Ut de 2 Doarpen April 2013

Ut de 2 Doarpen April 2013
Skiednis: Ut it grize ferline fan Readtsjerk
Jan van der Zwaag
De namme Readtsjerk
It doarp Readtsjerk hat yn ‘e rin fan de ieuwen in
grut ferskaat oan nammen hân, foaral de
skriuwwize fan de doarpsnamme feroare wol
gauris. It doarp waard yn 1421 foar it earst
oanhelle as Rada tzerka. Nei alle gedachten
ferwiist de namme nei it âlde tsjerkje, want dat
waard yn 1422 oantsjutte mei de namme ‘da
Rada tzerka’, wat fergelykber is mei ‘de Reade
tsjerke’. De brûkte dowestiennen (tufsteen) yn ‘e
tsjerkemuorren wienen doe wierskynlik read
sauze, neffens de skiedkundigen kaam dat yn
dy tiid wol mear foar. Yn 1437 wurdt sprutsen
oer Rodatzerckstera en letter ek wol
Readetzerck. De earste Nederlânske farianten
fan ‘e doarpsnamme datearje út 1511 en koart
dernei; it waard doe wol skreaun as
Rodekercke, Rodenkercke, Roedekercke en as
Rodertzercka. De lêste fariant is heal Frysk,
krekt sa as de namme Redtzerch dy’t yn 1561
oanjûn waard. Oan it ein fan de 16e ieu waard
ek de Fryske namme Raetzierck noch brûkt. Yn
1581 komme wy Rootkerk en Roedtkercke tsjin.
Op in 16e ieuske lânkaart wurdt de namme
Rodetzerck fermeld. Op âlde lânkaarten út ‘e
17e ieu wurdt it doarp oanjûn mei de nammen
Raetzierck, Rokerck en Roodkerck. De lêste
namme wurdt ek yn 1678 noch neamd. Wy
moatte ús hjirby wol realisearje dat in
doarpsnamme ek wolris ferkeard skreaun
waard; mar inkele minsken wienen de
skriuwkeunst doe machtich. Fanôf de 18e ieu
komt de Nederlânske namme Roodkerk folop yn
gebrûk, foaral yn it offisjele ferkear. Yn ‘e
Pintekening Bûtenfjild
(Ids Wiersma)
folksmûle is it Fryske Readtsjerk fansels ek al
ieuwenlang yn gebrûk west. Beide skriuwwizen
hawwe it dus al hiel lang úthâlden. Alhoewol’t de
Fryske namme Readtsjerk al wer in pear jier de
offisjele doarpsnamme is, it Nederlânske
Roodkerk wurdt no ek noch wol gauris brûkt en
dat sil ek wol sa bliuwe tink ik.
In fereale pastoar
Yn ‘e Roomske tiid, foar 1580, hie it lytse doarp
Readtsjerk, krekt as hast alle oare doarpen, in
eigen pastoar en in eigen skoalmaster. Oer in
eardere pastoar út Readtsjerk bestiet in
nijsgjirrich ferhaal, it waard yn 1830 beskreaun
yn ‘e Ljouwerter Krante. It ferhaal gyng oer in
‘aardich gefal’ út it jier 1531. Doe wenne der yn
Readtsjerk in pastoar dy‘t it oanlei mei syn
buorfrou, dy’t troud wie. Dat in pastoar, yn
ûngetroude steat, mei in frou libbe wie yn dy tiid
wol frij normaal, mar dizze situaasje waard
fansels net akseptearre. De pastoar krige yn
earste ynstânsje in warskôging, mar doe’t letter
bliek dat dit net folle holpen hie, waard hy
feroardiele ta in moanne finzenis. Hy waard
ôfwikseljend in dei op wetter en bôle en in dei op
bier en bôle set. Nei it útsitten fan e’ straf moast
hy út Readtsjerk wei en der nea werom komme.
Hoe’t it krekt ôfrûn is witte wy net, mar soksoarte
ferhalen gienen der doe by in grut part fan it
lêzend publyk yn as koeke, sa waard skreaun.
Mar, ek hjoed oan de dei is der wat soks
oanbelanget neat gjin nijs ûnder de sinne. It
ferhaal oer de fereale pastoar waard doe sa
beskreaun:
Pintekening van it tsjerkje fan Readtsjerk (J. Stellingwerf, 1722)
Ut de 2 Doarpen 17 Mûnein/Readtsjerk