Download pdf - Textualscholarship.nl

Download pdf - Textualscholarship.nl Download pdf - Textualscholarship.nl

textualscholarship.nl
from textualscholarship.nl More from this publisher
04.05.2013 Views

492 496 500 504 508 512 516 520 524 7 Jean Gerson, Miroir de l’ame 305 den was wilen ende vloeide die diluvye, ende die stede die men heet Sodoma en Gomorra waren te gronde ghedestrueert met den hemelschen viere, ende de ghene die daer in woenden vielen levende in de helle. Ende overmids desen zonden de welke roept wrake aen gode, comen hongere ende breke van lijfvoetsele, stride ende werringen, sterften, vernielten ende verlies van lantscapen, ende andre grote plagen ghelijc dat die scriftueren seggen. Principale boete jeghen dese zonden ende andre sonden van onkuischeden es soberlec te levene, scuwen quaet gheselscap ende ledicheit, | ende met staphants te keerene van sier herten ende te verdrivene quade ghepeinse als si int herte comen ofte sijn. De welke machmen doen met hem staphants te keerene te gode waert, hem te biddene ende onser vrouwe, ende eenegen santen of zantinnen, datse hem willen behoeden van selken zonden; ofte dat een mensche elder om pense, ofte dat een mensce hem selven eenich pine ofte arbeit van lichamen aen doe, ghelijc dat die ghene dede die sijn tonge beet, spuende ende segghende zijn dese vleescheliker temptacien ofte becoringen: Tfi, tfi, tfi van sulker vullicheit ende van di, viant, die du mi presenteert ende voertbrincs. Vele andre manieren sijn in die zonde van oncuischeden, na meni - gherande ende versceedene ofte menichfuldighe state van lieden, ghelijc dat es van moedere, van maechscape, van gheesteliken personen ende van religioene, of van maegden ende wedewen, ofte alsere cracht tusschen comt, ofte alse de persoen wort geset ende bracht in sulken staet dat hi nemmermeer wel en doet noch eere hebben en sal, ofte hi sal sijn kint doden sonder doepsel ofte hem selven, ofte i groet staet sal daer mede zijn ghediffameert, qualec vernaemt, ondeert, ontset. Ondertiden ghevoelt hem i mensce slapende van deser zonden, maer de vrese es als van te voren ofte daer na behaecht wakende tfeit dat gheviel slapende. Duodecimum capittel Dat achtende ghebot es: Du en suls niet valsch ghetuighe dragen. Hier es verboden alle maniere van lieghene ende sonderlinghe dat in yemens scade ofte deren valt. Ende noch meerre zonde eest alsmen daer toe eet doet, want dat versweert men hem, de welke men es niet sculdich te doene, ja om te verlossene vander doet eenen mensce, ende al waert in vonnissen van rechte vore den rechtre of daer buiten. Ende V 495 lijfvoetsele: ‘levensonderhoud, voedsel’; niet in MNW, in betekenis gelijk aan lijfvoedinge 496 vernielten (vernielte): ‘vernielingen’; niet in MNW, in betekenis gelijk aan vernielinge 507 Ouy, 37: Fi, fi, fi P 519 vrese: tussen v en r is een i geëxpungeerd. 49ra

306 Het Wiesbadense handschrift folio 49ra-49va 528 532 536 540 544 548 552 556 560 dat versweren datmen doet vore den rechtre, dats te segghene in de vierscare, es een poeint dat van spaeus weghen es georloeft den bisscoppen alleene te absolverene. Hier doen zonde de ghene die in haer biechte haer sonden helen ende die ongherechtelec ende qualeke andre wroeghen. Hier nemen occusoen sonde te doene die gheerne quade nimaren ende quaet horen spreken van andren, overmids den welken si gheven alte lichtelic vonnisse van ander lieden quaetheit ende worden wantrouwele, | ende te lichtelic sonder redene, quaet wevende van hem lieden alse van quader vleescheliker minnen begheerten ende diere ghelike, ende si oerdelen sottelike van andren ende keerent in quaet al dat si doen, ende doen ondertiden den andren persecucie tonrechte overmids haren sotten ghelove. Tercium decimum capittel Dat neghende ghebot es: Du en suls niet begheren ander mans wijf; ende dies ghelijc, een wijf en sal niet begheren ander wijfs man. Ende hier es princepalec verboden alle maniere daer men iemene in zonden met trect of om zonde mede te doene van oncuischeden, eest bi brieven of bi boden, eest met dreegene of met ghiften, mieden of beloften; eest met loghenen, eest met smeekene, eest met vercieringhen van cleedinghen, eest in oncuisscen aensiene, gaende of sprekende, oncuisscelec ende sottelec aentastende. Ende es te wetene dat tvolle consent om dwerc van oncuischeden te volbringhene ofte alleene daer toe wille es doet, ende al es dat sake datter dwerc niet na en volgt. Want hier es waer die regule seit dat de quade wille es gherekent vore tfeit. Ende hier moghen meerder zonde doen ghehuide liede dan buiten huwelike, als i gehuit wijf gheselscap hebbende met haren man begeert eens ander wijfs man, ofte i man gheselscap hebbende met sinen wive begert eens anders mans wijf. Die ghene oec die bi vulen consente houdende sijn quade vleescelike ghepense om daer in ghenoechte te hebbene, al souden si dwerc niet willen doen, segghen eenich leeraers dat dootsonde es. Hier *siet dat alle kussingen, aensienten, tastingen ende handelingen, comende principalec van quaden, onkuischen wille ofte begeerten vorseit, sonder ander werc noch meerre sonden zijn, 49rb K 541 Bij deze en enkele van de navolgende hoofdstukaanduidingen is het rangtelwoord in Romeinse cijfers op ‘Latijnse’ wijze afgekort, dit nummer wordt evenwel gevolgd door het voluit geschreven Middelnederlandse woord capittel. 551 hs. doet; cf. Ouy, 39: est pechié mortel 559 hs. seit; cf. Ouy, 41: veés V 536 wevende (weven): ‘beramend’; geen parallel in de brontekst 559 aensienten: ‘blikken’; niet in MNW, vermoedelijk hetzelfde als aensichte, in de betekenis van ‘kijken naar’; cf. Ouy, 41: regars

