<br />
tijdens de werken toch maximaal<br />
operationeel wensten te blijven’,<br />
schets hij de problematiek.<br />
‘Omdat de bevoorrading van een<br />
supermarkt heel wat logistieke aandacht<br />
vereist, moesten we bij de<br />
bouw constant rekening houden met<br />
het verzekeren van de bereikbaarheid,<br />
terwijl ook de prefabelementen<br />
68<br />
op de juiste plaats dienden te geraken’,<br />
voegt onze gesprekspartner<br />
toe. ‘Er dienden verschillende leidingen,<br />
waaronder rioleringen en hoogspanningsleidingen<br />
te worden verlegd!’.<br />
Na de verbouwing van het<br />
bestaande gebouw, werd achter<br />
het oude centrum in wijzerzin<br />
weggebouwd richting noord.<br />
Achter de hoofdingang zit een<br />
gedeelte met zeer grote overspanningen.<br />
Het gebruik van voorgespannen<br />
elementen bood onvoldoende<br />
zekerheid en daarom<br />
werd voor naspannen gekozen.<br />
Aandacht voor techniek<br />
De technische eisen voor een dergelijk<br />
groot winkelcomplex zijn
constructie<br />
geheel in verhouding.<br />
De verwarmingsinstallatie van het<br />
bestaande ‘Koopcentrum’ diende<br />
gedeeltelijk operationeel te blijven<br />
tijdens de verbouwingswerken,<br />
om vervolgens opgenomen te<br />
worden in het nieuwe systeem.<br />
De verluchting wordt verzekerd<br />
door het inblazen van frisse lucht<br />
via de wandelgangen.<br />
Vanzelfsprekend is brandbeveiliging<br />
een belangrijk gegeven – het<br />
gebruik van Ytong-producten<br />
biedt ook op dit vlak grote voordelen<br />
– en moest de ganse oppervlakte<br />
voorzien worden van een<br />
sprinklerinstallatie. De bestaande<br />
Delhaize en Inno vestigingen in<br />
het oorspronkelijke<br />
‘Koopcentrum’ beschikten al over<br />
een eigen systeem, doch dat werd<br />
nu opgenomen in het grote<br />
geheel.<br />
De valse plafonds bestaan uit<br />
akoestische platen van Knauf. Er<br />
werd een testzone aangelegd om<br />
de dempingswerking exact te<br />
kunnen evalueren en bij te sturen.<br />
Het complex wordt centraal beveiligd<br />
tegen brand en inbraak.<br />
Daarnaast nemen de individuele<br />
handelszaken zelf de voor hen<br />
meest adequate beveiligingsmaatregelen.<br />
‘Winkelen om te leven is niet langer<br />
de functie-invulling van een shopping<br />
center, zoals dat in de tijd van<br />
het eerste “Koopcentrum” nog het<br />
geval was’, besluiten onze gasthe-<br />
69<br />
< Voor de buitenwanden van het<br />
‘Koopcentrum Waasland’ werd<br />
gebruik gemaakt van de nieuwe<br />
YTOfin panelen. Deze panelen<br />
worden afgewerkt (kwarts) op<br />
de werf geleverd.<br />
Van Laere<br />
ren Wilfried Vermaercke en ir.<br />
Jan Bettens. ‘Winkelen vandaag,<br />
moet synoniem zijn voor plezier,<br />
zelfs een toeristische attractie, en<br />
daar werken we bij Van Laere NV<br />
graag aan mee!’.<br />
Van Laere NV<br />
Antwerpsesteenweg, 320<br />
2070 Zwijndrecht<br />
T: 03 252 20 20<br />
F: 03 353 06 76<br />
gvabox@vanlaere.be
Limonta<br />
Een ‘montagebedrijf’ loopt<br />
zelden in de kijker… Het is<br />
niet creatief bezig met<br />
architectuur, het heeft geen<br />
‘voorschrijffunctie’ bij de<br />
materiaalkeuze en kan zich<br />
evenmin doen gelden wanneer<br />
er belangrijke aankoopbeslissingen<br />
worden genomen…<br />
Toch vormen ze een onmisbare<br />
schakel tussen ontwerp,<br />
leverancier van bouwmaterialen<br />
en afwerking van grootschalige<br />
bouwprojecten.<br />
De dagelijkse strijd met de tijd<br />
Stefan Schelfhout is zaakvoerder<br />
van ‘Limonta’ – één van de weinige<br />
gespecialiseerde montagebedrijven<br />
in België – met vestiging<br />
in het Limburgse Bree. Hij is<br />
niet de man om het voetlicht op<br />
te zoeken en blijft er allemaal<br />
erg bescheiden bij, ondanks de<br />
verantwoordelijkheid die hij<br />
draagt binnen de realisatie van<br />
elk hem toevertrouwd project.<br />
Volgens hem is het allemaal heel<br />
eenvoudig: ‘Limonta heeft zijn<br />
plaats in de ruwbouw van grote,<br />
voornamelijk industriële bouwwerken,<br />
in het bijzonder de plaatsing<br />
van wandbeplating in beton of<br />
Ytong’. Na een start in de betonproductie,<br />
besloot Stefan<br />
Schelfhout in januari 1989 het<br />
roer van Limonta in handen te<br />
nemen. ‘Hoewel ik destijds een<br />
“betonjongen” was, kreeg ik twee<br />
maand na de overname van<br />
Limonta een opdracht voor een project<br />
met Ytong in Hasselt’, gaat zijn<br />
De onmisbare schakel<br />
constructie<br />
verhaal verder. ‘Door de tijd zijn<br />
we ons steeds meer gaan toeleggen<br />
op de verwerking van Ytong-producten<br />
en vandaag ligt de verdeling<br />
beton/Ytong bij 50/50’.<br />
De klanten voor een montagebedrijf<br />
als Limonta zijn hoofdzakelijk<br />
algemene aannemers, soms<br />
ook industriebouwers, voor wie<br />
het montagewerk niet lonend is<br />
vanwege te gespecialiseerd.<br />
Voor Stefan Schelfhout is de<br />
kernactiviteit van het montagebedrijf<br />
de coördinatie tussen de<br />
leverancier van de te monteren<br />
bouwmaterialen en de aannemer<br />
van het project. ‘Als montagebedrijf<br />
gaan we aan de slag in een bouwfase<br />
dat de tijdsdruk erg hoog wordt’,<br />
licht onze gastheer toe. ‘Eventuele<br />
vertragingen bij de funderingen en<br />
de staal- of betonskeletbouw, worden<br />
ons voor de voeten geschoven. Dan<br />
komt het erop aan zelf geen tijd te<br />
verliezen en waar mogelijk zelfs een<br />
stukje in te halen op de planning<br />
71<br />
van de hoofdaannemer voor het<br />
project’, klinkt het deskundig.<br />
‘Meewerken met de werfcoördinator<br />
om de werf maximaal te laten<br />
opschieten, is onze opperste doelstelling!’,<br />
vat Stefan Schelfhout de<br />
taak van zijn bedrijf samen.<br />
Bij de coördinatie spelen allerhande<br />
factoren een rol. De relaties<br />
met de leverancier van de te monteren<br />
materialen, zijn vanzelfsprekend<br />
niet onbelangrijk. ‘Het montagebedrijf<br />
roept het order af in functie<br />
tot de verwerking’, luidt de theorie.<br />
‘In de praktijk moeten we vijf<br />
dagen vooraf het materiaal afroepen,<br />
terwijl we op dat ogenblik van geen<br />
duidelijk beeld hebben van de situatie<br />
die we op de werf mogen verwachten<br />
op het ogenblik van de levering!’<br />
Ervaring is dan ook een<br />
onontbeerlijke assistent.<br />
‘Logistieke inzichten en vooral het<br />
zelf kunnen beschikken over een<br />
goed uitgebouwd arsenaal werktuigen,<br />
zijn dat evenzeer’, vult Stefan<br />
Schelfhout aan.
