Download pdf - Textualscholarship.nl
Download pdf - Textualscholarship.nl Download pdf - Textualscholarship.nl
492 496 500 504 508 512 516 520 524 7 Jean Gerson, Miroir de l’ame 305 den was wilen ende vloeide die diluvye, ende die stede die men heet Sodoma en Gomorra waren te gronde ghedestrueert met den hemelschen viere, ende de ghene die daer in woenden vielen levende in de helle. Ende overmids desen zonden de welke roept wrake aen gode, comen hongere ende breke van lijfvoetsele, stride ende werringen, sterften, vernielten ende verlies van lantscapen, ende andre grote plagen ghelijc dat die scriftueren seggen. Principale boete jeghen dese zonden ende andre sonden van onkuischeden es soberlec te levene, scuwen quaet gheselscap ende ledicheit, | ende met staphants te keerene van sier herten ende te verdrivene quade ghepeinse als si int herte comen ofte sijn. De welke machmen doen met hem staphants te keerene te gode waert, hem te biddene ende onser vrouwe, ende eenegen santen of zantinnen, datse hem willen behoeden van selken zonden; ofte dat een mensche elder om pense, ofte dat een mensce hem selven eenich pine ofte arbeit van lichamen aen doe, ghelijc dat die ghene dede die sijn tonge beet, spuende ende segghende zijn dese vleescheliker temptacien ofte becoringen: Tfi, tfi, tfi van sulker vullicheit ende van di, viant, die du mi presenteert ende voertbrincs. Vele andre manieren sijn in die zonde van oncuischeden, na meni - gherande ende versceedene ofte menichfuldighe state van lieden, ghelijc dat es van moedere, van maechscape, van gheesteliken personen ende van religioene, of van maegden ende wedewen, ofte alsere cracht tusschen comt, ofte alse de persoen wort geset ende bracht in sulken staet dat hi nemmermeer wel en doet noch eere hebben en sal, ofte hi sal sijn kint doden sonder doepsel ofte hem selven, ofte i groet staet sal daer mede zijn ghediffameert, qualec vernaemt, ondeert, ontset. Ondertiden ghevoelt hem i mensce slapende van deser zonden, maer de vrese es als van te voren ofte daer na behaecht wakende tfeit dat gheviel slapende. Duodecimum capittel Dat achtende ghebot es: Du en suls niet valsch ghetuighe dragen. Hier es verboden alle maniere van lieghene ende sonderlinghe dat in yemens scade ofte deren valt. Ende noch meerre zonde eest alsmen daer toe eet doet, want dat versweert men hem, de welke men es niet sculdich te doene, ja om te verlossene vander doet eenen mensce, ende al waert in vonnissen van rechte vore den rechtre of daer buiten. Ende V 495 lijfvoetsele: ‘levensonderhoud, voedsel’; niet in MNW, in betekenis gelijk aan lijfvoedinge 496 vernielten (vernielte): ‘vernielingen’; niet in MNW, in betekenis gelijk aan vernielinge 507 Ouy, 37: Fi, fi, fi P 519 vrese: tussen v en r is een i geëxpungeerd. 49ra
306 Het Wiesbadense handschrift folio 49ra-49va 528 532 536 540 544 548 552 556 560 dat versweren datmen doet vore den rechtre, dats te segghene in de vierscare, es een poeint dat van spaeus weghen es georloeft den bisscoppen alleene te absolverene. Hier doen zonde de ghene die in haer biechte haer sonden helen ende die ongherechtelec ende qualeke andre wroeghen. Hier nemen occusoen sonde te doene die gheerne quade nimaren ende quaet horen spreken van andren, overmids den welken si gheven alte lichtelic vonnisse van ander lieden quaetheit ende worden wantrouwele, | ende te lichtelic sonder redene, quaet wevende van hem lieden alse van quader vleescheliker minnen begheerten ende diere ghelike, ende si oerdelen sottelike van andren ende keerent in quaet al dat si doen, ende doen ondertiden den andren persecucie tonrechte overmids haren sotten ghelove. Tercium decimum capittel Dat neghende ghebot es: Du en suls niet begheren ander mans wijf; ende