(EPO) werknemer gezond en werkend zijn pensioen?
(EPO) werknemer gezond en werkend zijn pensioen?
(EPO) werknemer gezond en werkend zijn pensioen?
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hoe haalt e<strong>en</strong> extra productieve <strong>werknemer</strong><br />
<strong>gezond</strong> <strong>en</strong> werk<strong>en</strong>d <strong>zijn</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>?<br />
Lex Burdorf<br />
hoogleraar determinant<strong>en</strong> van volks<strong>gezond</strong>heid<br />
Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg<br />
Erasmus MC Rotterdam
Langer <strong>gezond</strong> doorwerk<strong>en</strong> in het nieuws
Gezond <strong>en</strong> werk<strong>en</strong>d je p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> hal<strong>en</strong>: hoe is dat te realiser<strong>en</strong> ?<br />
Deze lezing gaat over:<br />
1. Wat is e<strong>en</strong> eerlijke p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>-leeftijd ?<br />
2. Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
3. Hoe houd<strong>en</strong> we <strong>werknemer</strong>s <strong>gezond</strong> aan het werk ?<br />
4. Aanbeveling<strong>en</strong> voor onderzoek <strong>en</strong> beleid in organisaties
Wat is e<strong>en</strong> eerlijke p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>-leeftijd ?<br />
Wat is e<strong>en</strong> eerlijke verdeling van last<strong>en</strong> <strong>en</strong> lust<strong>en</strong> voor langer doorwerk<strong>en</strong>?<br />
A p<strong>en</strong>sionering op dezelfde leeftijd ?<br />
(dus, iedere<strong>en</strong> heeft op hetzelfde mom<strong>en</strong>t recht op p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>)<br />
B p<strong>en</strong>sionering na ev<strong>en</strong>veel arbeidsjar<strong>en</strong> ?<br />
(dus, na bv 45 jar<strong>en</strong> werk, recht op p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>)<br />
C p<strong>en</strong>sionering met gelijke lev<strong>en</strong>sverwachting ?<br />
(dus, ge<strong>en</strong> verschil tuss<strong>en</strong> aantal jar<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> <strong>en</strong> sterfte)
Wat is e<strong>en</strong> eerlijke p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>-leeftijd ?<br />
A p<strong>en</strong>sionering op dezelfde leeftijd ?<br />
(dus, iedere<strong>en</strong> heeft op hetzelfde mom<strong>en</strong>t recht op p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>)
Wat is e<strong>en</strong> eerlijke p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>-leeftijd ?<br />
B p<strong>en</strong>sionering na ev<strong>en</strong>veel arbeidsjar<strong>en</strong> ?<br />
(dus, na bv 45 jar<strong>en</strong> werk, recht op p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>)
Wat is e<strong>en</strong> eerlijke p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>-leeftijd ?<br />
C p<strong>en</strong>sionering met gelijke lev<strong>en</strong>sverwachting ?<br />
(dus, ge<strong>en</strong> verschil tuss<strong>en</strong> aantal jar<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> <strong>en</strong> sterfte)
Afhaalboodschapp<strong>en</strong> 1:<br />
* Het lev<strong>en</strong> (<strong>en</strong> ook de dood) is niet eerlijk<br />
Verschil in lev<strong>en</strong>sverwachting lager <strong>en</strong> hoger opgeleid<strong>en</strong>: 6 à 7 jaar<br />
* Eerlijke verdeling van p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> vraagt om normatieve uitsprak<strong>en</strong>:<br />
“wat vind<strong>en</strong> we e<strong>en</strong> eerlijke grondslag ?”<br />
* Er vindt e<strong>en</strong> behoorlijke herverdeling plaats van vermog<strong>en</strong> (€)<br />
voor <strong>en</strong> na de p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>-leeftijd
Gezond <strong>en</strong> werk<strong>en</strong>d je p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> hal<strong>en</strong>: hoe is dat te realiser<strong>en</strong> ?<br />
Deze lezing gaat over:<br />
1. Wat is e<strong>en</strong> eerlijke p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>-leeftijd ?<br />
2. Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
3. Hoe houd<strong>en</strong> we <strong>werknemer</strong>s <strong>gezond</strong> aan het werk ?<br />
4. Aanbeveling<strong>en</strong> voor onderzoek <strong>en</strong> beleid in organisaties
Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
Hoe lang nem<strong>en</strong> we actief deel<br />
aan het arbeidsproces ?
Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
Working Life Expectancy (WLE) / arbeidsverwachting:<br />
Het aantal jar<strong>en</strong> dat iemand deelneemt aan het arbeidsproces voordat hij / zij met<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> gaat.<br />
Aanpak:<br />
* opstell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> arbeidsparticipatie tabel<br />
1. per leeftijd de arbeidsstatus <strong>en</strong> de instroom <strong>en</strong> uitstroom betaalde arbeid<br />
* arbeidsverwachting uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong> (lev<strong>en</strong>stabel-methode)<br />
verwachte aantal jar<strong>en</strong> in betaalde arbeid op 25-jarige leeftijd
Arbeidsverwachting (jar<strong>en</strong>)<br />
40<br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
29,57<br />
33,98<br />
32,86<br />
Totale arbeidsverwachting (mann<strong>en</strong>)<br />
21,56 21,20<br />
19,38<br />
8,70 8,70<br />
7,91<br />
4,23 4,66 4,62<br />
25 40 55 60<br />
Lage opleiding<br />
Middelbare opleiding<br />
Hoge opleiding<br />
Leeftijd (jar<strong>en</strong>)<br />
Arbeidsverwachting (jar<strong>en</strong>)<br />
40<br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
24,50<br />
33,95 34,24<br />
Totale arbeidsverwachting (vrouw<strong>en</strong>)<br />
16,25<br />
21,91 21,87<br />
6,63<br />
9,05<br />
9,14<br />
3,54<br />
25 40 55 60<br />
4,91<br />
4,91<br />
Lage opleiding<br />
Middelbare opleiding<br />
Hoge opleiding<br />
Leeftijd (jar<strong>en</strong>)
aantal jar<strong>en</strong><br />
Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
4,00<br />
3,50<br />
3,00<br />
2,50<br />
2,00<br />
1,50<br />
1,00<br />
0,50<br />
0,00<br />
Verdeling van verlies aan arbeidsverwachting op 25 jarige leeftijd (mann<strong>en</strong>)<br />
lage opleiding middelbare opleiding hoge opleiding<br />
arbeidsongeschiktheid<br />
werkloosheid<br />
vroeg p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
ge<strong>en</strong> inkom<strong>en</strong><br />
stud<strong>en</strong>t<br />
migratie<br />
sterfte
Winst in arbeidsverwachting (wek<strong>en</strong>)<br />
Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
120<br />
110<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
25<br />
5<br />
73<br />
8<br />
Pot<strong>en</strong>tiele <strong>en</strong> realistische winst in arbeidsverwachting in wek<strong>en</strong> (Mann<strong>en</strong>, 25 jaar)<br />
51<br />
108<br />
12<br />
13<br />
34<br />
84<br />
27<br />
42<br />
7<br />
2<br />
4 5<br />
1<br />
2<br />
Laag Midd<strong>en</strong> Hoog<br />
Opleidingsniveau<br />
19<br />
56<br />
(zwaar) overgewicht - 100% effect<br />
(zwaar) overgewicht - interv<strong>en</strong>tie<br />
Sport - 100% effect<br />
Sport - interv<strong>en</strong>tie<br />
Rok<strong>en</strong> - 100% effect<br />
Rok<strong>en</strong> - interv<strong>en</strong>tie<br />
Ervar<strong>en</strong> <strong>gezond</strong>heid - 100% effect<br />
Ervar<strong>en</strong> <strong>gezond</strong>heid - interv<strong>en</strong>tie<br />
18<br />
20<br />
2
Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
Uitstroom naar uitkering<br />
arbeidsongeschiktheid onder<br />
325.000 Zweedse<br />
bouwvakkers vanaf 1971 tot<br />
2010
Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
