alterantiewe en aangepaste wyse van eksaminering/assessering vir ...

WES-KAAP ONDERWYSDEPARTEMENT
BELEIDSDOKUMENT:
ALTERANTIEWE EN AANGEPASTE WYSE VAN
EKSAMINERING/ASSESSERING VIR
LEERDERS MET SPESIALE
ONDERWYSBEHOEFTES

ALTERNATIEWE EN AANGEPASTE WYSE VAN EKSAMINERING/
ASSESSERING VIR LEERDERS MET SPESIALE ONDERWYSBEHOEFTES
1. INLEIDING EN DOELWITOMSKRYWING
2. BEGRIPSOMSKRYWING
2.1 Leerders met spesiale onderwysbehoeftes (LSO)
2.2 Leerders wat as LSO geïdentifiseer kan word
2.2.1 Visueelgestremdheid
2.2.2 Doofheid
2.2.3 Leesprobeleme
2.2.4 Spelprobleme
2.2.5 Skryf probleme
2.2.6 Aandagafleibaarheid
2.2.7 Wiskuendeprobleme
2.2.8 Afasie
2.2.9 Spraakafwyking
2.2.10 Ander probleme
3. IDENTIFISERING VAN KANDIDATE VIR AANGEPASTE
EKSAMINERING/ASSESSERING
3.1 Inleiding
3.2 Dissiplines betrokke by die identifisering van kandidate
3.3 Mediese toestande
3.4 Bepaling van die onderste ouderdomsgrens
4. RIGLYNE VIR AANGEPASTE EKSAMINERING/ASSESSERING
4.1 Amanuensis
4.2 Bandhulp
4.3 Voorlees
4.4 Plaasvervangende vrae
4.5 Ekstra tyd
4.6 Rekenaar
4.7 Braillering
4.8 Die gebruik van die tikamsjien
4.9 Die gebruik van 'n vidoe-opname
4.10 Vergrote skrif
4.11 Herfrasering
4.12 Die gebruik van spesiale leesapparate
4.13 Beplanningshulp
4.14 Die gebruikv an 'n tolk en/of woordeboek
4.15 Vaksuksesse
4.16 Interne eksaminering
4.17 Toegewings vir spel- en/of handskrifprobleme
4.18 'n Besering opgedoen voor of gedurende die eksamen
5. SPESIALE EKSAMINERINGS-/ASSESSERINGSBEHOEFTES WAT NIE IN
HIERDIE DOKUMENT BEHANDEL WORD NIE

ALTERNATIEWE EN/OF AANGEPASTE WYSES VAN
EKSAMINERING/ASSESSERING VIR LEERDERS MET SPESIALE
ONDERWYSBEHOEFTES
1. INLEIDING EN DOELWITSTELLING
1
Die aanpassings wat gemaak word in die onderrig van leerders met spesiale
onderwysbehoeftes (LSO) is van min waarde indien dit nie deurgevoer kan word na die
eksaminering/assessering van hierdie leerders nie. Die doel van hierdie dokument is om
LSO wat kwalifiseer vir alternatiewe en/of aangepaste eksaminering/assessering te
omskryf, die alternatiewe en/of aangepaste wyses van eksaminering/assessering te
behandel en riglyne en standaarde te verskaf.
Wanneer alternatiewe of aangepaste eksaminering/assessering vir LSO oorweeg word,
moet die doel daarvan wees om’ n getroue weergawe te verkry van die leerder se kennis
en vaardighede wat geassesseer word. Die eksaminering-/assesseringstandaard mag nie
verander nie en die LSO mag ook nie bo ander bevoordeel word nie. Die enigste doel
moet wees om die eksaminering/assessering so aan te pas dat die LSO 'n billike
geleentheid gegun word om te toon of hy/sy aan die nodige vereistes kan voldoen.
Dit is belangrik dat, indien nodig, alternatiewe en/of aangepaste
eksaminering/assessering vir LSO reeds vroeg in hulle skoolloopbane toegepas word
sodat die LSO deurgaans 'n geleentheid gegun word om hul potensiaal te verwesenlik en
vertroud met die betrokke wyse van eksaminering/assessering te raak. In 'n sisteem van
deurlopende assessering is dit ook nodig dat die alternatiewe/aangepaste wyse van
eksaminering/assessering deurgaans sal plaasvind.
Riglyne in hierdie dokument is van toepassing op alle LSO vanaf Graad 4 tot op
tersiêre vlak.
Verlof om alternatiewe en/of aangepaste eksaminering/assessering kan op 'n ad hocbasis
(tydelik en slegs op 'n spesifieke eksaminerings-/assesseringszgeleentheid of vak
van toepassing) of op 'n meer komprehensiewe en langtermynbasis óf vir een vak óf vir
die volle en deurlopende evaluering/assessering verkry word.
Indien daar na die bestudering van hierdie dokument nog onserkehede in verband met
enige aspek van alternatiewe en/of aangepaste eksaminering/assessering bestaan, kan die
Direktoraat: Spesiale Onderwysbehoeftes (WKOD) geraadpleeg word.

