klop006nede08_01.pdf

34
ARTIKEL 194.
1848 bood tot wegneming ook van de grieven op onderwijsgebied,
en gespannen verbreidde men het rapport der commissie,
het ontwerp eener Grondwet, waarvan de Regeering verklaarde
dat zij het onderwijs tot een voorwerp van haar nauwgezette
zorg maakte. De meerderheid dier commissie wenschte een
milde toepassing van de vrijheid van onderwijs, doch vond bij
de conservatieven en bij liberalen als De Bosch Kemper sterke
bestrijding, en aan dezen geleerde, die in het vrijlaten van het
onderwijs weinig anders zag dan het te voorschijn roepen van
een „secteschool," was het voornamelijk te danken, dat de commissie
de zorg van den Staat voor het openbaar onderwijs
gewenscht bleef achten. Aan hen nu, die in het zoogenaamde
bijzonder onderwijs niet anders zagen dan de voortwoekering
van de scholen, die kerkelijke begrippen verspreidden en, naar
hun wijze van zien, godsdiensthaat onder de Natie kweekten,
en die daarom de reeds bestaande vrijheid van onderwijs niet
wilden uitgebreid zien voor het minst, had men 't veelbesproken
artikel 194 te danken, waarbij bepaald werd, dat I°. het
onderwijs een voorwerp zou zijn van de aanhoudende zorg der
Regeering ; 2 0. dat de inrichting daarvan, met eerbiediging van
ieders godsdienstige begrippen, door de wet zou worden bepaald,
en 3°. dat in het Rijk van overheidswege overal voldoend
openbaar onderwijs zou gegeven worden. Voorts verklaarde de
Staat het geven van onderwijs vrij, behoudens het toezicht der
Overheid, en voor zoover het lager en middelbaar onderwijs
betreft, behoudens het onderzoek naar de bekwaamheid en
zedelijkheid der onderwijzers.
Het toenmalige Ministerie haastte zich om aan de toezegging
in de additioneele artikelen der Grondwet te voldoen en
nog in de zitting van 1849 een ontwerp van wet op het onderwijs
bij de Kamer aanhanging te maken, doch zijn spoedige
val maakte dat het ontwerp, ofschoon door minister De Kernpenaer
gereed gemaakt, niet aan de orde kwam. Hoeveel nu
Thorbecke straks eene spoedige afdoening van deze zaak in
het verschiet stelde, de April-beweging schoof de regeling van
het onderwijs andermaal op den achtergrond.