dies ghelijc, een wijf en sal niet begheren ander wijfs man. Ende hier es princepalec verboden alle maniere daer men iemene in zonden met trect of om zonde mede te doene van oncuischeden, eest bi brieven of bi boden, eest met dreegene of met ghiften, mieden of beloften; eest met loghenen, eest met smeekene, eest met vercieringhen van cleedinghen, eest in oncuisscen aensiene, gaende of sprekende, oncuisscelec ende sottelec aentastende. Ende es te wetene dat tvolle consent om dwerc van oncuischeden te volbringhene ofte alleene daer toe wille es doet, ende al es dat sake datter dwerc niet na en volgt. Want hier es waer die regule seit dat de quade wille es gherekent vore tfeit. Ende hier moghen meerder zonde doen ghehuide liede dan buiten huwelike, als i gehuit wijf gheselscap hebbende met haren man begeert eens ander wijfs man, ofte i man gheselscap hebbende met sinen wive begert eens anders mans wijf. Die ghene oec die bi vulen consente houdende sijn quade vleescelike ghepense om daer in ghenoechte te hebbene, al souden si dwerc niet willen doen, segghen eenich leeraers dat dootsonde es. Hier *siet dat alle kussingen, aensienten, tastingen ende handelingen, comende principalec van quaden, onkuischen wille ofte begeerten vorseit, sonder ander werc noch meerre sonden zijn, 49rb K 541 Bij deze en enkele van de navolgende hoofdstukaanduidingen is het rangtelwoord in Romeinse cijfers op ‘Latijnse’ wijze afgekort, dit nummer wordt evenwel gevolgd door het voluit geschreven Middelnederlandse woord capittel. 551 hs. doet; cf. Ouy, 39: est pechié mortel 559 hs. seit; cf. Ouy, 41: veés V 536 wevende (weven): ‘beramend’; geen parallel in de brontekst 559 aensienten: ‘blikken’; niet in MNW, vermoedelijk hetzelfde als aensichte, in de betekenis van ‘kijken naar’; cf. Ouy, 41: regars
- Page 256 and 257: 3384 3388 3392 3396 3400 3404 3408
- Page 258 and 259: 3456 3460 3464 3468 3472 3476 3480
- Page 260 and 261: 3528 3532 3536 3540 3544 3548 3552
- Page 262 and 263: 3600 3604 3608 3612 3616 3620 3624
- Page 264 and 265: 3672 3676 3680 3684 3688 3692 3696
- Page 266 and 267: 3744 3748 3752 3756 3760 3764 3768
- Page 268 and 269: 3816 3820 3824 3828 3832 3836 3840
- Page 270 and 271: 3888 3892 3896 3900 3904 3908 3912
- Page 272 and 273: 3956 3960 3964 3968 3972 3976 3980
- Page 274 and 275: 4032 4036 4040 4044 4048 4052 4056
- Page 276 and 277: 4100 4104 4108 4112 4116 4120 4124
- Page 278 and 279: 4172 4176 4180 4184 4188 4192 4196
- Page 280 and 281: 4248 4252 4256 4260 4264 4268 4272
- Page 282 and 283: 4320 4324 4328 4332 4336 4340 4344
- Page 284 and 285: 4388 4392 4396 4400 4404 4408 4412
- Page 286 and 287: 4464 4468 4472 4476 4480 4484 4488
- Page 288 and 289: 4536 4540 4544 4548 4552 4556 4560
- Page 290 and 291: folio 45r, afb. 43 289
- Page 292 and 293: 1 4 8 7 Jean Gerson, Miroir de l’
- Page 294 and 295: 48 52 56 60 64 68 72 76 80 84 7 Jea
- Page 296 and 297: 120 124 128 132 136 140 144 148 152
- Page 298 and 299: 196 200 204 208 212 216 220 224 7 J
- Page 300 and 301: 268 272 276 280 284 288 292 296 300
- Page 302 and 303: 344 348 352 356 360 364 368 372 376
- Page 304 and 305: 420 424 428 432 436 440 444 448 452
- Page 308 and 309: 564 568 572 576 580 584 588 592 596
- Page 310 and 311: 640 644 648 652 656 660 664 668 672
- Page 312 and 313: 720 724 728 732 736 740 744 1 7 | 8
- Page 314 and 315: 36 40 44 48 1 4 8 12 9 | 10 Gebed 3
- Page 316 and 317: 56 60 64 68 72 76 80 1 4 8 10 | 11
- Page 318 and 319: 12 16 20 24 28 32 36 40 11 | 12 Aug
- Page 320 and 321: 84 88 92 96 100 104 108 112 116 12
- Page 322 and 323: 156 160 164 168 172 176 180 184 188
- Page 324 and 325: 236 240 244 248 252 256 260 264 268
- Page 326 and 327: 312 316 320 324 328 332 336 340 344
