Download pdf - Textualscholarship.nl

1
4
8
12
16
26 Beda, Expositio Apocalypseos, proloog 359
[26 BEDA, EXPOSITIO APOCALYPSEOS, PROLOOG]
►Die exposicie van Apocalipsi◄
Jhesu, coninclike slotel Davids, die daer sluut ende niement toe en
sluut, ende toe sluut ende niement op en sluut, ontsluut dat licht dijnre
vierigher minnen in die duusternissen onser sielen, also dat ghelincstringhe
daer of uutblickende verlichten ende ontfanghen die donkerheit
eender ygheliker horender zielen in dijnre enigher minnen. Amen.
In die eenheit der brulochten ons heeren Jhesu Cristi, des minnentlike
lams, blivet eewelike ghegruet, lieve sustre ende broedere, also dat
ghi bemuert blijft tot int ende inder heligher scrift, weder alle becoringhe
die ghescien ende toecomende sijn over al die werelt, daer ons
vore af ghewarent es in Apocalipsi, daer ghi hier in someghe sinne
ende someghe woorde gheestelic af sult vinden verclaert, sonder alleene
daer die text in hem selven claer es, daer gaet ter letteren. Ende sult
weten dat die eersamighe priester Beda dit boec in iii boeken deelt
ende in vii deelen te gadere, welke deelen hier nu gheroert sijn. Ende
het heeft xxxviii capitele, daer ghi bi in elken horen [sult] een deel des
sins sult vinden bescreven ende die verclaringhe somegher woorden
K [26] 16 De kopiist begreep horen als een infinitief (hoewel in de legger vermoedelijk hore heeft gestaan)
en voegde daarom een persoonsvorm sult toe; in feite is horen echter een genitief meervoud van het pers.
vnw. haer.
V [26] De Middelnederlandse tekst (zowel proloog als commentaar) is voor het grootste deel een vertaling
van het Apocalyps-commentaar van Beda. In het begin wijkt het commentaar aanzienlijk van dat van
Beda af, maar later zijn er nauwelijks nog afwijkingen, zoals blijkt uit collatie met de editie Gryson 2001.
De Middelnederlandse vertaling is op vele plaatsen moeilijk begrijpelijk en mogelijk corrupt. Bij de meest
noodzakelijke plaatsen (vooral emendaties) is de Latijnse tekst in de voetnoot vermeld. Op zeer veel andere
plaatsen is de Latijnse tekst nodig om de Middelnederlandse tekst te verduidelijken. Voor een goed
begrip van de tekst dient de lezer dus gebruik te maken van de editie Gryson. 4/5 ghelincstringhe:
‘glinstering’, niet in MNW, variant van glinsteringe (zie glinsteren (gensteren)) 5 ontfanghen (ontfengen):
‘doen ontbranden’ 6 horender: ‘luisterend’ in de zin van ontvankelijk. De vorm horender kan
ook een vergissing zijn, veroorzaakt door het voorkomen van de vorm hore in de legger. 13/5 In een
brief voorafgaand aan de Expositio en gericht aan Eusebius (Eusebius, of Huaetberht, in 716 verkozen als
abt van het klooster Jarrow), legt Beda uit hoe de Apocalyps in zeven delen (periochas) uiteenvalt, die hij
over drie boeken verdeelt. De drie boeken zijn: (I) Apok. 1:1-8:1, (II) Apok. 8:2-14:20 en (III) Apok.
15:1-22:21; de zeven periochas: (i) Apok. 1:4-3:22, (ii) Apok. 4:1-8:1, (iii) Apok. 8:2-11:18, (iv) Apok.
11:19-14:20, (v) Apok. 15:1-16:21, (vi) Apok. 17:1-18:24 en (vii) Apok. 19:1-22:21. 16 Het aantal van
38 hoofdstukken houdt verband met een onderverdeling door Beda van de tekst van de Apocalyps zelf
in 38 delen (Capitula). Deze lijst van 38 delen, met een korte samenvatting van de inhoud, komt in een
beperkt aantal Latijnse handschriften voor. Het is opmerkelijk dat sommige van deze samenvattingen
blijkbaar zijn opgenomen in de Latijnse brontekst (cf. 5/10, 281/6, 355/61, 1133/4); cf. Gryson, 136-141.
P [26] Geschreven door hand 3 (textualis). 1 De titel is boven kolom 62ra met rode inkt toegevoegd door
hand 7 (textualis). 2 Jhesu: de J van Jhesu is een opengewerkte rode lombarde over zes regels, met een
‘staart’ in de linkermarge, langs negen regels.
[26]
62ra