klop006nede08_01.pdf

i6o DE PARTIJEN.
straks P. Meyer, ze krampachtig vast te houden en te bestendigen
door maatregelen, die allerminst in den geest der vrijheid
kunnen worden geacht en weinig geschikt mogen gerekend
worden voor eene bevolking als die van Java, waar, bij
een tal van 20 millioen inboorlingen, slechts een 50.000-tal
Europeanen leven, waarvan een groot getal vreemdelingen, met
wier belangen rekening moet gehouden worden. Tegenover het
conservatieve beginsel, dat zijn heilzame werking alleen bewijzen
kon door de millioenen, welke jaarlijks naar het Moederland
gezonden werden, deed zich al meer de overtuiging gel-
den, dat de Kolonien meer uit het oogpunt van hun eigen be-
lang moesten beheerd worden, dat men den Inlander uit zijn
toestand van geestelijke of hankelijkheid moest opbeuren en,
waar men het voor het Moederland wenschelijk achtte, niet te
steunen op zeer wisselvallige baten, uit de Kolonien voortvloeiende,
en rekende men zich, door de wijze 'waarop de saldo's
verkregen waren, allerminst gerechtvaardigd tegenover God of
de publieke opinie. Het kamerlid Wintgens schetste den strijd
tusschen de Conservatieven en Liberalen op het gebied der
Kolonien aldus : „De conservatieve richting is die, welke in de
eerste plaats wil gelet hebben op de belangen van het Moederland
en van de Kolonien als een groot geheel in hun samenhang,
maar die aan de Kolonien het karakter van overzeesche
bezittingen van het Moederland niet wil hebben ontnomen.
Die richting begrijpt dat zij, dit standpunt innemende, waakt
voor het goede recht van dat Moederland, en zij verzet zich
tegen iedere poging, die een greep wil doen in de Inlandsche
huishouding en de rechtsinstellingen der Javanen, omdat zij
weet, dat zij daardoor strijdt voor het goed recht der inland-
sche maatschappij.
De andere richting is die, welke meent, dat de banden
tusschen Moederland en Kolonien van lieverlede moeten worden
losgemaakt en eindelijk geslaakt ; dat aan den ondernemingsgeest
van de groote landbouw-industrieelen de vrije teugel
moet worden gelaten ; dat aan dezen in de eerste plaats de
voordeelen, die Java afwerpt, moeten toevloeien en dat zij in