- Page 328 and 329: 384 388 392 396 400 404 408 412 416
- Page 330 and 331: 456 460 464 468 472 476 480 484 488
- Page 332 and 333: 532 536 540 544 548 552 556 560 564
- Page 334 and 335: 600 604 608 612 616 620 624 628 12
- Page 336 and 337: 664 668 672 676 680 684 688 692 696
- Page 338 and 339: 736 740 744 748 752 756 760 764 768
- Page 340 and 341: 812 816 820 824 828 832 836 840 12
- Page 342 and 343: 880 884 888 892 896 900 904 908 12
- Page 344 and 345: 948 952 956 960 964 968 972 976 12
- Page 346 and 347: 1016 1020 1024 1028 1032 1036 1040
- Page 348 and 349: 1 4 8 12 16 20 24 13 14 15 16 | 17
- Page 350 and 351: 64 68 72 76 80 84 88 92 96 100 104
- Page 352 and 353: 144 148 152 156 160 1 4 8 17 | 18 S
- Page 354 and 355: 20 1 4 8 12 16 20 24 28 32 19 20 21
492<br />
496<br />
500<br />
504<br />
508<br />
512<br />
516<br />
520<br />
524<br />
7 Jean Gerson, Miroir de l’ame 305<br />
den was wilen ende vloeide die diluvye, ende die stede die men heet<br />
Sodoma en Gomorra waren te gronde ghedestrueert met den hemelschen<br />
viere, ende de ghene die daer in woenden vielen levende in de<br />
helle. Ende overmids desen zonden de welke roept wrake aen gode,<br />
comen hongere ende breke van lijfvoetsele, stride ende werringen,<br />
sterften, vernielten ende verlies van lantscapen, ende andre grote plagen<br />
ghelijc dat die scriftueren seggen.<br />
Principale boete jeghen dese zonden ende andre sonden van onkuischeden<br />
es soberlec te levene, scuwen quaet gheselscap ende ledicheit,<br />
| ende met staphants te keerene van sier herten ende te verdrivene<br />
quade ghepeinse als si int herte comen ofte sijn. De welke machmen<br />
doen met hem staphants te keerene te gode waert, hem te biddene ende<br />
onser vrouwe, ende eenegen santen of zantinnen, datse hem willen behoeden<br />
van selken zonden; ofte dat een mensche elder om pense, ofte<br />
dat een mensce hem selven eenich pine ofte arbeit van lichamen aen<br />
doe, ghelijc dat die ghene dede die sijn tonge beet, spuende ende segghende<br />
zijn dese vleescheliker temptacien ofte becoringen: Tfi, tfi, tfi<br />
van sulker vullicheit ende van di, viant, die du mi presenteert ende<br />
voertbrincs.<br />
Vele andre manieren sijn in die zonde van oncuischeden, na meni -<br />
gherande ende versceedene ofte menichfuldighe state van lieden, ghelijc<br />
dat es van moedere, van maechscape, van gheesteliken personen<br />
ende van religioene, of van maegden ende wedewen, ofte alsere cracht<br />
tusschen comt, ofte alse de persoen wort geset ende bracht in sulken<br />
staet dat hi nemmermeer wel en doet noch eere hebben en sal, ofte hi<br />
sal sijn kint doden sonder doepsel ofte hem selven, ofte i groet staet sal<br />
daer mede zijn ghediffameert, qualec vernaemt, ondeert, ontset. Ondertiden<br />
ghevoelt hem i mensce slapende van deser zonden, maer de<br />
vrese es als van te voren ofte daer na behaecht wakende tfeit dat gheviel<br />
slapende.<br />
Duodecimum capittel<br />
Dat achtende ghebot es: Du en suls niet valsch ghetuighe dragen.<br />
Hier es verboden alle maniere van lieghene ende sonderlinghe dat in<br />
yemens scade ofte deren valt. Ende noch meerre zonde eest alsmen<br />
daer toe eet doet, want dat versweert men hem, de welke men es niet<br />
sculdich te doene, ja om te verlossene vander doet eenen mensce, ende<br />
al waert in vonnissen van rechte vore den rechtre of daer buiten. Ende<br />
V 495 lijfvoetsele: ‘levensonderhoud, voedsel’; niet in MNW, in betekenis gelijk aan lijfvoedinge 496 vernielten<br />
(vernielte): ‘vernielingen’; niet in MNW, in betekenis gelijk aan vernielinge 507 Ouy, 37: Fi, fi, fi<br />
P 519 vrese: tussen v en r is een i geëxpungeerd.<br />
49ra