492<br />

496<br />

500<br />

504<br />

508<br />

512<br />

516<br />

520<br />

524<br />

7 Jean Gerson, Miroir de l’ame 305<br />

den was wilen ende vloeide die diluvye, ende die stede die men heet<br />

Sodoma en Gomorra waren te gronde ghedestrueert met den hemelschen<br />

viere, ende de ghene die daer in woenden vielen levende in de<br />

helle. Ende overmids desen zonden de welke roept wrake aen gode,<br />

comen hongere ende breke van lijfvoetsele, stride ende werringen,<br />

sterften, vernielten ende verlies van lantscapen, ende andre grote plagen<br />

ghelijc dat die scriftueren seggen.<br />

Principale boete jeghen dese zonden ende andre sonden van onkuischeden<br />

es soberlec te levene, scuwen quaet gheselscap ende ledicheit,<br />

| ende met staphants te keerene van sier herten ende te verdrivene<br />

quade ghepeinse als si int herte comen ofte sijn. De welke machmen<br />

doen met hem staphants te keerene te gode waert, hem te biddene ende<br />

onser vrouwe, ende eenegen santen of zantinnen, datse hem willen behoeden<br />

van selken zonden; ofte dat een mensche elder om pense, ofte<br />

dat een mensce hem selven eenich pine ofte arbeit van lichamen aen<br />

doe, ghelijc dat die ghene dede die sijn tonge beet, spuende ende segghende<br />

zijn dese vleescheliker temptacien ofte becoringen: Tfi, tfi, tfi<br />

van sulker vullicheit ende van di, viant, die du mi presenteert ende<br />

voertbrincs.<br />

Vele andre manieren sijn in die zonde van oncuischeden, na meni -<br />

gherande ende versceedene ofte menichfuldighe state van lieden, ghelijc<br />

dat es van moedere, van maechscape, van gheesteliken personen<br />

ende van religioene, of van maegden ende wedewen, ofte alsere cracht<br />

tusschen comt, ofte alse de persoen wort geset ende bracht in sulken<br />

staet dat hi nemmermeer wel en doet noch eere hebben en sal, ofte hi<br />

sal sijn kint doden sonder doepsel ofte hem selven, ofte i groet staet sal<br />

daer mede zijn ghediffameert, qualec vernaemt, ondeert, ontset. Ondertiden<br />

ghevoelt hem i mensce slapende van deser zonden, maer de<br />

vrese es als van te voren ofte daer na behaecht wakende tfeit dat gheviel<br />

slapende.<br />

Duodecimum capittel<br />

Dat achtende ghebot es: Du en suls niet valsch ghetuighe dragen.<br />

Hier es verboden alle maniere van lieghene ende sonderlinghe dat in<br />

yemens scade ofte deren valt. Ende noch meerre zonde eest alsmen<br />

daer toe eet doet, want dat versweert men hem, de welke men es niet<br />

sculdich te doene, ja om te verlossene vander doet eenen mensce, ende<br />

al waert in vonnissen van rechte vore den rechtre of daer buiten. Ende<br />

V 495 lijfvoetsele: ‘levensonderhoud, voedsel’; niet in MNW, in betekenis gelijk aan lijfvoedinge 496 vernielten<br />

(vernielte): ‘vernielingen’; niet in MNW, in betekenis gelijk aan vernielinge 507 Ouy, 37: Fi, fi, fi<br />

P 519 vrese: tussen v en r is een i geëxpungeerd.<br />

49ra

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!