Verlies aan arbeidsjar<strong>en</strong> door arbeidsongeschiktheid onder 325.000 Zweedse<br />
bouwvakkers vanaf 1971 tot 2010<br />
Beroepsgroep Aantal jar<strong>en</strong> verlies<br />
(natuur) ste<strong>en</strong>bewerker 3,2<br />
isoleerder 3,0<br />
dakdekker 3,0<br />
beton-werker 2,7<br />
…<br />
opzichter 0,9<br />
kantoor-personeel 0,7
Afhaalboodschapp<strong>en</strong> 2;<br />
Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
* grote verschill<strong>en</strong> in verlies aan arbeidsverwachting door arbeidsongeschiktheid<br />
<strong>en</strong> werkloosheid<br />
* <strong>gezond</strong>heid <strong>en</strong> leefstijl <strong>zijn</strong> belangrijke oorzak<strong>en</strong> van verminderde<br />
arbeidsverwachting (maand<strong>en</strong> tot jar<strong>en</strong>)<br />
* de huidige bewez<strong>en</strong> effectieve interv<strong>en</strong>ties op leefstijlfactor<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> de<br />
arbeidsverwachting met <strong>en</strong>kele wek<strong>en</strong><br />
* invloed van zwaar werk is nog onbek<strong>en</strong>d, in Zwed<strong>en</strong> grote verschill<strong>en</strong> naar<br />
zwaarte van beroep (tot 2,5 jaar)
Gezond <strong>en</strong> werk<strong>en</strong>d je p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> hal<strong>en</strong>: hoe is dat te realiser<strong>en</strong> ?<br />
Deze lezing gaat over:<br />
1. Consequ<strong>en</strong>ties van sociaal-economische verschill<strong>en</strong> in<br />
(<strong>gezond</strong>e) lev<strong>en</strong>sverwachting<br />
2. Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
3. Hoe houd<strong>en</strong> we <strong>werknemer</strong>s <strong>gezond</strong> aan het werk ?<br />
4. Aanbeveling<strong>en</strong> voor onderzoek <strong>en</strong> beleid in organisaties
Werkvermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> arbeidsongeschiktheid<br />
Arbeidsongeschiktheid onder 853 bouwvakkers<br />
(Noord-Holland, 40 jaar <strong>en</strong> ouder, 2,5 jaar follow-up 2002-2004)<br />
Werkvermog<strong>en</strong> 2,5 jaar follow-up<br />
n RR<br />
uitstek<strong>en</strong>d/goed 71% 1.0<br />
matig 24% 8.3<br />
slecht 5% 40.2
Werkvermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> ziekteverzuim<br />
Voorspell<strong>en</strong>d vermog<strong>en</strong> van werkvermog<strong>en</strong> voor verzuim<br />
(1 jarige follow-up studie onder 5677 bouwvakkers in Nederland, 2005-2006)<br />
Werkvermog<strong>en</strong> verzuim < 2 wek<strong>en</strong> 2 wek<strong>en</strong> - 3 maand<strong>en</strong> > 3 maand<strong>en</strong><br />
RR RR RR<br />
Matig 1,39* 2,00* 2,90*<br />
Slecht 0,91 1,51* 3,18*
Werkvermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> productiviteitsverlies<br />
Verlies aan productiviteit op het werk<br />
(dwarsdoorsnede-onderzoek onder 2252 <strong>werknemer</strong>s in Nederland - Prev<strong>en</strong>tned)<br />
Werkvermog<strong>en</strong> Productiviteitsverlies op het werk<br />
Goed -7,1% tov excell<strong>en</strong>t<br />
Matig -16,6% tov excell<strong>en</strong>t<br />
Slecht -26,4% tov excell<strong>en</strong>t
Meer medische hulp bij verminderd werkvermog<strong>en</strong><br />
% <strong>werknemer</strong>s met bezoek in afgelop<strong>en</strong> jaar<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
huisarts fysiotherapeut specialist psycholoog<br />