2. BEGRIPSOMSKRYWING
2.1 Leerders met spesiale onderwysbehoeftes (LSO)
2
Die term “leerders met s pesiale onderwysbehoeftes” (LSO) verwys na leerders wat,
ongeag die rede, addisionele hulp en ondersteuning in hul onderwys benodig.
2.2 Leerders wat as LSO geïdentifiseer kan word kan een of meer van die volgende
leerstoornisse openbaar.
2.2.1 Visuele probleme
Dit verwys na 'n leerder met 'n ontoereikende funksionering van die gehoor wat op 'n
kontinuum lê vanaf “geen klankwaarneming” tot by “normale gehoor” waar uitvalle op
sommige spraakfrekwensies die verwerwing van natuurlike spraak sal bemoeilik. In die
geval van die Dowe word hul eerste taal, Gebaretaal, natuurlik verwerf, op 'n visuele
manier, en is enige ander taal wat geskryf of gepraat word, 'n tweede taal. Taal speel 'n
belangrike rol in denke en daarom moet, soos in die geval van die horende dit by die
Gebaretaal eerstens 'n visuele taal is, verskil sy taalstrukture van gespreke tale en vind
dit neerslag in die Dowe se interpretering en beantwoording van vraestelle. D it kan dus
tot ernstige benadeling van die Dowe kandidaat wees as daar van hom verwag word om
op dieselfde wyse as 'n horende om te gaan met 'n vraestel wat vanuit 'n ouditiefgeoriënteerde
omgewing opgestel is. Dit is dus noodsaaklik dat aanpassings gemaak sal
word vir die Dowe leerder ten einde hom billik te behandel en in staat te stel om sy volle
potensiaal te verwesenlik.
2.2.3 Leesprobleme
'n Leerder se leesprobleme sluit in probleme met leesspoed, leesbegrip, woordherkenning,
asook enige ander belemmering ten opsigte van lees, wat van sodanige aard
is dat dit 'n leerder verhinder om volgens sy of haar potensiaal te funksioneer.
2.2.4 Spelprobleme
Spelprobleme kom in verskillende grade voor. 'n Leerder kan beskou word as 'n LSO
indien sy of haar spelprobleem van so 'n aard is dat dit bykans onmoontlik is om sy of
haar skriftelike werk na behore te beoordeel. Fonetiese spelling is byvoorbeeld nog
verstaanbaar en behoort nie die enigste norm te wees vir ie klassifikasie van sodanige
leerder as 'n LSO nie.

