\9wiGIA - Gemeente Woerden

Archeologische beleidskaan gemeente Woerden (toelichting)
Ontwikkeld in samenwerking met de gemeenten Lopik, Montfoort en Oudewater
Kaart 3: Paleogeografie rond 1000 AD
De kaart geeft een reconstructie van het landschap rond 1000 na Chr.. Aangegeven zijn de op dat moment
nog steeds actieve beddinggordel en crevassen van de Oude Rijn, aangevuld met crevassen en
kom(klei)gebieden. Rond 1000 na Chr. was de Oude Rijn nog steeds actief, maar vormde inmiddels niet
meer de hoofdtak van de Rijn in Nederland. Ten zuiden van Woerden is daarnaast een andere rivier actief
geweest, die waarschijnlijk in de Oude Rijn uitmondde. Daarop geplot is de beschikbare archeologische
informatie uit de Romeinse tijd (12 voor Chr.-450 na Chr.) en Vroege Middeleeuwen (450-1050 na Chr.).
Kaart 4: Paleografie rond 1500 AD
De kaart geeft een reconstructie van het landschap rond 1500 na Chr. De Oude Rijn is strikt genomen niet
meer actief na de afdamming bij Wijk bij Duurstede in I 122 na Chr. De grote rivieren zijn inmiddels bedijkt
en vastgelegd door middel van kribben, waardoor in de komgebieden geen sedimentatie meer plaatsvond.
Alle rivieren zijn daarom niet meer actief ('fossiel'). Daarop geplot is de archeologische informatie uit de
Late Middeleeuwen (1050-1500 na Chr.) en de Nieuwe tijd (1500-heden).
3.3 Geologisch profiel
Afbeelding 3 biedt een doorsnede (profiel) door het noordelijke deel van het rivierengebied. 15 In het profiel
zijn alle afzettingen te vinden die in dit hoofdstuk zijn beschreven, inclusief hun ouderdom. Van de gegevens
is gebruik gemaakt bij het vaststellen van locatie en diepte van mogelijk archeologisch-relevante bodemlagen
voor het archeologische verwachtingsmodel dat voor de gemeente Woerden is opgesteld.
De doorsnede van het profiel loopt van de Lek bij Lopik, via de Hollandsche IJssel bij Montfoort, tot de
Oude Rijn ten westen van Utrecht. Aangegeven is de nummering van de beddinggordels conform Berendsen
en Stouthamer 2001. Voor dezelfde informatie wordt verwezen naar de het legendablad behorende bij kaart
5 (archeologische inventarisatiekaart), waarop ook de ouderdom (periode van activiteit) van de
verschillende beddinggordels is opgenomen, alsmede de diepteligging.
Beschrijving
De Oude Rijn (Utrechtse systeem) is in het uiterste noorden van het profiel te vinden.
De basis van het profiel in afbeelding 3 wordt gevormd door de pleistocene afzettingen, waarvan de top op
5-8 m -NAP ligt. Ten zuiden van km 40 bestaan deze uit fluviatiele afzettingen (Formatie van Kreftenheye),
ten noorden ervan uit dekzand (Formatie van Boxtel, Laagpakket van Wierden).
In het zuidelijke deel van het profiel ligt veen (Formatie van Nieuwkoop) op de pleistocene afzettingen. De
veenvorming in het gebied begon rond 8000 jaar voor heden (zie datering 25). Tussen km 35 en 40 van het
profiel liggen holocene rivierafzettingen direct op de pleistocene ondergrond. Dit zijn sedimenten die
behoren tot het Benschopse riviersysteem (beddinggordels 15 en 187). Deze sedimenten worden in het
grootste deel van het profiel bedekt door veen, maar rond km 35 wordt het veen onderbroken door
sedimenten van het Graafse riviersysteem (nummers 23, 54 en 100). Aan maaiveld liggen sedimenten van de
jongste riviersystemen, in het profiel gevormd door de Lek en de Hollandsche IJssel (Krimpense systeem).
15 Het geologisch profiel is opgesteld op basis van boorkarteringen die door M. Gouw (Vestigia) werden verricht en geanalyseerd in het
kader van zijn promotie-onderzoek aan de Universiteit Utrecht. Het in dit rapport opgenomen geologische profiel is afkomstig uit zijn
proefschrift (Gouw 2007).
VESTIGIA BV Archeologie