Download pdf - Textualscholarship.nl
Download pdf - Textualscholarship.nl Download pdf - Textualscholarship.nl
48 52 56 60 64 68 72 76 80 26 Beda, Expositio Apocalypseos 363 Ende was ghegort tot biden ii borsten, sijn betekent biden ii testamenten, daer bi dat lichame der heligher kerken ende der helighen hem ghenighet mede voet. Begort inden guldenen gordele der godliker minnen om die borsten der heligher ghedachten. Dat hooft der heligher kerken es Cristus. Ende biden hare verstaet sijn lede, dat ghelijc es witter wollen, die hebbelic es alle veruwe des lidens tonfane, overmids welken si worden blickende inder onsterflicheit, ghelijc den snee ghereinicht ende gheclaert sijn. Biden oghen verstaet den predikare die metten gheesteliken viere verlichten de ghelovighe ende ontfanghen [ende ontfanghen] die onghelovighe. Ende sijn voete, biden welken es te verstane dat die helighe kerke in die leste persecucie overmids menichfuldicheit des lidens sal sijn ghelijc den messinghe, dat in eenen bernenden scoorsteen wort ghepurgiert tot dat gout claer wort. Ende sine stemme, die stemme der beliïnghen, der predekinghen, des loefs; als veelre watre, ofdwaende ende verclarende inder ghenaden vele menschen. Ende hi hadde etc. Die rechterhant Cristi es die helich kerke; die vii sterren in menichvoldichliken dogheden dien clenen lichtende. Ende uut sinen monde een zwaert op beiden ziden scerp, oordeelende sienlike dinghen ende onsienlike | dinghen, die daer na dat hi heeft ghedoot, macht heeft te sendene in dat ewighe vier. Ende sijn aenschijn. Alsulc als ons heere hem vertoghede inden berch sinen jongheren, alsulc sal hi hem toenen naden oordeele den heilighen. Maer die quade sullen sien in wien si hebben ghesteken. Alle dit abijt des menschensoens becomt ooc der heiligher kerken, met welker Cristus een natuere es, haer ghevende priesterlike eere ende oordeelende ghewout, ende dat si schinen ghelijc dier sonnen in dat rike haers vader. Ende doen icken ghesach etc. Vanden gheesteliken visioene bevede menschelike natuere; die goedertierenheit des heeren verdrivet den anxt. B 69/70 cf. Luc. 12:5 71/2 cf. Mat. 17:1-9 73 cf. Joh. 19:37 76 cf. Mat. 13:43 V 48 ghenighet: elisie: ghe-enighet 74 abijt: ‘voorkomen’; cf. Gryson, 247, r. 81: habitus, ‘voorkomen’. Abijt kan in overdrachtelijke zin hetzelfde betekenen; de gewone betekenis is ‘habijt, kleed’. P 59 Voor ende is die doorgestreept en geëxpungeerd. 76 Na in is ghelijc geëxpungeerd. 1:14 1:15 1:16 1:17 63ra
364 Het Wiesbadense handschrift folio 63ra-63va 84 88 92 96 100 104 108 112 Ende den enghel der kerken Ephisi scrijf: Dat spreect die daer houdt vii sterren in sijn rechterhant. Ende den enghel der kerken Ephisi scrijft etc. Ephesus bediet ‘een groot val’ ende ‘mijn wille’. De welke hi berispt in eenen deele, want si die eerste minne hebben ghelaten, dat es deelinghe der aelmoesene in broederliker lieve, maer dat hebben se dat si gods willen sijn, ende ondervonden hebben die valsche apostolen ende sijn verduldich, ende dat si die sonden haten ende die secte der Nicholayten. Sinte Clement seget dat die Nicholaus een was vanden vii dyaconen die die apostolen ierst setten. Die welke berispt was van sinen sconen wive, daer hi op andwoorde dat hijt dede om sine nature mede te purgerene, ende so wie woude, dat hise name. Van welken een quade secte wies, ende sijn noch die valsche, vriebeestelike menschen die ledichlic harer valscer vriheit ghebruken ende alle lust haers vleeschs, overmids welken si die edel vonke der redene ende der godliker vermaninghen doden, also dat si gheen eeuwich leven in hem ghevoelen noch en hopen toe te comene. Ende sijn vervult harer quaetheit, want si gheene sonden en tellen; ende sijn quader dan die viant, want si