klop006nede08_01.pdf

164
AFSCHAFFING VAN CULTUUR.
Met deze verandering was echter tevens langzamerhand een
einde gemaakt aan den stroom der Indische baten, en met
recht kon de afgevaardigde Wintgens in de Kamerzitting van
13 November 1882 verklaren : „Het is nu zoo ver gekomen,
dat wij met en sedert het jaar 1878 Oost-Indie moeten beschou
wen als een lastpost van Nederland, die ons dwingt leeningen
te sluiten en zware belastingen op te leggen aan de
Natie. Sedert 1826 bedraagt het subsidie van Oost-Indie, door
het toenmalig met Belgie vereenigd Koninkrijk, 37.700 000 gulden,
en eerst met 1833, .door de invoering en in werking treding
van het Cultuurstelsel, heeft Java van Nederland geen subsidien
meer getrokken, maar integendeel baten afgeworpen voor
den Nederlandschen Staat, hetwelk heeft geduurd tot 1878,
dus vijf en veertig jaren. Toen (5 Juni 1878) zijn wij het tijdperk
der tekorten ingetreden en daarmede hebben wij in hetzelfde
jaar 1878 eene leening moeten aangaan tot een bedrag
van 45.000.000 gulden, ter wijl tien dagen later in het „Staatsblad"
de belasting verscheen van de erfopvolging in de rechte
lijn."
Intusschen valt het niet te ontkennen, dat inzonderheid de
wijze, waarop het Cultuurstelsel werd toegepast, de gebreken,
welke het aankleefden, de willekeur, die het den inlandschen
hoofden veroorloofde en die door de Nederlandsche ambtenaren
bevorderd of althans geduld werd, de bevolking schandelijk
uitputte en aan den rand van den ondergang of tot uitbarsting
van ergernis gebracht had. Konden dus de Conservatieven
op Koloniaal gebied tegeriover onze bezittingen gansch
niet Trij uitgaan, van hun zijde richtten ook zij hunne beschuldigingen
tegen de Liberalen en zagen met zorg de toekomst
onzer Kolonien tegen. Men verweet den Liberalen, dat zij niet
genoeg den dweepzieken ijver van het Mahomedanisme beteu-
gelden en vreesde daarvan de noodlottige gevolgen. Die dweepzucht
wordt aangevuurd en versterkt door de pelgrims, die
van Java en andere eilanden naar Mekka trekken en bij hun
terugkeer, onder den naam van Hadjis, als heiligen aangemerkt
worden. Meermalen ontstonden reeds oproerige bewegingen,