Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Buite-<br />
KUNS<br />
Handwerkprojekte vir jou buiteleefareas<br />
angie franke & monique day-wilde<br />
Inhoud<br />
Inleiding 6<br />
Grondwerke 9<br />
Oorskietsement 10<br />
Labirint 14<br />
Ammoniet 16<br />
’n Treetjie vorentoe 18<br />
Meulstene 24<br />
Sementblaar 28<br />
Strepe en kurwes 31<br />
Boeddhapot 34<br />
Vuur en vlam 38<br />
Trippe trappe tone 41<br />
Afrikatyd 44<br />
Klei in jou hande 49<br />
Le coeur rouge – Die rooi hart 52<br />
Le lys d’or – Die goue lelie 53<br />
En grisaille – In skakerings van grys 54<br />
Tournesol – Sonneblom 55<br />
Faux pas – Geflous 56<br />
Givurnny – Giverny (Monet se tuin) 57<br />
Eau-de-Nil – Water van die Nyl (akwagroen) 58<br />
Sans’ton – Sonder klip 59<br />
Genius loci – Gees van die plek 60<br />
Frise Nubianne – Egiptiese fries 61<br />
Woordelys 134<br />
Erkennings 144<br />
Praktiese pret 63<br />
Dichroïese naaldekoker 64<br />
Vlinder-flonker 67<br />
Plantmerker 70<br />
Afgeskerm 72<br />
Kompostofiel 76<br />
Nie-so-stoute tuinkabouter 78<br />
Buitespel 81<br />
Tafelgesprek 84<br />
Fassinerende fokuspunte 89<br />
Kliplelie 90<br />
Koper-klimop 94<br />
Supergroot vetplant 96<br />
Deur die blare 98<br />
Globale waarskuwing 100<br />
Met dapper en stapper 103<br />
Dis mos ’n boom 106<br />
Stekelrige stoel 108<br />
Huisie in die tuin 110<br />
Herinneringsklip 114<br />
Vir ewig en altyd 116<br />
Draadkrabbels 118<br />
Gaga Lady 120<br />
Tuinengel 124<br />
Verbeeldingsvlug 128<br />
Trapsoetjies 130
3 GRONDWERKE<br />
Labirint<br />
Bou ’n labirint met lei en handgemaakte trapklippe<br />
My jare lange droom om ’n labirint by die huis te hê is bewaarheid toe ’n treurwilger aan die<br />
onderpunt van ons tuin uitgekap is. Dit het ’n onooglike ‘woestyn’ gelaat wat dringend aandag<br />
moes kry. Toe iemand my ’n hele hoop grys dakleie aanbied, het ek ’n plan bedink. Ek weet daklei<br />
is nie die beste materiaal vir ’n voetpaadjie nie omdat dit geneig is om te kraak en af te splinter,<br />
maar ek het gehou van die idee dat iets wat vroeër beskutting gebied het, nou gebruik kon word<br />
om op ’n ander manier gemoedsrus te bring. My benadering was om dit eenvoudig te hou en op<br />
die middelpunt te fokus deur handgegote plaveistene te gebruik (kyk bladsy 18). Ek beskryf wat ek<br />
gedoen het om die verlangde effek binne ’n beperkte begroting te verkry.<br />
Plan of skets – boots ’n<br />
tradisionele styl na, of<br />
ontwerp jou eie<br />
Maatband<br />
Spuitverf<br />
Graaf<br />
Bousand<br />
Dakleie en plaveistene van<br />
sowat 30 cm 2<br />
1. Ek het my idee op skaal<br />
geteken (wel, min of meer!) en<br />
uitgewerk hoeveel blokke ek<br />
vir die area sou nodig hê. My<br />
sirkel is 4 meter in deursnee,<br />
en ek het 60 teëls en 9 handgegote<br />
plaveistene daarvoor<br />
nodig gehad.<br />
2. Ek het die omtrek uitgemeet<br />
(2 meter vanaf die<br />
