It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar

8.2.1.2. Doel en werkwijze
Doel van deze studie is een bijdrage te leveren tot de verklaring van het ontstaan
van literaire teksten in de zeventiende eeuw. Het onderzoek beperkt zich tot stof en
inhoud. Taal en stijl krijgen alleen aandacht, wanneer er elementen aan ontleend
kunnen worden die voor het betoog van betekenis zijn. Niveau van onderzoek is de
individuele tekst, probleemstelling zijn verhouding tot andere literaire teksten en tot
de niet-literaire werkelijkheid waarin hij is ontstaan. Het onderzoek naar de verhouding
tot andere teksten richt zich op het opsporen van voorbeelden, het signaleren
van topoi en het afwegen van genrebepaaldheid. Het onderzoek naar de verhouding
tot de werkelijkheid is gericht op het aanwijzen in de tekst van elementen van tijd en
plaats en van feiten uit het leven van de schrijver, alsmede op het formuleren van de
mogelijke functies van een tekst in relatie tot het persoonlijke leven van de auteur,
actuele onderwerpen en maatschappelijke behoeften. Literaire afhankelijkheid en
historische functie zijn niet scherp te scheiden, omdat de betrekkingen van een tekst
tot de persoon van de schrijver of tot de maatschappij ook aspecten van literatuur
zijn, zeker in een tijd waarin naar een evenwicht tussen kunst en natuur werd gestreefd.
Misschien steekt ook achter het gebruik van Bijbelteksten - dat uiteraard
wordt onderzocht - een vergelijkbare spanning tussen werkelijkheid en tekst. Met
het oog op dit onderzoek worden de teksten zo nauwkeurig mogelijk gedateerd en
wordt van iedere tekst een interpretatie gegeven.
De doelstelling zoals die zojuist omschreven is, leidt tot een analysemodel in zes
onderdelen. Die onderdelen zijn:
i. Bronnen.
2. Genre, met een afzonderlijke behandeling van de strofevormen.
3. Datering.
4. Historische elementen, verdeeld naar tijd, plaats en persoon.
5. Interpretatie.
6. Ontstaan, onderscheiden in afhankelijkheid van voorbeelden, aanleiding en
functie.
Definitie, begrenzing en onderzoekbaarheid van de onderdelen komen in de inleiding
op hoofdstuk 5 aan de orde. De analyse wordt toegepast op een keuze uit het
werk van de dichter, waarbij gestreefd is naar representativiteit. In een afzonderlijk
hoofdstuk, 4, worden - als deel van de werkelijkheid dat geen direct zichtbaar verband
met de teksten heeft - levensomstandigheden en levensopvattingen van de
schrijver onderzocht. Aan het begin van de beide hoofdstukken volgen een overzicht
van de stand van het onderzoek en een nadere verantwoording van opzet en
indeling.
Grondslag van verklaring is de combinatie van literair en historisch onderzoek.
De keuze ervoor werd onafhankelijk van Spies 1987a gemaakt, die een vergelijkbare
opzet biedt. Referentiekader van het literaire onderzoek is de retorica, die naar algemeen
wordt aangenomen tot lang na de zeventiende eeuw de Europese literatuur
heeft bepaald. Het historisch onderzoek is tentatief. Toepassing van een zelfde onderzoeksmodel
op alle teksten levert veel vergelijkingsmateriaal, dat al te spoedige
conclusies of speculaties verhindert. De keuze voor een behandeling tekst voor tekst
is mede daarom gemaakt, maar heeft bovendien te maken met de opvatting dat het
niet zinvol is generaliserende uitspraken over het werkelijkheidsgehalte (of het lite-
wumkes.nl
481