Download pdf - Textualscholarship.nl

94 Het Wiesbadense handschrift
eenvoudige versieringen die hij in de codex aanbracht. Bovenal kunnen we
het proces van het inpassen van de verzameling tekeningen waarover de
groep beschikte, aan hem toeschrijven.
Wat weten we over die tekeningen? In het verleden is al gesteld dat dit
waarschijnlijk modeltekeningen zijn. Wij willen nog iets verder gaan, en
spreken het vermoeden uit dat de tekeningen te maken hebben met schilderingen
op muren en pilaren. Vanzelfsprekend bestaat er een wisselwerking
tussen beide. De tekeningen dienen enerzijds als model voor dergelijke
schilderingen, maar anderzijds kunnen bestaande muurschilderingen
invloed hebben op tekeningen die vervolgens weer als model voor nieuwe
muurschilderingen zijn gaan dienen. Vrijwel alle tekeningen hebben een
‘monumentaal’ karakter en van de voorstellingen op tal van tekeningen bestaan
vergelijkbare schilderingen op muren en pilaren en de correspondenties
tussen die schilderingen en de tekeningen is frappant.
We veronderstellen dat voorstellingen op de individuele tekeningen zon -
der meer tot muurschildering konden worden getransponeerd. Een goed en
belangrijk voorbeeld is de Salvator Mundi op f. 1v. Deze Christus-voorstelling
komt feitelijk als gewelfschildering voor en zelfs de onderschriften kan
men zich op muren voorstellen. Ook het type getekende guirlandes treffen
we op muurschilderingen aan.
Verschillende andere bladen bevatten meerdere tekeningen of er zijn
meerdere afzonderlijke tekeningen op één blad samengebracht die ieder afzonderlijk
als model voor een muurschildering konden dienen. Het gaat
hierbij vrijwel steeds om afbeeldingen van heiligen die frontaal staan afgebeeld
zonder dat visuele elementen rondom de persoon zijn toegevoegd.
Individuele heiligen werden doorgaans op pilaren geschilderd. Legio voorbeelden
daarvan zijn nu nog in vele kerken te vinden. 159 Het is aannemelijk
dat een verzameling van deze individuele of meervoudige tekeningen in een
al dan niet gebonden bundel in het bezit was van de ambachtslieden die
zich met muurschilderingen bezighielden.
Composities vormen de derde categorie van tekeningen op afzonderlijke
bladen. Ze vormen een aparte, meer complexe categorie. Het is niet mogelijk,
met zekerheid iets te zeggen over het moment van vervaardiging en de
oorspronkelijke functie. Zeer waarschijnlijk hebben de afzonderlijke elementen
en de daaruit vervaardigde composities op verschillende tijdstippen
verschillende functies gehad. Dat de functie van de samenstellende delen
anders was toen ze nog als afzonderlijke tekeningen functioneerden, is evident.
159 Bijvoorbeeld in de Grote of Sint-Nicolaaskerk van Sprang-Capelle bij Waalwijk, waar pilaren
worden gesierd door schilderingen van onder meer de heiligen Erasmus en Servaas, die uit
de vijftiende eeuw dateren.