middelpunt) en met spuitverf<br />
gemerk. Daarna is die grond<br />
gelyk gemaak soos benodig.<br />
Ek het die blokke uitgepak om<br />
die posisies te bepaal, en toe<br />
het die werk in alle erns begin.<br />
3. Omdat die leiklipteëls<br />
besonder ongelyk is en maklik<br />
kraak, het ek eers ’n bietjie<br />
bousand gebruik om ’n sagte<br />
onderlaag te vorm en hulle<br />
toe in die sand gelê. Hierdie<br />
proses het ek reg rondom die<br />
sirkel herhaal.<br />
4. Inheemse Diamondia<br />
is tussen die teëls geplant<br />
om hulle van mekaar te skei.<br />
Daarna het ek wit klippies<br />
tussen die buitenste rye teëls<br />
gestrooi, en gryses in die<br />
middel. Ek weet ek moes eers<br />
’n onkruidmat gelê het, maar<br />
dit was te laat. Bossies uittrek<br />
sal maar deel van my ritueel<br />
moet wees – ek skat ek sal my<br />
labirint dikwels moet stap!<br />
‘Groei is ’n<br />
spiraalvormige proses<br />
wat op homself<br />
terugvou namate<br />
herwaardering<br />
en hergroepering<br />
plaasvind.’<br />
JulIa MaRGaREt CaMERON
5 GRONDWERKE<br />
Nog idees om jou trapklippe te versier:<br />
Jy het die volgende materiale en gereedskap nodig:<br />
Optelgoed soos skulpe en klippies<br />
Gefatsoeneerde koekiedrukker<br />
Graveerapparaat vir pottebakkery<br />
Suurbeits vir sement<br />
3D-muurpapier<br />
Vere, blare of ander voorwerpe om afdrukke te maak<br />
Giet ’n eenvoudige blok, laat<br />
’n uur of wat staan en druk<br />
dan teëltjies, skulpe of ander<br />
voorwerpe in die stywe<br />
beton vas vir ’n permanente<br />
versiering.<br />
Giet wit beton in ’n koekiedrukker<br />
en laat sowat 24 uur<br />
staan. Suig alle syferwater op<br />
en bedek met swart beton.<br />
Die koekiedrukker bly in die<br />
beton, hoewel dit nie sigbaar<br />
is nie.<br />
Giet ’n eenvoudige wit<br />
betonblok, laat ’n paar uur<br />
staan en giet dan ’n dun<br />
lagie swart bo-op. Bedek<br />
en laat sowat 24 uur staan<br />
voordat jy ’n patroon<br />
daarin uitkerf om die wit<br />
te ontbloot.<br />
Nota: Stamp altyd die<br />
gietvorm om lugblase te<br />
verwyder, watter klippe jy ook<br />
al maak.<br />
Gebruik swart en wit beton<br />
om ’n marmereffek te verkry:<br />
Giet ’n wit spiraal in die<br />
vorm, en giet dan swart<br />
tussenin. Vermeng liggies<br />
met ’n lepel.<br />
Gebruik sementbeits soos<br />
gewone verf om ’n kunstige<br />
ontwerp op jou betonblok<br />
te skilder. Verdun die beits<br />
volgens die vervaardiger se<br />
aanwysings.<br />
Skep ’n besonderse tekstuur<br />
deur ’n stuk driedimen sionele<br />
muurpapier met die<br />
regte kant bo in die gietvorm<br />
te plaas. Giet beton bo-oor,<br />
laat ’n paar dae staan en keer<br />
uit. Gebruik sementbeits om<br />
die ontwerp nog verder te<br />
laat uitkom.<br />
Vir ’n meer subtiele afdrukeffek,<br />
laat die beton effens<br />
hard word soos vir die blok<br />
met optelgoed, druk ’n veer<br />
daarin vas en laat sowat<br />
24 uur staan. Verwyder die<br />
