Download pdf - Textualscholarship.nl
Download pdf - Textualscholarship.nl Download pdf - Textualscholarship.nl
1108 1112 1116 1120 1124 1128 1132 1136 1140 5 Wech van salicheit 175 Van ghenoech doene int ghemeene Als die mensce met berouwenissen van herten die biechte ghelike heeft gesproken metter mont, so behoeft hem dat hi si ghereet ende ghewillich om genoech te doene metten werken, ende die zonden te scuwene ende alle occusoene daer die zonden uut spruiten. Want ghelijc dat i cruit datmen boven afsnijt, dat wast wel weder, maer datmen uut trect metten wortelen, dat en wordt niet weder levende. Also eest vanden zonden: op datmense ghelike met al den saken daer si uut spruiten mogen, scuwet, so en wortelen si niet weder; maer gheeft men den zonden enige toeganc, so spruiten si lichtelijc weder. Die priester die die biechte hoert, es als i medecijn die de sonden van dien mensce ghene - sende es. Ende daer bi, die ghenesen wille | sijn van sinen zonden, hi es sculdich gherne ende ghereet te doene dat hem dese medecijn raed ende heet. Dese medecijn, dese priester, doet also men pleget te doene in medecinen. In medicinen pleegtmen die medecine te gheven bi contrarien. Want es die mensce siec bi vercoutheden, men gheeft hem cruiden of dranke die verwermen; ende es hi verhit, men wijst hem dingen die vercoelen. Aldus ghelijc heeft ons moeder die heilge kerke gheordeneert dat de priester es ghevende die medecine vander penitencien bi contrarien. Ende om dat alle manieren van zonden sijn bevaen in iii manieren van zonden, also sente Jan bescrijft, die seget dat al dat in die werelt leeft, eest ghenoechte van lichamen of begherte van oghen of hoverdichede van levene, so moeten dese zonden ghenesen bi iii contrarien. Hier bi so wijst dese medecijn van zonden, dese priester, jeghen die zonde van hoverdic heden die medecine, dats die penitencie van bedinghen, want die bedinge es den hoverdegen veroetmoedegende op dat hise sprect met devocien; jeghen die begerte van oghen, dats jeghen ghierichede, die medecijn van aelmoesenen; jeghen die ghenoechte vanden lichame, dats jeghen ghulsichede ende jegen luxurie, die medecine van vastene of van anderen penitencien vanden lichame, als pelgrimagien gaen of haren dragen, ofte wullen gaen of waken. Van ghenoech doene sonderlinghe. Van bedinghen Om dat bedinge i medecine is daer de mensce mede betren mach die zonden van hoverdicheden, ende so vele hoverden in de werelt es, so waert wel noet dat die mensce bidden conste. Hier omme so willic ver- B 1128/30 cf. 1 Joh. 2:16 V 1138 haren dragen: ‘een boetekleed dragen’, cf. MNW hare, znw. vr.: ‘haren kleed, boetkleed, pij’ wullen gaen: ‘in een wollen boetgewaad of pelgrimsgewaad lopen’; cf. MNW wollijn 12ra
176 Het Wiesbadense handschrift folio 12ra-12vb 1144 1148 1152 1156 1160 1164 1168 1172 1176 trecken in dietsce die werde bedinge entie profitelijcste die ons onse moeder die heilige kerke heeft leeren bidden, dats pater noster. Dese bedinge es weert sculdich te sine alle kerstenen creatueren, wantse onse behoudere Jhesus Cristus sprekende was tote sinen vader inden persoen | van allen kerstinen creatueren, die hi sine broeders in dese bedinge heetende es. Dese bedinghe es oec profitelec, want si heeft in haer besloten vii bedingen, die elc goet mensche sculdich es te begerne ende niet voerder. Elc kersten mensce die vroescap heeft, es wel sculdech te connene dese sonderlinge bedinge boven allen anderen, want ne gheen precioser en es no wesen en mach dan die ons god die ghebenendide gods zone selve heeft gheleert bidden. Si es cort ende daer bi en heeft niemen onsculde hine en esse sculdich te connenne. Doch al verstaet hi de woerde niet die hi sprect int latine, hi es wel sculdich te