2.2.5 Skryfprobleme
3
'n Leerder ervaar probleme met spel, handskrif, om hom skriftelik uit te druk, asook
ander probleme ten opsigte van die weergee van kennis deru middel van skryf. Die
probleem moet van sodanige erns wees dat dit 'n leerder verhinder op 'n getroue
weergawe van sy/haar werlkike kennis en/of vaardigheid te gee of dat dit baie moeilik is
vir 'n nasiener om 'n antwoordstel te ontsyfer. Dit sluit ook alle toestande in wat
gewrigsmobiliteit en spierkrag in die boonste ledemate betrek en gevolglik die
skryfspoed en handgreep beïnvloed terwyl geskryf word. I n die geval van Dowe
leerders is dit belangrik om te onthou dat die taalstruktuur van 'n spreek-/skryftaal van
Gebaretaal verskil. Probleme wat Dowe leerders met kommunikasie deur middel van
skryf mag ervaar, word dus hierby ingereken.
2.2.6 Probleme met aandag en konsentrasie
Hierdie leerder word hoofsaaklik gekenmerk deur 'n ontoereikende aandagspan,
impulsiwiteit en 'n beperkte vermoë om te konsentreer. Dit mag gepaardgaan met
hiperaktiwiteit.
2.2.7 Wiskundeprobleme
Dit verwys na 'n leerder wie se wiskundeprobleem van so 'n ernstige aard is
(diskalkulie) dat dit nie met didaktiese ingrepe reggestel kan word nie.
2.2.8 Afasie
Dit is die gedeeltelike of totale onvermoë van 'n leerder om deur middel van taal
(geskrewe of gesproke taal, Gebaretaal of gebare) te kommunikeer as gevolg van 'n
neurale disfunksie.
2.2.9 Spraakafwykings
Dit verwys na 'n leerder wie se spraak in so 'n mate aangetas is dat spraak
onverstaanbaar of onmoontlik is.
2.2.10 Ander probleme
'n Leerder kan as LSO geïdentifiseer word indien hy ernstig gekortwiek word in sy
funksionering as gevolg van die volgende:
• baie stadige werktempo
• ongekontroleerde epilepsie
• erge angstoestande (veral tydens eksaminering/assessering)
• Tourette-sindroom
• ongestruktureerdheid
• hospitalisasie (ad hoc-reëlings)
• fisieke gestremdhede

3. IDENTIFISERING VAN KANDIDATE VIR ALTERNATIEWE EN/OF
AANGEPASTE EKSAMINERING/ASSESSERING
3.1 Inleiding
4
Daar behoort met groot omsigtigheid te werk gegaan te word wanneer alternatiewe of
aangepaste eksaminering/assessering oorweeg word. Aansoeke om alternatiewe en/of
aangepaste eksaminering/assessering maak sterk aanspraak op die integriteit van die
betrokke instansie.
3.2 Dissiplines betrokke by die keuring van kandidate
Die identifisering van kandidate behoort te alle tye deur 'n trans-professionele span (die
samestelling waarvan sal afhang van die betrokke gestremdheid) gedoen te word.
Waar sodanige spanne nie beskikbaar is nie, kan 'n skool vir LSO behulpsaam wees.
Die kringbestuurder en/of die Direktoraat: Spesiale Onderwysbehoeftes kan in hierdie
verband geraadpleeg word.
Alle aansoeke om aangepaste eksaminering/assessering moet aan die WKOD voorgelê
word.
3.3 Mediese toestande
Aansoeke waarby mediese toestande, soos serebrale gestremdheid, epilepsie, Tourettesindroom,
ens., ter sprake is, moet van 'n verslag van 'n medikus of sielkundige vergesel
wees.
3.4 Bepaling van onderste ouderdomsgrens
Alhoewel daar teen 'n t vroeë ingryping ten opsigte van alternatiewe en/of aangepaste
eksaminering gewaak moet word, behoort sodanige leerders egter betyds geïdentifiseer
te word om te verhoed dat sekondêre emosionele probleme ontwikkel. 'n Leerder se
skolastiese geskiedenis sal te alle tye in ag geneem word by die beoordeling van
aansoeke om alternatiewe eksaminering/assessering. Alternatiewe
eksaminering/assessering is vanaf die Graad 4-vlak van toepassing.

