€ 5,- - Gemeente Schiedam

27 Musis
LENIE
COSTER
De emanciperende rol
van biljartvereniging
De Vrije Keus
Peter de Lange spreekt met Schiedammers en
Vlaardingers voor wie hun liefhebberij een manier
van leven is geworden. In deze Musis Lenie Coster in
Schiedam
tekst: Peter de Lange
foto’s: Sjaak van Beek
Biljarten was in Schiedam altijd een mannending. Tot 24
jaar geleden, toen Lenie Coster de keu ter hand nam en
de veteranen van het groene laken links en rechts om de
oren sloeg met indrukwekkende caramboles. De senioren
in dienstencentrum De Vier Molens keken de ogen uit. En
stonden op hun achterste benen.
,,Het was even wennen voor de heren,’’ blikt Lenie
terug. Een understatement: haar aanwezigheid
lokte in het begin menig pesterijtje uit. Door haar
pionierswerk zijn dames aan het biljart tegenwoordig
een geaccepteerd en zelfs gewaardeerd verschijnsel.
,,Sinds de vrouwen meedoen is het een stuk gezelliger
geworden, dat vindt iedereen,’’ verklaart echtgenoot
Cor, een geroutineerd speler bij verenigingen als Krijt op
Tijd en OVA (Onze Vrije Avond).
Met haar liefde voor het biljartspel heeft Lenie grote
faam verworven. Ze krijgt vaak opmerkingen over
haar kapsel, een compositie van geblondeerde haren
en een aantal houten stokjes. ,,Het lijken wel kleine
biljartkeutjes,’’ wordt er dan gezegd. En, klopt dat? Ze
schudt het hoofd: nee hoor, het zijn Japanse eetstokjes.
,,Die zijn gewoon het handigst om mijn kapsel in model
te houden. Anders sliert m’n haar alle kanten op.
Iedereen vindt het een leuke vondst. Ik krijg regelmatig
nieuwe stokjes aangeboden. Laatst vond ik er nog twee
in de brievenbus, zonder afzender.’’
Lenie is ondanks haar 77 jaar geen katje om zonder
handschoenen aan te pakken. Als meisje dwong ze
al respect af onder de jongens door onbevreesd over
de buizen te lopen die vanaf de Rotterdamsedijk tot
aan het opspuitingsterrein bij de Parallelweg hoog
boven de straat zand en blubber transporteerden. Ze
is gewend voor zichzelf op te komen. Haar vader, een
amateurbokskampioen, leerde Lenie zwemmen door
haar, vastgebonden aan een touw, in de haven te
laten zakken. Pas als ze dreigde te zinken, trok hij zijn
dochter omhoog. Maar ze zonk niet, ze spartelde net zo
lang tot ze zwom. Ze had lef.
Voor de biljartsport moet ze al sinds haar vroege jeugd
een sluimerend talent hebben gehad. Misschien van
haar vader geërfd. Hij was een begenadigd speler.
Met bewondering sloeg ze zijn verrichtingen aan het
kamerbiljart in het ouderlijk huis gade. Op dat biljart
maakte ze haar eerste punten, in wedstrijdjes met
vader, moeder en haar zus. Echtgenoot Cor leerde als
knaap van een jaar of tien biljarten bij het patronaat in
de Heilig Hartkerk.
Voor een jongen was de overstap naar de biljarttafel
in het café een logisch vervolg. Voor vrouwen lag
cafébezoek gevoeliger in de publieke opinie. Bij Lenie
keerde pas op latere leeftijd de belangstelling voor het
biljartspel terug. Wanneer ze als toeschouwer aan de
kant zat bij toernooien waar Cor in uitkwam, voelde
ze weleens de kriebels uit haar jeugd omhoog kruipen.
Vage sentimenten die ze negeerde omdat ze er toch
niets mee kon.
Het keerpunt kwam toen op een dag een van de
spelers vroeg of zij misschien bereid was de score
bij te houden. Dat deed ze bekwaam en met groot
enthousiasme. Na afloop werd ze aangesproken door
een oud mannetje, een mannetje met een sikje.
Lenie: ,,Hij zei dat ik er kijk op had en vroeg of ik niet
zou willen leren biljarten. Ik zei: ‘Dat wil ik wel, maar ik
denk dat ’t niet mag’.’’ ,,Niet mag?’’ ’t Mannetje haalde
de schouders op – wat zou zij zich aantrekken van wat
die heren allemaal wel niet vonden?
Inderdaad, dacht Lenie, wat kan mij het eigenlijk
bommen.
Diezelfde middag nog verklaarde zij dat zij lid van de
vereniging wilde worden. Er brak een waar oproer uit.
,,Geen denken aan! Vrouwen horen thuis te zitten en de
spruiten schoon te maken!’’ werd er geroepen.
,,Dat doe ik wel na het biljarten!’’ antwoordde Lenie
vinnig. Het mocht niet baten.
,,Als er zulke zwaarwegende bezwaren zijn, begin ik
toch mijn eigen biljartvereniging?’’ zei ze gekwetst.
Ze hield woord. ,,Het bleek dat ik lang niet de enige
vrouw was die graag wilde biljarten. In een zucht van
een tijd had ik twaalf dames bij elkaar.’’ Samen richtten
zij de vereniging De Vrije Keus op. Lenie Coster werd
voorzitter.
Jan Gijs en Ben Heeze, twee clubleden die de
antidamessentimenten niet deelden met de rest
van de spelers, verklaarden zich bereid de nieuwe
vereniging te willen coachen. ,,Zij hebben ons op de
maandagmiddagen tussen twee en vier uur biljarten
geleerd,’’ vertelt Lenie. Ze is de beide heren er nog
steeds dankbaar voor.
En Cor? Wat deed hij om zijn vrouw te steunen? Had hij
de dames niet met praktische adviezen terzijde moeten
staan?