constructie<br />
Waar vele meters gevelplaten in recordtempo moeten<br />
worden gemonteerd, is Limonta in zijn sas! De<br />
vlotte coördinatie tussen de leverancier van de te<br />
monteren bouwmaterialen en de aannemer van het<br />
project is de grote kracht van het montagebedrijf.<br />
Het juiste gereedschap is het<br />
halve werk<br />
Dit bekende spreekwoord heeft<br />
grote waarde voor Stefan<br />
Schelfhout. In totaal beschikt<br />
Limonta over 26 stuks rollend<br />
materieel!<br />
De belangrijkste en meteen ook<br />
duurste stukken zijn de vier<br />
Liebherr-kranen. Het zijn mobiele<br />
eenheden met verschillende<br />
draaglast: 30, 45, 60 en zelfs 120<br />
ton! ‘Liebherr is de duurste, maar<br />
ook de enige die ons een 24 uurs service<br />
kan bieden’, argumenteert<br />
onze gesprekspartner. ‘De kranen<br />
moeten maximaal inzetbaar zijn,<br />
moeten snel overal naartoe kunnen<br />
en operationeel worden’, voegt hij<br />
toe. ‘Het is voor Limonta ondenkbaar<br />
materieel te moeten gaan<br />
huren – het bij elkaar zoeken en<br />
transporteren naar de werf haalt het<br />
rendement helemaal onderuit!<br />
Zodra de behoefte gevoeld wordt dat<br />
meer materieel nodig is, zoeken we<br />
Het montagebedrijf komt op de werf in actie wanner de werken in een fase zitten dat de tijdsdruk<br />
naar de oplevering toe erg hoog wordt.<br />
zo snel mogelijk uit hoe we erin<br />
kunnen investeren’, klinkt het<br />
strijdlustig bij Stefan Schelfhout.<br />
Limonta vervangt de kranen alle<br />
vijf jaar om zeker te zijn van een<br />
maximale betrouwbaarheid, precisie<br />
en veiligheid. Stefan<br />
Schelfhout is even kritisch bij de<br />
selectie en aankoop van het overige<br />
rollend materieel. Zo beschikt<br />
zijn bedrijf over een aantal vrachtwagens,<br />
die waar nodig logistiek<br />
ter hulp kunnen schieten voor het<br />
aanleveren van de materialen volgens<br />
de gehaalde montagefrequentie.<br />
‘Flexibiliteit bij het<br />
transport is erg belangrijk’, weet<br />
Stefan Schelfhout uit ervaring.<br />
Bestelwagens zorgen voor het<br />
transport van de kleinere gereedschappen<br />
en de mensen.<br />
‘Limonta was bij de allereersten om<br />
midden de negentiger jaren hoogtewerkers<br />
toe te voegen aan het machinepark’,<br />
merkt Stefan Schelfhout<br />
op. ‘Dat betekende al snel een aanzienlijke<br />
verhoging van het rende-<br />
72<br />
Limonta<br />
ment! Vandaag worden per werf<br />
minimaal één kraan en twee hoogtewerkers<br />
in stelling gebracht’.<br />
1 + 1 = 3<br />
Een uitgebalanceerd machinepark<br />
is extreem belangrijk, maar dat<br />
betekent helemaal niet dat mensen<br />
dat niet zouden zijn!<br />
‘Ongeveer de helft van ons rentabiliteitsresultaat<br />
schrijf ik toe aan het<br />
machinepark, wat logischerwijze<br />
betekent dat de andere helft op het<br />
actief van de medewerkers dient<br />
geschreven te worden’, verklaart<br />
Stefan Schelfhout. ‘Het is dus duidelijk<br />
aanwijsbaar de combinatie<br />
van de twee, die het succes bepaalt!’.<br />
De verklaring schuilt voor een<br />
belangrijk deel daarin, dat eigen<br />
mensen maximaal vertrouwd<br />
kunnen worden met eigen materieel.<br />
De mensen die de kranen<br />
bedienen en van op de hoogtewerkers<br />
de plaatsing in goede<br />
banen leiden, zijn uiterst belangrijk<br />
voor een snelle voortgang van
de werken en het behalen van een<br />
goed rendement. ‘Wanneer gevelplaten<br />
beschadigd worden doordat<br />
het samenspel mens/machine niet<br />
optimaal verloopt, of onervarenheid<br />
de voortgang vertraagd, dan kan<br />
men zich als montagebedrijf moeilijk<br />
handhaven’, weet Stefan<br />
Schelfhout maar al te goed. ‘Elke<br />
beschadiging moet worden hersteld<br />
en vertraagd de voortgang van de<br />
montage. In het slechtste geval is de<br />
schade zo groot, dat de eigenlijke<br />
montagewerken zelfs tijdelijk stilvallen<br />
en dat kan zeker niet de bedoeling<br />
zijn’, wijdt Stefan Schelfhout<br />
ons langzaam in in zijn wereld<br />
van het professionele montagebedrijf.<br />
Om een maximale kwaliteitsverzekering<br />
in te bouwen, heeft<br />
Limonta zelfs gescheiden teams<br />
voor de montage van betonnen en<br />
Ytong gevelpanelen. In totaal telt<br />
het montagebedrijf twintig medewerkers.<br />
‘Een montagebedrijf als<br />
Limonta kan slechts een goede naam<br />
verwerven in de markt als de kwaliteit<br />
van het geleverde werk, de snelheid<br />
en de prijs kloppen’, klinkt het<br />
uit ervaring. Geen gemakkelijke<br />
opgave, als men weet dat voor<br />
relatief kleine werven de kost voor<br />
het aanvoeren, opstellen en<br />
gebruik van het materieel proportioneel<br />
erg kan oplopen tegenover<br />
de kostprijs per gemonteerde<br />
meter gevel!<br />
Doordat Limonta al ervaring had<br />
opgedaan met de strenge veiligheidsvoorschriften<br />
op<br />
Nederlandse werven, was het<br />
strenger worden van de Belgische<br />
wetgeving ter zake niet echt een<br />
probleem. Het hogere rendement<br />
als gevolg van het bijna massaal<br />
inzetten van hoogtewerkers, compenseerde<br />
de meerkost als gevolg<br />
van de strengere veiligheidscoördinatie.<br />
De hechte samenwerking die<br />
sinds de start van het bedrijf is<br />
ontstaan met een fabrikant als<br />
Ytong, speelt eveneens een rol in<br />
73<br />
Limonta beschikt over een zeer modern machinepark<br />
met 26 stuks rollend materieel. Het was bij<br />
de eersten om hoogtewerkers in te voeren, een<br />
cruciaal gegeven voor het rendement op de werf.<br />
de globale appreciatie van de<br />
prestaties van het montagebedrijf.<br />
‘Door meer te werken met Ytongproducten,<br />
groeit de “feeling” voor<br />
die bouwelementen’, getuigt Stefan<br />
Schelfhout. ‘Er is een vertrouwensrelatie<br />
gegroeid en we weten dat we<br />
kunnen rekenen op assistentie en<br />
advies waar nodig’.<br />
Duizenden vierkante meters<br />
Limonta is vrijwel uitsluitend<br />
terug te vinden op zeer grote werven.<br />
Het actieterrein gaat tot buiten<br />
de landsgrenzen, met Noord-<br />
Frankrijk, Nederland en in mindere<br />
mate ook Duitsland. De<br />
indrukwekkende referentielijst<br />
vermeldt duizenden vierkante<br />
meters gevelplaten.<br />
Het allergrootste project dat<br />
Limonta in zijn 14-jarige geschiedenis<br />
voltooid heeft, blijft voorlopig<br />
het Europese distributiecentrum<br />
van Nike in Meerhout, waar<br />
zowat 90.000 m 2 Ytong gevelplaten<br />
werden gemonteerd.
