Ut de 2 Doarpen April 2013

Ut de 2 Doarpen April 2013
“Een zekere Pieter Priester was omstreeks den
jare 1531 Pastoor te Roodkerk. Deze man kon
zich niet al te best in het Celibaatschap schikken,
zoo als men wil, dat er ten dezen tijde en
ook vroeger wel meer Priesters geweest zijn. Hij
had dus kennis gemaakt met een knappe buurvrouw,
bij wie hij zoo nu en dan ging avondpraten,
en met welke hij in een wereldlijk gewaad
dikwijls uit van huis ging. Het eenigste dat hier
het genoegen van deze jonge lieden in den weg
stond, was, dat zij de vrouw was van een anderen.
Het Hof van Friesland kreeg daarvan kennis,
en verbood scherpelijk dit avondpraten.
Aanvankelijk ging dit goed, maar hoe gewillig de
geest van den Pastoor ook was, het vleesch van
Pieter was te zwak om op den duur den geduchten
vijand weerstand te bieden. Een jaar daarna
werd hij weder in de regten betrokken, en uithoofde
van herhaling van misdaad gevankelijk
naar Leeuwarden gevoerd”.
Op 26 juni 1532 luidde zijn sententie (vonnis):
“Op huyden is heer Pieter Priester, onlangs Pastoer
to Roedekercke, diewelcke in weerlicke
clederen bevonden is gaende achter landt mit
eender vrouwe die hij hueren man ontleyt heeft,
ende mitter welcker te converseren hem by den
Hove in voertyden verboden is, in gevangenisse
gestelt, aldaer hy den tyt van eender maent gehouden
zal worden, den eersten dach te waeter
ende te broode, ende den anderen dach te bier
ende broode; ende de maent overgecomen synde.
Is ‘t Hoff van advyse hem uuyt te Lande te
bevelen te gaene, ende daerin niet weder te
comen by commatie pene (straf) van in een sack
gesteken te worden”.
In ferdronken dûmny
Foar de Reformaasje hearde de tsjerke fan
Readtsjerk ta oan ‘e Abdij fan de
Premonstratinzer Oarder yn Dokkum. In nije
pastoar waard hjir dan ek beneamd troch de abt
fan dizze Abdij. De oarspronklike wente fan ‘e
pastoar (pastorij) stie tsjinoer de tsjerke,
wierskynlik op itselde plak wêr’t no de
saneamde ‘tsjerkepleats’ noch altyd stiet, de
hjoeddeiske wenbuorkerij Tsjerkewei 14. Neist
syn parochjewurk wie in pastoar yn dy tiid ek
boer, krekt lykas de earste dûmny’s. De lêste
roomske pastoar dy ‘t hjir wenne, Derck Berntz,
is fermoedlik al yn 1567 útwykt nei Emden, dér
moat er al rillegau stoarn wêze. Syn
‘concubine’ (syn húshâldster of frou wêr’t er yn
ûngetroude steat mei libbe) bleau hjir blykber
wenjen, want yn 1581 docht ‘sin húsfrou’ opjefte
fan it lân wat sy hjir yn gebrûk hat. Nei de
Reformaasje is de lytse gemeente van
Readtsjerk in skoft kombinearre west mei
Feanwâlden. Mar doe‘t de kombinaasje
Readtsjerk-Aldtsjerk yn 1609 ta stân kaam,
moast ek de tsjerke fan Feanwâlden noch
betsjinne wurde troch harren dûmny. It letter
ôfbrutsen tsjerkje fan Feanwâlden stie doe oan
‘e súdkant fan it Bûtenfjild, yn it ferdwûne
Eslawald. Himelsbreed wie‘t eins net folle fierder
as Aldtsjerk. De earste dûmny dy’t yn 1609
neamd wurdt, Johannes Mol, hat hjir net lang
stien. Yn 1611 kriget de kombinaasje wer in nije
foargonger, ds. Hero Ulckes. Ek dizze dûmny
moast altyd oer it wetter om yn Feanwâlden te
kommen; paden en wegen wienen der eins net.
It ferfier, oer it somtiden wylde wetter yn it
Bûtenfjild, wie blykber net sûnder gefaar, want
ds. Hero Ulckes is op 16 maart 1649 ferdronken
yn ‘e Swarte Broek by Readtsjerk. De
gearwurking mei Feanwâlden hâlde doe op,
Aldtsjerk en Readtsjerk gyngen tegearre fierder.
Wennen de neamde dûmny’s noch yn
Readtsjerk, de lettere foargongers setten har yn
Aldtsjerk nei wenjen. Dit doarp waard fanôf dy
tiid it haadplak en bleau dat ek. Readtsjerk wie
der somtiden mar in bytsje op ta. Yn 1751 waard
skreaun dat d’r yn it ôfgelegen Readtsjerk mar in
pear kear yn it jier preke waard, allinnich ‘in’t
beste van den Somertijt’.
Ald lânkaart út 1622
Ut de 2 Doarpen 18 Mûnein/Readtsjerk