Reeuwijk et al. 2013<br />
slecht<br />
matig<br />
goed<br />
uitstek<strong>en</strong>d
Welke factor<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> werkvermog<strong>en</strong> ?<br />
Aanpak in de zorg-sector Midd<strong>en</strong> <strong>en</strong> Zuid-Limburg: Zorg aan Zet<br />
(14 instelling<strong>en</strong>, > 6.000 <strong>werknemer</strong>s)<br />
verminderde <strong>gezond</strong>heid 16,5<br />
Risico op verminderd werkvermog<strong>en</strong><br />
odds ratio<br />
overgewicht / obesitas 1,3 / 2,3<br />
gebrek aan lichamelijke activiteit 1,3<br />
fruit | gro<strong>en</strong>te | alcohol | rok<strong>en</strong> ns<br />
Gecorrigeerd voor geslacht, leeftijd <strong>en</strong> opleidingsniveau
Welke factor<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> werkvermog<strong>en</strong> ?<br />
Werkfactor<strong>en</strong> Risico op verminderd werkvermog<strong>en</strong><br />
Disbalans tuss<strong>en</strong> werk <strong>en</strong> privé 4,0<br />
Op de hoogte van <strong>en</strong> bijdrage aan organisatiedoel<strong>en</strong> 2,6<br />
Hoge werkdruk 2,2<br />
Gebrek aan waardering vanuit organisatie 2,2<br />
Negatief m.b.t. rol leidinggev<strong>en</strong>de 2,1<br />
Gebrek aan waardering vanuit cliënt<strong>en</strong> 2,0<br />
Fysiek zwaar werk 2,0<br />
Gebrek aan afwisseling 1,9<br />
Gebrek aan regelmogelijkhed<strong>en</strong> 1,7<br />
Onvoldo<strong>en</strong>de salaris gegev<strong>en</strong> inzet 1,4<br />
Gecorrigeerd voor geslacht, leeftijd <strong>en</strong> opleidingsniveau<br />
odds ratio
OR<br />
Belang van autonomie in risico mbt ziekteverzuim<br />
Leijt<strong>en</strong> et al. Scand J Work Environ health 2013
Afhaalboodschapp<strong>en</strong> 3;<br />
Hou houd<strong>en</strong> we <strong>werknemer</strong>s <strong>gezond</strong> aan het werk ?<br />
Gezondheid:<br />
* slechte/matige <strong>gezond</strong>heid hangt sam<strong>en</strong> met slechter functioner<strong>en</strong><br />
stur<strong>en</strong> op verbeter<strong>en</strong> <strong>gezond</strong>heid (leefstijl), behoud werkvermog<strong>en</strong><br />
bij <strong>gezond</strong>heidsproblem<strong>en</strong>, aanpassing<strong>en</strong> op werk<br />
Arbeidsomstandighed<strong>en</strong>:<br />
* belasting op werk leidt tot slechter functioner<strong>en</strong>, verzuim, arbeidsongeschiktheid<br />
stur<strong>en</strong> op verbeter<strong>en</strong> werkomstandighed<strong>en</strong><br />
Goed HR beleid:<br />
* slecht beleid leidt tot slechtere inzetbaarheid<br />
stur<strong>en</strong> op werk-prive balans, duidelijkheid organisatiedoel<strong>en</strong>,<br />
waardering vanuit leiding, leiderschapstijl
Gezond <strong>en</strong> werk<strong>en</strong>d je p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> hal<strong>en</strong>: hoe is dat te realiser<strong>en</strong> ?<br />
Deze lezing gaat over:<br />
1. Consequ<strong>en</strong>ties van sociaal-economische verschill<strong>en</strong> in<br />
(<strong>gezond</strong>e) lev<strong>en</strong>sverwachting<br />
2. Wat beïnvloedt onze arbeidsverwachting ?<br />
3. Hoe houd<strong>en</strong> we <strong>werknemer</strong>s <strong>gezond</strong> aan het werk ?<br />
4. Aanbeveling<strong>en</strong> voor onderzoek <strong>en</strong> beleid in organisaties
Wat te do<strong>en</strong> ?