De 15.000 m 2 voor Reebok in<br />
Rotterdam lijken in vergelijking<br />
dan wel weinig, het blijft toch ook<br />
een niet bepaald kleine klus.<br />
Voor Colruyt in Halle en Ikea in<br />
Genk, werden telkens 10.000 m 2<br />
rechtgezet. Voor Redevco werd in<br />
Kontich 9300 m 2 Ytong-gevelplaat<br />
gemonteerd in betonnen Hkolommen<br />
ten behoeve van het<br />
distributiecentrum voor Carrefour<br />
Logistics. ‘Het ging vooruit à<br />
400m 2 per dag!’, klinkt het met<br />
terechte trots.<br />
Nog een grootschalig project is<br />
het industriële gebouw voor<br />
Henkel in het Limburgse<br />
Winterslag, waar bijna 8000 m 2<br />
Ytong wandplaten en brandwandplaten<br />
werden gemonteerd.<br />
Naast een ellenlange lijst grootschalige<br />
realisaties in Ytong-producten<br />
kan Limonta eveneens een<br />
lijst tot de verbeelding sprekende<br />
Limonta<br />
betonrealisaties voorleggen. We<br />
merken vooral de grote bioscoopcomplexen<br />
op als ‘Kinepolis’ in<br />
het Nederlandse Vlissingen,<br />
Braine-l’Alleud en het Franse<br />
Thionville; of de ‘Utopolis’-projecten<br />
in Turnhout en Longuy, waar<br />
België, Luxemburg en Frankrijk<br />
elkaar de hand reiken.<br />
Momenteel wordt koortsachtig<br />
gewerkt aan het ‘Koopcentrum<br />
Waasland’ aan de rand van Sint-<br />
Niklaas. Hier wordt ‘Ytofin’<br />
gemonteerd, Ytong gevelplaten<br />
met in de fabriek aangebrachte<br />
kwartsafwerkingslaag. ‘Een nieuw<br />
materiaal is voor onze mensen ook<br />
weer een nieuwe uitdaging’, merkt<br />
Stefan Schelfhout.<br />
Aan uitdagingen hebben ze bij<br />
Limonta echter geen gebrek. Ze<br />
dienen zich elke dag opnieuw<br />
aan, meestal zonder dat men ze<br />
vooraf kan inschatten. ‘Tijd is<br />
75<br />
geld’ en dat is in de industriebouw<br />
meer dan waar elders keihard<br />
voelbaar. Ervaring, doorzicht,<br />
paraatheid van materieel en<br />
mensen, maken dat de dagelijkse<br />
uitdaging wordt omgezet in tevredenheid<br />
bij de hoofdaannemer en<br />
leidt naar een nieuwe opdracht<br />
met weer nieuwe uitdagingen!<br />
Limonta<br />
Ind. Zone Kanaal Noord, 5A<br />
3960 Bree<br />
T: 089 46 41 35<br />
F: 089 46 41 36<br />
constructie
Ytong:<br />
de gewoonte<br />
Sammy Blomme zaakvoerder van<br />
het bouwbedrijf Bovore in<br />
Avelgem houdt niet alleen van<br />
lekker koken maar ook van<br />
mooie huizen. ‘Als ik een<br />
woning renoveer respecteer ik<br />
altijd de ziel van het huis’.<br />
2<br />
constructie
voorbij<br />
De inkomhal is een vide tot aan de nok. De oude<br />
trap wist Sammy Blomme te recupereren. De combinatie<br />
van baksteen en eik geeft charme zonder<br />
meer aan het huis van de aannemer.<br />
In een verloren uithoek van het<br />
West-Vlaamse Avelgem – weldra<br />
verhuist het bedrijf naar<br />
Zwevegem – op een dikke boogscheut<br />
van Kortrijk, ligt de bouwonderneming<br />
Bovore verscholen<br />
tussen landelijke groen. Achter<br />
dit bescheiden familiebedrijf staat<br />
Sammy Blomme (33). Het dynamisme<br />
lees je zo van zijn gezicht.<br />
Begin jaren negentig nam hij het<br />
roer over van zijn vader en zo te<br />
zien heeft hij daar geen minuut<br />
spijt van. Evenwel zag zijn vader<br />
het niet meteen zitten dat zoonlief<br />
heel zijn leven net zoals hij<br />
zou slijten op bouwwerven. Liever<br />
zag hij hem achter het fornuis,<br />
lekker binnen in de warmte.<br />
‘Rondtsjolen’, zoals dat in sappig<br />
West-Vlaams wordt gezegd, vond<br />
hij maar niks. Vandaar dat zoon<br />
Sammy naar de kokschool in<br />
Brugge werd gestuurd waar hij<br />
met brio zijn studies afrondde.<br />
Toch belandde Sammy niet achter<br />
de potten en de pannen maar<br />
ging op eigen houtje werken bij<br />
een aannemer om ervaring op te<br />
snuiven. Tot hij op een dag voor<br />
zijn vader stond en hem overtuigde<br />
om bij hem te werken. Zo<br />
geschiedde. Dat betekende geenszins<br />
dat de leertijd voorbij was.<br />
De leergierige Sammy Blomme<br />
schoolde zich in ijltempo bij tot<br />
vastgoedmakelaar. Zo verliep de<br />
planning van zijn beroepsleven<br />
een stuk anders dan aanvankelijk<br />
was uitgetekend. Sammy<br />
Blomme: ‘Het bouwen zat me<br />
gewoon in het bloed. Ik wilde niks<br />
anders. Als kind was ik altijd bezig<br />
met iets te construeren. Dat is<br />
gewoon zo gebleven tot op de dag<br />
van vandaag. Ook langs moeders
Koken in de Engelse keuken is een pretje voor elke keukenpiet.<br />
De glanzende zwarte Indische leisteen geeft het huis een bijzondere klankkleur.<br />
kant zat het bouwen in de genen.<br />
Het moet toch ergens vandaan<br />
komen? Toen ik in het leger zat<br />
zette ik mijn eerste sleutel-op-de<br />
deur-huis.’<br />
Bovore is een samentrekking van<br />
(bo)uwen, (vo)egen en (re)noveren.<br />
Vader Johan Blomme startte<br />
zijn bedrijf in 1975, tien jaar later<br />
veranderde het van statuut en<br />
werd het een vennootschap.<br />
Voegwerken en renovatie waren<br />
dé specialiteiten van vader<br />
Blomme die zoon Sammy onverminderd<br />
voortzette. Tezelfdertijd<br />
ging hij, de zoon, zich meer en<br />
meer toespitsen op bouwwerken<br />
en verbouwingen. En daar kwam<br />
nog een derde activiteit bij name-<br />
lijk de productie van steenstrips.<br />
Vooral de nieuwste steenstrip<br />
waarmee Bovore twee jaar geleden<br />
van start ging, bekoort de<br />
jonge beleidsman. Sammy<br />
Blomme: ‘Het unieke is dat ze<br />
‘bezand zijn’. Kijk maar, je ziet niet<br />
dat het om imitatiebouwsteen gaat.<br />
Elke “steen” is verschillend van<br />
structuur. Inmiddels passen talloze<br />
aannemers de steenstrips toe voor<br />
renovatiewerken. Vooral oude<br />
appartementen aan de kust die een<br />
opknapbeurt verdragen zijn, zijn<br />
een goed cliënteel’, weet Blomme.<br />
Maar hoe groot is Sammy’s liefde<br />
voor Ytong? ‘Ik moet eerlijk bekennen<br />
dat ik voorheen met traditionele<br />
stenen werkte. Om maar wat te noe-<br />
78<br />
men zag ik het vooral in bakstenen<br />
of Argexblokken tot een schilder mij<br />
op een dag wees op de interessante<br />
mogelijkheden van Ytong. Ytong<br />
biedt een hoop voordelen, dat merkte<br />
ik zo. Vanaf de eerste dag heb je een<br />
droog huis. Dat vond ik een absoluut<br />
pluspunt. De blokken worden<br />
gelijmd en niet gemetseld, mortel<br />
komt er niet aan te pas. Dat we<br />
gemakshalve naar bakstenen grijpen<br />
is in feite pure gewoonte. Je ziet: de<br />
metser moet zich meer en meer<br />
omscholen tot ‘lijmer’. Niet alleen de<br />
steenstrips worden gelijmd maar ook<br />
de Ytong-blokken. Er is duidelijk een<br />
omslag in het vak.’ De liefde voor<br />
Ytong is bij Sammy Blomme<br />
beslist geen loze reclamekreet.<br />
Drie jaar geleden voegde hij de
De wijnkelder is een plaats om te proeven en te toeven. Bemerk de fraaie<br />
18de-eeuwse vloer in leisteen gelardeerd met witte marmer.<br />
Sammy<br />
Blomme<br />
daad bij het woord en trok hij zijn<br />
eigen huis in Heestert op met<br />
behulp van Ytong-blokken. Als we<br />
met Sammy Blomme op een<br />
regenachtige dag met de vrachtwagen<br />
naar het onooglijke plaatsje<br />
rijden, houden we halt bij een<br />
landelijke woning opgetrokken<br />
afgewerkt met een gevelsteen in<br />
