It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar
It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar
It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
allegearre lieten) oer stof út it libben <strong>fan</strong> Kristus foar diel III. Der is de trits leafde,<br />
deugd en godstsjinstyn werom te finen, dy't Spies yn sechstjinde- en santjinde-ieusk<br />
<strong>wurk</strong> oanwiisd hat, mar faaks ek de tradisjonele yndieling <strong>fan</strong> literatuer neffens Vergilius<br />
syn Bucolica, Georgica enAeneis. De haadtitel past yn de tradysje om poèzy yn<br />
de folkstaal, yn ûnderskieding <strong>fan</strong> (neo-)latynske samlingen Poemata, nei de taal te<br />
neamen dêr't se yn skreaun binne. De tekst <strong>fan</strong> de titelpagina is mooglik net foar<br />
1658 ûntstien. Oanlieding ta it gearstallen hat miskien de ferskining <strong>fan</strong> de karlêzing<br />
Klioos Kraam (1656, 1657) west, dêr't nederlânsktalich <strong>wurk</strong> <strong>fan</strong> de dichter yn<br />
stiet.<br />
d'Authôre to dy Lezzer (I *2r; I 278-279) en trije epigrammen (I *2v)<br />
<strong>It</strong> boek iepenet mei in wurd foarôf yn 'e foarm <strong>fan</strong> in brief. Nei de ynhâld is it foaral<br />
in ferdigening tsjin kritikasters. Dat léste is ek it gefal yn twa <strong>fan</strong> de trije epigrammen<br />
dy't foarôfgeande oan it eigentlike boek noch op it foarwurd folgje. Hearden<br />
Zoïlus en Momus by <strong>wurk</strong> <strong>fan</strong> literêre kwaliteit? En brûkte GJ har om misferstân oer<br />
de aard <strong>fan</strong> syn frysk boek <strong>fan</strong> te foaren út te sluten?<br />
Friesche Tjerne (I 1-6)<br />
<strong>It</strong> gedicht lit him yndiele by it genre <strong>fan</strong> it houliksdicht. Net de praecepta, mar de<br />
exempla lykje it beskaat te hawwen. Der is <strong>fan</strong> it genre <strong>fan</strong> it houliksdicht gebrûk<br />
makke, sa soe men sizze kinne, om in boartlik gedicht te meitsjen dat ticht oanslút by<br />
boerske houlikslieten yn dialekt, sa't der in protte yn santjinde-ieuske lieteboekjes<br />
steane. Dochs is de tekst gjin klucht. Tjerne mei dan wol in boer wêze, it bysûndere<br />
oan him is dat er mei syn trochbrekken <strong>fan</strong> ferskil yn stân in idylle opropt, dy't troch<br />
konkretisearring <strong>fan</strong> tiid en plak yn Bolsert om 1640 hinne in skyn <strong>fan</strong><br />
werklikheid kriget.<br />
Tjerne en Sjolle Kreamer, dat foar 't neist yn deselde tiid ûntstien is, binne nei alle<br />
gedachten de âldste fryske teksten <strong>fan</strong> GJ. Foar it ûntstean <strong>fan</strong> syn frysk dichterskip<br />
hat de publikaasje <strong>fan</strong> twa fleurige fryske dialogen <strong>fan</strong> Van Hichtum yn 1639 faaks<br />
tige <strong>fan</strong> belang west.<br />
Sjolle Kreamer (I 7-12)<br />
Mei syn sang en syn petearfoarm kin it fers formeel opfette wurde as in fariant <strong>fan</strong><br />
it genre <strong>fan</strong> it hardersdicht. Ynhâldlik is der trouwens ek ferbân, omdat it otium in<br />
belangryk motyf is.<br />
Ljeafde (I 13-14)<br />
De tekst, dy't út in liet en in kwatryn bestiet, is in leafdesfers yn petrarkistyske trant<br />
foar de personifiearre Leafde út 1 Jeh. 4:8. Behalven ynhâldlik - oangeande de<br />
minsklike kennis <strong>fan</strong> de Leafde en it fermogen om har rjocht te dwaan nammentlik -,<br />
ferskilt it <strong>fan</strong> syn mooglike foarbylden ek troch syn konkrete útbylding <strong>fan</strong> de personifiearre<br />
figuer.<br />
476<br />
wumkes.nl
Change language