Huidige situatie: wat is de oorzaak ?<br />
leeftijd<br />
65<br />
64,5<br />
64<br />
63,5<br />
63<br />
62,5<br />
62<br />
61,5<br />
61<br />
60,5<br />
60<br />
Gemiddelde leeftijd van p<strong>en</strong>sionering<br />
1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012<br />
periode
Aanbeveling<strong>en</strong> voor beleid in organisaties<br />
Beleid in organisaties<br />
1. Maak e<strong>en</strong> goede probleemanalyse:<br />
Welke factor<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> werkvermog<strong>en</strong> ? [maak e<strong>en</strong> ‘foto’]<br />
Welke individuele <strong>en</strong> organisatorische interv<strong>en</strong>ties <strong>zijn</strong> er ?<br />
Sluit<strong>en</strong> oorzak<strong>en</strong> aan bij oplossing<strong>en</strong> ?<br />
2. Ontwikkel effectieve interv<strong>en</strong>ties voor (oudere) <strong>werknemer</strong>s <strong>en</strong><br />
<strong>werknemer</strong>s met <strong>gezond</strong>heidsbeperking<strong>en</strong><br />
Evalueer wat goed werkt <strong>en</strong> ook wat helemaal niet werkt !<br />
Tijdig (tijdelijke) aanpassing<strong>en</strong> in het werk<br />
Vergroot eig<strong>en</strong> regelmogelijkhed<strong>en</strong> in het werk
Aanbeveling<strong>en</strong> voor landelijke beleid<br />
Landelijk beleid<br />
1. Welke stakeholders <strong>zijn</strong> belangrijk ?<br />
Min SZW <strong>en</strong> VWS<br />
Zorgverzekeraars (beter bedrijfsbeleid levert mindere zorgkost<strong>en</strong>)<br />
Sociale partners<br />
Branche-organisaties<br />
2. Invester<strong>en</strong> in duurzame inzetbaarheid<br />
Het belangrijkste voor de Nederlandse welvaart is arbeid !<br />
Waarom wel honderd<strong>en</strong> miljo<strong>en</strong><strong>en</strong> voor innovatie <strong>en</strong> niet<br />
honderd<strong>en</strong> miljo<strong>en</strong><strong>en</strong> voor duurzame inzetbaarheid ?
Aanbeveling<strong>en</strong> voor onderzoek<br />
Wet<strong>en</strong>schappelijk onderzoek<br />
1. Instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voor werkvermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> duurzame inzetbaarheid<br />
* bestaande instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> combiner<strong>en</strong> <strong>en</strong> verbeter<strong>en</strong><br />
* performance evaluer<strong>en</strong> in gebruik: wat werkt? En waarom ?<br />
2. Evaluatie van interv<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> beleid<br />
* kost<strong>en</strong>-effectiviteit van goed gedefineerde interv<strong>en</strong>ties<br />
* evaluatie op basis van beleid in organisaties (“natuurlijke experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong>”)<br />
3. Wat bepaalt effectieve bijdrage aan duurzame inzetbaarheid?<br />
* inhoud, kwaliteit <strong>en</strong> context van de toepassing
Aanbeveling<strong>en</strong> voor de arbeidshygiënist<br />
1. Maak inzichtelijk wat bijdrage is van slechte arbeidsomstandighed<strong>en</strong> aan<br />
arbeidsparticipatie, verzuim, <strong>en</strong> productiviteitsverlies op werk
Aanbeveling<strong>en</strong> voor de arbeidshygiënist<br />
2. Maak inzichtelijk welke kost<strong>en</strong> <strong>en</strong> bat<strong>en</strong> verbetering van<br />
arbeidsomstandighed<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> (<strong>en</strong> voor wie)
Aanbeveling<strong>en</strong> voor de arbeidshygiënist<br />
3. Toon effect<strong>en</strong> aan van beheersmaatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderbouw zo het belang<br />
van je werk
Werk ook aan je eig<strong>en</strong> <strong>gezond</strong>heid !<br />
a.burdorf @ erasmusmc.nl
Change language