baksteen en half afgedekt met een<br />
heus rieten dak. Een knusse en<br />
behaaglijke aanblik. Op het<br />
gezicht van de jonge aannemer<br />
lezen we contentement en ingehouden<br />
fierheid. ‘Hier ligt mijn<br />
ziel’, rolt het doodeerlijk uit zijn<br />
mond. Het huis bouwde Sammy<br />
voor tachtig procent eigenhandig.<br />
Binnen wijst hij op de bepleisterde<br />
muur en wrijft behoedzaam<br />
met de handpalm over het gladde<br />
oppervlak. ‘Je ziet het niet maar<br />
hieronder zit Ytong. Geloof me. Het<br />
is in aankoop duurder dan baksteen<br />
maar het biedt dan weer dat voordeel<br />
dat je geen bijkomende isolatieplaat<br />
in de spouw moet steken<br />
omdat de steen zelf isoleert. In feite<br />
is het een kostenbesparend materiaal.’<br />
Ook in de toekomst wil<br />
Blomme steevast met Ytong verder<br />
werken.<br />
Bij het binnengaan van de<br />
woning worden we visueel opgetild<br />
in de hoge ruimte van de inkomhal<br />
van de benedenverdieping.<br />
Zwarte Indische leisteen ligt<br />
quasi over de gehele gelijkvloerse<br />
verdieping. Alleen in de living ligt<br />
een kloeke eiken vloer. Het valt<br />
79<br />
op dat de dynamischeek aannemer<br />
gevoel heeft voor materialen,<br />
kleur en licht. De hoog opgaande<br />
vensters laten het licht volop naar<br />
binnen zweven en dat verhoogt<br />
op zijn minst de ruimtelijke ervaring.<br />
De logica van de interne<br />
structuur in de woonst is eenvoudig<br />
en helder. Beneden vormt de<br />
keuken het hart van de woonsfeer.<br />
Als we een kijkje nemen<br />
valt het oog op een crèmekleurig<br />
Aga-fornuis dat lichtjes nagloeit.<br />
De donker massieve wijnrode<br />
kleur op de keukenwand, de<br />
Engelse look zorgen ervoor dat<br />
het uitzicht van deze ruimte cosy<br />
en charmant oogt. Gezelligheid is<br />
er troef. En als onze gastheer een<br />
eigen bereide tiramisu voorscho-<br />
constructie
constructie<br />
Zicht op het huis van Sammy Blomme: een geslaagde combinatie van traditie en eigentijdse<br />
woningbouw. Het huis werd met Ytong-blokken opgetrokken wat een aanmerkelijke kostenbesparing<br />
opleverde.<br />
telt kan onze dag niet meer stuk.<br />
De bezetting op de Ytong-structuur<br />
in de eetkamer kreeg een<br />
kleur mee die ergens ligt tussen<br />
groen en grijs. Maar al naargelang<br />
de lichtinval veranderen de<br />
kleuren. En dat doet een huis<br />
ruimtelijk opleven. Via een gerecupereerde<br />
oude trap belanden<br />
we op de bovenste verdieping.<br />
Ook hier heerst een cosy en<br />
Engelse stemming. Sammy<br />
Blomme heeft een fijne neus voor<br />
de kleine dingen. Een sobere<br />
slaapkamer en een al even sobere<br />
badplaats geven het signaal dat<br />
puurheid en duurzaamheid hem<br />
dierbaar zijn. Neem nu de badkamer.<br />
Een oud geëmailleerd bad<br />
haalde Sammy helemaal uit het<br />
Sammy<br />
Blomme<br />
zuiden van Frankrijk naar West-<br />
Vlaanderen. De inzet voor het<br />
mooie is groot. Dat merk je evenzeer<br />
aan de krachtige dakstoel in<br />
stevige eik die zich toont in alle<br />
openheid. Het houtwerk werd op<br />
aanraden van een timmerman<br />
met grote ervaring in elkaar<br />
gezet. Vakwerk pur sang. De<br />
afwerking is in dit huis tot in de<br />
puntjes verzorgd. Tot in de wijnkelder<br />
waar een achttiende-eeuwse<br />
oude lijstenen vloer gelardeerd<br />
met witte marmeren blokjes grote<br />
sier maakt. In combinatie met de<br />
gestapelde wijn beginnen de<br />
smaakpapillen te werken. Zeker<br />
als we de Lodewijk XIII haard in<br />
de leefkamer in gedachten zien<br />
smeulen. Daar hoort als vanzelf-<br />
81<br />
sprekend een uitstekende wijn<br />
bij. Bij dit alles glundert Sammy<br />
Blomme die niet onder banken of<br />
stoelen wegsteekt dat hij ervan<br />
droomt in de nabije zich toe te<br />
spitsen op verbouwingen met<br />
‘sleutel-op-de-deur’, het liefst van<br />
al met oude gerecupereerde<br />
bouwmaterialen. Daar wil hij echt<br />
zijn beroep van maken.<br />
Bovore<br />
Sammy Blomme<br />
Langestraat 21<br />
8580 Avelgem<br />
T: 056 64 77 97<br />
F: 056 64 86 71
‘Evoluties<br />
behoren tot
onze dagtaak’<br />
Als je al decennia lang met<br />
de bouwwereld vergroeid bent,<br />
dan worden veranderingen<br />
steeds meer gewoon. ‘Je volgt<br />
of je gaat er onverbiddelijk<br />
uit’, luidt zowat de handleiding<br />
voor de zaakvoerders.<br />
Bij BOTHA in Aalter draaien<br />
ze al ruim anderhalve eeuw<br />
Een rijk handelsverleden<br />
De basis voor het familiebedrijf<br />
werd gelegd op 1 maart 1832, toen<br />
Johannes Baptiste Bockaert een<br />
eigendom verwierf aan de Brug te<br />
Aalter, nog steeds de huidige locatie<br />
van BOTHA.<br />
Hij werd geboren te Aalter op 13<br />
februari 1791 als vijfde kind van<br />
een landbouwersgezin. Op 41-jarige<br />
leeftijd kocht Johannes<br />
Baptiste, samen met zijn echtgenote<br />
Anna Catharina Vermeersch,<br />
de herenwoning, die algemeen<br />
bekend stond als ‘De Papegaai’.<br />
De nieuwe eigenaar vestigde er<br />
zich als spekverkoper, broodbakker,<br />
tapper en winkelier. Er werden<br />
zelfs twee bedden verhuurd<br />
aan logementgasten.<br />
De keuze van de vestigingsplek<br />
getuigt van een goed commercieel<br />
inzicht, want de brug was één der<br />
drukste locaties van Aalter. De<br />
vaart die Gent met Brugge verbindt,<br />
was toen al een drukke verkeersader<br />
waarop trekschuiten<br />
83<br />
op volle toeren en de groei van<br />
het bedrijf is daar de positieve<br />
weerspiegeling van.<br />
Wij kregen de kans om Lieven<br />
en Karel Bockaert te laten<br />
terugblikken op een achtenswaardige<br />
geschiedenis van het<br />
familiebedrijf.<br />
mensen en goederen vervoerden.<br />
Aalter-Brug was tevens de enige<br />
stopplaats voor de ‘bargie’, waarmee<br />
passagiers tussen Gent en<br />
Brugge werden vervoerd. Op deze<br />
plek werden de paarden gewisseld<br />
en vonden de passagiers spijs en<br />
drank.<br />
Johannes stierf op 54-jarige leeftijd.<br />
Amper 4 jaar later overleed<br />
zijn weduwe. Ze lieten 8 ongehuwde<br />
kinderen achter, met een<br />
leeftijd variërend van 10 tot 25<br />
jaar. Wat de ouders begonnen<br />
waren, werd verder gezet door de<br />
meerderjarige kinderen onder leiding<br />
van de oudste zoon Carolus<br />
(Charles), die zelf bakker was.<br />
Onder zijn leiding groeide het<br />
assortiment koopwaar van de winkel<br />
uit met kolen, meststoffen,<br />
granen en veevoeders. Zijn aanpak<br />
oogstte succes zodat in 1856<br />
naast het ouderlijke huis een<br />
groot magazijn werd gebouwd<br />
voor de opslag van goederen die<br />
per schip werden aangevoerd.<br />
te<br />
fo
In 1864 huwde de toen 40-jarige<br />
Charles met de 39-jarige Coleta<br />
Baete en reorganiseerde vervolgens<br />
de handelszaak. In een<br />
rondschrijven aan de Aalterse<br />
bevolking kondigde hij de opsplitsing<br />
aan van de handelszaak<br />
Bockaert in een winkel-herberg –<br />
verder uitgebaat door zijn broers<br />
en zusters – terwijl hij zelf de<br />
handel in kolen, meststoffen, granen<br />
en zaden zou beheren.<br />
Zijn succes als zakenman trok de<br />
aandacht, waardoor hij ook op<br />
sociaal vlak sterk gesolliciteerd<br />
