It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar

[1793] oan E. Wassenbergh, Hs. 1326, PBF). Braaksma joech of liende it ("ik weet 't
niet", skriuwt Halbertsma) yn ruil foar túnfruchten oan J.H. Halbertsma, dy't it
J. Proost te brûken joech foar de GJ-útjefte fan Epkema yn 1821. De famylje fan
Braaksma frege it klisjee werom en skonk it yn 1862 oan it FM (Halbertsma, 250 Hs.,
PBF; not. FG 23-10-1862, FM).
Fan it fers ûnder de ôfbylding is yn it hânskrift fan Hilarides sels in Nederlânske oersetting
oerlevere (FLMD, Ljouwert, earder NLMD, Den Haach; cf. F. Muller 1853
opGJ):
Verduitscht uit de prent van Gijzbert Jaapix Friessche Taal-en-Rijmwettige
Wijze kop. oud 34.
Slecht en Recht, als die van Bolzwert.
Kon d'oude Roomsche taal, en Grieken rijmerijje,
Alleenig met verstand haar meesters hooft (bejblijje;
Soo kwaamt gij Bolswerd met uw Gijzbert veer te laat.
Neen, eerst moest Holland voor, die al haar konst bevaat.
Dat krachtig in het praat, meer glooret uit zijn oogen:
Daar hij't ons leeren woud, hoe wij haar al ov'rvloogen:
Hoe krachtig elk't verstand in woorden zeggen zoudl);
Als op elk Friezen kind een Gyzberts hooft (be)stond.
1). "zoud" ferbettere yn "kon[d]'\
Voor't licht gehaald, door J.H.
Ynterpretaasje
J. Hilarides 1687 (útjûn troch Feitsma e.o. 1965d 1,215): "Want het ons eenige vergenoegen
sal sijn; wanneer sijne laatste daagen in een ander vertooninge van gewaat
moogen bekend sijn geweest, en 't selve onder onge-oefende verstanden, de opspraak
niet ontgaan mach; dattet dan by U: Eed: [S.A. Gabbema] slechts in ons
mooge verschoond worden: dat wy soodaanigen meesterstuk opnaamen, als buiten
menschen bereik was, anders te kunnen hebben. Want wy op de hand van den kunstbeeldenaar
soo veel wel vertrouden; datter niemant bestaan sal te loochenen, dat de
waare trekken van dat wijze hooft, daar, naa haaren tijd, meesterlijk in vertoond
worden. En 't sal niet, als aan kenners, kunnen beduid worden, dat de plaat in haar
afslijten sachter beelden sal doen drukken, als de nieuheit van de snee, nuu te weege
kan brengen; om een jeugdiger gelaat te moogen verbeelden".
J. Halbertsma s.j. (nei 1862?) (250 Hs., PBF): "De plaat van Gysberts hooft vertoont
hem oud 34 Jaar; doch de trekken tonen iemand van 50. Het geschilderde portret
geeft u ronde welgevoede, ronde trekken. De plaat een scherp, bonkig, grof gelaat,
met hoekige en grove omtrekken. Ook ziet hij zwart en onvergenoegd".
C. Kramm 1859 (oanhelle neffens Eekhoff 1875,122): "[dat] met moeite en zorg bewerkt,
als geëtst, en met de drooge naald en de burin opgesneden is, waardoor er iets
vreemds, maar toch een gewilde kunstzin in doorstraalt".
De gelikenis mei 1 is dúdlik, mar it gesicht is safolle âldsker, dat de fraach by jin
opkomt oft de graveur dat net mei sin dien hat. Hat dy sels GJ goed kinnen, of hat dy
wurke neffens oanwizing fan Hilarides en hat dy him kinnen? Dat léste soe men hast
tinke om syn opmerking, dat GJ oan de ein fan syn libben oars klaaid wie (of der oars
útseach?) as op it portret fan 1637 (sj. hjirnei ûnder Ynterpretaasje). Yn alle gefallen
438 wumkes.nl