5
4. RIGLYNE VIR ALTERNATIEWE EN/OF AANGEPASTE WYSES VAN
EKSAMINERING/ASSESSERING
4.1 Amanuensis
Die term, amanuensis, verwys na die praktyk waar 'n persoon (transkribeerder) vrae aan
'n kandidaat voorlees en dan woordeliks neerskryf wat die kandidaat mondelings
antwoord. By Dowe kandidate sal die transkribeerder die Gebaretaal woordeliks
neerskryf.
'n Leerderkom in aanmerking vir amanuensis wanneer sy skryfvermoë hom verhinder
om 'n getroue weergawe van sy kennis en/of vaardigheid te gee.
4.1.1 Die transkribeerder moet neutraal en onpartydig wees tydens die afneem van antwoorde.
Sekere gesigsuitdrukkings, lyftaal of stemtoon kan die korrektheid van 'n antwoord
verraai en behoort te alle tye vermy te word. Al is dit 'n formele
eksaminering/assesseringssituasie bv. 'n eksamen, behoort die atmosfeer ontspanne
gehou te word en behoort die kandidaat nie die gevoel te kry dat die afneem van sy
antwoorde moeite is nie. Die transkribeerder behoort nie ongeduldig of haastig te raak
nie, want dit kan die kandidaat se prestasie nadelig beïnvloed.
4.1.2 Die kandidaat mag onder geen omstandighede bo sy medeleerders bevoordeel word nie.
Daar word 'n hoë premie geplaas op die integriteit van die transkribeerder.
4.1.3 Transkribeerders behoort opgeleide persone te wees, maar hoef nie aan die spesifieke
sentrum verbonde te wees nie. Opleiding van transkribeerders word sterk aanbeveel.
4.1.4 Die volgende instruksies word voor elke formele eksaminering/assessering aan 'n
kandidaat voorgelees:
* Ek sal die vraestel aan jou voorlees of in Gebaretaal oordra en jou
antwoorde neerskryf.
* Jy mag vra dat die vraestel in sy geheel of enige deel daarvan weer
voorgelees/weergegee word.
* Indien jy dit verkies, mag jy enige antwoord eers op jou kladwerkpapier
beplan/skryf en dit dan aan my voorlees/weergee om neer te skryf.
* Luister na die puntetoekenning aan die einde van elke vraag.
* Jy moet aandui wanneer daar met 'n nuwe paragraaf begin moet word.
* Jy moet aandui wanneer daar aanhalingstekens gebruik mot word.
* Ek sal jou antwoorde, indien jy dit verkies, aan jou lees/weergee wanneer
ons klaar is. Ek sal elke vraag ook aan jou teruglees/weergee in
Gebaretaal sodat jy kan kontroleer of ek korrek geskryf het. (Indien daar
nog tyd oor is.)
* Ek mag onder geen omstandighede enige vraag of woord aan jou
verduidelik nie.
Bogenoemde instruksies kan aangepas word by die kandidaat se ouderdom.

6
4.1.5 Daar word nie van kandidate verwag om woorde vir die transkribeerder te spel
nie, tensy 'n vraag spesifiek spelling toets.
4.1.6 Tydens die afneem van die antwoorde bring die transkribeerder die gebruiklike
hoofletters en leestekens aan. Indien daar 'n spesifieke vraag oor hoofletters en
leestekens voorkom, moet die kandidaat self die hoofletters en leestekens aan die
transkribeerder aandui. Waar aanhalings gebruik word, moet die kandidaat self
aandui waar die aanhalingstekens geplaas moet word.
4.1.7 'n Kandidaat moet self aandui waar 'n nuwe paragraaf begin, asook hoe die
briefvorm, dialoogvorm, kennisgewings, ens. geskryf moet word. Die
transkribeerder moet aan die kandidaat se versoeke voldoen.
4.1.8 Transkribering mag nooit in 'n eksamenlokaal waar ander kandidate skryf,
plaasvind nie. 'n Aparte geskikte lokaal moet aan elke transkribeerder voorsien
word.
4.1.9 Die transkribeerdere en die kandidaat moet elkeen 'n vraestel kry.
4.1.10 By die aflegging van 'n eksterne eksamen moet 'n deurlopende kassetopname van
die eksamensessie gemaak word. Die opnemer mag slegs afgeskakel word om die
kasset om te draai of te vervang. Hierdie kassette moet bewaar word totdat die
uitslae bekend is.
4.1.11 Eksamens in syfervaardigheidsvakke, soos Wiskunde en Rekeningkunde, behoort
getranskribeer te word deur 'n persoon wat goed in die spesifieke vak onderleg
is.
4.1.12 Indien nodig, kan 'n aansoek om addisionele tyd die aansoek om amanuensis
vergesel.
4.2 Bandhulp
4.2.1 Leerders wat probleme ondervind om inligting deur middel van gewone lees te
ontsluit en gebruik maak van bandhulp as studiemetode, behoort tydens 'n
eksamen 'n kassetopname van die vraestel te kry. 'n Visueelgestremde kandidaat
met 'n taktiele probleem wat nie braille kan lees nie, ontvang ook die vraestelle op
kassetbande.
4.2.2 Die kandidaat ontvang sowel die skriftelike vraestel as die kassetopname.
4.2.3 Sorg word gedra dat die tempo waarteen die vraestel gelees is, aanpas by die
ouderdom van die kandidaat.
4.2.4 Puntetoekennings en vraagnommers word duidelik gelees.