werd. Hij neemt als schepen deel<br />
aan de gemeentelijke politiek en<br />
was actief in tal van sociale verenigingen.<br />
Charles genoot veel<br />
vertrouwen bij de Aalterse bevol-<br />
king, want velen zochten hem op<br />
met hun spaargelden, die hij deskundig<br />
wist te beheren. Een nieuwe<br />
zakelijke activiteit stond in<br />
zijn kinderschoenen en in 1927<br />
werd de ‘Beleggingsbank van<br />
Aalter’ opgericht door de familie<br />
Bockaert. Deze instelling zou<br />
later samensmelten met andere<br />
banken en als ‘Kredietbank’ de<br />
toekomst tegemoet gaan.<br />
Na het overlijden van Charles in<br />
1899, werd het roer overgenomen<br />
door zijn enige zoon René, die in<br />
Gent Handel en Scheikunde had<br />
gestudeerd.<br />
Een nieuwe toekomst met<br />
bouwmaterialen<br />
René Bockaert was de initiatiefne-<br />
84<br />
De geschiedenis van BOTHA gaat terug tot in 1832.<br />
De plek aan de Brug te Aalter waar het destijds<br />
allemaal begon, is nog steeds het actieterrein van<br />
het verder bloeiende bedrijf.<br />
mer voor de uitbreiding van de<br />
handelszaak met bouwmaterialen.<br />
Deze handel viel stil tijdens WO I.<br />
Ook hij was schepen in de<br />
Aalterse gemeenteraad en beheerder<br />
van de spaargelden van heel<br />
wat mensen. Na het einde van het<br />
wapengeweld trok de handel weer<br />
langzaam aan, doch René<br />
Bockaert kreeg te kampen met<br />
gezondheidsproblemen en overleed<br />
op 20 januari 1921, amper 53<br />
jaar oud. Zijn weduwe zorgde<br />
samen met haar oudste kinderen<br />
Maria, Julia en Karel, voor continuïteit<br />
in de handelszaak.<br />
In 1922 huwde de oudste dochter<br />
Maria met Emiel Thienpont, verwant<br />
van de familie Soudan, die<br />
zelf een concurrerende zaak uit-
Botha<br />
baatten. Door het huwelijk ontstond<br />
er een familiale binding,<br />
waarna Emiel Thienpont de handelszaak<br />
Soudan verliet om met<br />
de familie Bockaert samen te werken.<br />
Een keuze met positieve gevolgen,<br />
zo bleek, want in 1926 diende<br />
men het oude magazijn uit<br />
1856 te vervangen door ruimere<br />
opslagplaatsen en uitbreiding met<br />
de nodige kantoorruimte.<br />
In 1935 werd naast de handelsactiviteiten<br />
in bouwmaterialen de<br />
productie opgestart van cementartikelen:<br />
afsluitingen, regenputten,<br />
enz. Deze productie groeide<br />
spoedig uit tot een belangrijke<br />
bedrijfstak.<br />
Karel, de oudste zoon, werd in<br />
1933 tot Burgemeester van Aalter<br />
benoemd, wat hij ook bleef tot<br />
1941. Naast de politiek was hij<br />
betrokken bij verschillende verenigingen<br />
die ontstonden om de<br />
bouwnijverheid te stimuleren. Zo<br />
was hij zeer actief in de ‘N.V.<br />
Eigen Woon’ en als beheerder van<br />
de ‘Volkshaard’, waar hij de bouw<br />
van sociale woonwijken stimuleerde.<br />
Hij werd benoemd tot eerste<br />
voorzitter van de ‘Vereniging<br />
van Bouwstofhandelaren’ in Oost-<br />
Vlaanderen en was medestichter<br />
van de nationale beroepsvereniging<br />
‘FEMA’.<br />
Bouwen aan een nieuwe wereld<br />
Op 1 juli 1942 werden de handelsactiviteiten<br />
omgevormd tot de<br />
85<br />
‘NV Bockaert en Thienpont<br />
Aalter’, afgekort ‘BOTHA’.<br />
De heropbouw na de Tweede<br />
Wereldoorlog betekende voor het<br />
bedrijf een verdere groei. De loskade<br />
langsheen de vaart werd vergroot<br />
en uitgerust met moderne<br />
kranen, om de aanvoer van grotere<br />
volumes mogelijk te maken.<br />
Tot op heden levert BOTHA zand<br />
‘en vrac’, dat via het kanaal wordt<br />
aangevoerd.<br />
Karren en paarden verdwenen<br />
langzaam maar zeker van het<br />
toneel, om plaats te maken voor<br />
vrachtwagens. De productie van<br />
cementartikelen kon de vraag<br />
nauwelijks volgen. Tevens was de<br />
productietak van het bedrijf<br />
gestart met straatkeien. Heel wat<br />
constructie
constructie<br />
Aanbod en snelle leverbaarheid zijn sterke troeven voor de groothandel<br />
in bouwmaterialen.<br />
Botha<br />
straten in Vlaanderen zijn gelegd<br />
met BOTHA’s ‘Pavé Victor’.<br />
In 1965 was BOTHA bij de pioniers<br />
om met een betoncentrale<br />
te beginnen. Niet minder opgemerkt<br />
was de beslissing om in<br />
1970 naast de professioneel handel<br />
in bouwmaterialen ook nog<br />
een doe-het-zelf zaak te runnen.<br />
Datzelfde jaar werd tevens een<br />
volledig nieuw kantorencomplex<br />
in gebruik genomen.<br />
Diversificatie lijkt wel een belangrijk<br />
sleutelwoord in de successtory<br />
van dit bedrijf. In 1973 werd<br />
een geheel nieuwe afdeling in het<br />
leven geroepen voor vloer- en<br />
wandtegels, die tot op heden nog<br />
steeds een groeiend succes kent.<br />
In 1977 werd samen met een aan-<br />
tal belangrijke collega’s de aankoopgroepering<br />
Adimat opgericht,<br />
die vandaag deel uitmaakt<br />
van Euromat, de eerste Europese<br />
federatie van aankoopgroeperingen<br />
in de sector van bouwmaterialen.<br />
Vandaag wordt BOTHA geleid<br />
door Antoon Thienpont als<br />
Voorzitter van de Raad van<br />
Bestuur en Lieven en Karel<br />
Bockaert voor de dagelijkse leiding.<br />
De bedrijfsterreinen beslaan<br />
twee hectaren en er worden 38<br />
mensen tewerkgesteld.<br />
Uitzonderlijk drieluik<br />
BOTHA telt vandaag drie afdelingen:<br />
een groothandel in bouwmaterialen,<br />
met hoofdzakelijk profes-<br />
86<br />
‘Toen Ytong op de Belgische markt verscheen,<br />
heeft BOTHA dat vernieuwende programma meteen<br />
opgenomen’, leert ons Karel Bockaert.<br />
sionele klanten; een gespecialiseerde<br />
handel in vloer- en wandtegels,<br />
aangevuld met een vakkundige<br />
dienstverlening voor<br />
plaatsing; en een doe-het-zelf<br />
zaak. Het betreft een franchisinguitbating<br />
binnen de ‘Hubo’-winkelketen,<br />
met een totale winkeloppervlakte<br />
van 1800 vierkante<br />
meter. ‘Eigenlijk is dit de weerspiegeling<br />
van de evoluties in de markt<br />
waarin we actief zijn en waarin we<br />
geen mogelijkheden onbenut willen<br />
laten’, verklaren onze gastheren.<br />
In de afdeling bouwmaterialen<br />
liggen een 3000-tal referenties op<br />
voorraad en een ‘oneindig’ assortiment<br />
kan besteld worden. De<br />
BOTHA-klanten zijn 75% professionelen<br />
(hoofdzakelijk aanne-
De dynamiek van BOTHA steunt vandaag op drie pijlers: een groothandel in bouwmaterialen, een gespecialiseerde handel in vloer- en wandtegels en een moderne<br />
doe-het-zelf zaak.<br />
mersbedrijven) en 25% particulieren.<br />
Het bedrijf opereert in de<br />
regio Gent – Brugge.<br />
Overigens verklaren de bedrijfsleiders<br />
het succes van BOTHA<br />
door drie aandachtspunten – service,<br />
kwaliteit en prijs – en die<br />
zijn op alle drie bedrijfstakken<br />
van toepassing.<br />
Voortdurend in beweging<br />
‘Service’ is een wel vaker gehoord<br />
aandachtspunt, kaatsen we de bal<br />
terug. ‘Onder service verstaat<br />
BOTHA o.a. de technische ondersteuning<br />
van de klanten, met veel<br />
aandacht voor het overbrengen van<br />
materiaalkennis op de verbruiker’,<br />
repliceren de neven Bockaert.<br />
‘Aanbod en snelle leverbaarheid zijn<br />
weer andere aspecten die het totale<br />
service- en kwaliteitsbeeld bij de<br />