veer versigtig om die afdruk<br />
te ontbloot. Die afdruk<br />
kan nou met sementbeits<br />
ingekleur word.<br />
6
7 KlEI IN JOu HaNDE<br />
Le coeur rouge – Die rooi hart<br />
Giet en drup verskillende kleure verf oor ’n kruikvormige pot<br />
Pot – kruikvormig<br />
Giethouer<br />
Kan<br />
Verniskwas<br />
Breë potpiering<br />
Water<br />
PVA – 3 kleure<br />
1. Verf die pot met die kleur<br />
wat jy as onderlaag wil gebruik.<br />
Dit hoef nie droog te<br />
word voor jy aangaan nie.<br />
Indien dit wel droog word, sal<br />
’n ander effek verkry word.<br />
2. Verdun die volgende kleur<br />
om die helfte met water in<br />
’n houer met ’n tuit. Jy kan<br />
ook ’n blik en ’n verniskwas<br />
gebruik. Laat die kruik op ’n<br />
groot potpiering staan en giet<br />
die verf versigtig om die rand<br />
van die bek, of hou ’n kwas vol<br />
verf teen die pot se bek en laat<br />
dit afloop.<br />
3. Voeg ’n bietjie verf hier en<br />
daar by indien nodig. Jy kan<br />
hierdie laag laat droog word<br />
voordat jy nog ’n bypassende<br />
of teenstellende kleur byvoeg.<br />
4. Die laaste kleur word<br />
onverdund om die bek gegiet<br />
of met ’n kwas aangewend. Dit<br />
sal stadiger en oor ’n korter<br />
afstand teen die pot afloop.<br />
Moenie ekstra verf byvoeg nie,<br />
sodat die ander kleure onder<br />
uitsteek. Laat droog word.<br />
Nota: Gebruik verskillende<br />
soorte verf om ’n interessante<br />
effek te verkry – probeer<br />
hoëglans- oor matglansverf of<br />
oliebasis- oor waterbasisverf<br />
(nie andersom nie!).<br />
Tournesol – Sonneblom<br />
Gebruik akrielverf, kraakvuller en glansvernis om ’n Mexikaanse sonneblompot in die<br />
Talavera-styl na te boots<br />
Pot – vierkantig<br />
Potlood<br />
Plat, dun nylonkwas<br />
Kraakvuller<br />
Akrielverf in kleure van<br />
jou keuse<br />
Jel-vertrager<br />
Glansvernis – waterbasis,<br />
wat nie vergeel nie<br />
1. Gebruik ’n potlood om ’n<br />
eenvoudige, simmetriese halwe<br />
sonneblom op die boonste<br />
helfte van elke sy van die pot te<br />
teken. Teken ’n blaarpatroon op<br />
die onderste helfte van elke sy.<br />
2. Besluit waar jy jou akrielkleure<br />
gaan gebruik en<br />
begin deur blokke wit te verf<br />
as basis vir die gedeeltes<br />
waar die tralie patroon gaan<br />
kom. Gebruik ’n smal, plat<br />
nylonkwassie en omlyn die<br />
hoofkomponente van die<br />
ontwerp met sterk, swart lyne.<br />
3. Meng elke kleur akrielverf<br />
voor gebruik met ’n bietjie<br />
jel-vertrager en kraakvuller.<br />
Dit vertraag die droogtyd<br />
en verdik die verf tot die<br />
bestandheid van die keramiekonderglasuur<br />
wat jy probeer<br />
naboots!<br />
4. Wend die kleure aan deur<br />
hulle effens met die swart<br />
buitelyne van elke ontwerpkomponent<br />
te laat oorvleuel.<br />
Verf die borand en voetstuk<br />
van die pot dieselfde kleur<br />
en omrand dit met swart.<br />
Wend twee lae vernis aan die<br />