god niet en kennen; ende si sijn te male onghelovich | ende die voerboden Anticristi. Daer hier inden boec ende Johel, den prophete, ende anders den propheten vele af ghescreven es, ende alle epistolen hebbender ons voren ghewarent ende haer maniere be screven, ghelijc dat ghi te vele steden in desen boec ooc verstaen moghet. Ende anders es de letter openbaer metten abite des menschen sone voerseit, want hi es inwendigher allen dinghen dan enich dinc hem selven ende dat hout des levens. So wie oren heeft te horene, die hore, want die waerheit van binnen spreect. Ende den enghel etc. Smirma bediet ‘ghesanc’ oft ‘mirre’, dat es doodinghe des vleeschs ende stervinghe in Cristo, alsoe u die text doet verstaen. Biden x daghen verstaet alle die tijt op eertrike toter doot toe, want hi spreect: Wes ghetrouwe toter doot toe. Ende den enghel der kerken van Pergamo etc. Pergamum bediet ‘deilinghe der hoornen’. So waer hoorne staen ghescreven, dat bediet ghewout inden goeden ende inden quaden. Die deelre der hoornen sijn B 88/9 cf. Hand. 6:5 2:1 2:7 2:8 2:10 2:12 63rb V 88 Nicholayten: cf. Apok. 2:6. De Nikolaïten (Apok. 2:6, 15), een sekte waarover weinig met zekerheid bekend is, hielden het toegeven aan lichamelijke lusten voor geoorloofd, omdat deze geen invloed zouden hebben op de geestelijke staat van een mens. De uiteenzetting over de Nikolaïten in dit commentaar is opmerkelijk lang en komt voor het grootste deel niet voor in de Expositio van Beda. Clemens van Alexandrië († ca. 215). Een gedeelte van de navolgende toelichting staat in het origineel van Beda bij Apok. 2:15.
- Page 314 and 315: 36 40 44 48 1 4 8 12 9 | 10 Gebed 3
- Page 316 and 317: 56 60 64 68 72 76 80 1 4 8 10 | 11
- Page 318 and 319: 12 16 20 24 28 32 36 40 11 | 12 Aug
- Page 320 and 321: 84 88 92 96 100 104 108 112 116 12
- Page 322 and 323: 156 160 164 168 172 176 180 184 188
- Page 324 and 325: 236 240 244 248 252 256 260 264 268
- Page 326 and 327: 312 316 320 324 328 332 336 340 344
- Page 328 and 329: 384 388 392 396 400 404 408 412 416
- Page 330 and 331: 456 460 464 468 472 476 480 484 488
- Page 332 and 333: 532 536 540 544 548 552 556 560 564
- Page 334 and 335: 600 604 608 612 616 620 624 628 12
- Page 336 and 337: 664 668 672 676 680 684 688 692 696
- Page 338 and 339: 736 740 744 748 752 756 760 764 768
- Page 340 and 341: 812 816 820 824 828 832 836 840 12
- Page 342 and 343: 880 884 888 892 896 900 904 908 12
- Page 344 and 345: 948 952 956 960 964 968 972 976 12
- Page 346 and 347: 1016 1020 1024 1028 1032 1036 1040
- Page 348 and 349: 1 4 8 12 16 20 24 13 14 15 16 | 17
- Page 350 and 351: 64 68 72 76 80 84 88 92 96 100 104
- Page 352 and 353: 144 148 152 156 160 1 4 8 17 | 18 S
- Page 354 and 355: 20 1 4 8 12 16 20 24 28 32 19 20 21
- Page 356 and 357: 4 8 12 1 4 8 22 23 24 25 | Ingevoeg
- Page 358 and 359: folio 61r, afb. 45 357
- Page 360 and 361: 1 4 8 12 16 26 Beda, Expositio Apoc
- Page 362 and 363: 52 1 4 1 4 8 12 26 27 | 26 Beda, Ex
- Page 366 and 367: 116 120 124 128 132 136 140 144 148
- Page 368 and 369: 188 192 196 200 204 208 212 216 26
- Page 370 and 371: 252 256 260 264 268 272 276 280 284
- Page 372 and 373: 320 324 328 332 336 340 344 348 352
- Page 374 and 375: 392 396 400 404 408 412 416 420 424
- Page 376 and 377: 464 468 472 476 480 484 488 26 Beda
- Page 378 and 379: 524 528 532 536 540 544 548 26 Beda
- Page 380 and 381: 588 592 596 600 604 608 612 616 26
- Page 382 and 383: 652 656 660 664 668 672 676 26 Beda
- Page 384 and 385: 716 720 724 728 732 736 740 744 26
- Page 386 and 387: 784 788 792 796 800 804 808 812 816
- Page 388 and 389: 856 860 864 868 872 876 880 884 26
- Page 390 and 391: 924 928 932 936 940 944 948 952 956
- Page 392 and 393: 1000 1004 1008 1012 1016 1020 1024
