It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar

waarschijnlijk een exemplaar heeft gekend), en die uiteindelijk allemaal op de elfde
Idylle van Theokritus teruggaan. Met zijn zang en zijn dialoogvorm kan het gedicht
formeel worden opgevat als een variant van het genre van het herdersdicht. Inhoudelijk
is er trouwens ook verband, omdat het otium een belangrijk motiefis. Kramers
stonden bekend als zorgeloos, en Sjolle als een van hen kan daarom als een variant
van een herder worden gezien. Met zijn zorgeloosheid, gecombineerd met vriendelijkheid,
weet hij zijn vrouw Tetke ten slotte meegaand te stemmen, waardoor, als in
de Tjerne, een illusie van geluk wordt gewekt. Ook hier zijn Bolsward en omgeving
weer de plaats van handeling, en ontbreken boerse trekken als een doedelzak en obscene
toespelingen niet.
8.2.5.3.8. Ljeafde (13-14)
Het gedicht, dat uit een lied en een kwatrij n bestaat, is een liefdesgedicht in petrarkistische
trant voor de gepersonifieerde Liefde uit 1 Joh. 4:8. Mogelijk is het een
aemulatio van liederen van Camphuysen (Lof van Deugde en 't Lof van Liefde). Bij
Camphuysen wordt de minnaar, die Liefde "verstaaten heeft", loon naar werken in
het vooruitzicht gesteld, bij GJ ligt de nadruk op zijn tekortschieten in liefde en in
begrip van de volmaaktheid van Liefde. Een belangrijk verschil is ook, dat de gepersonifieerde
figuur bij GJ, anders dan bij Camphuysen, heel concreet wordt voorgesteld.
8.2.5.3.9. Reontse Ljeafde-Gâl (15-16)
Naar het voorbeeld van Vondels Stedekroon van Fredrick Henrick waarschijnlijk,
dat mogelijk is aangevuld met elementen uit Ovidius' Heroldes 10, en in combinatie
met motieven en formuleringen uit Cypriaens Minne-klacht van Krul, schreef GJ in
de vorm van een liefdeslied deze politieke allegorie met trekken van de "fhreatprophecy"
(Cairns) op het lichtvaardig instemmen van Friesland met de Vrede van
Westminster (1654), die de Acte van Seclusie inhield. Hoewel het gedicht een reactie
is op een actuele politieke situatie (in de zeventiende eeuw vaak allegorisch uitgebeeld),
is de directe aanleiding tot het schrijven mogelijk gelegen in het deelnemen
aan een vriendschappelijke uitwisseling van gedichten op hetzelfde onderwerp tussen
dichters onderling. Als bewerking van een Fries-nationaalhistorisch motief en
als afwijzing van een republikeinse staatsopvatting is het gedicht een onderdeel van
de gewestelijke hofcultuur, die in 4.7.2.3 is beschreven.
8.2.5.3.10. Herders ljeafde to Galathæa (17-18)
Het gedicht is een herderslied, waarin de herderin aan wie de ik-figuur zijn liefde
betuigt, een christelijk ideaalbeeld personifieert. Het koppelen van deugden als eenvoud,
oprechtheid en godsvrucht aan herders is in zeventiende-eeuwse poëzie traditioneel,
maar ik heb geen andere voorbeelden gevonden, waarin dat in de vorm van
een liefdesgedicht gebeurt. Lokale of actuele elementen ontbreken. De herderin is
trouwens van alle tijden, omdat ze niet alleen in het nu van de ik-figuur leeft, maar
ook in de tijd van Kaïn en Abel geplaatst wordt. Het gebruik van herdersfiguren
hangt misschien samen met pastoraliseringstendensen in de Friese hofcultuur, die
in de jaren veertig lijken op te komen.
wumkes.nl
501