klop006nede08_01.pdf

ATJEH. 167
wijs, enz. De toepassing van dergelijke beginselen is ondenkbaar
zonder de aanwending van middelen, die met belangrijke
uitgaven gepaard gaan. De oorspronkelijke inlandsche huishouding,
die aan de maatschappelijke ontwikkeling van den Inlander
beantwoordde, was gebrekkig, maar goedkoop. Van eene
ontwikkeling van Indie, volgens Westersche begrippen, is .evenmin
de grootere volmaaktheid als de grootere kostbaarheid te
miskennen . . . Het prestige van het gezag heeft geleden,
doch alleen in zoo verre dit vroeger ook steun vond in willekeur
en dwingelandij, en op het p r e s t i g e, dat deze maatregelen
aan het gezag kunnen bijzetten, kan door een rechtvaardig
gouvernement geen prijs worden gesteld."
Zoo moesten dan toch de schaduwzijden door de voorstanders
zelven erkend worden. En duur voorzeker mocht de
Indische staathuishouding gerekend worden en duurder zou ze
nog worden door den straks uitgebroken en tot heden nog
niet beeindigden krijg met Atjeh, welks treurig verloop te meer
den twijfel onder de Natie levendig houdt aangaande het goed
recht tot de verklaring daarvan. Na Java is geheel het eiland
Sumatra het belangrijkste van onze Kolonien. Grooter en rijker
zelfs dan Java, is het echter tot heden minder bekend en minder
ontgonnen, waartoe ook zeker de omstandigheid bijdraagt,
dat het land niet in die mate van ons afhankelijk werd als
Java, en bovendien een deel daarvan zijne algeheele onafhankelijkheid
wist te behouden. Het sterke en voortdurende verzet
van de inlandsche bevolking en hare vorsten waren oorzaak,
dat het eiland tot heden voor ons niet in belangrijkheid
wedijveren kon met Java, en toch werden wij juist dial- in een
strijd gewikkeld, welke reeds meer menschenlevens en millioenen
vraagde, dan ooit voor de gewichtigste onzer Kolonien
geofferd werden.
Onder dat deel van Sumatra, dat zich tegenover ons gezag
staande hield, behoorde de staat Atjeh, aan de noordpunt
van Sumatra gelegen en door een Sultan geregeerd, die
naar schatting over twee millioen onderdanen beveelt en tevens
als leenheer eenige bijgelegen vorstendommen aan zich onder-