- Page 394 and 395: 1068 1072 1076 1080 1084 1088 1092
- Page 396 and 397: 1136 1140 1144 1148 1152 1156 1160
- Page 398 and 399: 1208 1212 1216 1220 1224 1228 1232
- Page 400 and 401: 1268 1272 1276 1280 1284 1288 1292
- Page 402 and 403: 1328 1332 1336 1340 1344 1348 1352
- Page 404 and 405: 1396 1400 1404 1408 1412 1416 1420
- Page 406 and 407: 1468 1472 1476 1480 1484 1488 1492
- Page 408 and 409: 1540 1544 1548 1552 1556 1560 1564
- Page 410 and 411: 1604 1608 1612 1616 1620 1624 1628
- Page 412 and 413: 1668 1672 1676 1680 1684 1688 1692
364 Het Wiesbadense handschrift folio 63ra-63va<br />
84<br />
88<br />
92<br />
96<br />
100<br />
104<br />
108<br />
112<br />
Ende den enghel der kerken Ephisi scrijf: Dat spreect die daer<br />
houdt vii sterren in sijn rechterhant. Ende den enghel der<br />
kerken Ephisi scrijft etc. Ephesus bediet ‘een groot val’ ende ‘mijn<br />
wille’. De welke hi berispt in eenen deele, want si die eerste minne hebben<br />
ghelaten, dat es deelinghe der aelmoesene in broederliker lieve,<br />
maer dat hebben se dat si gods willen sijn, ende ondervonden hebben<br />
die valsche apostolen ende sijn verduldich, ende dat si die sonden haten<br />
ende die secte der Nicholayten. Sinte Clement seget dat die Nicholaus<br />
een was vanden vii dyaconen die die apostolen ierst setten.<br />
Die welke berispt was van sinen sconen wive, daer hi op andwoorde<br />
dat hijt dede om sine nature mede te purgerene, ende so wie woude,<br />
dat hise name. Van welken een quade secte wies, ende sijn noch die<br />
valsche, vriebeestelike menschen die ledichlic harer valscer vriheit ghebruken<br />
ende alle lust haers vleeschs, overmids welken si die edel vonke<br />
der redene ende der godliker vermaninghen doden, also dat si gheen<br />
eeuwich leven in hem ghevoelen noch en hopen toe te comene. Ende<br />
sijn vervult harer quaetheit, want si gheene sonden en tellen; ende sijn<br />
quader dan die viant, want si god niet en kennen; ende si sijn te male<br />
onghelovich | ende die voerboden Anticristi. Daer hier inden boec<br />
ende Johel, den prophete, ende anders den propheten vele af ghescreven<br />
es, ende alle epistolen hebbender ons voren ghewarent ende haer<br />
maniere be screven, ghelijc dat ghi te vele steden in desen boec ooc verstaen<br />
moghet. Ende anders es de letter openbaer metten abite des menschen<br />
sone voerseit, want hi es inwendigher allen dinghen dan enich<br />
dinc hem selven ende dat hout des levens.<br />
So wie oren heeft te horene, die hore, want die waerheit van binnen<br />
spreect.<br />
Ende den enghel etc. Smirma bediet ‘ghesanc’ oft ‘mirre’, dat es<br />
doodinghe des vleeschs ende stervinghe in Cristo, alsoe u die text doet<br />
verstaen.<br />
Biden x daghen verstaet alle die tijt op eertrike toter doot toe, want<br />
hi spreect: Wes ghetrouwe toter doot toe.<br />
Ende den enghel der kerken van Pergamo etc. Pergamum bediet<br />
‘deilinghe der hoornen’. So waer hoorne staen ghescreven, dat bediet<br />
ghewout inden goeden ende inden quaden. Die deelre der hoornen sijn<br />
B 88/9 cf. Hand. 6:5<br />
2:1<br />
2:7<br />
2:8<br />
2:10<br />
2:12<br />
63rb<br />
V 88 Nicholayten: cf. Apok. 2:6. De Nikolaïten (Apok. 2:6, 15), een sekte waarover weinig met zekerheid<br />
bekend is, hielden het toegeven aan lichamelijke lusten voor geoorloofd, omdat deze geen invloed zouden<br />
hebben op de geestelijke staat van een mens. De uiteenzetting over de Nikolaïten in dit commentaar<br />
is opmerkelijk lang en komt voor het grootste deel niet voor in de Expositio van Beda. Clemens van<br />
Alexandrië († ca. 215). Een gedeelte van de navolgende toelichting staat in het origineel van Beda bij<br />
Apok. 2:15.