4.2.5 Verlengkoorde word in die eksamenlokaal aangebring sodat kandidate tussen die
ander kandidate die eksamen kan aflê. Kandidate gebruik oorfone om nie die
ander kandidate te steur nie. Kandidate behoort 'n stel batterye te hê vir gebruik
tydens moontlike kragonderbrekings.
4.2.6 Vraestelle op kassetband vir die Senior Sertifikaateksamen word deur die WKOD
voorberei en saam met die vraestelle verseël en versend. (Daar moet spesiaal
hiervoor aansoek gedoen word.)
4.3 Voorlees
4.3.1 Hierdie metode word ook gebruik vir kandidate wat swak leesvaardighede het en
wat tot spanningstoestande en 'n verlies van tyd aanleiding kan gee.
4.3.2 In vakke waar tempo 'n rol speel, byvoorbeeld snelnoukeurigheidstoetse in Tik,
en die lees van die vraestel die kandidaat ten opsigte van tempo kan benadeel,
word die vraestel aan die kandidaat voorgelees.
4.3.3 Die tekste van stilleestoetse kan byvoorbeeld vooraf aan kandidate gelees word
waarna kandidate self die vrae beantwoord.
4.3.4 Die voorleser kan vir een of meer kandidate gelyktydig voorlees. Die voorleser
en die kandidate het elkeen 'n vraestel voor hulle.
4.3.5 Die voorleser is verkieslik 'n opgeleide onderwyser, maar hoef nie noodwendig
aan die spesifieke sentrum verbonde te wees nie. Die voorleser is neutraal en
onpartydig. Die kandidaat voltooi die vraestel binne die gegewe tyd.
4.4 Plaasvervangende vrae
4.4.1 Indien gestremdheid van die kandidaat van so 'n aard is dat sekere soorte vrae
vir hom ontoeganklik is, word alternatiewe vrae van dieselfde standaard gestel.
4.4.2 Vrae wat byvoorbeeld foto’s, driedimensionele sketse, grafiese kuns, ens. bevat,
word vir die visueelgestremde kandidaat deur vrae vervang wat steeds dieselfde
konsepte eksamineer.
4.4.3 Wiskunde- en/of Natuur- en Skeikunde-diagramme kan nie vervang word nie.
4.4.4 In die geval van Dowe leerders sal dit beteken dat vrae herfraseer word in
Gebaretaal wat die struktuur betref, sonder om die inhoud of standaard van die
vraag te verander.
7

