klop006nede08_01.pdf

ZIJN DOOD.
bij het buitenland in goeden naam te houden, schreef Groen
diens verdediging in het Fransch : Maurice et Oldenba rn
eveld t, en staafde ze door de aanhechting van een 53-tal
brieven uit de archieven van het huis van Oranje, waaruit de
ongegrondheid van Motley's bewering onomstootelijk bleek.
Daarna begon hij in het najaar van 1875 aan zijne laatste
serie Nederlandsche gedach ten, of, zooals hij ze zelf betitelde:
zijn Christelijk-Historisch Testament. Hoe
veelvuldig ook zijne geschriften waren, toch miste Groen populariteit
: hij schreef nu eenmaal, zooals hij zelf erkende, niet a a n
het yolk, maar voor het yolk, en daarom juist heette hij ook
de verschijning van de St a n d a a r d, waarin de Christelijkhistorische
beginselen besproken werden in een taal, welke het
yolk verstond, hartelijk welkom, te meer omdat hij zich nu
geheel en onverdeeld aan zijn historischen en staatkundigen
arbeid wijden kon.
Den I9den Mei 1876 nam de dood hem weg, en voorzeker,
de vervulling van zijn wensch : „Dat ik verteere, als ik
maar nuttig ben," was hem niet ontgaan. Drie jaren later
volgde hem zijn trouwe gade, zijn steun en rechterhand in zijn
'even : „de secretaris van haren man."
Zoo was dan andermaal de School het struikelblok geworden
voor geheel een Kabinet. Dit is dan ook licht te begrijpen
voor een ieder, die een weinig meer dan oppervlakkig de zaken
beziet. In den grond toch was de Schoolquestie een godsdienststrijd
tusschen hen, die een Christendom boven geloofs -
verdeeldheid huldigden en daarvoor gaarne de gansche Natie als
stormenderhand wilden veroveren en hen, die den godsdienst
der vaderen als het fondament en het richtsnoer beschouwden
van alle waarachtige volksopvoeding. De Liberalen verwachtten
van de neutrale school, door den tegenstander „moderne secteschool"
geheeten, alleen die verdraagzaamheid, welke zij eene
voorwaarde rekenden voor nationale eendracht ; de Anti-revolutionairen
en Roomschen achtten, dat de openbare school niet
anders dan de geheele ontkerstening des yolks bedoelde. De
eersten meenden, dat de volksontwikkeling en beschaving schade
1 8 7