voltooide pot.<br />
8
9 PRaKtIESE PREt<br />
Nie-so-stoute tuinkabouter<br />
As jy vandag spaar, sal jy môre hê … maak ’n werkende wurmplaas van afvalmateriaal<br />
Hierdie wurmplaas huisves komposwurms wat ons afval verslind en vir ons kompos in ruil gee. Elke<br />
huis moet ’n wurmplaas hê. My vervelige swart ingevoerde patent werk goed, maar is duur. Maak<br />
gerus een van afvalmateriaal. Ons plaaslike onderdelesentrum gee ou motorbande verniet weg. Al<br />
wat jy hoef te doen om ’n funksionele glanspunt vir jou groentetuin te skep, is om ’n paar daarvan<br />
opmekaar te stapel, met gaas tussenin. Komposwurms is by talle verskaffers te koop en wanneer<br />
hulle hul eers in nat koerantpapier, verrotte vrugte en groenteskille ‘ingewurm’ het, vermenigvuldig<br />
hulle in verhouding tot hul kosvoorraad. Hul uitwerpsels lewer vrugbare (onkruidvrye) kompos.<br />
Die vloeistof wat deur die gaas tot in die skottel in die onderste band sypel, word ‘wurmtee’ (of<br />
kabouterspeeksel!) genoem en is ’n gekonsenteerde vloeibare bemestingstof.<br />
4 ou motorbande<br />
Stywe plastiekgaas<br />
Sterk sny-apparaat<br />
Veeldoelige grondverf<br />
PVA-buiteverf in<br />
verskillende skakerings<br />
van groen<br />
Verfkwaste – van breed<br />
tot smal<br />
2 goedkoop<br />
plastiekskottels wat<br />
styf in die boonste en<br />
onderste bande pas<br />
(maak dreineringsgate in<br />
die boonste een, vul met<br />
grond en beplant met gras<br />
of laaggroeiende kruie<br />
om ’n ‘harige’ deksel te<br />
maak wat ook as sitplek<br />
kan dien!)<br />
Groeimedium: nat<br />
koerantpapier, eierbokse,<br />
veen, goiing, groente- en<br />
vrugteafval (komposwurms<br />
leef in organiese materiaal<br />
– nie in grond nie)<br />
Komposwurms<br />
1. Was die bande silwerskoon,<br />
laat droog word en<br />
wend grondverf aan. Bedek<br />
met skakerings van groen.<br />
Verf vir jou bande ’n oulike<br />
dwergie- of kaboutergesig …<br />
of maak dit jou Tuinghoeroe.<br />
Gebruik ’n fyn kwassie en donkergroen<br />
verf vir die detail. Die<br />
omtrek van elke band (behalwe<br />
die onderste een) word met ’n<br />
neus, oë en mond in drie verdeel,<br />
sodat wanneer hulle in ’n<br />
ander volgorde gestapel word,<br />
jy verskillende gesigte kry met<br />
‘hare’ wat bo-op groei!<br />
2. Meet die deursnee van die<br />
bande en knip sirkels uit gaas.<br />
Plaas die gaas in die bande<br />
om die openinge te bedek<br />
(behalwe in die onderste een,<br />
wat ’n skottel kry). As die gaas<br />
versterking nodig het, kan jy<br />
dit aan ’n stuk ou tuinslang<br />
vaswerk of vaskram voordat jy<br />
dit in die band indruk. Dit sal<br />
voorkom dat die gaas deur die<br />
gat val, en laat ook die wurms<br />
toe om tussen die bande<br />
te beweeg.<br />
3. Stel nou jou plaas saam:<br />
Plaas die onderste band<br />
(met die skottel) op ’n maklik<br />
bereikbare plek. Plaas die<br />
tweede band (met gaas) boop,<br />
met die geverfde mond<br />
