Download pdf - Textualscholarship.nl

Inleiding 81
sel gelokaliseerd worden. Alleen hand 6 gedraagt zich enigszins afwijkend.
Deze kopiist, die slechts enkele relatief korte prozateksten in kolom 108rb
tot en met 109vb schreef, is het sterkst Oost-Vlaams getint; bij hem ontbreken
de te verwachten Brabantse kenmerken. Zijn idioom past daarom
bij het centrale gedeelte van Vlaanderen (oostelijk West- en westelijk Oost-
Vlaanderen). Hij is dus helemaal aan de westelijke rand van onze driehoek
te situeren, maar vormt in zoverre nog geen buitenbeentje binnen de groep.
Een West-Vlaming in het gezelschap
Hand 9 is verantwoordelijk voor de binionen 12 tot 14 in het laatste gedeelte
van de codex (zie tabel 2 op p. 28). Zijn taal verschilt in talrijke opzichten
van die van de andere handen. Hij is bijvoorbeeld de enige kopiist
die niet consequent is in het foneem h (zie bijvoorbeeld tekst 52 r. 3 thoude
testament, 153-54 Gheeft goede exemple in hu werke). Hij gebruikt bij
gelegenheid ook het typische vrouwelijke pronomen soe (bijvoorbeeld in
48-49 In de maniere dat twijf haer besiet inden spieghel of soe iet heeft in
hare aensichte dat haren brudegoem mochte vernoyen, en tekst 56 r. 219-
220 so hevet soe soe grote joye in hare, dat soe se ne can ghespreken noch
gheswighen). Hij laat spontane palatalisatie zien bij de o: spurte i.p.v. sporte
(sport van een ladder, tekst 52 r. 2, 30, 37 etc.) en vul i.p.v. vol (tekst 57
r. 29, 39, 72, 127, 189). Hij vertoont de typische ingweoonse ontronding
van de ü in tekst 57 r. 75 stic en de bekende Vlaamse ou-spelling voor oe:
gheprouft (tekst 52 r. 97; 55 r. 42), droufheyt (tekst 57 r. 81), ghenouch (140,
246). Hij kent de varianten commen voor comen, blomme voor bloeme,
toghen voor tonen, ic bem voor ic ben en, last but not least, lachame voor
lichame (128 naast 114, 124 lichame). Deze opsomming van kenmerken is
genomen uit diverse teksten van zijn hand. Ze kunnen waarschijnlijk niet
aan de legger worden toegeschreven.
De genoemde kenmerken zijn West-Vlaams, de variant lachame is zuidelijk
West-Vlaams resp. Frans-Vlaams. Het ligt voor de hand om aan te
nemen dat hand 9 een West-Vlaming is. Men kan echter ook vaststellen dat
hij moeite doet om zijn teksten aan de geplogenheid van zijn collega’s aan
te passen; dat wil zeggen, hij probeert een schrijftaalvariëteit te bereiken die
kenmerken vertoont van de Vlaams/Brabantse grensregio. Het ligt daarom
voor de hand om aan te nemen dat hij eveneens tot de kerngroep gerekend
moet worden, al is hij duidelijk van andere herkomst dan zijn collega’s.
Een complete buitenstaander
Hand 4, die de Berijmde dialoog (tekst 33) op f. 93-104 afschreef, staat volledig
buiten de Oost-Vlaams/Brabantse groep. Zijn taal vertoont talrijke
kenmerken die naar het noordwesten verwijzen, en een enkele keer een exclusief
Hollands element: de uitgang -ste bij de tweede persoon enkelvoud,
zoals in 300-301 En waer oftu niet en hatste gedaen die boete die du had-