wetene wat hi gode meent te biddene in dien woerden, ende dat gode nerenstelijc te biddene in dietsce. Ons behoudere Jhesus Cristus leert ons oec in dewangelie hoe wi dese bedinge ende alle andere bidden souden ende seghet: Du mensce, als du bidden wils, en sta niet vore dopenbare volc om ghesien te sine ghelijc den ypocriten om den lof vanden creatueren, want dese en sullen gheenen loen ontfaen vore gode; no en mict niet die meest bedingen ghesegghen can, dat die meest ghehoerdt wort of best vore gode gherekent es, maer die meest sine bedinge sprect met devocien ende met verstannissen, also sente Pauwels orcont. Ende daer bi leeret ons Cristus in die selve ewangelie ende seit: Du mensce, als du bidden wils, so ganc in dine camere ende die dore ghesloten, bidt dinen vader int heimelike, ende dijn vader, die siet int heimelike, die saelt du gheven, dats te segghene: die mensce die werdelike bidden sal, hi moet inden tijt hem sluten in sine camere, dats te verstane: ghepeinse, beroerten, becommertheit die hi int herte ierst hadde van eerdscen saken, die moet hi vergheten ende laten, ende alleene verstaen te dier bedingen ende voeghen hem met herten inden hemel. Dit pater noster luidet aldus in dietsce of ghelijc alsoet Sanctus Matheus bescrijft. [Pater noster] | Pater noster Vader onse, die sijt inden hemel, uwen name moet sijn gheheilicht. U rike moet ons toecomen. Uwen wille moet ghescien in eerderike, also hi ghesciet in hemelrike. Ons daghelijcsce broet gheeft ons heden. Ende verlaet ons onse misdaet, also wi verlaten den ghenen die ons B 1158/64 cf. Mat. 6:5, 7 1164/5 n.g. 1166/9 Mat. 6:6 1176/81 Mat. 6:9-15 12rb 12va K 1144 dietsce] W, vlaemsche B G 1479 1158 dietsce] W, vlaemsche B G 1479 1174 dietsce] W, vlaem - sche B G 1479 1174/5 Pater noster] De kopiist van W schrijft deze hoofdstuktitel op f. 12rb, onder de laatste regel, en herhaalt hem op f. 12vb, op de eerste regel.
- Page 126 and 127: Afkortingen 125 waracht.../waeracht
- Page 128 and 129: Verantwoording van de editie Editie
- Page 130 and 131: Verantwoording van de editie 129 2.
- Page 132 and 133: Verantwoording van de editie 131 5.
- Page 134 and 135: Verantwoording van de editie 133 De
- Page 136 and 137: Editie
- Page 138 and 139: 1 Wech van salicheit, inhoudsopgave
- Page 140 and 141: 1 Wech van salicheit, inhoudsopgave
- Page 142 and 143: 1 2 3 | 4 Inhoudsopgave codex (2) 1
- Page 144 and 145: 1 4 8 12 16 20 24 28 5 Wech van sal
- Page 146 and 147: 68 72 76 80 84 88 92 96 100 104 5 W
- Page 148 and 149: 148 152 156 160 164 168 172 176 180
- Page 150 and 151: 224 228 232 236 240 244 248 252 5 W
- Page 152 and 153: 288 292 296 300 304 308 312 316 320
- Page 154 and 155: 360 364 368 372 376 380 384 388 392
- Page 156 and 157: 432 436 440 444 448 452 456 460 464
- Page 158 and 159: 496 500 504 508 512 516 520 524 528
- Page 160 and 161: 568 572 576 580 584 588 592 596 600
- Page 162 and 163: 632 636 640 644 648 652 656 660 5 W
- Page 164 and 165: 700 704 708 712 716 720 724 728 5 W
- Page 166 and 167: 760 764 768 772 776 780 784 788 5 W
- Page 168 and 169: 828 832 836 840 844 848 852 856 860
- Page 170 and 171: 896 900 904 908 912 916 920 924 5 W
- Page 172 and 173: 964 968 972 976 980 984 988 992 996
- Page 174 and 175: 1036 1040 1044 1048 1052 1056 1060
- Page 178 and 179: 1180 1184 1188 1192 1196 1200 1204
- Page 180 and 181: 1256 1260 1264 1268 1272 1276 1280
- Page 182 and 183: 1324 1328 1332 1336 1340 1344 5 | I
- Page 184 and 185: Ingevoegde bladen 183 /15v/ /sameng
- Page 186 and 187: folio 14r, afb. 33 185
- Page 188 and 189: folio 15r, afb. 35 187
- Page 190 and 191: folio 16r, afb. 37 189
- Page 192 and 193: 1368 1372 1376 1380 1384 1388 1392
- Page 194 and 195: 1440 1444 1448 1452 1456 1460 1464
