Download pdf - Textualscholarship.nl

Inleiding 25
ternen vormen een eenheid, waarin hand 1 de Wech van salicheit afschreef.
Daaraan kunnen de katernen f. 45-55 en 56-59 toegevoegd worden, die omsloten
zijn door de gekoppelde bladen f. 45 en 60. In deze eenheid Ib kopieerde
hand 1 de Middelnederlandse vertaling van Gersons Miroir de l’ame
plus enkele korte gebeden. Voor beide katernen is hetzelfde grote
formaat papier met het watermerk eenhoorn gebruikt, met uitzondering
van één dubbelblad, f. 50^51, waarvoor papier van het meer gebruikelijke
kanselarijformaat met het watermerk lelie genomen is, dat verder in de codex
niet voorkomt. Het is te vergelijken met Briquets fleur de lis nr. 6805
(ca. 1405-1409); in groep 188-229 in Piccard, Wasserzeichen Lelie, Abt. I
(ca. 1390-1410) komt geen figuur voor die een nauwe gelijkenis vertoont
met het watermerk lelie in de Wiesbadense codex.
De volgende eenheid (IIa) omvat de papieren katernen 6 (f. 62-72) en 7
(f. 73-89). Het watermerk eenhoorn is in de minderheid: in de drie binnenste
bifolia van katern 6 treffen wij het watermerk P aan, en in vijf van de
acht complete bifolia van katern 7 komt het watermerk kat voor. 40 In deze
eenheid kopieerde hand 3 Die exposicie van Apocalipsi. Het watermerk P
komt ook voor in de bifolia 90-91^109-110 (bij ons katern 8), waarvan de
voorste bladen ook door hand 3 beschreven zijn. Het kan vergeleken worden
met Piccard, Wasserzeichen Buchstabe P. Abt. I, nr. 358-359 (Arnhem,
Riga, 1410-1411). Het watermerk kat vertoont overeenkomst, zij het geen
exacte, met de figuren 1315-1316 uit Piccards Findbuch XV (Wasserzeichen
Vierfüßler), deel 2 (Raubtiere); het betreft een tweelingpaar, geattesteerd in
papier van Arnhemse documenten uit 1408. In mindere mate komt het ook
overeen met Briquets chat nrs. 3553-3555 (30 x 43 cm, Troyes, 1404, 1409,
1414).
De dubbelbladen f. 90-91^109-110 omsluiten de perkamenten katernen
9 (f. 93-104) en 10 (105-108); het geheel is in tabel 2 aangeduid als eenheid
IIb. In drie van de vijf bifolia die het daarop volgende katern 11 (f. 111-120,
eenheid III) vormen, komt een kleine letter A als watermerk voor; in een
vierde dubbelblad het watermerk vogel, waarschijnlijk een zwaan. De letter
A is een kleinere variant van Briquets lettre A 7916 (ca. 1410-1420). Net
als bij de eenhoorn gaat het bij de zwaan om papier van royaalformaat. Mogelijk
vormden de overige bifolia 111^120 en 115^116 samen één zo’n vel,
met het watermerk zwaan. Van hetzelfde papier kan het hele katern 13 (f.
127-130) vervaardigd zijn.
In de bifolia 122^125 en 123^124, die het tussenliggende katern 12 vormen,
komen geen watermerken voor; maar omdat de kettinglijnen horizontaal
over de bladen lopen, moet het om twee helften van een vel papier
40 Ook Renger (1985, 25-27) wijst op deze twee papiersoorten die naast het grotere papier met
de eenhoorn gebruikt zijn.