voor. Pak groeimedium op<br />
die gaas, voeg organiese<br />
afval en wurms by en pak nog<br />
groeimedium bo-op. Bedek<br />
met nat goiing. Plaas die gras-<br />
‘deksel’ in posisie en gee jou<br />
wurms kans om te vreet!<br />
‘Kabouterspeeksel is<br />
besonder heilsaam!’<br />
JK ROWlING
11 FaSSINERENDE FOKuSPuNtE<br />
Huisie in die tuin<br />
Transformeer ’n blinde muur met ’n skildery van PVA, akrielverf en tekstuur<br />
Ons bure se pienk garagemuur grens aan die tuin buite my ateljee. Ek wou dit al lank in ’n deftige<br />
skildery om skep, maar dit sou nie by die omgewing pas nie. Op besoek aan die filmstel van The<br />
Hobbit het ek ’n kunstenaar buite in die son sien sit, besig om te ‘werk’. Sy het korsmos op ’n<br />
nuwe heining geverf om dit te ‘verouder’, in pas met die ouwêreldse huisies van The Shire. My<br />
droomwerk! Net daar het ek besluit om my eie hobbit-gat te skep. Ek kon nie my foto’s van die stel<br />
publiseer nie; daarom hierdie generiese ontwerp.<br />
Sommige van die idees in hierdie boek (bv. stensilwerk, stempelwerk of silhoeëtwerk) kan maklik<br />
opgegradeer word om ’n eenvoudige muurskildery te maak. Abstrakte ontwerpe is meer geskik<br />
vir moderne omgewings en sal waarskynlik minder tyd in beslag neem as realisme of trompe l’oeil.<br />
Gelukkig is skewe lyne en onvolmaakthede in die haak vir hobbit-gate. Waag dit gerus om iets te<br />
verf wat jou smaak en jou ruimte pas.<br />
’n Muur, geskik vir jou skildery en in blokke verdeel (gebruik ’n<br />
waterpas om te begin)<br />
Ontwerp, skets of foto vir inspirasie, volgens skaal nageteken<br />
op grafiekpapier ooreenstemmend die afmetings van die muur<br />
Sagte potlood of swart viltpen<br />
Goeie PVA-grondverf en akrielverf vir studente<br />
Kraakvuller of pleister en water<br />
Muurkwaste en goedkoop varkhaar-skilderkwaste<br />
Helder waterbasisvernis vir buitenshuise gebruik<br />
Bykomstighede om dimensie en afronding te verleen of die<br />
aangrensende gebied te versier – bv. klippe, omheining,<br />
rekwisiete (bankies, posbusse, deurknoppe, tuinornamente)<br />
‘Dit was ’n hobbit-gat,<br />
en dít beteken gemak.<br />
Die deurtjie was<br />
koeëlrond soos<br />
’n patryspoort.’<br />
The hobbiT DEuR JRR tOlKIEN<br />
1. Was die muur en laat<br />
droog word. Merk waterpas<br />
blokke met ’n potlood uit.<br />
Gebruik die skaalontwerp om<br />
die buitelyne op die muur<br />
na te teken. Vir sirkels het<br />
ek ’n stuk tou aan ’n viltpen<br />
vasgebind en met wondergom<br />
in die middel geanker. Om<br />
verskillende groottes te kry het<br />
ek die tou om die pen gedraai<br />
om dit korter te maak.<br />
2. Gebruik verskillende kwaste<br />
en wend die grondkleure in<br />
soliede blokke aan. Detail en<br />
akkuraatheid is nie in hierdie<br />
stadium belangrik nie. As jy<br />
die areas op die muur en die<br />
verfhouers met ooreeenstemmende<br />
nommers merk, kan<br />
enigeen daarvolgens help verf.