4.5 Verlengde tyd
8
4.5.1 Indien 'n LSO nie 'n vraestel binne die voorgeskrewe tyd sal kan voltooi nie, word
by die WKOD om verlengde tyd aansoek gedoen.
4.5.2 Kandidate vir wie daar om verlengde tyd aansoek gedoen kan word, het ernstige
leesprobleme en/of skryfprobleme of ernstige fisiekgestremdhede waar van 'n
tikmasjien of rekenaar gebruik gemaak word. Kandidate wat as gevolg van
noodsaaklike onderbrekings nie die eksamen binne die voorgeskrewe tyd kan aflê
nie, byvoorbeeld as gevolg van epilepsie, inkontinensie, ens., behoort ook
verlengde tyd te kry.
4.5.3 Vyftien minute per uur verlengde tyd word toegestaan. 'n Halfuur per uur kan
toegestaan word aan visueelgestremde kandidate wat van braillering gebruik maak
in die taalkvraestelle. In uitsonderlike gevalle mag daar met die nodige
toestemming van die WKOD van hierdie voorskrifte afgewyk word.
4.6 Rekenaar
4.6.1 Enige leerder met spesiale onderwysbehoeftes, ongeag die gestremdheid, mag van
'n rekenaar of tikmasjien gebruik maak. Die nodige voorsorgmaatreëls ten opsigte
van sagteware is van toepassing.
4.6.2 Ingeboue ondersteuningsmiddels in sagteware wat 'n kandidaat kan bevoordeel,
byvoorbeeld spelkontroleringsprogramme, word nie toegelaat nie.
4.6.3 Kandidate behoort voor die aflegging van 'n eksamen reeds goed met die betrokke
sagteware vertroud te wees.
4.7 Braillering
Die braillering van vraestelle word deur die WKOD gedoen. 'n Opname sal
vooraf gemaak word en braillevraestelle sal volgens die gewone prosedure na
eksamensentrums versend word.
4.8 Die gebruikv an 'n tikmasjien
4.8.1 'n Gewone of elektriese tikmasjien word gebruik indien 'n kandidaat erge
handskrifprobleme het wat die nasien van sy antwoorde benadeel.
4.8.2 Kandidate met fisieke gestremdhede mag 'n spesiale apparaat saam met 'n
tikmasjien gebruik.
4.8.3 Indien nodig, kan aansoek om verlengde tyd gedoen word, veral waar die kop of
toon gebruik word.

4.9 Die gebruik van 'n video-opname
9
4.9.1 Hierdie wyse van eksaminering/assessering word hoofsaaklik aangewend by Dowe
kandidate. Die vrae word op 'n videoband gestel deur middel van gebare en/of
gesproke taal (liplees). Die videoband mag teruggespeel word. Die kandidaat gee
sy antwoorde op 'n videoband in Gebaretaal. 'n Persoon wat bedrewe is in
Gebaretaal “lees” die antwoorde en skryf dit neer. Hierdie persoon tree dus as
'n tolk en 'n transkribeerder op.
4.9.2 Die terugleser moet 'n deskundige wees van sowel Gebaretaal as die taal waar
die kandidaat sy vrae beantwoord.
4.9.3 Hierdie is 'n tydrowende wyse van eksaminering/assessering, maar dit behoort
oorweeg te word vir die kandidate wat met ander wyses van eksaminering/assesering
probleme ondervind.
4.10 Vergrote skrif
Die kopëring van vergrote skrif vraestelle word deur die WKOD gedoen.
Verskillende vergrote skrif-tipes word deur kandidate verkies, nl. 2½ keer die
normale druk, asook dubbelvergroting van laasgenoemde. Die aantal vergrote
skrif-vraestelle, soos vooraf bepaal is, sal volgens die gewone prosedure na
eksamensentrums versend word.
4.11 Herfrasering
Hierdie wyse van eksaminering is slegs van toepassing op Dowe kandidate. Die
persoon wat die herfrasering doen, is gewoonlik die vakonderwyser, wat dit in die
teenwoordigheid van die hoofopsiener doen.
4.12 Die gebruik van spesiale leesapparate
4.12.1 Verskeie apparate om die lees van vraestelle vir visueelgestremde kandidate te
vergemaklik, is beskikbaar. (Meer inligting kan van toepaslike skole verkry
word.)
4.12.2 Die gebruik van die Braille-and-Speak-apparaat is toelaatbaar vir kandidate wat
braille as lees- en/of skryfmedium gebruik. Dit geskied in tandem met 'n
rekenaardrukker. Die nodige voorsorgmaatreëls ten opsigte van programmeer-
baarheid is van toepassing.
4.12.3 Die Lastron-leesapparaat word gebruik deur kandidate wat skrif wat nog groter
is as vergrote skrif, benodig.