klanten bepalen’, gaan ze verder.<br />
De laatste jaren is het assortiment<br />
bij BOTHA overigens gigantisch<br />
gegroeid. ‘De wereld van bouwmaterialen<br />
is voortdurend in beweging,<br />
met meer aandacht voor esthetiek en<br />
individuele wensen. Daar ga je in<br />
mee, of je verliest langzaam maar<br />
zeker voeling met de markt’, klinkt<br />
het vastberaden. ‘Er is bijvoorbeeld<br />
niet langer één soort cement, maar<br />
er zijn wel tientallen soorten kleefmortels;<br />
voegspecies voor wanden en<br />
vloeren bestaan in diverse soorten!’.<br />
Hetzelfde geldt voor zowat alle<br />
andere productgroepen uit het<br />
globale assortiment. ‘Elk bouwmateriaal<br />
heeft vandaag zijn specifieke<br />
87<br />
eigenschappen en dito verwerking.<br />
Dat betekent dat je als groothandel<br />
niet kan stoppen bij het basisproduct,<br />
maar moet meegaan in de<br />
totale productwereld die rond dat<br />
basisproduct gecreëerd wordt’, klinkt<br />
het overtuigend.<br />
‘Van toen Ytong op de Belgische<br />
markt verscheen, heeft BOTHA dat<br />
vernieuwende programma opgenomen<br />
in het eigen assortiment’, leert<br />
ons Karel Bockaert.<br />
In de huidige bouwwereld is rendement<br />
een topprioriteit. De verwerkingssnelheid<br />
weegt zwaar op<br />
het totale kostenplaatje, als gevolg<br />
van de loonkosten. De tendens<br />
gaat dan ook naar plaatsingsvriendelijke<br />
materialen, wat aanleiding<br />
is tot voortdurend bijsturen van
De BOTHA-vloerafdeling toont een immens aanbod, inclusief Italiaanse en Spaanse topdesignproducten! Het aanbod tegels evolueert voortdurend en buiten werd<br />
ook nog een terrein gereserveerd voor klinkers en terrastegels.<br />
het assortiment bij BOTHA. ‘Zo<br />
worden bijvoorbeeld steeds meer<br />
wanden in beton gegoten als vervanging<br />
van traditioneel metselwerk’,<br />
illustreert Karel Bockaert. ‘Er<br />
wordt ook minder cement gedraaid<br />
op de werf ten voordele van de aanvoer<br />
van het gebruiksklare product<br />
in een cementsilo. Tijdsbesparing,<br />
minder verlies en het gebruiksklaar<br />
beschikbaar hebben, zijn doorslaggevende<br />
voordelen’. Nog een evolutie<br />
is de daling van het gewicht bij<br />
het zakgoed van 50 naar 25 kg, dit<br />
vanwege een aanpassing van het<br />
arbeidsreglement. Een dergelijke<br />
evolutie heeft ook gevolgen voor<br />
de opslag en de behandeling bij<br />
de groothandel, vernemen we.<br />
Dialoog met de klant<br />
De drie aandachtspunten van<br />
BOTHA – service, kwaliteit en<br />
prijs – worden gedragen door een<br />
open dialoog met de klant.<br />
De zeer ruime toonzaal is één van<br />
de middelen tot dialoog met de<br />
klant. ‘Het betekent voor ons een<br />
zeer grote investering, maar we kunnen<br />
er ook veel uit leren’, vertellen<br />
onze gesprekspartners. ‘Zo is de<br />
keuze van gevelstenen in onze<br />
showroom vandaag ondergeschikt<br />
aan de vooraf door de klant verzamelde<br />
informatie en doorgevoerde<br />
selectie. De keuze is enorm en de<br />
klant weet meestal maar al te goed<br />
wat hij wil’, krijgen we te horen.<br />
Met dakpannen ligt het rendement<br />
al gunstiger zo blijkt en<br />
voor de afdeling vloeren en wandtegels<br />
is de toonzaal het uitgelezen<br />
werkinstrument. Marmer,<br />
imitatiemarmer, graniet, keramische<br />
tegels, alle mogelijkheden<br />
zijn hier rijkelijk vertegenwoordigd.<br />
Buiten is er een terrein<br />
gereserveerd voor klinkers en terrastegels.<br />
De BOTHA-vloerafdeling<br />
heeft maar liefst vijf mensen<br />
paraat om klanten wegwijs te<br />
maken door het immense aanbod,<br />
inclusief Italiaanse en<br />
Spaanse topdesignproducten! Het<br />
haast oneindig lijkende aanbod<br />
tegels wordt omkaderd met een<br />
zorgvuldig samengesteld assortiment<br />
afsluitingsprofielen en<br />
andere plaatsingsmaterialen.<br />
BOTHA stelt een mentaliteitswijziging<br />
vast bij de klanten als het<br />
gaat om het ‘ecologisch’ gevoel.<br />
Het stimuleert actief het recycleergedrag,<br />
zowel binnen de<br />
88<br />
onderneming als bij de klanten.<br />
‘We engageren ons voor het recyclageproject<br />
van Val-I-Pac’, verklaren<br />
Lieven en Karel Bockaert.<br />
‘Plastiekverpakking van bouwmaterialen<br />
wordt gerecupereerd en gerecycleerd.<br />
Er worden daartoe genummerde<br />
zakken ter beschikking<br />
gesteld, die nadien weer terug bij<br />
BOTHA worden gebracht voor<br />
ophaling en verdere verwerking.<br />
BOTHA draagt zorg voor de administratie,<br />
een nieuw serviceaspect<br />
voor de klanten!’.<br />
BOTHA wil zich in de toekomst<br />
nog meer profileren als de unieke<br />
professionele partner voor bouwmaterialen<br />
en alles wat daarmee<br />
verband houdt. We zijn ervan<br />
overtuigd dat het hen zal lukken<br />
en met een beetje geluk zijn we<br />
er in 2032 bij om daarvan de<br />
bevestiging te krijgen en het glas<br />
te heffen op hun 200e verjaardag!<br />
BOTHA<br />
Brug Zuid, 13<br />
9880 Aalter<br />
T: 09 325 90 90<br />
F: 09 374 20 51
De BOTHA-vloerafdeling toont een immens aanbod, inclusief Italiaanse en Spaanse topdesignproducten! Het aanbod tegels evolueert voortdurend en buiten werd<br />
ook nog een terrein gereserveerd voor klinkers en terrastegels.<br />
het assortiment bij BOTHA. ‘Zo<br />
worden bijvoorbeeld steeds meer<br />
wanden in beton gegoten als vervanging<br />
van traditioneel metselwerk’,<br />
illustreert Karel Bockaert. ‘Er<br />
wordt ook minder cement gedraaid<br />
op de werf ten voordele van de aanvoer<br />
van het gebruiksklare product<br />
in een cementsilo. Tijdsbesparing,<br />
minder verlies en het gebruiksklaar<br />
beschikbaar hebben, zijn doorslaggevende<br />
voordelen’. Nog een evolutie<br />
is de daling van het gewicht bij<br />
het zakgoed van 50 naar 25 kg, dit<br />
vanwege een aanpassing van het<br />
arbeidsreglement. Een dergelijke<br />
evolutie heeft ook gevolgen voor<br />
de opslag en de behandeling bij<br />
de groothandel, vernemen we.<br />
Dialoog met de klant<br />
De drie aandachtspunten van<br />
BOTHA – service, kwaliteit en<br />
prijs – worden gedragen door een<br />
open dialoog met de klant.<br />
De zeer ruime toonzaal is één van<br />
de middelen tot dialoog met de<br />
klant. ‘Het betekent voor ons een<br />
zeer grote investering, maar we kunnen<br />
er ook veel uit leren’, vertellen<br />
onze gesprekspartners. ‘Zo is de<br />
keuze van gevelstenen in onze<br />
showroom vandaag ondergeschikt<br />
aan de vooraf door de klant verzamelde<br />
informatie en doorgevoerde<br />
selectie. De keuze is enorm en de<br />
klant weet meestal maar al te goed<br />
wat hij wil’, krijgen we te horen.<br />
Met dakpannen ligt het rendement<br />
al gunstiger zo blijkt en<br />
voor de afdeling vloeren en wandtegels<br />
is de toonzaal het uitgelezen<br />
werkinstrument. Marmer,<br />
imitatiemarmer, graniet, keramische<br />
tegels, alle mogelijkheden<br />
zijn hier rijkelijk vertegenwoordigd.<br />
Buiten is er een terrein<br />
gereserveerd voor klinkers en terrastegels.<br />
De BOTHA-vloerafdeling<br />
heeft maar liefst vijf mensen<br />
paraat om klanten wegwijs te<br />
maken door het immense aanbod,<br />
inclusief Italiaanse en<br />
Spaanse topdesignproducten! Het<br />