METZ PRESS<br />
www.metzpress.co.za<br />
Ook beskikbaar by MetZ PRess<br />
Buitekuns<br />
Handwerkprojekte vir jou buiteleefareas<br />
Angie Franke & Monique Day-Wilde<br />
260 x 193 mm<br />
144 pp<br />
Sagteband met flappe<br />
RRP: 175.00<br />
isBn 97 8 1 920479 57 2<br />
Publikasiedatum: Januarie 2013<br />
Beskikbaar in engels: Outside art<br />
isBn 978 1 920479 55 6<br />
<strong>Metz</strong> <strong>Press</strong> is an independent publisher of high quality information books<br />
and illustrated non-fiction for the local market as well as the international<br />
co-edition market. We have sold rights to our books in countries all over<br />
the world, having impressed reputable international companies with our<br />
quality of content and production and our ability to deliver.<br />
Publisher: Wilsia <strong>Metz</strong><br />
tel: +27 (0)21 913 7557<br />
Mobile: +27 (0)83 424 6662<br />
Fax: +27 (0)21 913 5102<br />
Email: info@metzpress.co.za<br />
Web: www.metzpress.co.za<br />
Postal address: PO Box 7322, Welgemoed, 7538, South Africa<br />
Street address: 1 Cameronians Avenue, Welgemoed, 7535, South Africa<br />
Monique Day-Wilde het haar bekwaam in<br />
tekstielontwerp en in weefwerk gespesialiseer.<br />
Haar ontwerpe het al verskeie pryse gewen<br />
en sy doen gereeld opdragwerk. Nadat sy<br />
lektor was in tekstiel- en grafiese ontwerp<br />
het sy opleidingskursusse vir weefwerk saamgestel.<br />
Tans gee sy klas in verskeie vorms<br />
van gemengde media-kuns en praktiseer<br />
ook daarin. Vir meer inligting, gaan na<br />
www.moniquedaywilde.co.za<br />
Angie Franke is ’n voormalige hoërskoolonderwyser<br />
wat handwerk-uitdagings geniet.<br />
Sy ontwikkel graag nuwe idees en hou daarvan<br />
om met ongewone media te eksperimenteer<br />
om interessante kunsvorms te skep. Die klasse<br />
wat sy in haar tuis-studio aanbied wissel van<br />
kleur- en drukwerk tot beeldhou, papierkuns<br />
en gemengde media. Sy gee ook skilder-<br />
en tekenklasse. Kry meer inligting op haar<br />
webtuiste www.angiefranke.com.<br />
Hierdie boek vul die gewilde reeks Kitskuns,<br />
Slimkuns en Blitskuns aan en is Monique en<br />
Angie se negende. Dit volg kort op die hakke<br />
van Kunsprojekte met gemengde media.<br />
In hierdie boek fokus ons gewilde en<br />
kreatiewe handwerk-word-kuns-skrywers<br />
op leefareas buite die huis. Hulle moedig<br />
lesers deurgaans aan om die idees en<br />
tegnieke in die boek op hul eie materiaal en<br />
omgewing toe te pas. Die onweerstaanbare<br />
projekte sluit eenvoudige, praktiese voorstelle<br />
in om nuttige voorwerpe soos potte,<br />
voëlbadjies, tafels en afskermers te verfraai,<br />
asook meer dekoratiewe beeldhouwerk<br />
en muurskildering. Herwinning speel<br />
weer eens ’n groot rol en as hulle iets<br />
kon hergebruik, het hulle: gebreekte<br />
potte, plastiekbottels, oortollige sement,<br />
stukkende teëls en veel meer.<br />
Hierdie boek sal jou iets bied wat jou<br />
belangstelling en vaardighede bymekaar<br />
sal bring ongeag of jy beperk is tot ’n<br />
kaal buitemuur, ’n daktuin wil versier of<br />
die voorreg het om op ’n landgoed met<br />
akkers en akkers tuin te woon. Kuns,<br />
handwerk en selfdoen-elemente word slim<br />
saam ingespan.<br />
Of dit ’n patio, houtbanke, stoep, grensmuur,<br />
skadukol onder ’n groot boom of<br />
vervelige trappe is – jy sal al die inligting<br />
wat jy nodig het om dit te verfraai en weer<br />
interessant te laat lyk hier kry.
Change language