4.13 Beplanningshulp
10
4.13.1 Sommige LSO kan gedisoriënteerd raak gedurende eksamensessies en vind dit
gevolglik moelik om die vraestel na die beste van hulle vermoëns te beantwoord.
Dit geld veral vir kandidate wat onderworpe is aan erge angstoestande,
oriënteringsprobleme en ander toestande wat probleme met strukturering kan
meebring.
4.13.2 Die kandidaat word deur 'n toesighouer bygestaan om te ontspan, vooraf te
beplan, hoe om die vraestel aan te pak en hoeveel tyd om aan elke vraag te bestee.
4.13.3 Aangesien van hierdie kandidate geneig is om moedeloos te raak en 'n
antwoordstel onvoltooid in te lewer, behoort hulle gereeld gemonitor te word en
gemotiveer te word om die vraestel te voltooi. Kandidate hoef nie noodwendig
in 'n ander lokaal te skryf nie, maar ander kandidate mag nie gesteur word nie.
4.14 Gebruik van 'n tolk en/of 'n woordeboek
4.14.1 Indien 'n leerder met spesiale onderwysbehoeftes 'n vraestel moet beantwoord in
'n taal anders as sy moedertaal, kan van 'n tolk of 'n woordeboek gebruik gemaak
word.
4.14.2 By Dowe kandidate word 'n vraestel deur iemand bedrewe in Gebaretaal getolk.
4.14.3 Die tolk tree op as transkribeerder deur die antwoordstel oor te skryf in die taal
van die vraestel.
4.14.4 Hierdie wyse van eksaminering mag nie vir taalvreastelle gebruik word nie.
4.15 Vaksuksesse
4.15.1 Indien'n leerder weens spesiale omstandighede probleme ondervind om 'n
kursus/graad binne die voorgeskrewe tydperk te af te handel, word vaksuksesse
oorweeg.
4.15.2 Dit geld byvoorbeeld vir 'n leereder wat 'n graad moet herhaal terwyl herhaling
alleen nie noodwendig sukses sal verseker nie. In so 'n geval kan slegs die
druipvakke herhaal word.
4.15.3 Vaksuksesse beteken ook dat 'n leerder selfs met 'n volgende graad se vak(ke)
kan voortgaan en kan veral op vaardigheidsvakke, byvoorbeeld Tik, toegepas
word.
4.15.4 Die leerder verwerf krediete vir elke vak geslaag en hy behou hierdie krediete.
4.15.5 Ten opsigte van matrikulasievrystelling moet die leerder sy kursus binne twee
sittings afhandel en steeds aan al die ander vereistes voldoen.

4.16 Interne eskamens
11
4.16.1 In die geval van sekere gestremdhede kan 'n eksterne eksamen as geheel intern
geëksamineer word en in sekere gevalle net in bepaalde vakke. Goedkeuring
hiervoor word vanaf die WKOD verkry.
4.16.2 Vraestelle en memoranda vir interne eksaminering word volgens neergelegde
prosedures opgestel en gemodereer en eksamenskrifte word ook hiervolgens
nagesien en gemodereer.
4.17 Aansoek om toegewings ten opsigte van spel- en handskrif-probleme
Aansoek kan aan die WKOD voorgelê word vir toegewings ten opsigte van spel-
en handskrifprobleme wat onder die aandag van die eksaminatore gebring moet
word. Elke aansoek moet vergesel wees van 'n motivering en afskrifte
(fotokopieë is ook aanvaarbaar) van die kandidaat se werk.
4.18 'n Besering opgedoen voor of gedurende die eksamen
Indien dit vir 'n kandidaat nodig sou word om 'n alternatiewe wyse van
eksaminering/assessering te gebruik as gevolg van 'n besering opgedoen voor of
gedurende die eksamen/assesseringsgeleentheid, moet 'n aansoek in hierdie
verband, vergesel van 'n mediese sertifikaat, so spoedig moontlik aan die WKOD
voorgelê word.
5. SPESIALE EKSAMINERINGS-ASSESSERINGSBEHOEFTES WAT NIE IN
HIERDIE DOKUMENT BEHANDEL WORD NIE
Indien 'n leerder met spesiale onderwysbehoeftes enige problematiek ervaar ten opsigte
van eksaminering/assessering wat nie deur hierdie dokument ondervang word nie, kan 'n
spesiale ad hoc aansoek gemotiveer en aan die WKOD voorgelê word vir oorweging.