haast oneindig lijkende aanbod<br />
tegels wordt omkaderd met een<br />
zorgvuldig samengesteld assortiment<br />
afsluitingsprofielen en<br />
andere plaatsingsmaterialen.<br />
BOTHA stelt een mentaliteitswijziging<br />
vast bij de klanten als het<br />
gaat om het ‘ecologisch’ gevoel.<br />
Het stimuleert actief het recycleergedrag,<br />
zowel binnen de<br />
88<br />
onderneming als bij de klanten.<br />
‘We engageren ons voor het recyclageproject<br />
van Val-I-Pac’, verklaren<br />
Lieven en Karel Bockaert.<br />
‘Plastiekverpakking van bouwmaterialen<br />
wordt gerecupereerd en gerecycleerd.<br />
Er worden daartoe genummerde<br />
zakken ter beschikking<br />
gesteld, die nadien weer terug bij<br />
BOTHA worden gebracht voor<br />
ophaling en verdere verwerking.<br />
BOTHA draagt zorg voor de administratie,<br />
een nieuw serviceaspect<br />
voor de klanten!’.<br />
BOTHA wil zich in de toekomst<br />
nog meer profileren als de unieke<br />
professionele partner voor bouwmaterialen<br />
en alles wat daarmee<br />
verband houdt. We zijn ervan<br />
overtuigd dat het hen zal lukken<br />
en met een beetje geluk zijn we<br />
er in 2032 bij om daarvan de<br />
bevestiging te krijgen en het glas<br />
te heffen op hun 200e verjaardag!<br />
BOTHA<br />
Brug Zuid, 13<br />
9880 Aalter<br />
T: 09 325 90 90<br />
F: 09 374 20 51
Studiebureau<br />
Specialisten in<br />
betonstructuren
Bejom<br />
constructie<br />
tekst: Christophe Mercier<br />
fotografie: Dries Van Den Brande & Bejom<br />
Richard GOURP is een gepassioneerd man.<br />
Hij kent het Franse wereldje van de prefabspanten<br />
als zijn broekzak. Een universum in<br />
beweging. Ieder jaar worden namelijk duizenden<br />
nieuwe hallen gebouwd.<br />
Wie ‘prefab’ zegt, denkt vaak aan<br />
standaardelementen, die voor<br />
alles en in alle omstandigheden<br />
bruikbaar zijn. De realiteit is<br />
lichtjes anders. Elk gebouw heeft<br />
zijn specifieke eisen.<br />
Richard Gourp, ingenieur van het<br />
bureau BEJOM zegt: ‘We maken<br />
nooit twee identieke spanten. We<br />
werken altijd op maat. Het gebruik,<br />
de draagkracht van de bodem, het<br />
soort bedekking, de geografische ligging,<br />
de klimaatzone, zijn evenveel<br />
factoren die een invloed hebben op<br />
de stabiliteitsberekeningen. Dan zijn<br />
er de reglementen, de normen die de<br />
verzekeringen ons opleggen en die<br />
van project tot project kunnen verschillen.<br />
Vervolgens, en zeker niet te<br />
onderschatten is er de bedrijfscultuur<br />
die dit systeem of dat materiaal<br />
voorschrijft. Last but not least zijn er<br />
de economische gegevens.’ Men kan<br />
zich dus voorstellen dat met zovele<br />
variabelen, de structuren nooit<br />
op elkaar gelijken.<br />
De ontwerpers, die gehuisvest<br />
zijn in het XVIde arrondissement<br />
in Parijs, verwerken elk jaar een<br />
indrukwekkend aantal dossiers.<br />
Ze bekleden een bijzondere positie<br />
in het organigram van een<br />
bouwwerf: tussen de ontwerper<br />
en de fabrikant van de betonspanten.<br />
‘Maar dat is niet onze enige<br />
activiteit’, haast de ingenieur zich<br />
te zeggen. ‘Dit vertegenwoordigt<br />
ongeveer 45% van onze activiteit.<br />
Een kwart van onze omzet bestaat<br />
uit onze hulpdienst bij het ontwerp.<br />
We helpen met andere woorden de<br />
cliënt en de architect om de technische<br />
oplossingen aan te reiken, zich<br />
aan te passen aan het terrein enz.<br />
Ons derde “beroep” bestaat in de<br />
expertise en het herstellen van betonnen<br />
gebouwen die problemen vertonen.’<br />
Drie types complementaire<br />
werken, die gebaseerd zijn op<br />
91<br />
dezelfde kennis van een beproefde<br />
techniek. Het is een boeiend<br />
domein dat men denkt te kennen,<br />
maar dat ingewikkeld en fascinerend<br />
blijkt van zodra men er zich<br />
voor gaat interesseren.<br />
Teken me een balk-paal<br />
We krijgen niet alle dagen de<br />
kans van met een specialist van<br />
dit formaat te praten. Richard<br />
GOURP kent de spanttechniek op<br />
zijn duimpje. Ergens logisch, hij<br />
werkt voor de meeste Franse fabrikanten:<br />
CGM, IB, KP1, CPC, CPI.<br />
Een vakgebied dat architecten<br />
slechts oppervlakkig kennen, en<br />
waarbij ze aan ingenieurs en<br />
fabrikanten van bij het ontwerp<br />
een nochtans nuttige know-how<br />
delegeren. Laten we ons even verdiepen<br />
in het abc van de palen en<br />
balken, zoals men dat in Frankrijk<br />
zegt.
Definitie<br />
Een betonstructuur bestaat uit<br />
palen, balken en gordingen. Ze<br />
draagt een bedekking die in de<br />
meeste gevallen bestaat uit waterdichte,<br />
al dan niet geïsoleerde stalen<br />
bakken of bakken van cellenbeton.<br />
De perifere balken zullen<br />
een bekleding krijgen van metaal<br />
of van panelen cellenbeton van<br />
YTONG in geval van thermisch<br />
scherm.<br />
Ontwerp van de structuur<br />
De spant wordt onderaan verankerd<br />
en is bovenaan vrij. Met<br />
andere woorden: de paal wordt in<br />
de fundering gegoten en maakt er<br />
dus deel van uit. De balk van zijn<br />
kant wordt op de palen vastgepind.<br />
Op die manier is het sys-<br />
teem het efficiëntst en het meest<br />
rendabel vanuit het oogpunt van<br />
de stabiliteit. Het is een ontwerp<br />
dat verschilt van dat van de metalen<br />
spant, die op zijn fundering is<br />
geënt om er het buigmoment te<br />
kunnen opvangen.<br />
Balkenraster<br />
In functie van de overspanning<br />
wordt een balkenraster getekend.<br />
De voordeligste tussenafstand<br />
bedraagt 22 meter op 12 meter.<br />
Het is een afstand die alle toepassingen<br />
voor een industriële hal<br />
mogelijk maken.<br />
Maximum hoogte<br />
Het zijn niet langer factoren als<br />
stabiliteit en rentabiliteit die deze<br />
variabele bepalen. Verbazend<br />
92<br />
genoeg zijn het de brandnormen<br />
die een maximale hoogte opleggen<br />
voor de beregeningsinstallatie<br />
(Sprinklers). De klassieke automatische<br />
brandbluskoppen zijn<br />
namelijk niet meer doeltreffend<br />
boven de 12m10. Het is dus de<br />
wet die de grootte van de entrepots<br />
en opslagruimtes bepaalt.<br />
Afstand van de gordingen<br />
Richard GOURP beperkt er zich<br />
niet toe regels en normen toe te<br />
passen. Een ingenieur moet ook<br />
creatief zijn en trachten de ideale,<br />
meest economische oplossing te<br />
bedenken. Hij zegt: ‘de ideale tussenafstand<br />
tussen de gordingen is<br />
5 à 6 meter. Wat vroeger deze<br />
afstand bepaalde, was de overspanning<br />
van de bakken van de
edekking, of ongeveer 3,5 meter.<br />
We kwamen tot de vaststellling<br />
dat door de draagwijdte van deze<br />
bakken tot 6 meter op te voeren,<br />
de meerwaarde per vierkante<br />
meter 2,25 euro bedroeg. Op die<br />
manier hebben we onze bouwgewoonten<br />
gewijzigd. In deze sector<br />
is niets definitief. Uw gewoonten<br />
in vraag stellen, is vaak synoniem<br />
met vooruitgang.<br />
Realiseren, helpen, herstellen<br />
Aan de hand van foto’s overlopen<br />
we de realisaties waaraan het<br />
bureau zijn medewerking heeft<br />
verleend. Voor Carrefour heeft<br />
het bureau BEJOM onlangs een<br />
gigantische opslagplaats van<br />
100.000 vierkante meter gerealiseerd,<br />
