It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar

ten van Antie Arjens, een zusterskind van de dichter, voor diens vrienden en kennissen
in kleine oplage is gedrukt.
De eerste nieuwe editie na de uitgebreide heruitgave van 1681 kwam in 1822 uit.
Daarin zijn alle teksten uit de edities van 1668 en 1681 opgenomen. De tekstverzorger,
Epkema, had al in 1793 een glossarium op GJ gereed, maar schijnt pas in 1809 tot
een heruitgave besloten te hebben, ondanks het feit dat al in 1785 op het belang van
een nieuwe uitgave was gewezen. Misschien heeft hij aanvankelijk verondersteld dat
Wassenbergh die zou verzorgen. Deze had als proeve van een nieuwe uitgave tekst 29
in 1806 laten verschijnen, voorzien van taal- en cultuurhistorisch commentaar en in
een spelling die men diplomatisch zou kunnen noemen, als ze niet zo slordig was.
Overigens adviseerde Wassenbergh een eventuele tekstverzorger de spelling te normaliseren.
Onafhankelijk van Epkema kondigde Ten Broecke Hoekstra in 1813 aan
meteen nieuwe editie te zullen komen, maar van diens plan wordt na 1814 niets meer
vernomen. Epkema's editie is kritisch. Hij verbeterde drukfouten en normaliseerde
de spelling, bijna steeds naar vormen die ook in de oorspronkelijke uitgaven voorkomen
en met behoud van wat hij hield voor dialectverschillen. Veranderingen in de
spelling op grond van de regels van de analogie of de etymologie zijn bij hem vrij
zeldzaam, evenals metrische aanpassingen en vervanging van woorden die "straattaal"
zouden zijn. Zijn woordverklaringen zijn gericht op tekstbegrip.
Een tweede heruitgave van 1668, aangevuld met de teksten van GJ uit de editie van
1681, verscheen in 1936 van de hand van Brouwer e.a. Voordien waren er aankondigingen
van nieuwe uitgaven geweest van Buitenrust Hettema 1897, Siebs 1926 en
Kalma 1926. Een tweede deel, voorzien van een woordcommentaar, dat Brouwer en
de zijnen zich van het begin af aan voorgenomen hadden te maken, verscheen pas in
1966, tegelijk met een tweede druk van de tekstuitgave van 1936. Afgezien van verschillen
in lettertype (die in 1936 geheel en in 1966 voor het grootste deel zijn weggelaten),
is de tekst diplomatisch weergegeven. Buitenrust Hettema en Siebs hadden
dit ook willen doen; Kalma had gekozen voor een zodanige herspelling in eigentijds
Fries, dat de oorspronkelijke klanken zo dicht mogelijk zouden worden benaderd.
Hij had daarvan in 1923 al een proeve gegeven.
Bloemlezingen voor een groot publiek stelden Leendertz 1853, Dijkstra 1853-55 en
Kalma 1936 samen. Buitenrust Hettema 1887 en Galama 1977 richtten zich met hun
bloemlezingen uit het Middelfries, waarin veel werk van GJ een plaats kreeg, op wetenschappelijk
gebruik.
8.2.3.1.2. FR 1681
De uitgebreide heruitgave van 1668 die Gabbema in 1681 verzorgde, bevat niet alleen
nieuwe teksten van GJ, maar ook een tweetal inleidingen in de vorm van opdrachten,
een grammatica van het Fries, een verhandeling over de Friese letters en
een specimen van het Oudfries in twee redacties. Het verband van grammatica en
Oudfries met GJ is niet duidelijk. Misschien had Gabbema de stukken bij de papieren
liggen die hij van GJ gekregen had. Bepaalde opmerkingen in brief 48.1 van GJ
aan hem zouden erop kunnen wijzen, dat hij ze met GJ besproken heeft. Misschien
behoorden ze tot de verzameling van de landschapsgeschiedschrijver, in welke functie
Gabbema in 1659 werd aangesteld. De aanvullingen met werk van GJ zelf betreffen
voor het grootste deel teksten die Gabbema van de dichter ontvangen had. Ze
484
wumkes.nl