klop006nede08_01.pdf

3 8FACULTATIEVE SPLITSING.
zelve, tevens rekening houdende met den algemeenen nationalen
afkeer van de gezindheidsschool, bedoeld heeft. De invoering
van het nieuw beginsel zal, naar mijn gedachte, als een wigge
werken, die in een kleine reet past, maar met een paar hamerslagen
groote houtblokken klooft." Het stond bij hem vast,
dat eene openbare gezindheidsschool, als regel, niet mogelijk,
maar ook niet wenschelijk was ; kon dat niet, dan bleef er,
volgens zijne zienswijze, niets anders over dan, als r e g e 1,
eene niet gezindheidsschool, wat dan ten gevolge van de omstandigheden
wel niet anders dan eene godsdienstlooze school
zou kunnen zijn, waarop echter exception mogelijk waren. Er
was daarnaast alleen mogelijk eene facultatieve openbare gezindheidsschool,
maar, juist omdat deze facultatief wezen moest,
daarom mocht zij niet opgedrongen worden ; zelfs zou het
doenlijk zijn, hare vergunning bij de wet te verzekeren. ZO6
stonden toen reeds Groen en Van der Brugghen feitelijk tegenover
elkaar.
Zooveel is zeker, dat Groen de denkwijze der Roomschen
juist had onderschept, dat dezen niet alleen gekant waren tegen
den invloed der zoogenaamde Calvinisten, maar evenzeer tegen
dien van de alle geloof ondermijnende begrippen van humaniteit
en beschaving, welke de Liberalen en moderne Protestanten
als Christendom aanmerkten en dat zij derhalve alleen dulden
konden een beslist neutrale school, die in den loop van den
tijd zou blijken geheel onmogelijk te zijn, aangezien ook buiten
Bijbelsche en Vaderlandsche Geschiedenis om, de overige
vakken en de geheele opvoeding in de school herhaaldelijk
aanleiding geven tot gesprekken, waarin de persoonlijke overtuiging
des onderwijzers zich verraadt.
Wat het zedelijk beginsel der wet betreft, waren het niet
alleen de Liberalen, die zich in het stelsel der gemengde school
vinden konden. Aan hunne zij de stonden de Israelieten, vooral
de sterke, afwijkende richting onder hen, die juist in een doodzwijgen
van alle geloofsverschil den laatsten slagboom meenden
te zien vallen, welke hen in het maatschappelijk leven van
hunne medeburgers scheidde ; de modernen, vooral hunne predi-