waarvan 30.000 op 25<br />
Bejom<br />
meter hoogte zijn. In Normandië<br />
ontdekken we een logistiek entrepot<br />
van tweemaal 18.000 vierkante<br />
meter. Voor Prologis in Le<br />
Havre (2x30.000 vierkante<br />
meter), een hal met een raster<br />
van 12x22 meter en brandwerende<br />
muren in cellenbeton. Ten<br />
oosten van Parijs, naast Melun,<br />
werden de 280.000 vierkante<br />
meter van het zakencentrum<br />
Carré Senart gerealiseerd door<br />
BEJOM. En dat zijn slechts enkele<br />
voorbeelden van een productie<br />
die heel Frankrijk overkoepelt.<br />
Zoals we reeds zegden in het<br />
begin van dit artikel, beperkt de<br />
acitiviteit van het studiebureau<br />
zich niet tot de berekening van<br />
spanten. 25% van de omzet wordt<br />
93<br />
gerealiseerd door een ‘hulp bij het<br />
ontwerp’-dienst. Hierbij worden<br />
de cliënten bijgestaan en geleid<br />
doorheen alle problemen die met<br />
de bouw te maken hebben: het<br />
programma opstellen, de technische<br />
oplossingen uitwerken die<br />
aangepast zijn aan het terrein en<br />
de noden enz. Een activiteit kortom,<br />
die die van een ‘klassiek’<br />
ingenieur ruimschoots overstijgt.<br />
We mogen zeker de derde activiteit<br />
van BEJOM niet over het<br />
hoofd zien. Dat is de lange ervaring<br />
van de firma en in het bijzonder<br />
van haar stichter JEAN-<br />
OLIVIER MARTIN, die ervoor<br />
zorgde dat ze kon worden ontwikkeld.<br />
De eerste voorgespannen<br />
paal van Frankrijk werd door deze<br />
constructie
constructie<br />
man berekend! Noodgedwongen<br />
moest het studiebureau dus zijn<br />
mening geven over expertises om<br />
vervolgens oplossingen aan te reiken<br />
voor structurele problemen<br />
van een aantal hallen die de tand<br />
des tijds slecht hadden doorstaan<br />
of waar ontwerpfouten aan waren.<br />
Men vertrouwde het bureau dan<br />
het werfbeheer toe. ‘Het gaat om<br />
delicate werken’, zegt ingenieur<br />
GOURP.<br />
‘Op straffe van commerciële zelfmoord<br />
is het ten stengste verboden<br />
een bedrijf zoals een zakencentrum<br />
voor onbepaalde tijd te sluiten. Wij<br />
werken dus ’s nachts. We hebben<br />
met verschillende types van pathologie<br />
te maken. Het gebeurt dat een<br />
nieuwe vleugel de natuurlijke uitzet-<br />
Bejom<br />
ting van het gebouw in de weg staat.<br />
De meest voorkomende, zij het zeldzame,<br />
schadegevallen doen zich voor<br />
aan de paalhoofden, ter hoogte van<br />
de korbelen die stukspringen of barsten<br />
en ter hoogte van de steunpunten<br />
van de gordingen. Het zijn stuk<br />
voor stuk plaatsen die aan enorme<br />
krachten blootstaan.’<br />
De discussie gaat met dezelfde<br />
passie verder, welk onderwerp<br />
GOURP ook aansnijdt. Is er iets<br />
fascinerender dan een specialist<br />
die zijn onderwerp in die mate<br />
beheerst? We krijgen een les over<br />
stabiliteit, een domein dat we<br />
denken te beheersen, maar dat<br />
voortdurend aan vernieuwing toe<br />
is.<br />
95<br />
Bejom<br />
Rue Talma, 3 & 5<br />
75016 Parijs, Frankrijk<br />
T: +33 1 45 20 02 77<br />
F: +33 1 45 20 17 39<br />
bejom@aol.com
Ytofin<br />
96
De ‘afgewerkte’<br />
cellenbeton-wandplaat<br />
YTOFIN-VOORDELEN:<br />
• esthetische meerwaarde van het project<br />
Afgewerkte gevelelementen geven het gebouw een<br />
fraaier uitzicht, wat ontegensprekelijk het bedrijfsimago<br />
ten goede komt. Kortom het gebouw krijgt<br />
een hogere esthetische meerwaarde.<br />
• meer ontwerpmogelijkheden voor de architect<br />
Het uitgebreide kleurengamma geeft de architect<br />
veel vrijheid bij de creatie van een project en kan op<br />
die manier perfect inspelen op de wensen van de<br />
bouwheer.<br />
• behoud maximale thermische isolatie<br />
De regendichte, dampdoorlatende afwerking verzekert<br />
een volledig droge wandplaat waardoor de uitstekende<br />
thermische eigenschappen van cellenbeton<br />
100% behouden blijven.<br />
• grote mechanische weerstand<br />
De afwerking op basis van kwarts geeft extra<br />
bescherming en resulteert in een hoge stootvastheid.<br />
• lagere uitvoeringskosten<br />
Omdat de Ytofin-platen in de fabriek worden<br />
afgewerkt, zullen de uiteindelijke afwerkingskosten<br />
lager liggen. Er dient namelijk geen rekening<br />
gehouden te worden met plaatsen van stellingen,<br />
verplaatsing van uitvoerders naar de werf, afdekken<br />
van schrijnwerk,…<br />
97<br />
• onafhankelijk van weersinvloeden<br />
De kwartsafwerking wordt tijdens het productieproces<br />
onder ideale voorwaarden op de gevelpanelen<br />
aangebracht, waardoor klimatologische omstandigheden<br />
geen invloed hebben op de uitvoeringstermijn.<br />
• minder manipulatie op de werf<br />
Ytofin-wandplaten zijn reeds afgewerkt vóór ze<br />
op de werf komen, wat zorgt voor een belangrijke<br />
bijdrage tot de veiligheid op de werf. Het aanbrengen<br />
van afwerking ter plaatse, vaak op gevaarlijke<br />
hoogte, is namelijk niet meer nodig.<br />
• kortere opleveringstermijn<br />
Door gebruik te maken van reeds afgewerkte<br />
platen dient tijdens de uitvoering van de werken<br />
geen tijdrovende afwerkingsfase ingepland te<br />
worden, wat resulteert in een merkelijk kortere<br />
opleveringstermijn.<br />
• onderhoudsvriendelijk<br />
Een transparante vuilafstotende eindlaag resulteert<br />
in een onderhoudsvriendelijke gevel.<br />
Heeft u vragen omtrent de toepassing van YTOFIN<br />
of andere YTONG-producten bij het ontwerp of de<br />
uitvoering van uw projecten? Bel dan gerust naar de<br />
dienst Utiliteitsbouw voor een afspraak met een van<br />
onze projectverantwoordelijken.
01 02 03<br />
04 05 06<br />
YTOFIN-wandplaten bestaan uit traditionele cellenbeton-wandplaten<br />
die tijdens de productie afgewerkt worden met een kwartsbekleding.<br />
De kwartsbekleding is als volgt opgebouwd:<br />
1. impregnering<br />
2. vullende muurverf<br />
3. kwartskorrels/glaskorrels<br />
4. transparante beschermlaag<br />
De volledige YTOFIN-afwerking blijft dampdoorlatend.<br />
De YTOFIN-wandplaten worden standaard voorzien van montagelussen<br />
voor een veilige en eenvoudige montage.<br />
98<br />
Verschillende uitvoeringen YTOFIN:<br />
STANDAARDKLEURENGAMMA:<br />
YTOFIN 01: Rosso Verona<br />
YTOFIN 02: Ciallo Sienna<br />
YTOFIN 03: Ulmer Weiss<br />
YTOFIN 04: Bardiglio<br />
YTOFIN 05: Bley Turquin<br />
YTOFIN 06: Snow White<br />
(andere kleuren op aanvraag)
AFMETINGEN YTOFIN:<br />
Dikte (mm) 150 200 240 300<br />
Breedte (mm) 600 600 600 600<br />
Lengte max (mm) 6000 6000 6000 6000<br />
VOEGEN:<br />
Jeugdhuis - Heers Kraft Foods - Herentals OCMW - Kortrijk<br />
De horizontale en verticale voegen worden na<br />
montage opgekit met een elastische voegvulling<br />
in een kleur die overeenkomt met de kleur van de<br />
kwartsafwerking.<br />
99<br />
Heeft u vragen omtrent de toepassing van<br />
YTOFIN of andere YTONG-producten bij het<br />
ontwerp of de uitvoering van uw projecten?<br />
Bel dan gerust naar de dienst Utiliteitsbouw<br />
voor een afspraak met een van onze projectverantwoordelijken.<br />
Dienst Utiliteitsbouw<br />
Kruibeeksesteenweg 24<br />
B-2070 Burcht<br />
T: +32 (0)3 250 47 70<br />
F: +32 (0)3 250 47 07<br />
E: info@ytong.be<br />
URL: www.ytong.be