klop006nede08_01.pdf

196 DE VERSCHILLENDE STELSELS.
niet neutraal heeten mocht, subsidie van staatswege kunnen
ontvangen, waardoor de oprichting van bijzondere scholen zou
worden in de hand gewerkt. Ook ware het mogelijk de bijzondere
scholen te restitueeren, wat zij door de stichting en
instandhouding aan het Rijk bespaarden, in welk geval de rechtsgelijkheid
van beide erkend en het budget van onderwijs voor
den Staat niet verhoogd werd. Een vierde middel was het
zoogenaamde subventiestelsel : de ouders van de leerlingen der
openbare school zouden daarbij den kostenden prijs van het
onderwijs betalen en on- en minvermogenden geheel of gedeeltelijk
van rijkswege gesteund worden, hetzelfde of zij voor hun
kinderen van de openbare of de bijzondere school wenschten
gebruik te maken. Voorts meende men de zaak ook oplosbaar,
indien den gemeenten meerdere vrijheid geschonken werd om
het onderwijs naar locale behoeften in te richten, terwijl eindelijk
voorgesteld werd om alle onderwijzers in werkelijken
dienst uit de schatkist te bezoldigen, ofschoon dit dusgenaamde
salarieeringsstelsel de grieven niet wegnam en evenmin de moeilijkheid
oplossen zou. Men wees er voorts op, dat men zoowel
den voorstanders als den tegenstanders der wet, gelijk recht
had willen doen en, mochten er leemten in de vijf eerste stelsels
overgebleven zij n, dan zouden deze ongetwijfeld den voorstanders
ten goede komen. Bovendien had 't stelsel van facultatieve
splitsing dit voor, dat het de school geheel in de hand van
de Overheid liet, wat de oprichting en instandhouding betrof,
en zich hierbij de behoefte aan bijzondere scholen minder zou
laten gelden. Het smeekschrift was door 305.869 Nederlandsche
mannen en vrouwen geteekend en voorts door afzonderlijke
adressen van 306 Kerkeraden van de Nederlandsch Hervormde
Kerk, Io8 van de Christelijk Gereformeerde, 7 van de Hersteld
Luthersche Gemeenten, benevens door een aantal corporatien
en vereenigingen geteekend.
Onmiskenbaar was bij heel deze beweging, en ook in den
opzet en den inhoud van het adres en de memorie, de invlocd
van Dr. A. Kuyper. In 1874 voor Gouda tot lid der Kamer
gekozen, had hij in het begin van 1875 zich naar het buiten-