klop006nede08_01.pdf

GROEN EN VAN DER BRUGGHEN. 37
rekenende, achtte Groen het met het Christelijk beginsel op
elk gebied in strijd, zoo hij van zijn ideaal zou afzien, en
verloochening en afval van de ergste soort, indien hij aan de
door het Ministerie voorgestelde school ooit zijne stem zou
geven. Volgens hem moest het Christelijk beginsel de school
des yolks als een zuurdeeg doordringen, waarom noch de Bijbel
mocht geweerd, noch ter wille van de pasklaarheid voor alien
de historie des lands mocht verwrongen worden. Daar nu eene
school, waaraan zulk een eisch gesteld worden moest, moeilijk
aan Roomschen en Israelieten opgedrongen worden kon,
stond hij beginselscholen voor. Terecht begreep Groen, dat de
Overheid bij Naar ontwerp gedrongen was door den wensch om
de Roomschen zooveel mogelijk te gelieven, en hij erkende dan
ook, dat de Roomsche kerk alleen dan nog eenigen vrede met
de Staatsschool zou kunnen hebben, wanneer daaruit alles geweerd
werd, wat eenigszins met het gezag van den priester in
strijd komen kon, in een woord : wanneer zij een louter burgerlijk
maatschappelijke inrichting van het onderwijs vertegenwoor
digde. „Het voldoen aan het verlangen der Katholieken," zoo
schreef hij, ,is grondwettig, is billijk, is onvermijdelijk." Daarom
juist had men telkens door de onvermijdelijkheid daarvan
moeten zwichten en was de openbare school geworden, wat
zij was in 18o6, in 1842, in 1849 en eindelijk nu, terwijl de
invloed daarvan zelfs merkbaar was in bijzondere scholen van
de tweede klasse. Hieraan was dan ook geen ontkomen dan
door de zoogenaamde gesplitste of gezindheidsschool.
In gansch anderen geest liet zich Van der Brugghen uit.
Juist in de bestrijding van liberale zijde vond hij een onmiskenbaar
waarteeken, dat de wet den Anti-liberalen gunstig
was. Bovendien meende hij, dat men in het feit dat het ontwerp
niet alles gaf, wat men wenschte, geen aanleiding nemen
mocht om in bondgenootschap met de Liberalen het Ministerie
te bestrij den, dat althans eene poging gedaan had om den
bestaanden toestand te verbeteren. „Ik moet bekennen," zoo
schreef hij, „dat ik in het beginsel van mogelij k e splitsing
een grooten stap zie, gewichtiger dan de Regeering misschien