klop006nede08_01.pdf

DE CONSERVATIEVEN. 131
Ministerie geen wijziging te wachten had. De Anti- revolutionairen
schaarden zich terstond tegen het Kabinet en dit had
van nu of ook de oppositie van de Roomschen te doorstaan,
die door een „mandement der bisschoppen," in 1868 uitgevaardigd,
nader ingelicht waren aangaande het ware karakter van
den schoolstrijd.
Langzamerhand begon de conservatieve partij, ten gevolge
van den schoolstrijd, zich geheel in de hoofdpartijen op te lossen.
Voornamelijk was dit te danken aan de scherpe belijning
van de beginselen der Anti-revolutionaire en andere partijen
door Groen van Prinsterer, die in dien tijd zijn „Nederlandsche
Gedachten" uitgaf, daarin de onhoudbaarheid van de halfslachtige
stelling der Conservatieven duidelijk deed aan het licht treden
en hen drong, om zich of voor Schoolwetherziening te verklaren,
Of in de gelederen der Liberalen een toevlucht te zoeken. Onverbiddelijk
was Groen op dit punt tegenover zijne beste vrienden
zelfs, en de ervaring heeft bewezen, dat hij wel zag. Waren
tot nu toe nog onder de Anti-revolutionairen medegerekend
mannen, die nog niet overtuigd waren van het verderfelijke en
onhoudbare der Staatsschool, thans was de onderwijsquestie het
s h i b b o l e-t h van de partij en afgesneden werden alien, die op
het stuk van de schoolwijziging niet medegingen of aarzelden,
en tegen het non possumus van het Kabinet den strijd
niet mede aanbonden. Zoo werd de partij innerlijk gezuiverd
en in plaats, dat het aantal harer geestverwanten verminderde,
groeide het te meer aan naarmate de banden steeds sterker
aangetrokken werden tusschen hen, die op staatkundig gebied
samengingen met den Anti-revolutionairen leider en hen, welke
op kerkelijk gebied tot de Gereformeerden behoorden. Langzamerhand
begon Groen zich sterker te gevoelen en toen de
Liberalen het onrechtmatige van den strijd wilden aantoonen
door de bewering, dat deze niet gewijzigd worden kon met
het oog op art. 194 van de Grond wet, toen was ook Groen's
antwoord gereed : „Welaan, dan herziening der Grondwet om
artikel 194."
Vooral bleek de kracht van het Anti-revolutionaire begin-