- Page 196 and 197: 1504 1508 1512 1516 1520 1524 1528
- Page 198 and 199: 1572 1576 1580 1584 1588 1592 1596
- Page 200 and 201: 1648 1652 1656 1660 1664 1668 1672
- Page 202 and 203: 1716 1720 1724 1728 1732 1736 1740
- Page 204 and 205: 1780 1784 1788 1792 1796 1800 1804
- Page 206 and 207: 1848 1852 1856 1860 1864 1868 1872
- Page 208 and 209: 1924 1928 1932 1936 1940 1944 1948
- Page 210 and 211: 1996 2000 2004 2008 2012 2016 2020
- Page 212 and 213: 2064 2068 2072 2076 2080 2084 2088
- Page 214 and 215: 2132 2136 2140 2144 2148 2152 2156
- Page 216 and 217: 5 | Ingevoegde bladen 215 /24v/ /vi
- Page 218 and 219: folio 24r, afb. 39 217
- Page 220 and 221: folio 25r, afb. 41 219
- Page 222 and 223: 2192 2196 2200 2204 2208 2212 2216
- Page 224 and 225: 2260 2264 2268 2272 2276 2280 2284
1108<br />
1112<br />
1116<br />
1120<br />
1124<br />
1128<br />
1132<br />
1136<br />
1140<br />
5 Wech van salicheit 175<br />
Van ghenoech doene int ghemeene<br />
Als die mensce met berouwenissen van herten die biechte ghelike heeft<br />
gesproken metter mont, so behoeft hem dat hi si ghereet ende ghewillich<br />
om genoech te doene metten werken, ende die zonden te scuwene<br />
ende alle occusoene daer die zonden uut spruiten. Want ghelijc dat i<br />
cruit datmen boven afsnijt, dat wast wel weder, maer datmen uut trect<br />
metten wortelen, dat en wordt niet weder levende. Also eest vanden<br />
zonden: op datmense ghelike met al den saken daer si uut spruiten mogen,<br />
scuwet, so en wortelen si niet weder; maer gheeft men den zonden<br />
enige toeganc, so spruiten si lichtelijc weder. Die priester die die<br />
biechte hoert, es als i medecijn die de sonden van dien mensce ghene -<br />
sende es. Ende daer bi, die ghenesen wille | sijn van sinen zonden, hi es<br />
sculdich gherne ende ghereet te doene dat hem dese medecijn raed<br />
ende heet. Dese medecijn, dese priester, doet also men pleget te doene<br />
in medecinen. In medicinen pleegtmen die medecine te gheven bi contrarien.<br />
Want es die mensce siec bi vercoutheden, men gheeft hem<br />
cruiden of dranke die verwermen; ende es hi verhit, men wijst hem<br />
dingen die vercoelen. Aldus ghelijc heeft ons moeder die heilge kerke<br />
gheordeneert dat de priester es ghevende die medecine vander penitencien<br />
bi contrarien. Ende om dat alle manieren van zonden sijn bevaen<br />
in iii manieren van zonden, also sente Jan bescrijft, die seget dat<br />
al dat in die werelt leeft, eest ghenoechte van lichamen of begherte van<br />
oghen of hoverdichede van levene, so moeten dese zonden ghenesen bi<br />
iii contrarien. Hier bi so wijst dese medecijn van zonden, dese priester,<br />
jeghen die zonde van hoverdic heden die medecine, dats die penitencie<br />
van bedinghen, want die bedinge es den hoverdegen veroetmoedegende<br />
op dat hise sprect met devocien; jeghen die begerte van<br />
oghen, dats jeghen ghierichede, die medecijn van aelmoesenen; jeghen<br />
die ghenoechte vanden lichame, dats jeghen ghulsichede ende jegen<br />
luxurie, die medecine van vastene of van anderen penitencien vanden<br />
lichame, als pelgrimagien gaen of haren dragen, ofte wullen gaen of<br />
waken.<br />
Van ghenoech doene sonderlinghe. Van bedinghen<br />
Om dat bedinge i medecine is daer de mensce mede betren mach die<br />
zonden van hoverdicheden, ende so vele hoverden in de werelt es, so<br />
waert wel noet dat die mensce bidden conste. Hier omme so willic ver-<br />
B 1128/30 cf. 1 Joh. 2:16<br />
V 1138 haren dragen: ‘een boetekleed dragen’, cf. MNW hare, znw. vr.: ‘haren kleed, boetkleed, pij’<br />
wullen gaen: ‘in een wollen boetgewaad of pelgrimsgewaad lopen’; cf. MNW wollijn<br />
12ra