Download pdf - Textualscholarship.nl

92 Het Wiesbadense handschrift
jaren 1374-1381 in Parijs geweven naar het ontwerp van de Brugse artiest
Jean Bondol (Hennequin de Bruges).
Renger wijst op iconografisch en stilistische verwantschap met enkele
verdere werken die mogelijk aan Brugge gerelateerd kunnen worden, bijvoorbeeld
de overeenkomst in compositie tussen de tekening van sint Joris
te paard op f. 15v en de afbeelding op het deksel van een met leer overtrokken
juwelenkistje van vermoedelijk Brugse makelij uit het eind van de
14de eeuw. 156 Op een muurschildering van ca. 1400 in huis De Patientie te
Brugge is sint Joris gezeten op een indrukwekkend en levendig afgebeeld
wit paard; met zijn lans doorsteekt hij de draak en zo behoedt hij de eveneens
afgebeelde weerloze maagd voor verder onheil; verder is op dit tafereel
ook een versterkte stad afgebeeld. 157 De opgeplakte tekening van sint
Maarten op f. 14r zou een sterke parallel hebben in de figuur op f. 16r van
het Liber astrologiae uit de Pierpont Morgan Library, dat vóór juni 1403
vervaardigd en door Lubert Hauscilt, van 1393 tot 1417 abt van de Eeck -
hout bij Brugge, aan hertog Jean de Berry geschonken werd. 158 Uit zulke
opvallende (Vlaamse, c.q. Brugse) invloeden kunnen wij voorzichtig opmaken
met een Vlaams atelier van doen te hebben, dat deze zo heterogene
collectie tekeningen afgedankt heeft.
Synthese handen en tekeningen
De vele disparate gegevens met betrekking tot de tekeningen en de ‘handen
op plaatjes’ kunnen we samenbrengen in een hypothese over hun samenhang
met de genese van de codex.
Uitgangspunt is het aantoonbare feit dat het handschrift een groepsproject
was van een aantal kopiisten. Naarmate de codex zijn huidige omvang
begon te bereiken werd de rol van de kopiist/redacteur ‘hand 7’ steeds groter.
De andere kopiisten verdwenen uit beeld en uiteindelijk was deze hand
alleen verantwoordelijk voor de voltooiing. Hij schreef zelf een groot aantal
teksten in het laatste deel van de codex en voegde daarnaast her en der
in de codex op nog opengebleven plaatsen kleine tekstjes toe. Zijn poging
tot het aanbrengen van samenhang wordt vooral ook zichtbaar in de erg
waardoor ook de kans dat de verluchters in Brugge aanwezig waren, aanzienlijk kleiner wordt.
De twijfel wordt nog vergroot doordat alle aanwijzingen voor een ontstaan in Brugge die uit de
miniaturen zijn afgeleid, indirect zijn, en doordat de margeversieringen afwijken van wat men gewoonlijk
in Brugse handschriften aantreft.’
156 Zie Renger 1985, 113. Het Minnekästchen bevindt zich in het Deutsche Ledermuseum und
Schuhmuseum Offenbach in Offenbach/Main.
157 Zie Buyle 1995, m.n. 9-10.
158 New York, Pierpont Morgan Library, ms. M. 785. Zie Renger 1987, 402-403. Cf. Renger
1985, 226, 114-118, cat. nr. 18.